Alþýðublaðið - 24.12.1948, Blaðsíða 15

/
fólablað yilþýðublaðsins
í HINNI þéttbýlu Suðursveit
liggja Hanasóknirnar, sem ásinn
skilur að. Kirkjurnar höfðu frá ó-
munatíð staðið aðeins fjórðung úr
mílu hvor frá annarri, annaðhvort
af tilvilj.un, eða þá vegna öfundar
eða rosta sóknarbúa, sem hvorir um
sig vildu láta sitt klukknahljóð yfir-
gnæfa hinna. Báðir turnarnir risu
þétt við landamörkin líkt og tveir
ólmir hanar. Hringjararnir gátu séð
hvorn annan út um turnopin og
heyrt hvernig Mjóðöldur klukknanna
fiugust á þegar þeir hringdu sitt á
hvað, en ef þeir hringdu samtímis
þá var erfitt að aðgreina.\hljóminn úr
fjarska. Hringjararnir voru fjand-
menn. Kirkjuklukkurnar voru vopn-
in, sem þeir börðust með. Prestarnir
í báðum sóknum fundu brunalyktina
leggja af heiftarbálinu, og sálir and-
býlinganna flögruðu líkt og svartar
leðurblökur umhverfis rautt flauelið
og hvíta dúkana á báðum ölturunum.
Allt l'rá því.í fyrndinni höfðu sókna-
búar gengiö undir nöfnunum austur-
hanar. og vesturhana. Þeir gsettu sín
og sinna hvorir fyrir öðrum.
— Gættu , þess að . deyja ekki í
Austurhanasókn, ef. þú átt leið þar
um, því að þá verðurðu grafinn þar!
— Variö ykkur á grafaranum í
Vesturhanasókn, ef þið skylduð kenna
lasleika, þegar þið eruð þar á ferð!
Um óttutíma á jólum áður fyrr,
þegar vetrarmyrkrið grúfði yfir,
svartast og þéttast, þá fserðist grá
hjátrúin og blóðrauð héiðnin í auk-
ana. Meðal annars vildi þá enginn
bíða í kirkjunni þar til guðsþjónust-
an væri úti. Menn trúðu því allir
jafnt, stórbændurnir á hcrragörðun-
um, smábændurnir í þorpunum, fá-
tæklingarnir í kotunum, að hver, sem
fyrst kæmist heim til sín, hann
myndi verða fyrstur bæði til að sá
og uppskera á komandi ári. Þá lásu
prestarnir faðirvor í kirkjunum fyrir
tónuun bekkjum ár eftir ár, meðan
karlar í stélfrökkum og kerlingar í
styttum síðpilsum hlupu hver önnur
úm koll á snæviþöktum vegunum.
í Vesturhanasókn bjó æringi nokk-
nr og ófóaseggur sem Lodin hét.
Ilann hafði verið í líívarðaliðinu
þar til hann var rekinn, en gekk að
jafjiaði undir nafninu ,,!autinantinn“
hjá byggðarmörmum. Faðir hans var
préstur í sömu sókn í byrjun pítjándu
aldar, bliðlyndur sómamaður, hvitur
fyíif-hserum, .að ’því er gamlir ann-
áiar og íomar bækur herma.
.iiii_iiii_uh—- nit—-mi—. ini—iin—-nii—mi——uii—— mi-
SMÁSAGA EFTIR
\
Eins og presturinn hélt Lodin
yngri sig mjög við kirkjuna, reyndar
sjaldan inni í henni, þar sem faðirinn
réði ríkjum, heidur utan dyra að
ráestu, og jóladagsmorgun éinn á-
kvað hann að hjálpa föður sínum við
að halda aftur af söfnuðinum, sem
var -vanur að þjóta senr fætur toguðu
út á vegina og æða heim,
*
Vopnabúr í kirkjum eru úr sög-
unni nú orðið. En þegar sóknarbænd-
ur þeirra tíma gengu í kirkju, skildu
þeir eftir stafi sína í vopnabúrinu
við innganginn. Þegar komið var
fraih í byrjun nítjándu aldar, höfðu
þessi vopnabúr aðeins fá sverð að
• geyma. Helzt áttú þau riddaraliðar,
ejnkennisbúnir þjónat- og gósseigend-
ur, og þau voru skiiin þarna eftir,
þar sem ínenn gengu eklti vopnaðir
í guðshús. En'þcss i stað voru þarna
þeim m-un fle.iri stafir! Gömlu hana-
sóknarbændurnir elska enn þann dag
í dag gild og krókbreið silfurhand-
föng, þar sem getur að líta áletruð
nöfn þeirra fæöingardag og helztu
dyggðir. Sta-fir. skreyttir g-ráhvítum
yilfyrslöngum eru yndi þeir.ra og
eftirlætj og stafir þeirra eru gaeddir
sérgtæðum svip. fgeia ma naerri,
hversu þeir haía elskað .gtafina sína
þegar bessi saga gerðist! Þá komu
- jafnvel betiarar tii iúrkju með hnúð-
óttá lurka úr unggreni eðá eirþ. f á-
15
tæklingarnir í þorpunum og vinnu-
mennirnir á stóru 'herragörðunum
leituðu sér að efnivið í stafi í skóg-
inum á veturna, þegar þeir fóru að
höggva við, og þeir héldu efnilegum
plöntum lejmdum. Síðan biðu þeir
árum saman, meðan plönturnar voru
að vaxa, og að síðustu völdu þeir sér
hinn fullkomna staí' — fátæklings-
stafinn með handfangi beygðu af guði
sjálfum — sem þeir lágu svo yfir
ao tá-lga og skera út og prýddu að
lokum með fangamarki sínu. í þann
tíma var stafurinn og' hesturinn þeim
meira virði en konan.
Þennan jóladagsmorgun, sem áður
gctur, lasddist Lodin í myrkrinu,
meöa-n faðirinn var að prédika, þang-
að' scm hcstarnir stóðu bundnir, leysíi
íljótasta fiestinn og vafði mjúku heyi
um bjöllur hans. Því næst spennti
'hann liestina fyrir sleða og teymdi
hann að sáluhliðinu.
Að því búnu vatí hann sér hljóð-
lega inn í vopnabúrið, sótti stafi
huiidruðpm saman, lagði þá á sleðann
og ók á harðastökki yfir til kirkjunn-
ar í eystri sókninni. í vopnabúri
'grannkirkjunnar skipti hann um öll
hergögnia, eins og i>au lögðu sig, sneri
Ríöan heimlciðiá og reisti staíi auslur-
hananna upp í vopnabúri vesturhan-
ánna. Hann lauk Sllu starfinu á aoeins
hálfri klukkustund. •„ . -
Þomtan jólamorgun prédikaði gamli