Alþýðublaðið - 19.01.1955, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 19. jan. 1955
AUÞYÐUBLAÐIÐ
7
Handritin
(Fiih. af 5. síðu.)
Út af þessu vísar sendjherr-
ann til állts 'hinnar dönsku
handritanefndar og bendir á,
að innan nefndarinnar, sem
skipuS var 11 mönnum, hafi
komið fram sjö anismunand|i
álit á málinu. Sýnir þetta, að
réttur Dana muni síður en svo
vera ótvíræður, sem blaðið
hafi talið hann. Rekur sendi-
herran siðan konungssavoand
íslands og Danmerkur í 500
ár, en um langan tíma réði
konungur ríkjum sam einvald
ur. Hafi konungsvaldið því,
þegar handritasöfnunin var
hafin, haft í hendi sér mögu-
leika til að þvinga þegnana til
að láta ýmisleg handrit af
hendi. í skjóli þessa mikla
valds hafi Árni Magnússon
stundað handritasöfnun sína
og arfleitt háskólabókasafnið
að handritum, sem hann hafði
raunar vafasaman e.'gnarétt á,
þar á meðal ýmis handrit, sem
hann hafði að láni. Þrátt fyrir
bann konungs við flutningi
handritanna úr landi, barst
margt þeirra til Svíþjóðar, þá
á. m. handritakassi, sem seld-
ur var lokaður á uppboði eftir
danskan lærdómsmann fyrir
200 ríkisdal'. Það voru þessi
handrit, sem Magnús de la
Gardie gaf og eru nú stofninr)
í hinu dýrmæta safni íslenzkra
handrita í háskólabókasafninu
Carolina Rediviva í Uppsölum.
Grein sendiherra lýkur á
þessa leið:
„íslendingar viðurkenna, að
þessi handrit í sænskum bóka-
söfnum hafq verið keypt, enda
hafa þeir aldrei krafizt afhend
ingar iþeirra. Annað mál er
það, að þeir eiga bágt með að
skilj a, að einvaldskonungar
íslands og Danmerkur geti ráð
stafað eígnum þegnanna þann
ig, að þær falli sjáifkrafa Dön
um í skaut . . . Það er því
ekki rétt að tala um, að hand
rit þessi hafi nokkurn tíma
verið ,.eign“ sameiginlegs kon
ungs íslands og Ðanmerkur
og að konuneur hafi varðveitt
þau í sínu konungiega bóka-
safni í Kaupmannaböfn
Mótmælir icendiherra þvi að
lokum, að biaðið hafi skýrt
rangt frá stnðrevndum og tel-
ur það ósamrvmanlegt vináttu
hugsjón Norðurlanda.
25. marz 1954.
Jazzinn og eituriyfjanautnin
Framhald af 4. síðu
og nú hófst það tímabil, er
hann var þaf stöðugt með ann
an fótinn, bæði að sekju og ó-1
sekju. Rn eituriyfjanautnin'
hafði svipt hann öllum þrótti
til mótstöðu, og þegar hann fór
frjáls ferða sinna, hélzt hann j
hvergi við nema í ópíumkjöll-1
urunum. Hann hefur leikið
inn á margar hljómplötur, en
ekki eru menn á eitt sáttir um ,
snilld hans sem klarinettleik- 'j
ara. Hann virð.st láta sér
nægja að dveljast í skuggan-
um af meisturunum, — en
hann á hinsvegar virðlngu og
þakkir skyidar fvrir það, að
hafa varið beztu árum æfi s:nn
ar *t|I að kenna hvííum mönn-
um að meta tóniist blökku
manna og skapa þannig tengsl
milli hvítra og svartra. Og
hann varð til þess að ryðja
jazzinum braut í því umbverfi,
bar sem tónlist blökkumanna
va.r að heita mátti gieymd og
grafin. i
i
MAKIHUANA-HEÍLDSALI.
Um leið cg jazzinn hafði
tekið á s'.g „hvítan svíp“, barst
hann skjótt til New York. Nú
hófst blómaskeið Iians í Har-
lem, og Mezzrow fluttist þang
að. A samkomustöðum hvítra
manna vai-ð þeita tónlistarfyr
irbæri einskonár auglýst verzl
unarvara. Þar var jazzinn
íluttur af stórum hljómsveit-
um, gagnstætt því sem tíðkað
ist í Chicago, en í Harlem var
erfðavenjan haldin í heiðri og
sem betur fór hélt jazzinn þar
sínum upprjmalegu einkenn-
um í flutningi kvartetta og
kvintetta. Því miður fylgdi
honum þar líka það andrúms
loft, sem hann virðist þrífast
ofdrykkjan og lauslætið.
Þarna dafnað; Mezzrow eins
og flífill í túni, hann gerðist
Marhuanaheildsali, hafði á að
skipa fjölda umboðsmanna og
smásala, sem önnuðust dreyf
ingu, seldi aðe.ns „príma
vöru“, og naut svo mikillar
frægðar og viðurkenningar,
að þeirri tegund var ekki að-
eins gefið nafn hans, heldur
var nafn hans gert ódauðlegt
í negrasöngvum. Ilvort hinir
frægu menn, Cab Calloway,
Teddy Wilson, Eddie Condon,
Coleman Iiawkins og Fats
Waller, hafa verið viðskipta-
vinir hans skal látið ósagt, en
þeir voru að minnsta kosti
einkavinir hans, einkum þó
hinn mikli söngvari og slag-
hörpuleikari, Fats Waller. Fats
var prýðis drengui-, síkátur
og fjörugur og gat leikið á
slaghörpuna og drukkið gin
hvíldarleust svo dægrum
skipti. „Við röðuðum flöskum
með heimabrugguðu gin allt
allt í krmgum bann. Eina sett
um við á slaghörpuna til
vinstri, svo að hann gæti náð
til hennar með vinstri hend-
inni og fengið sér hressingu, á
meðan ‘hann lék á dískantnót
urnar með þeirri hægri, og
aðra á gólfið hægra megin,
sem hann gat gripið með
hægri hendinni þótt hann
hamraði á bassanóturnar með
þeirri vinstri“. Það er því sízt
að undra, þótt Fats andaðist
úr hjartaslagi, aðe ns 39 ára
að aldri.
SVART OG HVÍTT.
Mezz Mezzrow er enn í fullu
fjöri og býr oftast í Frakk-
landi, og veldur þar ef til vill
mestu um, að hann og franski
Hraðfrystihúsið
Framhald af 1. síðu.
vertíðinni. Gert er ráð fyrir að
salta og herða talsvert af afl-
anum.
Teikningar annaðist Gísli
Hermannsson verkfræðingur
hjá Sölumiðstöð hraðfrystihús
anna. Smiðir voru Húnbogi
Þorleifsson og Trausti Jóns-
son, báðir úr Sandgerði, múr-
arar Jónas Guðmundsson og
Ársæll Sveinbjörnsson, báðir
úr Gerðahreppi. Rafiögn ann-
aðist Aðalsteinn Gíslason,
Sandgerði, hitalögn Vélsmiðja
Innri-Njarðv., færibönd Vél
smiðjan Hamar, Rvík, borð o.
fl. Nýja blikksmiðjan. Rvík.
Einnig hefur Pl.f. Miðnes
byggt upp fiskhús, er fauk
hinn 9. okt. s.l., 00X14 mtr.
Húsið var áður að nokkru úr.
timbri, en befur nú allt verið
byggt úr steinsteypu. Sú ný-
lunda er, að á því eru engir
gluggar á vesaium, en birta
fæst um plastplötur í þaki, en
að þessu eru mi.kil þægindi,
sérstaklega í sambandi við upp
söltun og geymslu á fiski. Eng-
ar stoðir eru í húsinu.
ÓL Vilhj.
alfundur
Farfugladeildar Reykjavíkur
verður haldinn að Café Höll þriðjudaginn
25. janúar klukkan 8,30 síðdegis.
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Lagabreytingar.
3. Önnur mál.
Stjórnm.
Áburðai'- og útsæðispantanir fyrir næsta vor
afhendast skrifstofu bæjarverkfræðings, Ingólfs-
stræti 5, fyrir 15. febr. næstk.
Ræktunarráðunautur Reykj avíkurbæj ar.
_____________________E. B. Malmquist.
Tökum fram
NÝJÁR KÁPUR i dag.
Alií mjcg góð efni.
ATH. Útsölukápurnar fást sendar í póstkröfu.
Skólavörðustíg 8 — Sími 1035
jazzsérfræðingurinn Hugoes
Panassie, eru góðkunningjar.
Skömmu fyrir síðustu heims-
styrjöld tókst honnm að gera
að veruleika þann draum sinn,
að koma á fót jazzhljómsvei't.
sem skipuð væri jafnt svört-
um og h-vítum. Þessi hljóm-
sveit, sem skipuð var 7 hvít
um og 7 svörtum hljóðfæra-
leikurum, hlaut fádæma góðar
viðtökur, og meðal áheyrend-
anna voru þeir Benny Good-
man, Gene Krupa, Teddy Wil-
son, Lionel Hampton og Tommy
Dorsey. Blöðin birtu frétíir af
stburðinum undir stórum fyr
irsögnum, en svo fór, að fólk
undi ekki lengi slíku hleypi-
dómaleysi. Hljómleikarnir voru
brátt stöðvaðir með fógeta-
valdi, enda þótt annað en kyn
Dáttaba-lur væri haít að yfir-
kvni, og hljóðfæraieikendurn
ir fóru sinn í bverja áttina.
Sjálfsæfisaga Mezz Mezz-
rows er ekki aðeins skemmti
leg aflestrar, •—• einnig fyrir
>á, sem ekki eru jazzunnend-
ur, — heldur er hún um leið
3áttur úr bandarískri menning
arsögu. Sá kafli er að vísu
ekki sérlega fegrandi vitnls-
burður fyrir þá, sem búa í
bjarmanum af kyndli frelsis-
gyðjunnar.
Sýnlngln í Mm
laginu og stofna nýtt félag. En
er lesin eru niðurlagsorð grein
argerðar Félags ísl. myndlist-
armanna þar sem dróttað er
að alþingismönnum, að þeir
afgreiði óyfirvegað mál í of-
boði, gæti þau ummæli gefið
til kynna aðdragandann að því,
að félagið klofnaði.
Eg mun ekki draga einka-
bréf eða einkasamtöl inn í
þessar umræður. enda mundi
slíkt engin áhrif hafa á úrslit
málanna, sem um er deilt. Ó-
viðurkvæmilegt orðbragð um
afgre'ðslu mála á alþingi telj-
um við ekki henpilegt í þess
um um.ræðum. En sem betur
fer hafa allir menn her ennþá
rétt til þess að tala sínum mál
um. og gildir það jafnt um
okkur 7 og hina 41 meðlimi
Félags ísl. myndlistarmanna.
Mér hefir verið tjáð, að sýn
ingarveggir þeir, sem ætlaðir
eru Islandi á norrænu sýning-
unni í Rómaborg, séu 144
metrar að lengd. Nefndin -hef-
ir nú byrjað starf sitt með því
að úthluta Ásgrími Jónssyni,
JÓhannesi Kjarval og Jóni
Stefánssyni veggrými fyrir 5
myndum hverjum, og sýnist
bað í fliótu bragði ekki vera
tiltakanleg rausn. ef vegg-
lengd íslenzku deildarinnar er
eins og mér hefir verlð tjáð.
F.h. Nýja mvndlistafélagsins
Framliald aí 5. síðu
eins og þessir menn munu vafa
laus-t hafa treyst, þar sem þá
hafði ekkert komið fram opin
berlega um dellur félaganna.
Um val manna í sýningar-
nefndina er ástæðulaust að
vera langorður, þar sem Þor-
valdur Skúlason, Gunnlaugur
Scheving bg iSvavar Guðnason
eru allir þekktir málarar, og
sem eins og réttilega er bent
á í grelnargerð Félags ísl.
myndlistarmanna, að við höf-
um oft leitað til sjálfir fil að
aðsfoða okkur við myndaval
og annað. Hitt er jafnótvírætt,
að tveir þeirra af þremur og
tveir af fjórum, ef undirritað-
ur hefði tekið þátt í nefndinni
eins og ráð var fyrir gert, eru
fulltrúar „abstraktmálara", og
viljum við alls ekki fallast á,
að yfirlitssýning síðustu fimm
tíu ára eigi að minnsta kosti
helmingur myndanna að túlka
þá stefnu í ínyndhst okkar,
eins og val nefndarmannanna
gefur ákveðið til kjTnna.
Á það er bent óþarflega bá-
tíðlega, að Félag ísl. lista-
manna hafi kostað sýpingu
beirra Jóns Stefánssonar, Jó-
hannesar 'Kjarvals og Ásgríms
Jónssonar á sínum tími til
Stokkhólms. Þetta boð frá Sví
þjóð um að sænska deildin sæi
um sýningu verka þessara þre
menninga er í fullu samræmi
við lög bandalagsins, og mun
Félag ísl. myndlistarmanna
ekki hafa átt frumkvæði um
þá sýningu heldur Svíar sjálf-
Ir. Er næsta óviðfelldið að
minna elzta málara landsins,
brautryðjandann í íslenzkri
málaralist og um íélagsmál ís-
lenzkra málara, á, að félag
það, er hann hefur öðrum frem
ur komið á öruggan fjárhags
grundvöll, telji eftir að greiða
kostnað við sendingii á mynd-
um hans ti.I Svíþjóðar, kostn-
að, serp félaginu mistókst að
fá greiddan af opinberu fé,
eins og eðlilegast hefði verið.
Að sinni skal ekki um það
rætt hve brýn nauðsyn hafi
verið fyrir núverandi meðlimi
Nýja myndlistafélagsins að
.grípa til þess ráðs að hverfa
frá ö.lium eignum sínum í Fé-
lagi ísl. myndlistarmanna og
aðstöðu í Norræna listbanda-
JónÞorieifsson.
Frh. af 8. síðu.l
Heima fyrir vinnur ráðið að
útbreiðslu fræðslukv:kmynda í
skólum og félögum. Er þá
ekki aðeins um heimafferðar
kvikmyndir að ræða, heldur og
erlendar. sem ráðið fær í
skiptum. Meðal annars höfum
við nú eina íslenzka kvikmynd
til umráða, er sýnir landslag
bér, atvinnuhætti og þ.ióðlíf.
Nú býst ég við, að kanadiskar
fræðslukvikmyndir taki að
flytjast hingað, og meðal
beirra mun verða ein, sem ég
geri ráð fyrir, að veki hér
mikla athygli, en hún nefnist
„Iceland on the Prer:e“ og var
tekin árið 1941. Sýnir hún dag
legt líf í byggðum íslendinga
á kanadisku sléttunum.“
ÍSI.ENZKAR kvikmyndir
,.Ég hef fengið tækifæri til
að sjá nokkrar íslenzkar lands
lagkvikmvndir, einstaklega fal
legar. Og nú ætla ég að
skreppa norður og skoða ættar
stöðvarnar. Ég hef besar
kvnnzt hér einum náfrænda
mínum, en annavs mun ætt
mín enn að mestu bar nyrðra.“
Talið berst að vmsum bióð-
háttum vestra. „Á ýmsum svið
um starfa ríkis- og einkafvrir
tæki hlið við^ hlið, við bezta
samkomulag. Ég hef begar gefc
ið kvikmyndaframleiðislu'nnar.
Helzta útvarpsstöðin er ríkis-
fyrirtæki, en nokkrar aðrar
eru starfandi sem emkafyrir-
i tæki. Ríkið starfræ'kir nú sjón
! varpssföð, en á næsta ári verð
ur einkafyrirtækium veitt
rekstrarleyfi. Stjórnin er
frjálslynd, og hefur tekið upp
ýmis stefnuatriði verkalýðs-
j flokkanna. Ekki standa stjórn
málaflokkar hjá okkur að út-
gáfu dagblaða, en blöðin eru
að sjálfsögðu, að minnsta
ko.sfi flest, að einhverju leyti
flokkspólitísk. Annars hefur
I útvarp, fræðslukvikmyndir og
þó einkum sjónvai'pið öllu
meiri áhrif en blöðin, og veld-
ur því víðátta landsins; — blöð
in ná ekki ákvörðunarstað fyrr
en fréttirnar eru úreltar."