Vísir - 27.01.1942, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
32. ár.
Reykjavík, þriðjudaginn 27. janúar 1942.
Ritstjóri 1
Blaðamenn Síml:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri S llnur
Afgreiðsla
3. tbl.
Charchill fer fram á
transtsyfirlýsiDgn.
Þrigrgrja dagra nmræðnr b^rjaðar-
i neðrl málsiofunni.
rrrrnrmiiTT
CHINA
I m 111 n 11111
U. S. FLYERS TO
GUARDBURMA ROAD
Chungking
FRENCH
INDO-
CHINA
Soigon f
&
Tokyo
i^JAPAH
AMERICAN CITIZENS
WARNEDTO LEAVE
Pacific Oceon
PHILIPPINE
©
......ss
Singopijre MboRNEO

GUAM
U. S. LAND, SEA
COMMANDERS MEET
<wSf«UNDS IND\^
Dorwin
NEW GUINEA
OBRITISH RUSH
REINFORCEMENTS
© JAPS MANEUVERING
©TROOPS ORDERED TO
BATTLE STATIONS
jPfc JAP WARSHIPS
MANEUVERING
©STATE OF EMER-
GENCY DECLARED
©DUTCH MOBILIZE
AIR FORCE
V11 Sydney.fi'
Þetta kort sýnir vel staðaafstöðu í Austur Asiu og suðvest-
urhluta Kyrrahafsins. Sést m. a.: Nýja Guinea og Nýja Bret-
land (t. h. við N.-Guineu), þar sem Japanir hafa ráðist á lánd.
Frá N.-Guineu til Ástralíu eru aðeins 100—200 mílur, svo að
búast má við því, að Japanir náðist þar inn ef þeir geta, enda
óttast Ástraliubúar innrás. Ástralia er mjög strjálbýl, svo að
þar geta fallhlífarhermenn gert mikinn óskunda. Japanir hafa
þegar lært þá árásaraðferð og nota hana vafalaust, ef þeir
freista innrasar í Ástralíu.
Hvers vegna l'ór hann
ekki þá ?
Churchill forsætisráðherra
hóf umræður um styrjaldarmál-
in í neðri málstofunni í dag.
Gert er ráð fyrir þriggja daga
umræðum og boðaði Churchill,
að stjórnin ætlaði að fara fram
á traustsyfirlýsingu málstofunn-
ar, og verður tillaga lögð fjnrir
hana þegar í dag.
Churchill sagðist hafa sann-
færst um þetta, eftir að hann
kom frá Bandaríkjunum, að
rétt væri að taka ákvörðun í
þessa átt. Hann ræddi nokkuð
gagnrýni þá, sem stjórnin hefir
orðið fyrir í blöðum, og fregn-
ir, sem komist hafa á kreik er-
lendis um, að aðstaða stjórnar-
innar hefði veikst. Churchill
sagðist því algerlega samþykk-
ur, að umræðumar væru sem
frjálslegastar og yrðu engar
hömlur lagðar á þingmenn —
þeir gætu gagnrýnt gerðir
Árásum á skipalest
Japana á Macassar-
sundi haldið áfram.
Gífurlegt skipatjón Japana.
í gærkveldi var tilkynnt, að
árásunum á skipalest Japana á
Macassarsundi væri lialdið á-
fram. Að minnsta kosti 10 skip-
um hefir verið sökkt — senni-
lega 15 — og 17 skip hafa lask-
ast. Þremur stórum herflutn-
ingaskipum hefir verið sökkt í
sprengjuárásum og einu með
tundurskeyti. Bandaríkjaher-
skip hafa sökkt 4 herflutninga-
skipum og einu herskipi, og hol-
lenzkur kafbátur einu. Meðal
herskipanna, sem laskast hafa,
eru 1 stórt beitiskip og 5 önnur
og túndurspillar. — Meðal flug-
vélanna, sem gerðu árásirnar,
eru amerisk „fljúandi virki“, og
hafa þessar stóru sprengjuflug-
vélar bækistöðvar i hollenzku
Austur-Indium. —- Skipatjón
Bandamanna og flugvélaljón i
þessari orrustu er mjög lítið.
Einn amerískur tundurspillir
varð fyrir lítilsháttar skemmd-
um, en hollenzkur flugbátur var
skotinn niður. — Það er allt og
sumt.
Árásir liafa verið gerðar á
japönsk herskip og-flutninga-
skip við austanverðan Malakka-
skaga, en ekki kunnugt um á-
rangurinn enn sem komið er.
Á Malakkaskaga.
Bretar hörfa enn hægt und-
an á Malakkaskaga. Lofthern-
aður færist i aukana. Japanar
hafa hertekið Batu Pahat.
Birma.
Bandamenn hörfa einnig
undan í Suður-Birma. —- Það
var tilkynnt í Rangóon í gær,
að Wavell, yfrhershöfðingi,
hefði komið til Rangoon nýlega
og rætt þar við landsstjórann og
yfirmenn hers og flota, Um land-
varnirnar.
Thailand.
Miklir eldar komu upp i hafn-
arhverfum Bangkok og mið-
hluta borgarinnar í loftárás
bandamanna í fyrrinótt.
stjórnarinnar að vild, en yrðu
að sjálfsögðu að gæta þess að
forðast að gefa neinar hernað-
arlegar upplýsingar, sem óvin-
unum getur orðið stoð í. Að
öðru leyti væri ekki um neinar
hömlur að ræða, og myndu fá-
ar þjóðir eða engar eiga stofn-
anir, sem þing Breta, þar sem
frjálsar, gagnrýnandi umræður
fara fram á mesta hættutíma
ægilegrar styrjaldar.
ChurchiII minnti á, að Hess
flaug til Bretlands af því, að
hann var sannfærður um, að ef
hann gæti haft tal af vissum
mönnum, væri hægt að losna
við Churchillklíkuna fyrir fullt
og alllt. Eg fer ekki fram á, i
sagði Churchill, að neinn þing-
maður hlífi mér við gagnrýni.
. . ChurchiJI sagði, að í móti
hefði blásið um skeið, mikil mis-
tök hefðu orðið, bæði í her-
stjórn og á vígvelli, og enn virð-
ist syrta að. ChurchiII ræddi því
næst allítarlega ákvörðunina
um að hjálpa Rússum og kvað
það, sem gerzt hefir sanna, að
rétt var að styðja þá. Eg harma,
að við gátum ekki stutt þá enn
betur.
Að svo búnu ræddi Churchill
horfurnar annars staðar. Rúm
leyfir ekki að geta ræðunnar
ítarlegar í dag.
i Bandaríkja-
herlið komið
til Norður-
Irlands.
Tilkynnt var í London í gær-
kveldi, að herlið frá Bandaríkj-
unum væri komið til Norður-
írlands. — Stimson, hermála-
ráðherra, skýrði frá þessu í
Washington í gær. — Síðar í
gærkveldi var lýst komu Banda-
ríkjaliðsins. Sir Archibald Sincl-
air, flugmálaráðherra, bauð her-
mennina velkomna, fyrir hönd
Breta. — Það er kunnugt, að
hér er um mörg þúsund her-
menn að ræða, sem hafa verið
þjálfaðir í vélahernaði. í Lond-
on er nú minnt á það, að í heims-
styrjöldinni héldu Þjóðverjar
lengi vel, að Bandaríkjaher
I siðari fregnum segir, að það
hafi verið ameriskur kafbátur,
sem hæfði flugvélaskipið tund-
urskeyti. Flugvélaskipið er tal-
ið liafa sokkið. Seinustu fregn-
ir herma, að upp undir 40 skip
Japana á Macassarsundi hafi
orðið fyrir sprengjum eða tund-
lyskeytum. Um % þessara skipa
mun hafa sokkið. Að minnsta
kosli 6 beitiskip hafa laskast. —
Amerískur tundurskeytabátur
hefir sökkt 5 þús. smálesta Jap-
önsku skipi við Filipseyjar. —
Sami tundurskeytabátur hefir
áður sökkt japönsku skipi.
myndi aldrei komast til vígvalla
Evrópu, en samt voru 2 milljón-
ir hermanna fluttar yfir Atlants-
haf, án þess nokkur hermaður
færist. Nú héldu Þjóðverjar, að
í Bandaríkin myndu ekki senda
her til Evrópu, vegna styrjald-
| arinnar við Japan. Þrátt fyrir
það eru fyrstu hersveitirnar
komnar, nákvæmlega fimm vik-
um eftir að Roosevelt undir-
skrifaði heimildarlögin um, að
senda. . mætti Bandaríkjaher
hvert sem hans kynni að reyif-
ast þörf, og tæpum sjö vikum
eftir að Bandaríkin og Japan
voru komin í stríðið. — Banda-
ríkin eiga nú 4 sinnum fleiri
herskip, en í apríl 1917, og helm-
ingi fleiri kaupskip.
Ráðstefnunni í Rio
slitið í dag.
Vestmenn ánægðir
yflr árangrinum.
Ráðstefnunni í Rio de Janeiro
verður slitið í dag. Menn eru yf-
irleitt mjög ánægðir vestra yfir
þeim árangri, sem náðst hefr.
Ráðstefnan hefir m. a. eamþykt
yfirlýsingu þess efnis, að mælt
er með að öll Vesturálfufylki
sliti stjórnmálasambandi við
möndulveldin og hefir undir-
skrift slíkrar yfirlýsingar þegar
farið fram. Þegar hafa 17 lýð-
veldi Vesturálfu ýmist sagt
möndulveldunum stríð á hend-
ur eða slitið stjórnmálasam-
bandinu við þau. Þá hefir náðst
samkomulag um framleiðslu
vegna styrjaldarinnar, siglinga-
og flutningamiál, og enn er þess
að geta, að samþylctur hefir ver-
ið Rio-sáttmáli, en svo er hann
nefndur, en hann byggst iá sama
grundvellli og hin svo nefnda
Atlantshafsyfirlýsing Roosevelts
forseta og Churchills.
í öllum vesturálfuríkjunum
er mikið rætt um árangurinn og
telja menn hann vonum betri,
og er einkum Iögð áherzla á, að
eining meðal þeirra þjóða, sem
Vesturálfu byggja, hafi aldrei
verið meiri en nú.
Bækistöð Hitlers flutt frá
Smolensk?
Því liefir verið opinberlega
neitað í Berlin, sem haldið hef-
ir verið fram í brezkum fregn-
um, að Hitler hafi flutt bæki-
stöð sína til Minsk.
62 ára í dag.
McArthur, hershöfðinigi
Bandaríkjamanna á Filipseyj-
um, er 62 éra í dag. Roosevelt
forseti hefir sent honum skeyti
og óskað honum til hamingju
og um leið þakkað honum djarf-
lega framgöngu og alls liðs
hans, sem nú hefir barist vikum
saman gegn ofurefli liðs.
Frá hæstarétti:
Frá hæstarétti................
Mánudaginn 12. janúar var
kveðinn upp dómur í hæstarétti
í málinú Guðbjörg Ólafsdóttir
gegn Stefáni Þorlákssyni. Mála-
vextir eru þeir, að 26. apríl 1940
varð áfrýjandi fyrir bifreið
stefnda og lilaut hún mikil
meiðsl af. Höfðaði hún mál til
skaðabótagreiðslu • og krafðist
kr. 11.920.00 í bætur. Stefndur
krafðist sýknu, með því að
hann taldi áfrýjanda eiga alla
sök þess, að hún varð fýrir bif
reiðinni. Málsúrslit urðu þau,
að hvor sakai'aðilja var talinn
eiga sök að hálfu á slysinu og
fekk áfrýjandi sér dæmdar bæt-
ur, kr. 4.460.00 og kr. 900.00 i
málskostnað fyrir báðum dóm-
um.
Hrm. Sigurgeir Sigurjónsson
flutti málið af hálfu áfrýjanda,
en hrm. Th. B. Líndal af hálfu
stefnda.
Þormóður Eyjólfsson,
efsti maður á lista Framsókn-
ar á Siglufirði, var strikaður
svo víða út, að hann fór niður
i 3. sæti, og náði ekki kosningu.
Sýnist einhver innanflokksórói
standa þar á bak við,
Blökkumannariki eitt i Suð-
ur-Ameríku kom sér upp dá-
litlum herafla. Ekki þótti her-
lið þetta álitlegt, það var illa
vopnum búið og raunar meira
til sýnis en gagns, en það sem
merkilegast þótti við her þenna,
sem alls var um þúsund mannns,
var það, að offísérarnir voru
miklu fleiri en hinir óbreyttu
hermenn.
Alþýðufliökkurinn minnnir
óneitanlega talsvert mikið á
þetta Suður-Ameríska herlið.
Það, sem merkilegast er við
þenna flokk, sem kennir sig við
alþýðuna er það, að í lionum er
tiltölulega mildu minna af al-
þýðufólki en i nokkrum öðrum i
stjórnmálaflokki í landinu. All- I
ur kjarni þessa flokks eru menn
í háum stöðum, bankastjórar,
forstjórar, skrifstofustjórar og
allskonar „stjórar“.
—x—
Fylgið hefir hrunið af Al-
þýðuflokknum, ekki síst fyrir
þá sök, að slíkt djúp liefir verið
staðfest milli offiséranna og
liinna óbreyttu liðsmanna.
Þetta var sérstaklega eftirtekt-
arvert á þcim árum, er atvinnu-
leysið svarf fastast að almenn-
ingi. Alþýðuflokkurinn gekk til
stjórnarmyndunar með Fram-
sóknarflokknum suinarið 1934
undir kjörorðinu: „Vinnu lianda
öllum“. Efndirnar urðu þær, að
atvinnuleysi alls almennings
margfaldaðist næstu árin, en
samtímis tryggðu allir broddar
flokksins sér feit, vel launuð
og virðuleg embætti, auk alls
konar bitlinga og fríðinda. Ef
rétt væri að tala um hreinrækt-
aðan yfirstétlarflokk hér á ís-
landi, væri það fyrst og fremst
Alþýðuflokkurinn.
—x—
Alþýðuflokkurinn er um þess-
ar mundir ákaflega hreykinn
af Stefáni Jóh. Flokkurinn var
líka hreykinn af Stefáni Jóh.,
þegar hann kom úr heimsókn
sinni til dúsbræðranna á Norð-
urlöndum haustið 1937 og til-
kynnti með miklum fögnuði,
að kommúnisminn á Norður-
löndum væri þurrkaður út.
Flokkurinn var enn hreykinn
af Stefáni Jóh., þegar hann fá-
um vikum síðar var kominn á
bæjarstjórnarlista i Reykjavík
með kommúnistunum Einari
Olgeirssyni, Birni Bjarnarsyni
og fleirum.
—x—
Stefán Jóhann liefir ekki
unnið sér mikið til frægðar í
rikisstjórninni. Helzta afreks-
verk hans á seinni árum er það,
að hann skyldi seint og siðar
meir drattast til að segja af sér.
Þetta hefir vafalaust verið mikil
persónuleg fórn. Allir vita, hvað
mikla áhelzlu kratabroddarnir
hafa lagt á það, að eiga mann
i rikisstjórninni. Með þvi móti
hefir forráðaklíka flokksins
gefað komið ár sinni vel fyrir
borð og þótzt bærilega tryggð.
En hvers vegna sýndi Stefán
Jóhann þessa rögg af sér nú?
Hann hefir oft áður haft miklu
meira lilefni til að fara úr rík-
isstjórninni, án þess að haggast.
Alþýðublaðið segir að þetta sé
vegna gerðardómslaganna. En
hvers vegna fór Stefán Jóh. yf-
irleitt i þjóðstjórnina 1939? Al-
býðuflokkurinn bar þá ásamt
öðrum fram frumvarpið um
verðfellingu á íslenzkri krónu.
Við þingkosningar 1937 hafði
flokkurinn haft það sem aðal-
kosninganúmer að berjast gegn
verðfellingu. Með verðfelling-
unni voru laun allra kaupþega
lækkuð um rúm 20% og verka-
menn fengu þennan halla ekki
horinn uppi nema að nokkrum
hluta. Þetta er eina almenna
launalækkunin, sem fram-
kvæmd hefr verið liér á landi
með valdboði og Stefán Jóliann
og öll kratahersingin liefir til
þessa dags verið að liæla sér af
þessum „kúgunarlögum“.
—x—
Með gengislögunum var lög-
kaupgjaldsins annnars vegar og
bundið ákveðið hlutfall milli
verðlagsins á kjöti og mjólk
hins vegar. Átta mánuðum eft-
ir að gengislögin voru sam-
þykkt feldc Framsókn þvi fram-
gengt, að ákvæðin um kjöt og
mjólk voru tekin út úr gengis-
lögunum. Allir vissu til hvers
sá leikur var gerður. Hvers
vegna sagði Stefán Jóhann þá
ekki af sér?
—x-—
Haustið 1940 kom það í ljós,
svo að ekki varð um villst, hver
lilgangur Framsóknar hafði
verið með því að fá gengislög-
unum breytt. Þá hækkaði kjöt-
verðlagsnefndin kjötverðið um
70%. Hvernig reyndist „mál-
svari launastéttanna“ Stefán
Jóh. þá? Jú, verkamenn fengu
hæst 27% dýrtíðaruppbót. —
Þegar á það var bent, að mis-
ræmi væri í því, að verðlag á
helztu nauðsynjavörum hækk-
aði upp i 70% samtimis því, sem
dýrtíðaruppbótin var hæst 27
procent, svaraði fornulSur
kjölverðlagsnefndar, Páll Zóph-
aniasson, því einu, að engum
óbrjáluðum manni þætti kjöt-
verðið nógu hátt! Þetta lét Stef-
án Jóh. sér vel lynda.
Ef Stefán Jóh. hefði borið
hag launastéttanna eins fyrir
brjósti haustið 1940 eins og
hann þykist nú gera, var vissu-
lega tilefni fyrir hann að létta
á sér í ráðherrastólnum. En það
vatnaði ekki undir liann. Hann
sat eins og liann væri múr- og
naglfastur í þessum tignarsessi.
—x—
Já, og livers vegna sagði
Stefán Jðh. ekki af sér í haust?
Hermann Jónasson lýsti því
yfir, þegar liann settist aftur í
ríkisstjórnina eftir nokkurra
vikna föstur og bænaliald, að
dýrtíðinni skyldi haldið í októ-
ber-vísitölu. Nokkrum vikum
siðar er mjólkin hækkuð um
15%, án þess að nokkur fram-
bærileg ástæða væri borin fram
fyrir þeirri ráðabreytni. Já,
hvers vegna fór Stefán Jóh. ekki
þá?
—x—
Stefán hefir stritast við að
sitja. Hafi hann talið sig mál-
svara launastéttanna i fikis-
stjórninni hefir hann alltaf ver-
ið að svíkja umbjóðendur sína.
Ástæðan til þess, að hann stóð
loks upp úr sætinu, er engin
önnur en sú, að Alþýðuflokkur-
inn þurfti á kosningabombu að
halda, og þeim fannst Stefán
Jóh. vel til þess fallinn að verða
eins konar púðurkerling i þess-
um kosningum. En sennilega
eiga þeir eftir að komast að raun
um að það er ekkert dynamit i