Vísir - 09.08.1946, Blaðsíða 2
V I S I R
Föstudaginn 9. ágúst 1946
FRAMFÁRIR OG TÆKNI
Gerfivnrur á stríðsárunum.
Það er ekki ofsögum sagt
af því, að styrjaldarár komi
mörgu misjöfnu af stað.
Meðan á Evrópustyrjöld-
inni stóð liafa í Svíþjóð verið
framleiddar hvorki meira né
ininna en 155 tegundir af
gerfikaffi og 55 af te, eftir
því sem blöðin í Stokkhólmi
isegja. Það liefir a'ð visu ekki
verið eins auðvelt að gera
.gerfitóbak og gerfikakaó, en
engu að síður hefir það ver-
ið reynt og tekizt furðanlega,
•enda var slík gerfiframleiðsla
nauðsynleg vegna mikillar
<eldu á þessum vörum. Voru
isamtals framleiddar 20 teg-
nndir af tóbaki, en 6 af ka-
kaó. Yfir 60 tegundir af gerfi-
eggjum liafa verið á hoðstóL
inn og hefir megnið af þeiin
verið unnið úr mjólk. Gerfi-
fituefni eru talin 43 og gerfi-
ikryddtegundir 31. Tilraunir
iiafa verið gerðar til þess að
framleiða gerfi-kjöt og' liafa
•þær tilraunir alls ekki verið
sárangurslausar. Á árunum
1940 og 1941, þegar mésta
ikjíiteklan var í Sviþjóð var
það ekki svo sjaldgæft fyrir-
jjrigði að sjá auglýsingar lik-
ar þessari: „Hér fæst fyrsta
flokks viðar-kjöt.“ Þetta kjöt
sem hér um ræðir er unnið
’úr trjátegundum og þykjr
;all-sæmilegt, þó Iivergi nærri
■eins gott og „alvöru-kjöt“,
•enda hvarf það strax af
unarkaðinum þegar hitt kom
iiftur. Þetta nokkurs konar
igerfi-kjöt er ríkt af eggja-
livítuefnum og B-vítamíni.
Flest gerfikaffiefnin inni-
íiéldu yfirleitt alls konar
ícorntegundir og baunir, en
einnig sykur, kartöflur,
igrænmeti, akarn, kastaníu-
Jinotur, fíkjur og kaffibætis-
rófur. í gerfi-eggin, sem not-
Rið voru til baksturs var not-
íið nokkurs konar liör-sæði,
isem innihélt plöntulím.
‘J-LpplaLauf og villirósalauf
var ákaflega hentug efni í
gerfite, og kókoshnetur þóttu
stfbragð til að sjóða gerfi-
ssúkkulaði úr. (SIP).
1 háskólanum í Illinois var
f ramleidd gerfi-mannshúð.
Efnafræðisleg meðferð
gerði timbur næstum eins
hart og stáL
Gerfieldsneyti var fram.
leitt úr jarðarávöxtum. Pró-
fessor Ernest Berl, stafs-
inaður tæknistilraunastofu
Carnegie stofnunarinnar,
framleiddi kol og olíu úr
kolaefnasamböndum í græn-
aneti. General Motors luku
undirbúningi undir fram-
'Jeiðslu á „triptane“, sem er
íjórum sinnuin aflmeira en
100-octane bensín, hið afl-
mesta, sem fram að því hafði
verið framleitt. Gas-túrbínur
voru reyndar í flugvélum, og
i'áðgert var að smíða slíkar
aflvélar fyrir eimreiðar.
„Vélheili66
„Vélheili“,. eða öðru nafni
sdgerlega sjálfvirk reiknivél,
var fundin upp af Hovvard H.
Aiken, sjóliðsforingja.
Hafði hann unnið að vél-
inni í sex ár. Leysir hún
verkefni, sem áður tók marg-
ar vikur að vinna að, á fá-
ginum klukkustundum.
Sviar búa fi!
raýja jeppa-híla
f Svíþjóð er nýbyrjuð fram-
leiðsla á jeppabíl, sem þyk-
ir ákaflega hentugt farartæki
og mun eiga ntikla framtíð
fyrir sér.
Jeppi þessi getur hraðast
farið 95 km. á klst. Þessi bif.
reiðategund er framleidd í
Volvo-verksmiðjunum, sem
eru fullkonmustu bifreiða-
verksmiðjur Norðurlanda.
Þessi sænska jeppa-gerð er
mjög frábrugðin þeirri engil-
saxnesku, enda er bifreið
jiessi beinlínis smíðuð, með
jað fyrir augum að nola
liana í Sviþjóð.
Jeppinn er 2100 kíló á
jiyngd, yfirbyggingin úr stáli
og rúmar sex menn i sæti.
Hann er útbúinn nýtizku
þægindum, eins og hitatæk'j-
uln og útvarpi. Fjórhjóladrif
er á bílnum og fjór-skipting'
fram. Hjólöxlarnir eru af al_
veg nýrri gerð, sem ekki hef-
ir verið notuð á aðra bíla.
Eru þeir stinnir og ekki eft-
irgefanlegir, en þrátt fyrir
það eru þeir fullt eins góðir
og sveifjuöxlarnir, svoköll-
uðu.
Á stríðsárunum framleiddu
Vo 1 vo bifreiðaverksm iðj u rn-
ar ákaflega mikið af hernað-
arbifreiðum. Meðal þessara
hernaðarbifréiða eru t. d.
hinir gríðarstóru 14-tonna
bílar, sem kallaðir hafa ver-
ið „ortistuskip á landi“. Þetta
„orustuskip" er sérstaklega
útbúið til þess að draga hin-
ar nýju, miklu loftvarnabvss-
ur, sem liafa hlaupop 10,5
cm. i þvermál. Byssa þessi,
ásamt öllu sem henni tilheyr-
ir, skotbyrgðum og mann-
afla, er um 25 tonn á þyngd.
Risa-bíllinn liefir aðeins sex
lijól og' er útbúinn sérstökum
hemlum og hjólvindum sem
notaðar eru til l>ess að koma
bílnum áfram þar sem mjög
erfitt er yfirferðar, vegna
forarleðju eða annars sliks
farartálma.
\'olvo bifreiðaverksm iðj -
urnar hafa smíðað margar
aðrar nýjar bifreiðategundir,
en j:ær tvær, sem hér að
framan hefir verið niinnst á,
og enn fremur dráttartæki,
sem notuð eru til að draga
smærri fallbyssur og annan
þungaflutning.
Undir venjulegum kringum-
stæðum mundi stúlkan á
myndinni ekki geta tekið
þéssa olíutunnu svo léttilega
upp. En amerískir verkfræð-
ingar eru farnir að nota alu-
mmiumtunnur, til þess að
flugvélar — t. d. þær, sem
fljúga milli Ivína og Indlands
og þar um slóðir — geti flutt
fleiri í einu. þessar tunnur
vega aðeins 21 pund, móts
við 80 punda stáltunnur. —
Ódýr flugvél.
Flugvél, sem er smíðuð
með það fyrir augum að hún
verði mjög ódýr í rekstri og
hentug til farþegaflutnings á
stuttum flugleiðum, hefir
verið tekin í notkun í Banda-
ríkjunum eftir stríð.
Eru jiað Locldieed flug-
vélaverksmiðjurnar, sem
munu annast smiði á þessum
flugvélum.
Þessi nýja flugvél hefir
blotið nafnið „Saturnus 75“.
Hún hefir töluvert vængja-
haf og er öll smíðuð úr
málmi. Getur iiún borið 14
farjiega ásaml tveggja manna
áhöfn og farangri. Hún er
búin tveim 525 hestafla
hrevflum, meðalbraðinn er
um 320 km. á klukkustund,
og liún gelur flogið án við-
komii 2600 km. með átta far-
þega áhöfn.
Þessir kostir 'gera flug-
vélina mjög hentuga þar
sem ekki er mikið að gera,
segja framleiðendur. Búizt
4 nfjar Austin
Mlreiðar.
Austin bifreiðaverksmiðj.
urnar í Englandi hafa til-
kynnt að þær muni framleiða
fjórar gerðir af bifreiðum
á næstunni.
Gerðir þessar munu liafa
átta, tíu, tólf eða sextán best-
afla vélar. Ekki hefir félagið
lálið neitt o.pinskátt um verð
þessara bifreiða, því stjórnin
liefir ekki ákveðið neina bif-
reiðaskatta ennþá, sem koma
til greina eftir stríðið.
Bifreiðin, sem liefir tólf
hestafla vélina, mun verða
mjög eftirsótt sem fjöl-
skyldubifreið. Eru í lienni
sæti fyrir fimm manns, auk
rúms fyrir farangur. Allar
gerðirna'r hafa 4 dyr, en
minni gerðirnár hafa aðeins
fjögra „cylindra“ vélar.
Sextán heslafla bifreiðarn-
ar verða heldur fullkomnari
en liinar. í jieim verða út-
varpstæki, loftræsting og
sjálfvirkur „tjakkur“.
Þá liafa allar gerðirnar
verið endurbæltar að ýmsu
leyti. Til dæmis hefir > stýris-
útbúnaður verið endurbættur
mikið, og ýmislegt, er skap-
ar meira öryggi.
Stærsta kolaeimreið
í heimi.
f verksmiðju einni í Banda-
ríkjunum er nýlega lokið
smíði stærstu eimreiðar, sem
rekin er með kolum.
Eimreiðin er liin fyrsta af
lultugu og fimm, sem járn-
brautarfélag eitt lætur smíða.
Hún’er meira en 6000 liest-
öfl og er ætluð til liraðferða,1
bæði með farþega og varning.
Þrýstingur í drifi er 290 pund.
Eimfeiðin getur tekið 42
smál. af kolum og 80 smál.
af vatni.
Á árinu var fundið ráð
til að stöðva hættu á tauga-
veiki í Evrópu og Malaríu i
löndum við Kyrrahaf.
DDT lúsameðalið, sem
herinn ræður yfir, stöðvaði
taugaveiksfaraldur í Neapel
og gerði eyju i Kyrrahafinu
örugga gegn farsóttum, þ. á.
m. malaríu. Er eyjan 2590
hektarar að stærð, og var
DDT dreift yfir hana úr
flugvélum.
er við miklum markaði fvrir
jiessa flugvél í Evrópu, og
annars staðar þar sem slíkra
flugvéla er þörf. Framleiðsla
á þessum flugvélum mun
liefjast eins fljótt og mögu-
legt er.
— WýjaAta (fetí £tu4ehaker —
Hér birtist mynd af fyrsta Stude-baker-bílnum af 1947 gerð, sem nú er fullsmíðaður.
Studebaker verksmiðjurnar eru um það bil að hefja framleiðslu þessara bíla.
Ódýrar plastic
regnslár á börn
VERZL.I
538$
E.s. „Lublin"
fer frá Reykjavík um 17.
ágúst til HULL og hleður
þar síðast í ágúst.
E.s. „Reykjafoss"
fermir í ANTWERPEN um
næstu mánaðarmót.
E.s. „Lagarfoss"
fer héðan um miðja næstu
viku til Kaupmannahafnar
með viðkomu í Leith. Skipið
fermir í Kaupmannahöfn og
Gautaborg um næstu mán-
aðarmót.
H.f. Eimskipafélag
Islands.