Morgunblaðið - 29.07.1916, Blaðsíða 1

^rtstjórnarsími nr. 500
flORGDNBLADIB
3. Argangr
264.
tölrablað
Ritstjóri: Vilhjálmnr Hnscn,
ísafoldarprentsmiöja
Afgreiðslnsimi nr. 500
8101 Reyk]'avíkur . |bio
Biograph-Theater
Talsími 475.
program
i fivoté!
Nýlegur lystivagn,
^°rMólaður, með góðum aktýgjum,
^st nu til kaups með tækifærisverði.
Ritstj. visar á.
J®ö tækifærisverði
^st nú til kaups landsspilda ca. 15
aSsUttur að stærð, öll umgirt.
Ritstj. vísar á.
^Qauvais
Leverpostej
er bezt.
1f. u. m.
Knattspyrnufél. Valur. Æf-
ing í kvöld kl. 8
^__Mætið stundvislegal
símfregnir.
fréttaritara ísaf. og Morgunbl.)

Kaupmannahöfn 27. júlí.
l^Gtar ha^a Poz-
s«ar hata tekið Erzin-
ið A® Portugal er kom-
1 vesturvígstöðvanna.
Simfregnir.
Vestmanneyjum í gær.
Píkkk Var ' 8ær haldið uppboð á
Sls6rra !Uln Brillouins. Var hið
8ú j1jJVerksmiðjan) selt á 9550 kr.,
. . hið ...........................
^itu , ®lnna á 3500 krónur. A
sköttu Vilir nhmikið af ógoldnum
Í5nh 0 ’ Svo að kaupverðið er í
veru talsvert hærra.
Baðhúsið.
Það er ekki nema örstutt síðan
Baðhúsi Reykjavíkur var lokað um
vikutíma til þess að gert væri þar
við ýms tæki og það málað alt að
innan — og er það ekki nema gott
og blessað. En það er að koma æ
greinilegar í Ijós, að Baðhúsið full-
nægir ekki kröfunurn, sem nú eru
gerðar til þess. Það er orðið alt of
lítið, aðsóknin á vissum tímum dags-
ins er svo mikil, að fólk, sem ein-
hverra hluta vegna hefir ekki tíma
til þess að bíða, verður að hverfa á
burt, án þess að hafa fengið bað.
Klefarnir eru nær ætíð í notkun,
að minsta kosti bæði kvölds og morg-
an. Er þetta annars gleðilegur vottur
þess, að hreinlæti er að batna —
menn þvo sér oftar um skrokkinn
en áður mun hafa tíðkast. Það er
eftirtektarvert, að fyrir að eins nokkr-
um árum gat baðhús ekki þrifist í
höfuðstaðnum, og félag það, sem átti
Baðhúsið áður bærinn keypti það,
mun hafa fremur barist í bökkum,
en grætt fé á böðunum. Fólk
er að vakna til meðvitundar um það,
að það er engu síður nauðsynlegt
að þvo skrokkinn en t. d. hendur
og andlit. Hvorttveggja er jafnnauð-
synlegt fyrir heilsuna.
Það gefur að skilja, að með auk-
inni aðsókn að Baðhúsinu verður
rúmið of lítið. Það verður að út-
vega fleiri baðker og fleiri steypi-
baðsklefa verður að gera. En spurn-
ingin verður þá, hvort sé hyggilegra
og hentugra, að stækka gamla húsið
við Kirkjustræti eða byggja nýtt bað-
hús á einhverjum hentugum stað í
bænum. Það mál þarf grandgæfilega
að rannsakast áður ákvörðun er tekin.
Er vonandi, að bæjarstjórnin ráði
máli þessu ekki til lykta án þess að
athuga það vel. í fljótu bragði virð-
ist ómaksminna að stækka gamla
húsið og bæta þar við nokkrum klef-
um. En það er mjög vafasamt, hvort
sú leið er hin hentugasta. Það er
kunnugt, að Baðhúsið okkar fullnægir
ekki heldur þeim kröfum hvað þæg-
indi snertir, sem erlendis eru gerðar
til opinberra baðstofnana. Menn
nota það hér af því annars er ekki
kostur, ef menn á annað borð vilja
fá sér bað. En vér efumst ekki um,
að ef bygt yrði nýtízku baðhús og
eitthvað dálitið meira tekið fyrir
hvert bað, en tíðkast hefir hingað til,
þá mundu menn fegnir lúta þeirri
verðhækkun. Með öðrum orðum:
Það er mikið spursmál, hvort ekki
yrði hentugra á sínum tima að reisa
nýtt nýtizku baðhús með öllum þæg-
indum nútímans, selja þar »betri«
og dálítið »dýrari« böð, en láta
gamla Baðhúsið halda sér eins og
það er nú — með ódýrum almenn-
um böðum. Vér hyggjum, að þetta
sé hin rétta leið til þess að full-
nægja öllum kröfum.
Víst er það, að eitthvað verður að
gerast i þessu máli bráðlega, því að
Baðhús Reykjavíkur er orðið alt
of lítið.

Húsbændur og hjú.
Það var símað til mín í gær til
að spyrja mig eftir stúlku, er verið
hafði vinnukona hér á heimilinu, og
eg sagði vitanlega satt um kosti
hennar og bresti, en vel má vera,
að það »lagist« svo í meðferðinni
síðar, að aðrir hvorir gleymist alveg,
og mér verði svo eignuð einhliða —
og því röng — lýsing hennar. Til
min kom hún fyrir það, að mér
voru eingöngu sagðir kostirnir; vís-
vitandi þagað um aðalbrestinn, »svo
hún kæmist að heiman í góða vist«,
að sagt var á eftir til afsökunar.
Út af þessu og ýmsri annari reynslu
minni með vinnufólk, fór eg að
hugsa um, hvað það væri æskilegt,
að húsmæður og verkakonur sæu
um í sameiningu útgáfu prentaðra
eyðublaða fyrir vottorð um vinnu-
konur og vetrarstúlkur; — vinnu-
menn mættu vera með, ef þeir væru
ekki víðast hvar úr sögunni að
mestu leyti.
Á þessum eyðublöðum þyrftu að
vera prentaðar spurningar, sem hús-
ráðendur svöruðu, og stúlkurnar
fengju svo blöðin með sér, þegar
þær hafa vistaskifti.
Mætti þar t. d. spyrja um: Kann
hún vel til eldhúsverka? Er hún
barngóð ? Er hún geðgóð ? Er hún
þrifin? o. s. frv.
Kæmist slík venja á, væri það
meir en lítið hagræði fyrir allar hús-
mæður. Þær þyrftu þá ekki »að
kaupa köttinn í sekknum«, eins og
oft gerist nú, þegar þær eru að ráða
til sín vinnukonur eftir einhverjum
munnlegum meðmælum eða engum.
Allur þorri húsbænda mundi gæta
sannleikans, þegar svara bæri skrif-
legum ákveðnum spurningum; og
þá síður hægt, sem nú er altítt, »að
panta sér meðmælu, munnleg eða
skrifleg, þar sem fullmikið er gert
úr kostunum, en vendilega þagað
um ókostina.
Naumast trúi eg þvi að óreyndu,
að þorri verkakvenna mundi taka
þessu illa. — Öllum duglegum og
vönduðum stúlkum mætti væra kært
að eiga heimtingu á slikri umsögn
húsbænda sinna, enda gætu margar
slíkar góðar umsagnir verið þeim
meir en litils virði til að geta valið
um heimili og fengið hátt kaup, —
Sömuleiðis mundi þetta verða mikil
kvöt augnaþjónum, sóðnm og skap-
NÝJA BÍÓ
Fátækir og rikir
Sjónleikur í þrem þáttum leik-
inn af ágætum norskum og
dönskum leikendum, svo sem:
S. Fjeldstrup, Philip Bech,
Gerda Ring o. fi.
vörgum til að bæta ráð sitt, þvi að
annars fengju þær hvergi inni sem
matvinnungar hvað þá meira.
Verkakvennafélagið mun að sjálf-
sögðu vilja stuðla að háu kaupi
verkakvenna, enda er ekkert um það
að segja, ef sanngirni er gætt. En
vel færi á, að það stuðlaði jafnframt
að því að lyfta og göfga stétt sína
og vildi styðja hvert það málefni,
sem orðið gæti góðum verkakonum
til maklegrar styrktar og sóma en
hinnm til hvatningar — eða refsingar,
ef þær sjá ekki að sér.
Þegar eg kom hingað til bæjarins
fyrir 2S árum, heyrði eg hálfmentaða
gárunga nota orðin vinnukona og
griðkona (»griðka«), sem hnjóðsyrði,
eins og þær væru einhverjar '»lægri
verurc, eða lauslátir veslingar, sem
að ósekju mætti véla til »skamm-
degisástac.
Eg veit ekki hvort talið er svipað
enn í gárungahópum þessi bæjar,
en sé svo, þá mega slikir náungar
blygðast sín, og ættu skilið, ef þeir
verða einhvertima húsráðendur, að
fá lökustu vinnukonurnar, eða öllu
heldur væru uin hríð í sporum
vinnukvenna hjá slæmum húsbænd-
um.
Eg hefi reynt hvilíkur feiknamunur
er fyrir húsráðendur og börn á
góðum og vondum vinnukonum,
man og frá æskuárunum svipaðan
mun á vinnumönnum, — og því
vil eg að á kæmust þessar prentuðu
umsagnir um vinnufólkið. — En að
likindum geta sumar vinnukonur
borið um svipaðau mun á húsmæðr-
unum, og því þótti mér ekkert und-
arlegt, er verkakvennafundur í Ala-
borg 1914 fór fram á, að vinnukonnr
gæfu húsmæðrum sínum skriflegan
vitnisburð, _ svo að stúlkur gætu
fremur varað sig á lökustu húsmæðr-
unum. íslenzkar verkakonur mega
gjarnan min vegna taka upp þann
sið, en I svipinn finst mér hitt ætti
að koma á undan: ákveðnar, skrif-
legar umsagnir á prentuðum eyðu-
blöðum um öll vinnuhjú, þvi að
þau eru sum heimilisblessun. og
önnur heimilisktoss. 5.