Morgunblaðið - 07.08.1917, Blaðsíða 1

Þriðjud.
4. árgangr

7.
ágí ,t 1917
HORfiDNBLABIB
273.
tölublað
Ritstjórnarsími nr. 500
Ritstjóri:
Vilhjálmur Finsen
ísafoldarprentsmiðja
Afgreiðslusimi nr. 500
BIOl Reykjavtkur |P|Q
UIUI Biofcraph-Theater lUIU
Talsfmi 475
Jltjíí
prógram
í hvöídí
K. F. U. M.
VALUR (yngri deild)
Æfing i kvöld kl.BVa.Fjölmennið
Erí. simfregnir
frá fréttar. Isafoldar og Morgunbl.
Khöfn 5. ágúst.
Kerensky heflr sent He-
krassov fulltrúa sínum eft-
irfarandi skeyti:
»Hinar nauðsynlegu um-
hætur, sem þyrfti að gera
á bráðabirðastjórninni er
eigi hægt að framkvæma
þrátt fyrir tilraunir, sem
til þessa hafa verið gerðar.
Æski eg því fullkominnar
lausnar<. — Stjórnin heflr
neitað taka þetta til greina
Þjóðverjar hörfuðu und-
an hjá Ypres á mánudag-
inn.
Rússar hörta enn undan.
K.höfn 4. ág.
Sundurlyndi er í rúss-
nesku stjórninni.
Finska landsþingið neit-
ar því að leysast upp.
BÚist er við því að Norð-
tnenn muni taka að sér að
flytja miljón smálesta af
matvælum frá Ameríku til
bandamanna.
Bretar hafa náð St Jul-
len.
Frá alþingi.
Nýungar.
1. Guðmundut Finnboqason.
Nefndarálit um frumv. til laga um
að skipa dr. phil. Guðmund Finn-
bogason kennara i hagnýtri sálar-
fræði við háskóla íslands (þingskj. 87).
Frá mentamálanefnd Nd.
Visindagrein sii, er hér ræðir um,
er ekki eldri en svo, að telja má að
undirstaðan hafi verið lögð um miðja
öldina sem ieið, er hinn frægi þýzki
visindamaður og spekingur Gust. Th.
Fechner gaf dt bók sína Elemente
der „Psychofysik (Leipzig 1860).
Eftir þetta var farið að leggja mikla
stund á þær greinar sálarfræðinnar,
er byggjast á reynslu, þekkingu og
tilraunum, svo sem sálareðlisfræði
(psychofysik) og sálarfræði (psycho-
dynamik). Lærðu menn af þessu að
koma mælingum við ýmsar hliðar á
andlegri og líkamlegri starfsemi
mannsins, finna lögmál hennar inn-
an vissra takmarka, og að lokum að
hagnýta þetta lögmál, með því að
haga vinnu eftir þvi sem það kennir
oss að manninum sé eðlilegast og
afl hans nýtist bezt. Þannig hafa
orðið til hin svo nefndu vinnuvis-
indi, sem nú hafa vakið svo mikla
athygli úti um heim. Keppast
mentaþjóðirnar við að þroska og
efla þessa visindagrein, og það því
fiemur sem mannsaflið stígur i verði
hraðfara ár frá.ári.
A öllum timum og í öllum lcnd-
um hafa að vtsu verið til greindir
og athugulir menn, er lærðu af
reynslunni hagnýtar vinnureglur. En
slik þekking, er svo verður til, eins
og einstakir ljósdeplar hingað og
þangað í tima og rúmi, rennur ekki
í sameiginlegan sjóð sem menning-
arlind þjóðfélagsins, nema safnað sé
saman og sett i visindalegt kerfi.
Fyrst þegar það er gert má segja, að
þekkingin sé orðin sameign þjóðar-
innar, er síðan getur gengið að erfð-
um frá kynslóð til kynslóðar.
Nú erum vér svo heppnir að eiga
einmitt mann, sem með styrk af
landsfé leggur stund á hagnýt sálar-
vísindi, Svo sem bækur haus, fyr-
lestrar og meðmæli lærðra manna
bera vott um, er hann bæði áhuga-
samur og vel að sér, eigi að eins i
frumatriðum þessarar vísindagreinar,
heldur og um nýjustu rannsóknir, er
þar að lúta. Sjálfur hefir hann og
hafið rannsóknir á hagnýting vinnu-
afls við ýms íslenzk störf og mun
halda þvi áfram, ef honum verður
gert það fært.
Þegar svo stendur á, að til eru
menn i landinu, er leggja stund á
og skara fram úr i einhverri visínda-
grein, þá er það siður mentaþjóða að
tryggja sér starfskrafta þeirra með
því að veita þeim stöðu við aðal-
mentastofnanir sínar, háskólana. Þar
eiga þeir heima og þaðan njóta þeir
sin bezt. Dæmi eru til að útlendir
háskólar hafa tTygt sér þannig is-
lenzka starfskrafta, af því að þeir
kunnu að meta þá.
Það er nú augljóst að frumvarp
það, sem hér um ræðir, hefir ekki í
för með sér aukin útgjöld fyrir lands-
sjóð fyrst um sinn, því að ganga
má að þvi vísu, að það komi ekki
til mála að svifta hann styrk þeim,
er hann hefir nú til visindaiðkana
sinna, en þessi styrkur er einmitt
jafn launum þeim, er hann fær, ef
þetta frumvarp verður samþykt. —
Vinningur má það aftur teljast, að
ef dr. Guðmundi er veitt fast starf,
þá á landið aukna starfskvöð á dug-
andi manni, er það annars átti á
hættu að missa út i heiminn.
Nefndin hefir þvi komið sér sam-
an um að mæla með frumvarpinu.
Alþingi, 3. ágúst 1917.
Bj. fónsson frá Vogi, M. Pétursson.
form. og frams.m.
Sveinn Ólafsson. Jör. Brynjólfsson,
með fyrirvara.
Stefán Stefánsson,
með fyrirvara.
Fjárveitinganefnd neðri deildar
samþykk fjárhagsatriði nefndarálits
og frumvarps þessa, um að skipa dr.
Guðm. Finnbogason kennara i hag-
nýtri sálarfræði við hásIrSla íslands.
Alþingi, 3. ág. 1917.
Pétur Jónsson. Bjarni Jónsson
frá Vogi.
2. Steýnubirtingar.
Frv. Einars Amórssonar um stefnu-
birtingar er komið úr allsherjarnefnd
Nd., sem það hafði til meðferðar.
í nefndinni hefir enginn ágrein-
ingur orðið. Telur hún frv. þetta til
mjög mikilla bóta og er henni því
áhugamál, að það nái fram að ganga.
Ræður hún deildinni til að sam-
þykkja fiv. með smávægilegum breyt-
ingum.
3. Forðagazlumálið.
Um. frv. Magnúsar Guðmunds-
sonar og Gisla Sveinssonar til nýrra
forðagæzlulaga er komið álft frá
landbúnaðarnefnd Nd. Nefndin hefir
klofnað. Meiri hlutinn, Stefán Stef-
ánsson, Jón Jónssonj Pétur Þórðar-
son og Sig. Sig., vill fella frv. Birt-
ist hér útdráttur úr áliti þéirra:
Með frv. þessu er ætlast til, að
forðagæzlulögin sé afnumin. A það
að vera endurbætt útgáfa laganna,
en hefir mistekist.
Helztu breytingarnar eru þessar:
1. Sýslunefndir i stað hreppsbúa
kjósi forðagæzlumenn.
2. 5 kr. i stað alt að 2 kr. fái þeir
á dag, meðan þeir eru i skoðun.
3. Engu föstu formi sé fylgt um
skýrslugerð og mat á heyjum.
4. Engar reglugerðir á að semja.
I
ntiJTJ BÍÓ
St. Licie-Ét.
Nútíðar-sjónleikur i 3 þáttum.
Aðalhlutv. leika þau
Christel Holch,
Alf Blötecher,
Gunnar Sommerfeldt.
Tölusett sæti.
Hérmeð tilkynnist vinum og vanda-
mðnnum að okkar hjartkæri sonur,
Ágúst Jóhannsson, andaðist I. þ. m.
’Jarðarförin fer fram miðvikudaginn
8. þ. m. kl. 12 á hád. frá Jófrlðar-
staðavegi nr. 8 i Hafnarfirði.
Jóhann Jónsson. Gróa Þórðardóttir.
Hérmeð tilkynnist vinum og vanda-
mönnum að konan min elskuleg, Mar-
grét Þórðardóttir, lézt þann 30. júlf.
Jarðarförtn er ákveðin þann II. þ. m.
kl. 12 á hád.
Lambhúsum, Akranesi, 4. ágúst.
Sig. Jónsson.
Fundur á Bazarnum þriðjudag 7.
ágúst kl. 9 e. h.
Fundarefni: Skemtitúr.
Alit meiri hlutans á þessum breyt-
ingum er á þessa leið:
1. Óvíst að nokkur bót sé að þvi,
að sýslunefndir kjósi mennina.
Hættara við óánægju yfir gerð-
um þeirra, og óviðfeldið, að
kjósendur í hreppunum fái ekki
að kjósa þá.
2. Ekki hægt að segja, að 5 kr.
kaup á dag sé i raun og veru
of hátt, en ekki er ráðlegt að
hækka dagkaup svo, án sam-
þykkis hreppsbúa eða hrepps-
nefnda. Þessi breyting mundi
gera lögin enn þá óvinsælli en
þau, er nú gilda.
3. Alveg nauðsynlegt að ákveðnar
reglur sé settar i lögin og reglu-
gerðir um mat á fóðurbirgðum
og ásetning. Kosturinn við þessa
ferð er sá, að skoðunarmaðurinn
verður að gegna starfi sínu með
alúð og samvizkusemi; aular geta
ekki metið heyin á þennan hátt
og vilja ekki gera það. Sæmi-
lega greinda og reikningsfæra
menn verður þvi að kjósa. Menn
eru með þessu neyddir til að
mynda sér sjálfstæða skoðun,
»