Morgunblaðið - 20.08.1917, Blaðsíða 1
Mánudag
20.
ágúst 1917
4. árgangr
286.
tðlnblað
Ritstjórnarsimi nr. 500
Ritstjóri: Vilhjálmur Finsen
ísafoidarprentsmiója
Afgreiðsiusimi nr. 500
BIQj
BIO
Reykjavíkur
Biograph-Theater
Talsími 475
Ófriðardraumur
Stórkostlegur sjónl. í 3 þáttum
leikinn af ágætum ameriskum
leikurum.
Efni myndarinnar er gott og
afarspennandi og svo framúr-
skarandi vel með það farið að
allir hljóta að verða hrifnir af
jj þessari ágætu mynd.
Aluminium-bronze
nýkomið.
Daniel Halldórsson
Uppsölum.
Erl. símfregnir.
Frá fréttaritara ísafoldar og Morgunbl.
Khöfn 18. ág.
Bretar neita því að I»jóð-
verjar hafi tekið Lange-
marck aftur, segjast sækja
tram þar fyrir norðan.
Bráðabirgðastjórnin í
Bússlandi viðurkennir að
Ukrpine-stjórn hafivöldiu
í Litla-Bússlandi.
Orusta er nú háð á 100
mílna vígvelli og virðist
svo sem Bússum og Bú-
menum veiti betur.
Símfreguir.
Seyðisfirði f gær
Kolin sem fundist hafa hér þykja
ágæt, en ilt er að vinna þau og ekki
hefir fundist nema litið, enn sem
koroið er — aðeins þunn lög. Verð-
nr ekkert um það sagt ennþá, hvort
hér muni vera um nokkra verulega
kolanámu að ræða.
Frá alþingi.
Úr neðri deild í fyrradag.
1. Frv. til fjáraukalaga fyrir árin
1914 og 1915; 3. umr.
Frv. samþ. óbreytt í einu hljóði
og afgr. til efri deildar.
2. Frv. um samþykt á landsreikn-
ingunum fyrir árin 1914 og 1915;
3. umr.
Frv. samþ. óbreytt í einu hljóði
og afgr. til efri deildar.
3. Tillögur út af athugasemdum
yfirskoðunarmanna landsreikninganna
fyrir árin 1914 og 1915; síðari umr
Tillagan samþykt í einu hljóði og
afgr. til efri deildar.
4. Frv. um heimild fyrir stjórnar-
ráð íslands til að setja reglugerðír
um notkun hafna o. fl., 3. umr.
Frv. samþykt í einu hljóði og
afgr. til stjórnarráðsins sem lög frá
alþingi.
3. Frv. um breyting á lögum um
sjúkrasamlög; 2. umr.
Frv. samþ. í einu hljóði og vísað
til 3. umr.
6. Frv. um breyting á lögum um
manntal f Reykjavik; 2. umr.
Brtt. við 1. gr. samþykt með öll-
um greiddum atkv. gegn einu. 1.
gr. þar með faliin. 2. gr. samþykt
með öllum greidd atkv.
Frv. vísað til 3. umr. með öllum
greiddum atkv. gegn einu.
7. Frv. um sölu á þjóðjörðinni
Höfnum í Húnavatnssýslu með hálf-
um Kaldrana; 2. umr.
Frv. tekið aftur af flutningsmanni
(Þór. J.).
8. Frv. um samþyktir um korn-
forðabúr til skepnufóðurs; 2. umr.
Brtt. við frv. feldar og teknar
aftur. Frv. samþ. grein fyrir grein
með miklum atkvæðamun og visað
til 3. umr. með 13:3 atkv.
9. Tillaga til þingsályktunar um
uppeldismál; ein umr.
Tekin út af dagskrá.
10. Frv. um heimild fyrir stjórn-
ina til að taka að láni 20 miljónir
króna til þess að kaupa og hagnýta
fossa; r. umr.
Frv. vísað til 2. umr. i einu hljóði
og til fjárhagsnefndar.
11. Frv. um bráðabirgðahækkun á
burðargjaldi; 1. umr.
Visað til 2. umr. i einu hlj.
12. Frv. um bráðabirgðahækkun
á útflutningsgjaldi af sjávarafurðum;
1. umræða.
Tekið út af dagskrá.
13. Frv. ilm breyting á og við-
auka við lög um tekjuskatt; i.umr.
Vísað til 2. umr. í einu hljóði.
14. mál (um forkaupsrétt á jörð-
um), 15. mál (um forðagæzlu), og
16. mil (um breyting á lögum um
forðagæzlu) tekin út af dagskrá.
Fundi slitið kl. 4,10.
Frá kvðldfundiuum
á iöstudaginn.
Eins og getið var í Mbl. var
fundi frestað á föstudaginn, þá er
umræður um dýrtíðaruppbót handa
embættis og sýslunarmönnum land-
sjóðs höfðu staðið um hríð. Var
umræðunum haldið áfram kl. 8,
þegar fundur var settur aftur, og
stóðu þær fram til kl. hálf tólf. Þá
var gengið til atkvæða og fór at-
kvæðagreiðslan svo, að flestar til-
lögur meiri hluta bjargráðanefndar
voru samþyktar. Frv. svo breyttu
vísað til 3. umr. með 20 : 2 atkv.
Seinustu rnáiio þrjú (heimild fyrir
landsstjórnina til að selja nauðsynja-
vörnr undir verði; almenn hjálp
vegna dýrtiðar og frv. um dýrtíðar-
styrk) voru tekin út af dagskrá.
Fundi stitið kl. 11,52.
Hvað líðtir skólahaldi
voru á komandi vetri?
í Morgunblaðinu þ. 11. júní þ. á.
birtist grein með fyrirsögninni:
»Ætlar skólastjórn vor að leqgja árar
t bát?« Var þar sýnt fram á, hversu
óholt það mundi verða fyrir börn
þessa bæjar að ganga sjálfala og
fræðslulaus frá því vorið 1917 og
fram á haust 1918 eða ef til vill
lengur, svo og hvernig það mundi
gefast að setja flestalla nemendur,
er sækja skóla og mentastofnanir
vorar hér í bæ, aftur um 1—2 ár
sakir kolaskorts og dýrtiðar. Rit-
stjóri Morgunblaðsins gat þess þá,
að bezt færi á að að menn ræddu
mál þetta alment, með því að skoð-
anir manna á því væru ærið skiftar,
en vér minnust'ekki að þvi hafi sið-
an verið hreyft í Morgunblaðinu eða
i nokkrum öðrum blöðum vorum.
Af hverju er deyfð manna og
áhugaleysi á þessu máli sprottið?
Skiítir það litlu eða engu bæjarféag
vort og þjóðfélag, hvort svo að segja
öll fræðsla hér í bæ legst niður um
eitt ár eða enn lengri tíma? Sumir
munu segja: Vér lifum ekki núna
í dýrtiðinni á skólnm og skólahaldi.
Satt er það! En hve lengi hafa
menn ráðgert að láta skólana hætta
að starfa? Ætla menn að það blási
byrlegar, ef ófiiðurinn helzt, að taka
upp skólahald að einu eða tveimur
árum liðnum, en nú þegar í haust?
Sumir skirskota til þess, að skólar
Norðmanna hafi síðastliðinn vetur
hætt starfi sínu vegna kolaleysis og
dýrtíðar og skólar vorir eigi ekki
meiri rétt á sér en skólar þeirra.
Það er nú svo. En menn eru beðn-
ið að athuga það, að norsku skól-
arnir lögðu niður starf sitt út úr
mjm bíó
Astamál Petersens.
Sprenghlægilegur gamanleikur
í einum þætli.
RegnhHfin,
Þar leika þeir aðalhlutverkin:
Fred. Buch,
Oscir Stribolt og Lauritz Olseu.
Þegar þeir leggja saman ganga
menn ekki að því gruflandi, að
góð skemtun er í boði.
stökustu vandræðum og að eins uvi
háljs mánaðar tima, og urðu samt
fyrir ékki litlum ámælum bæði inn-
♦
an lands og utan. Menn sögðu sem
svo: »í alfrjálsu landi, þar sem
þjóðin ræður ein úrsliðum allra mála,
má hinn uppvaxaDdi æskulýður sizt
við því, að vera fákunnandi og þekk-
ingarsnauður, hver skólamánuður og
vika er miklu meira virði en marg-
ir ætla í skammsýni sinni. Spak-
mælið »ment er máttur* er nú orð-
inn óskeikull sannleikur á hverju
sviði lífsins sem er, þekkingarsnauðir
menn og kunnáttulausir bera hver-
vetna lægra hlut frá borði. Það eru
kunnáttumennirnir (Fagfolk), sem
heyja ófriðinn mikla, það verða
kunnáttumennirnir, sem á sínum
tíma verða yfirsterkari, og það eru
loks kunnáttumennirnir, sem eru
þegar farnir að leggja höfuð sín í
bleyti um það, hvernig löndin eigi
að koma sér fyrir og halda, áfram
samkepninni að ófriðnum loknum.
Eigum vér að leggjast til svefns, þar
til ófr ðurinn er um garð genginn,
og vakna svo með andfælum, þegar
árvakrari og ötuiii keppinautar taka
að seilast til reitna vorra?« Með
svofeldum ummælum tók eitt hið
merkasta blað bræðraþjóðar vorrar
tillögunni um að taka fyrir skóla-
hald.
En svo að vér snúum oss nú aftur
að vorum högum, þá er hætt við
að margur maðurinn kunni að segja:
»Eigum vér Reykvikingar, sem trauðla
getum haft í oss eða á, að vera að
draga að oss nemendur utan af
landi til þess að éta mat vorn og
taka upp húsrúm vort, sem er ekki
einu sinni nóg handa sjálfum oss?«
Og þó munu það, ef rétt er álitið,
einmitt vera skólarnir og aukin
þekking og táp, sem er ávöxtur af
fræðslu þeirra, er hefir styrkt oss
mest og bezt hingað til, til þess að
vera af oss skelli dýrtiðarinnar. Hvar
mundi sjómensku vorri og útgerð
bera komið nú, ef Markús sál.
Bjarnason hefði ekki varið æfi sinni
til að koma hér upp sjómannaskóla?
Hvort mundi búskapur vor hafatek-
ið þeim framförum, sem hann óneit-
anlega hefir tekið á síðari árum, ef
Torfi sál. Bjarnason og ýmsir aðrir