Morgunblaðið - 30.08.1917, Blaðsíða 1

Fimtudag
30,
égúst 1917
4. árgangr
296,
tðlublað
Ritstjórnarsimi nr. 500
Ritstjóri: Vilbjálmur Finsen
ísafoidarprentsmiftja
Afereiðslnsimi nr. 500
Gamla Bio
Barátfan
um
gbllnámunð
Afarspennandi sjón!. í 3 þáttum
leikinn af fyrsta flokks ítölskum
leikurum.
Myndin er efnisrík, framúr-
skarandi vel leikin, og ein af
þeim myndum sem allir munu
hafa gaman af að sjá.
Jarðarför Sigurðar Magnússonar trésm.
i Bergstaðastræti 22, fer fram á Kotströnd
i Ölfusi, en nokkur húskveðjuorð verða
iöluð að heimili hans hér, föstudag næst-
komandi 31. þ. mán. kl. 10 f. h.
Aðstandendur hins látna.
ENGLISIl
Lessons in Englishfrom 1. September.
S, M. Macdonald.
Amtmannsstíg 4. (At home: 8 p.m.)
Erl. simfregnir.
frá fréttaritara Isaf. og Morgunbl.).
Khöfn 28. ág.
Frakkar hafa sótt fram
4 kílómetra í Fosse-skógi.
Hjá Beaumont hafa þeir
tekiö 1100 fanga.
Bretar hafa sótt fram
©ina mílu hjá Hargicourt
og náð aftur stöðvum, sera
þeir höfðu mist.
ítalir eru komnir að
austurhluta Bazizza-há-
sléitunnar og hafa tekið
3100 fanga.
Yfirvöldin í Triest yfir-
gefa borgina.
— Þjóðverjar hafa sótt
fram fyrir austan Czerno-
witz og hafa tekið 1200
íanga.
Það er búist við því að
bandalag komist á með
Bandarfkjum Norður-Ame-
ríku og Japan.
Pósfurinn með
Fálkanum.
Skipið má engan póst flytja.
Varðskipið »Ishnds Falk< er nú
á Akureyri. Var símað þaðan í gær
til póstmeistira, að yfirmaður skips-
ins hefði neitað taka nokkurn póst
til útlanda, og hefði látið skipa á
land ölium þeim póstflutningi, sem
skipið hafði meðferðis héðan.
Svo sem menn muna, fór Fálkinn
héðan fyrir viku áleiðis kringum land
til Færeyja. Eftir komu hans þang-
að var ráðgeit að koma póstinum
með »Beskytteren« til Bergen, en nú
mun eitthvað hafa komið fyrir, sem
hefir gert það að verkum, að varð-
skipinu hefir verið bannað að flytja
póst milli landa.
Bagalegt er þetta mjög, því marg-
ir munu hafa rei'.t sig á það, að
skipið flytti póst til Færeyja. En
nú liggur allur pósturinn, sem héðan
var sendur, á Akureyri og biður
skipsferðar hingað.
Bolsjhrikuppreistin
í Petrograd.
Maður sem kom frá Rússlandi
í öndverðum ágústraánuði, hefir
sagt »Tidens Tegn« svo frá upp-
reist Maximalista (Bolsjivika) í
Petrograd.
Uppreistin hófst að kvöldi mánu-
dags hinn 16. júlí. Nokkru áður
voru komnar nokkrar deildir sjó-
liða frá Kronstadt og ætluðu þær
í sameiningu með Bolsjivikunum
og jafnaðarmönnum að steypa
stjórninni af stóli. Gengu nú all-
ir stjórnarbyltingarmenn um göt-
urnar undir rauðum fánum og
var á þá letrað: Niður með stjórn-
ina! Niður með auðkýfingana!
Hermannaráðið á að hafa völdin!
Þúsundir manna slógust í hóp-
inn og uppreistarmönnum tókst
að fá nokkrar deildir af vélskytt-
um í lið við sig. Þannig náðu
þeir mörgum vopnuðum bifreið-
um; aðrar bifreiðar tóku þeir
»traustataki« og settu í þær vél-
byssur. Var nú þessum bifreið-
um ekið um göturnar og létu þær
skothrið ganga á hermönnunum,
hvar sem þeir voru fyrir. Lágu
lík á víð og dreif um göturnar,
en særðir menn voru allsstaðar.
Um nóttina hættu óspektirnar
sjálfkrafa. Daginn eftir átti aðal-
hríðin að standa. Uppreistarmenn
bjuggust við því að þá mundi al-
þýðan vera orðin nógu æst. En
hersveitir stjórnarinnar höfðu þá
sett vörð á öllurn brúm yfir Neva
og þegar uppreistarmenn komu
frá þeim hluta borgarinnar, sem
kendur er við Pétur og Pál, þá
komust þeir eigi lengra en að
brúnum. Uppreistarmenn gerðu
áhlaup á heimili foringja 6. hers-
ins, en stjórnarhermennirnir ráku
þá af höndum sér, án þess mikið
mannfall yrði.
Um kvöldið varð mannskæð
orusta á Litheinitorgi. Bolsjivik-
arnir óku þangað hinum vopnuðu
bifreiðum sínum og ætluðu\að taka
stjórnarbyggingarnar þar með á-
hlaupi. 700 Kósakkar voru send-
ir á móti uppreistarmönnum. Voru
þeiróvopnaðir, því að þeirbjuggust
víð að geta tvístrað »bræðrum
sínum« án þess að til blóðsúthell-
inga kæmi. En uppreistarmenn
létu skothríð dynja á þeim og
hundruð manna féllu. Þá urðu
Kósakkar reiðir og sóttu sér vopn
og liðsauka. Litlu síðar höfðu
þeir hrakið alla uppreistarmenn
burtu af torginu, en 600 fallinna
og særðra manna lágu þar eftir.
Óx nú hinum herdeildum stjórn-
arinnar móður og var þá barist
víðsvegar um borgina. Uppreist-
armenn skutu á hvað sem fyrir
var, eins og það væri um að gera
að drepa sem flesta. Gömul kona
gekk um götuna fyrir framan
veitingahúsið þar sem eg var.
Alt í einu kvað við skot og hún
féll dauð niður. Er þetta að eins
eitt dæmi af mörgum til þess að
sýna hvernig ástandið var. Það
var lífsháski að koma út, þvi að
skotið var á alla.
Það kom fljótt i ljós að upp-
reistarmönnum hafði skjátlast er
þeir treystu á það, að alþýðan
mundi fylgja sér að málum. Hin
tilgangslausu manndráp vöktu
viðbjóð hjá hermönnunum og al-
þýðu. Og á miðvikudaginn gekk
fjöldi borgara í lið með herdeild-
um stjórnarinnar. Hinar vopnuðu
bifi eiðar voru teknar af uppreist-
armönnum 0g sumar gáfust upp
sjálfviljuglega. En sumir gáfust
eigi upp fyr en vagnarnir höfðu
verið skotnir í smámola. Um
kvöldið hafði uppreistin verið
bæld niður í míðhluta borgarinn-
ar. —
Á fimtudaginn stóð síðasti bar-
daginn. Þá réðust herdeildirstjórn-
arinnar gegn aðalbækistöð upp-
hlaupsmanna hjá Péturs- og Páls-
víginu. Var þá barist í margar
kl.stundir og féll margt manna af
hvorum tveggja. En stjórnarher-
inn fékk sigur.
Uppreistarmenn fyltu flokk
Lenins. Heróp þeirra var »Fyrir
Lenin« og »Fyrir hið nýja Rúss-
774/777 BÍÓ
Stórfenglegur sjónl. i 3 þáttum.
Aðalhlutverkið leikur
Hr. Gunnar Tolnæs
(frá þjóðleikhúsinu í Kristjaníu),
sem talinn er að vera einhver
fallegasti leikari Norðurlanda.
Tölusett sæti
. F. U. M.
VALUR. Æfing í kvöld
kl. 8. Fjölmennið!
land«. En Lenin sjálfur sázt
hvergi. Menn segja að hann hafi
flúið. Aðalkjarni uppreistarliðsins
voru sjóliðsmennirnir frá Kron-
stadt. Kronstadt gerði uppreist
fyrir nokkru, svo sem kunnugt
er, og ungum stúdent var fengið
alræðisvald. Þar er Eystrasalts-
flotinn og stjórnin fær ekkert við
hann ráðið. Og hefðu Bolsjivik-
arnir eigi Kronstadt með sér, þá
þyrfti stjórnin eigi að óttast þá.
Uppreistin var bæld niður og
friður og spekt komst aftur á í
Petrograd. En ný uppreist getur
blossað upp aftur þegar minst
varir. Alt er undir því komið
hvort stjórninni tekst að sjá borg-
arbúum fyrir nægilegum lífsnauð-
synjum. Ef þar verður hungurs-
neyð, þá lendir alt í bál og brand
aftur. Æsingamenn liggja í eyr-
um alþýðunnar og hún veit ekk-
ert hvað er að gerast. Þessvegna
er hún fús til upphlaupa og blóðs-
úthellinga, einkum ef henni er
talin trú um að hún geri það til
þess að friður komist á í álfunni
aftur.
Frá alþingi.
Nýungar.
Umsjón á landssjóðsvörum úti um
land.
Þess hefir verið getið að minni
hluti bjargráðanefndar, Pétur Ottesen
einn, vildi samþykkja framkomna
þingsályktunartillögu um að draga úr
höndum sýslumanna og fá sveitar-
stjórnnm í hendur afskifti af og um-
sjón með landssjóðsvöru úti um
land.
Nú er komið álit frá meiri hlut-
anum, 6 mönnum. Er hann, (meiri
hlutinn) »þeirrar skoðnnar, að við
það fyrirkomulag megi una, sem nú