Morgunblaðið - 12.10.1917, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
sézt vesælli vörn í máli. Jafnhliða
því sem sænska stjórnin gerir kröfu
til hlutleysisréttinda og nýtur þeirra
og jafaframt þvi sem hdn þykist
vera hlutlaus, en hjá'par þó Þýzka-
landi i laumi með því að flytja skeyti
fyrir það, i dulargerfi sænskra stjórn-
arskeyta, gerist hún svo djörf að
ætla að réttlæta breytoi sína með
því að minna á það, að fyrirspurnir
hafi áður verið fluttar með sima
móti milli Kiaou chau og Tyrklands.
En þar sem utanrikisiáðuneytið við-
nrkennir að það hafi vel vitað um
efni þessara fyrirspurn?, þá á það
alls ekkert skylt við þetta, að flytja
i milli dulmálsskeyti. Sænska ut-
anrikisráðnneytið hlýtur að vera furðu
ókunnugt hinum þýzku nágrönnum
sinum. Það segir að engin form-
leg krafa hafi komið fram um það,
að það hætti skeytaflutningnum. Og
fyrst Lindmann og félagar nans krefj-
ast ótíræðrar yfirldsingar um það,
að þetr meigi eigi i skjóli hlutieys-
ísins halda áfram hinum óheyrðu
lögbrotum sínum, þá teljum vér víst
að innan skamms muni þeir fá form-
legar og ótvíræðar yfirlýsingar um
það. En sænska þjóðin getur iært
mikið af dómi norsku, ameríksku og
argentinsku blaðanna, sem er hlut-
lausari heldur en dómgreind sænsku
utanrikisstjórnarinnar.
»Daily Newsl tekur í sama streng-
inn um það að svör Svía séu eigi
fullnægjandi. Það álítur þó, að svör-
in sýni það að sænska stjórnin hafi
ekki verið i vitorði með Luxburg,
og að hún muni tilbúin að grípa til
þeirra úrræða, sem nauðsynleg eru,
enda þótt henni sé það þvert um
8eð- ^
»Daily Chronicle« segir að svör
Svía sýni það glögt, að þá skorti
allan skilning á því, hvað hlutleysi
sé og þess vegna skilji þeir eigi
heldur hvað alvarlegt brot þeirra sé.
Nú sé ekki nema um þrent að velja
fyrir þá: að utanríkisráðuneytið reki
ýmsa starfsmenn sína og hegni þeim,
að stjórnin reki utanríkisráðherraun,
eða að þjoðin láti stjórnina alla fara
frá. Ef ekkert af þessu verður gert,
þá munu bandamenn grípa til sinna
ráða og byrja t. d. með því, að slíta
öllu skeytasambandi Svía við önnur
lönd.
»Morning Postt segir lika að Sví-
um muni það eigi ljóst i hverju
þeir hafi gert sig seka og það sé
því ósýnt hverjar afleiðingarnar muni
verða. Það geti líka vel verið að full-
trúar Svia í öðrum löndum hafi
komíð áleiðis skeytum fyrir Þjóðverja.
F*ýzku blöðin.
Birtingu Lansings á þýzku skeyt-
unum nefnir »Vossische Zeitung«
skeytastuld, og segir ennfremur:
Ákefð bandamanna um það að ná í
þýzku skeytin á e ngöngu rót síná
að rekja til þess, hvað þeir eru
gramir út af því að Þýzkaland og
Argentína hafa jafnað með sér mál-
ið út af því að argentinska skipinu
#»To^o« var sökt. Bandamenn höfðu
vænst þess að það mál mundi leiða
til fulls fjandskapar milli þjóðanna,
en þegar það varð eigi, reyndu þeir
að gróðursetja rýtt hatur með skeyta-
birtingunni og vekji fjandskrp með
Argentínu og Þýzkalandi, En það
er vonandi að þeim takist þ.rð ekki.
En jafnframt reynir Ameríka nú
að gera Svía grunsamlega, þjóð,
sem jafnan hefir gætt hins strang-
asta hlutleysis, til þess að koma
henni út á hála braut. Asakanirnar
um það að Svíar hafi misbútt hlut-
leysi sinu, eiga eigi við nein rök
að styðjrst, enda hafa þær getsakir
verið hraktar bæði af Þjóðverjum og
Svínm.
»Kreuzzeitung« segir að biiting
skeytanna sé diplomatsk árás af
Bandaríkjanna hálfu gegn Svíum.
Bandarikin búist við því að geta á
þann hátt lagt vinstrimönnum i
Svíþjóð þau vopn i hendur er nægi
til þess að þeir sigri við kosning-
arnar. Hlutdeild Svia í skeytamálinu
sé algerlega réttmæt, en það sé ijóst
dæmi um pólitík og siðgæði Banda-
rikjanna, að þau vilja nú telja það
glæp, sem þau heimtuðu áður sem
fullkominn rétt, meðan þau voru hlut-
laus. Og óskiljanlegt sé það með
öllu,<þegar blóð bandamanna reyni
að sýna fram á það að misvirt sé
einnig hlutleysi Argentínu.
»Tagliche Rundschau* segir: Banda
menn beita Svía sama bragðinu og
þeir reyna að beita Þjóðverja. Þeir
gera greinarmun á stjórninni og þjóð-
inni. Þjóðin er góð, en stjórnin af-
hrak, og þess vegna ætti helst að
trúa Branting fyrir henni.
Kolaekla í Hollandi.
Fyrir nokkru gerði stjórnia 1 Hol-
landi samning við Þjóðverja um kola-
kaup í stórum stíl. Sendu Þjóðverjar
vikulega miklar birgðir kola til Hoi-
lands. Nú kemur sú fregn að þýska
stjórnin hafi hætt að senda kol, en
krafist þess að Hollendingar lánuðu
sér stórfé, ef kolaflutningar ættu að
halda áfram. En það þorir Hollands-
stjórn auðvitað ekki.
Verksmiðjur margar hafa orðið að
hætta að starfa vegna kolaeklu, og það.
er búist við almennu atvinnuleysi og
eymd ef ekkert raknar úr þessu.
---- . i.'i -i S: mii=^.=n-----
Japanog Rína.
Meðan stórþjóðirnar 1 Norðurálf-
unnar hafa nóg að sta.fa 1 hernaði,
og Bandaríkin búa sig af kappi und-
ir það að senda berlið til Evrópu,
hefir ein hernaðarþjóðin jafnt og
þétt makað krókinn í ró og næði.
Það eru Japanar. Hafa þeir á þess-
um árum fært sig svo upp á skaft-
ið í Kina,. að stórveldunum blöskrar.
Þeir hafa náð undir sig járnbrautum
þar og námum, og fengið nýlendur
á leigu hingað og þangað. En sein-
asta bragð þeirra er það, að þeir
hafa láuað Kínverjum io miljónir
Yena (um 37 miljónir króna), og til
tryggingar láninu hafa þeii tekið að
sér umsjón með öllpm fasteigna-
skatti í Kína. Bretar og Bandaríkin
börðust á móti þvi með hnúum og
hnefum, að Japanar lánuðu Kínverj-
um fé með þessum skilyrðum, en
fengu ekkert að gert.
En með þessu hafa Japanan náð
þeim tökum á Kínverjum, að það
er ólíklegt að þeir sleppi þeim aft-
ur með góðu móti.
Marne-sigurinn.
8. september voru þrjú ár liðin
frá þvi Frakkar unnu hinn glæsilega
sigur á Þjóðverjum hjá Marne —
sigurinn, sem frelsaði Frakkland. —
Var þessa dags minst um gervalt
Frakkland og var mikið um dýrðir
víða. Einna hátíðlegastur var dag-
urinn á sjálfum Marne-vigvellinum.
Þangað hafði margt stórmenna Frakka
komið til þess að minnast hinna
föllnu hetja þjóðarinnar og leggja
blómsveiga á grafir þeirra. Ribot
hélt þar aðalræðuna, en þúsundir
manna hlýddu á. Grafirnar voru
blómum skreyttar og dálitill frakk-
neskur fáni blakti yfir hverju leiði.
Þá er Ribot og Poincaré höfðu lok-
ið ræðum sínum, flutti Foch yfir-
hershöfðingi mjög fróðlegt erindi
um orustuna og hinn glæsilega sig-
ur Frakka.
DAGBOK
Kveikt á ljóskerum hjóla og bif-
reiða kl. 7.
Gangverð erlendrar myntar.
Dollar Bankar 3,52 Pósthúa 3,60
Fránkl ...p 60,00 57 00
Sænsk króna ... 117,00 104,(f0 116,00
Norsk króna ... 103,00
Sterlingspund ... 15,80 15,15
Mark 49,00 45,00
Vélbát vantar. Vélbáturinn Trauati
héðan úr Reykjavík fór fyrra mánu-
dag frá Kálfshamarsvík og ætlaði
suður. Með honum voru einhverjir
farþegar. En síðan hefir [ekkert til
bátsins spurt. Hefir verið haldið spurn-
um fyrir um hann á öllum þeim stöð-
um meðfram Húnaflóa þar sem líkur
eru til að hann muni hafa leitað inn
— nema á Reykjarfirði. Öll von er
því eigi úti ennþá um það að bátur-
lnn kunni að koma fram. Formaður
bátsins heitir Aðalbjörn og er héðan
úr Reykjavík. Bátinn eiga Marteinn
Einarsson kaupm. 0. fl.
Frétt kom um það hérna um dag-
inn að sézt hefði til bátsins hjá Horni
en það reyndist vera vélbáturinn
Valborg. * ,
Gallfoss kom frá Amerfku i gær.
Farþegar voru að eins þrír, þeir H.
Benediktsson og Jób. Ólafsson stór-
kaupmenn og Smith bankaritari.
Póststofan. Frá því á laugardag--
inn verður bréfapóatstofan opnuð kL-
10 á morgnana á virkum dögum, og
lokað kl. 6 að kvöidi, en á sunnu-
dögum opin frá kl 10—11. Böggla-
afgreiðslan fer fram í bréfapósthús-
inu Dema eftir póstskipakomur.
St. Sunniva, Bkip Andrésar Guð-
mundssonar, kom hingað í gær.
Skipið hafði mestmegnis kol meðferð-
is, en dálítið af vörum til kaup-
manna. Kolin munu eiga að fara
til ísafjarðar.
Um 2000 smálestir af kolum eru
nú komnar á land úr stóra skipinu.
Hafa 4 dagar fallið úr frá vinnunni
vegna storma. Er mjög líklegt að
það taki 25—30 daga að afferma
skipið að fullu.
Hvar era taimörkín?
Svo virðist sem sumir bannmen»'
iíti svo á, að engin takmörk séu
íyrir því, hve langt þeir megi ganga
í því að lrtilsvirða og ófrægja mót«*
stöðumenn sina, andbanninga. Eitt
dæmið um þessar aðfarir er »Vísis«-
grein Hjalta undir fyrirsögninni:
»Ráðlegging til venzUfólks drykkju-
manna«. Greinin er samantvinnuð
af lúalegustu aðdróttunum í garð
andbanniuga. Og hver stétt manna
fær sinn skerf, þegar prestlingurinn(í)
Hj, »útdeilir«. Samborgara sina
dirfist hann að tiefna: »ósvífna
áfengisokrara*, »lögbrjóta«, »dóna«r
»slæpingja« o. frv.
Það er mjög vafasamt, að nokkur"
fótur sé fyrir þessu kveini Hjalta"
um áfengisböl og leynivíusölu hér
í bænum, enda er Hj. ailra mairna
vísastur til þess, að gera »úlfalda úr
mýflugunnis þar sem bannlögin eru
annais vegar. Það er næsta undar-
legt, að Hj. skuli berast svona marg-
ar sögur um leynilega áfengissölu,
og hann samt ekki áræða að kæra
öll þessi b ot, og þannig greiða
sögunum rétta leið. Nei, aðra leið
álítur hann heppilegri og heiðarlegri,,
sem sé, að hvetja menn til að kæra
sína nánustu vandamenn fyrir lög-
reglunni ef um vinbrot er að ræða.
Mundi það nú ekki fara út utn
þúfur fyrir Hj. sjálfum, ef hann ætti
að færa sönnur á allar þessar Gróu-
sögur, sem hann lætur sér sæma að
hlaupa með i hvers manns eyru?
Hver er þessi Hjalti? Líkurnar
benda til, að það sé sami maður og
hafði Hjalta-nafnið að skýlu í bann-
laga-ritdeilu við P. P. veturinn 1916.
Þá vissu flestir Reykvíkingar hvað
Hj. hét réttu nafni, og enn mun
hann ýmsum kunnur, bæði afbann^
málsskrifum sinum og fleiri mann--
dygðaverkum.
Reykjavík, 8. október 1817.
Pétur Pálsson.