Morgunblaðið - 06.02.1919, Blaðsíða 1

"Fimtntlftí;
6. argangp
6
sfebr. 1919
85.
tdlublaf
Ritst.iórnarsími nr. 500
Ritst.ióri: Vilhjálmur Finsen
ísafoldarprentsmi8j»
Aígreiðslralwi ur. 500
Úr loftinu
London, 5. febr.
Þjóðabandalagið.
Wilson forseti liefír gert nefnd
þeirri á friðarráðstefnunni, sem á
að fjalla um þjóðabandalagið, grein
fyrir því, livert hlutverk hann ætl-
ar þjóðabandalaginu að vinna.
Hngmynd hans er í fáum orðum sú,
að bandalagið verði í raun og veru
eins konar yfirríki.
Frá Rússlandi.
Frá Libau er símað, að her Finna
og Eistlendinga haldi suður á bóg-
inn frá Dorpat og hafi unnið þýð-
ingarmikla sigra á „rauðu“ lier-
sveitunum. Hann hefir náð á sitt
vald horginni Wark, sem er á vega-
mótum járnhrautanna frá Riga til
Pleskau og frá Riga til Reval, ag
með því tept aðal-samgönguleið
Maximalista í Livlandi og Eur-
landi.
Herskipabyggingar Japana.
Það er símað frá Tokio, að lokið
muni verða byggingu tveg’gja
stórra herskipa í Japan í júlí og
október. Þau heita Naguto og
Astu, — verða 40 þús. smálestiv og
vopnuð með 1G þuml. fallbyssum.
Bráðlega verður hyrjað á byggingu
tveggja stórskipa annara.
i: i
Kröfur Grikkja.
Nefnd verður skipuð á friðarráð-
stefnunni til þess að rannsaka kröf-
ur þær, sem Venizelos hefir gert
til landa í Litlu-Asxu fyrir liönd
Grikkja. 1 nefndinni verða fulltrix-
ar Bandaríkjanna, Breta, Frakka
og ítala, tveir af hverri þjóð.
Nefndin á að gera tillögur um rétt-
látan úrskurð og henni er heimil-
að að leita álits hlutaðeigandi þjóð-
flokka.
i
Frá Þýzkalandi.
„Spartacus“-menn hafa náð völd-
um í Königsberg.
Hammei’stein hershöfðingi er
skipaður formaður vopnahléssamn-
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.
inganefndarinnar þýzku í Spa, í
stað Winterfeldts hershöfðingja.
Símskeyti frá Kaupmannahöfn
hermir það, að áköf orusta hafi ver-
ið hafin að kvöldi hins 3. febrúar
skamt frá Bremen. Annars vegar
voru hersveitir stjórnarinnar, en
hins vegar Spartakistar. Úrslitin
eru ókunn, en það er sagt, að her-
liðið hafi komist inn í borgma á
ýmsnm stöðum.
1000 Belgar,
sem urðu landflótta í byrjun stríðs-
ins, og hafa dvalið í Liverpool síð-
an, héldu heim til Antwerpen í
gær. Voru þeir leiddir út með gjöf-
um úr nýjum samskotasjóði.
Farmgjöld.
Herra ritstjóri!
Út af grein í heiðruðu blaði yðar
h. 3. þ. m., unx lækkun flutnings-
gjalda, vil og leyfa mér að gefa
eftirfarandi skýringar, þar sem al-
menningur, sem ekki er kunnugur
máli þessu, getur álitið að hér á
landi sé hann féflettur með háum
f lutnin gsg jöldum.
Að kolaflutningsgjaldið til Dan-
merkur, sem getið er xxm, er svo
lágt, stafar af því, að hér um bil
öll dönsk skip sigla fyrir nefnd,
sem kölluð er „Fragtnævnet11.
Nefnd þessi greiðir útgerðarmönn-
um skipanna sanngjarnt flutnings-
gjald með skipunum, og er þetta
flutningsgjald töluvert meira en
það 40 kr. flutningsgjald
fyrir smálestina, sem kola-
innflytjendur greiða nefndinni.
Greiðir ríkissjóður mismuninn milli
flutningsgjalds þess sem útgerðar-
menn fá og þess sem kolainnflytj-
endur greiða. Þau dönsk skip, sem
ekki sigla fyrir nefndina, verða að
greiða ákveðið afgjald af flutn-
ingagjöldum sínum til nefndarinn-
ar, Og á það að vera hlutdeild í
mismuninum milli þess sem nefndin
greiðir útgerðinni og fær hjá kola-
innflytjendum. Með þessu fyrir-
komulagi fær almenningur ódýi’ari
kol og útgerðarmenn skipanna
sanngjarnt flutningsgjald.
Um kolaflutningsgjaldið hingað
til landsins er það ao segja, að þau
skip landsins, sem hafa flutt kol,
hafa alt af siglt fyrir sama flutn-
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.
ingsgjald og önnur skip hafa feng-
ist til að sigla fyrir, og lækkað
flutningsgjöldin í sama hlutfalli og
önnur skip, þrátt fyrir það, að þau
hafa þurft að sig'ia aðra leiðina
með íslenzkar afurðir, svo sem fisk,
síld og ull fyrir 90 shillings ;má-
lestina, samkvæmt samningum við
handamenn. Flutningsgjöldin milli
Englands og íslands, bæði fyrir kol
og aðrar vöi’xxr, erix nú % lægri
en þau voru, þegar þau vorxx hæst
hingað til landsins. ,
Að því er snertir Ameríkxxflxxtn-
ingsgjöldin, er oss gjarnt á að hera
saman smáskipin okkar og' iithafs-
skipin, þó að „Gullfoss11 taki að
eins 800 smálestir af vörum og
„Lagarfoss11 tæpar 1000 smál., en
þau aftur á móti 10—20,000 smá-
lestir. Stórskipin sigla fullfcrmd
fram og til haka, en okkar skip
vei’ða að sigla með möl og grjót í
aukakjölfestu, sem kostar 10 krón-
ur smálestin komið um borð, og ef
ekki er hægt að kasta því íyrir
boi’ð vegna óveðurs, kostar það oss
2 0 k r. s m á 1 e s t i n, að losna
við það aftur. Hér eftir verða skip-
in að sigla tónx vestur, því að eftir-
spurn er engin lengur eftir íslenzk-
um afurðum í Amevíku. Stóru haf-
skipin fá ódýr kol'til allrar ferðar-
innar frá Englandi til Ameriku.
Skip vor verða þar á móti að taka
um 150 smálestir af kolum í hverri
ferð hérna, með því verði, sem vér
allir þekkjum. Litlu kænurnar okk-
ar vei’ða að greiða 150 dollara á
dag í bryggjugjald í New York. og
stóru 10,000 smál. skipin greiða hið
sama, þar eð bi-yg'gjui’nar eru eign
járnbrautarfélagauna, og leigan er
alveg jafn há, hvoi’t sem skipin eru
smá eða stór. Hafnsögugjald og
dráttargjöld hér um bil liin sömu,
tollhúsgjöld jafn há, o. s. frv. o. s.
frv.
Um lækkun flutningsgjaldanna
hér, leyfi eg mér að vekja atliygli
á því, að Eimskipafélag íslands hef-
ir þegar lækkað flutningsgjöld íneð
skipum sínum, þrátt fyrir það, að
engin útgjöld, nema stríðsvátrygg-
ingargjaldið hafa lækkað, og er
það lækkaði, var þegar felt burt
aukagjald það, 22 krónur á smá-
lestinni, sem var hætt við flutnings-
gjöldin, þegar iðgjaldið hækkaði,
vegna þess að Bandaríkin lentu í
ófriðnum. Umhverfis Ameríku hef-
ir aldrei verið neitt hættusvæð’, og
má því ekki búast við eins mikilli
lækkun flutningsgjalda hér, þótt
stríðsvátryggingargjaldið falli nið-
ur, og með skipum sem sigla til
Stóra-Bretlands. Flutningsgjöldin
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.
milli Ameríku og Norðurlanda hafa
ekki lækkað meir eu sem svarar
því sem stríðsvátryggingariðgjöld-
in hafa lækkað.
Eimskipafélag íslands lækkar nú,
frá 5. febrúai’, flutningsgjöld sín
um 10 %, þó að engin xxtgjöld, að
undanskildum kolununx h é r, séu
lægri. Kolin í New York liafa
liækkað í verði eftir að vopnahléð
komst á og vinnulaun lxafa einnig’
liækkað töluvert eftir það, og nú
aftur eftir verkfallið. Bryggju-
gjöldin hafa lxækkað vegna þess ,að
áætlanaskipin hafa tekið upp fast-
ar ferðir sínar. Auk þess hafa öll
útgjöld hækkað, vegna þess hve
gangverð ameríkskra peninga lief-
ir hækkað, og þegar hætist við alt
þetta, að skipin verða að fara aði’a
leiðlna tóm, má sjá að í raun og
veru eru engar ástæður til þess að
lækka flutningsgjöld hingað til
landsins. Dýrtíðarupphót til skips-
hafnarinnar liefir ekkert lækkað,
og ófriðaruppbót heldur ekki, og
fæðið er jafn dýrt.
Þrátt fyrir þetta, fór Eimskipa-
félag íslands þegar í stað að lækka
flutningsgjöldin, og nemur þessi
lækkun því, að hvert skip fær nú
k r. 2 0,0 0 0 minna í flutnings-
gjald í hverri ferð, og verðlækkun
kolanna hér vegur ekki nándar
nærri upp á móti vei’ðhækkun kola
og annars í Ameríku.
Eimskipafélagið hefir alt af haft
flutningsgjöld með skipum sínum
sanngjöi-n, og haldið þeim lægri
en aðrir, og hefði vei’ið fróðlegt
að vita, hversu há flutningsgjöld
vér liefðum þurft að greiða, hefði
Eimskipafélag Islands ekki verið
til og landið hefði engin skip átt.
Til samanburðar vil eg geta þess,
að flutningsgjald til Færeyja með
e.s. „Minsk11 var 7 0 krónur
f y r i r li v e r j a steinolíu-
t u n n u, og hið sama fyrir smurn-
ingsolíu, en með okkar skipum var
flutningsgjaldið um sarna leyti 4 0
krónurfyrir t u n n u n a, fyr-
ir benzíntunnuna 10 0 k r ó n u r,
en hér 50 krónur fyrir tunn-
xma, fyrir kaffi 4 7 0 k r. s m á-
1 e s t i n, en hjá Eimskipafélaginu
232 krónur smálestin, fyrir
hveiti 210 k r. s m á 1 e s t i n, en
hjá Eimskipafélaginu 19 7 k r.
smálestin o. s. frv. Þetta skip þurfti
ekki að greiða neitt hærra stríðs-
vátryggingargjald þar sem það
sigldi heldur ekki á hættusvæðinu.
Eimskipafélag íslands mun alt af
vera viðbúið að lækka flutnings-
gjöld sín, eftir því sem útgjöldin
lækka, og maður má ekki keima
fiutningsgjöldunum rneira um dýr-
tíðina, en þau eiga skilið.
Rej’kjavík, 5. febr. 1919.
Emil Nielsen.