Morgunblaðið - 14.02.1919, Blaðsíða 1

’ITÖstudag
0. argaugr
14
Tebr. 1919
93
tölublad
Ritstjórnarsími nr. 500
Ritstjóri: Vilhjálmur Finsen j| IsafoldarprentsmiCj*
Afgreiðffltulml nr. 500
Úr loftinu
Lo'ndon, 13. febr
Þ jóSabandalagi'5.
Þjóðabandalagsnefnd friðarráð-
stefnunnar átti fund meS sér þ. 12.
febrúar. til þess að ræða tillögur
þeirra Hyiuans, Bourgeois, \ eni-
zelos og Eobert Ceeil lávarðar.
Það er fullyrt, a"5 samkomulag
muni verða milli Breta og Banda-
ríkjamanna uin það, að koniið verði
upp alþjóða lier og flota, í sam-
ræini við tillögur Frakka. En það
sem nú bíður úrlansnai', er það,
hvernig tekið verði i taumana með
hervaldi, er ein þjóð ræðst á aðra.
Hr. Bourgeois hallast ekki að
_því, að myiidaðui’ verði alþjóðaher,
af hermönnum allra þjóða, en vill
láta skipa hermálaráð í sambandi
við yfirstjórn þjóðabandalagsins.
Þetta lu rmálaráð á að liafá eftir-
lit með frámförum í herbúnafei og
sjá um að þjóðabauclalagið liafi
. ávalt til sinna uinráða nýjustií teg-
tindir af fallbyssum o. s. frv. Ef
ein þjóð ræðst á aðra, ætti að
kveðja þann her til hjálpar, sem
næstur væri. Frakkar te'lja sig
hættast stadda fyrir árásum og
vilja því koma þessu skipulagi á.
Rússar og bandamenn.
Það er tilkynt op’nberlcga í Par-
ís, að Eistlendingar, Lettar, Lit-
haugabúar og Ukrainemenn hafi
tekið boði bandamanna um að
koma á ráðstefnu með þeim á Prin-
kipo-eyju (stærsta eyjan af Prins-
eyjum í Marmarahafi).
Frá Þýzkalandi.
Frá Kaupmannahöfu er símað,
að Hamborg hafi verið lýst í ófrið-
arástandi. Um kvóldið þann n.
febr. fóru hersveitir stjórnarinnar
um götur borgarinuar í vígbúnum
bifreiðum Og afvopnuðu verka-
menn og tóku allar skotfærabirgð-
ir Spartakista, þar á meðal 20 vél-
byssur og' miklar birgðir af
sprengjum og skotfærum
Hersveitir stjómarinnar liafa
• einnig tekið Erfurt í nánd við Wei-
mar. Þar liöfðu Spartakistar liafið
alvarlegar óeirðir og liaft í heiting-
mn um, að fara til Weimar og
t■víst ra bjóðsamkundumii.
Verkföll i Bretlantíi.
180,000 verkfallsmenn.
Um mánaðamótin síðustu segir
fréttaritari „Politiken“ i London,
að verkföllum fari dagfjölgandi í
Englandi og að verkfal'lsmenn séu
þá 180,000. Þeir haía allir lagt uið-
ur vinnu án þess að reyna að kom-
ast að samningum við vinnuveit-
endur og án þess að ráðgast við for-
sprakka verkamannaflokksins. Að-
alóánægjan er ekki risin út at' lágu
kaupi, heldur út af því, hvernig
upplausn hersins gengur og að mat-
vörubirgðir í landinu eru eigi gefn-
ar lausar, svo að vérðið á þeim geti
lækkað.
Meðal vinnuveilenda er líka
megn óánægja út af því, að hrá-
yörur eru skamtaðar þamiig' úr
hnera, að finmm g-eta ekkert látið
til sín taka á heimsmarkaðinum.
Alþýða er ákaflega óánægð út af
því, að helztu menn stjórnarinnar
skuli sitja í París og vanrækja
skyldur sínar heima fyrir. Og
margir ganga uin og rægja stjórn-
ina á allar lundir.
í Belfast liafa 100,000 menn lagt
niður vínnu. Oll verzlun hefir lagst
þar í dá, sporvagnarnir eru hættir
ferðum, borgin er ljóslaus og brauð-
skamtinn hefir orðið að setja nið-
ur mn helming. 1 Clyde bafa 20,000
meim lag't niður vinnu, aðallega
verkamenn í skipasmíðastöðvmi-
um. í London hafa 15,000 menn
lagt niður vinnu, 40,000 í Man-
ehester og 6000 námumenn í Wales.
f öðrum borgum er og útlitið hið
ískyggilegasta.
Eftirmsður Wilsons
Aæsta ár fer fram kosning for-
seta i Bandankjunum, og er þar
þegar farið að liugsa fyrir manni í
stað Wilsons, sem ekki verður í
kjöri aftur. Á fundi sem haldinn
var nýlega í Chigago, þar sem
mættir voru fulltrúar „republik-
anska“ flokksins,var næsta forseta-
kosning til umræðu. Ákvörðun var
engin tekin, en ínenn hyggja. að
Pershing, yfirhershöfðiugi Ame-
ríkuhersins í Frakkland, nmni hafa
mikið fylgi.. Aðrir nefna Wood
hershöfðingja, aftur aðrir Hughes
dómara, sem - áður liefir verið í
kjöri, og loks vilja sumir fela Taft
forsetaembættið enn á ný.
Carl Larsson látifín.
Hinn frægi sænski málari Carl
Larsson lézt í Falum 22. janúar,
66 ára gamall.
Að meistaranum Zorr einum
undanskildmn mnn Larsson hafa
verið frægastur allra sænskra mál-
ara. Myndir hans, einkum barna-
myndirnar, þykja alveg einstakar í
sinni röð og hafa verið birtar í
fjölda tímarita uin alla Norður-
álfu.
Larsson átti við mikla erfiðleika
að stríða í byrjun. Landar hans
virtu list hans einskis og' hann
dvaldi um margra ára skeið í París
við fátækt mikla. En loks tókst
lionuin að fá myndir teknar á vor-
sýniuguna í París og' á nokkrum
mánuðum varð hann frægur íýrir.
Frægastur er Larsson í’yrir
myndir sínar af sænskum lieimil-
um Hafa þær myndir verið prent-
aðar í hefti, sem hefir flogið út mn
öll Norðurlönd.
Carl Larsson dó af hjartaslagi.
Þjóöhátiðip
Og
þjóðsöngurinn.
i.
Enda þótt skoðanir manna um
gildi sambandslaganna séu nokk-
uð skiftar, þá munu þó ílestir telja
það spor, sem með þeim var stigið,
hafa flutt þjóðina fram á við, í
sjálfstæðisbaráttunni.Og allir munu
telja tímabil þetta hið þýðingar-
mesta í sögu landsins, síðan sá at,-
burður varð, er fór í gagustæða átt.
Yið höfnm undanfarið reynt að
minnast þeirra atburða, sem hafa
hrundið okkur áfram á framfara-
brautinni. Ymist með því að minn-
ast atburðanna sjálfra, eða þeirra
manna, sem mestan þátt hafa átt
í þeim. Það er líka loísvert, að
kunna að meta sína mestu menn og
þá helzt verkin þeirra.
Það er siður hjá öllum þjóðum,
að halda þjóðhátíð árlega, og
venjulega er minníngin, sem vi5
hana er tengd, um sigur í frelsis-
baráttu þjóðarinnar, því allar þjóð-
ir eiga það Sameiginlegt, að berj-
ast fyrir auknu frelsi sínu.
Yið íslendingar höfum, nú á síð-
ustu áratugum, lialdið þjóðhátíð á
hverju ári. En sökum þess, livað
dagurinn er á óheppilegam tíma,;
þá hefir liann orðið að víkja fyrii*
öðriuu degi. sem með því að vera
á mikið hagkvæmari tíma her langt
um þýðingarmeiri minningu, minn-
inguna um J ó u S i g u r ð s s o n,
vorn mesta mann.
Eg geri ráð fyrir, að flestir verði
sammála um það, að minnast beri
þess, að ísland varð fullvalda ríki,
í annað sinn, 1. desembfr 1918.
Sannarlega er vert að minnast þess,
svo lengi höfmn við þráð þá stund.
En 1. des. er ekki hentugur til
að verða að þjóðhátíðardegi. Þá er
venjulega kominn vetur, og veður
oftast mjög andstætt útisamkom-
um þeim, sem slíkir dagar tileinka
sér. Eu við þurfmn ekki endilega að
minnast atburðarins þenna dag.
Minningin ætti að vera okkur jafn
helg', þótt við færðum hana á ein-
livern annan dag, og auðvitað yrði
sá dagur að vera að sumrinu.
Ef til vill verður nú skoðana-
munur mn það, hverjum deg'i skuli
hlotnast sá heiður. En frá mínu
sjónarmiði er að eiiis einn dagur,
sem verður er þess, að slík minning
sé við hann tengd. Það er 17.
júní, fæðingardagur Jóns Sig-
urðssonar.
Það var Jón Sigurðsson, sem
riiddi brautina og henti okkur
hvert við skyldum halda, og hon-
mn eigum við að þakka framsóku
okkar í sjálfstæðisbaráttunni. Full-
veldi Islands er því beinn ávöxtur
af æfistarfi hans. Nafn þessa niamis
og fullveldisviðurkenning vor eru
svo nátengd hvort öðru, að þar
verður ekki gerður greinarmunur
á. Þar sem atburðarins 1. desember
er minst, verður Jóns Sigurðssonar
einnig jninst. Minningar dagaima
hljóta að renna saman. 17. júní á
því að vera þjóðhátíð okkar íslend-
inga.
Enga fegurri né hetri afmælis-
gjöf gætum við gefið afmælisbarni
dagsins, heldur en minninguna um
fullveldi íslands.
II.
í sambandi við þjóðhátíðina vildi
eg fara nokkrum orðum um þjóð-
sönginn okkar Islendinga.
Kaupirðu göðan hlut,
bá mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.
Kaupirðu góðan hlut,
þá miuidu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst barm
Sigurjón Pétursson.
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann<
Sigurjón Pétursson.