Morgunblaðið - 28.03.1919, Blaðsíða 1

Föstudag
28
marz 1919
HORGnNBLAÐID
6. árgangur
135
tölublað
Ritstjórnarsími nr. 500
Ritstjóri: Yillijálmur Finsen
Isafoldarprentsmiðja || Afgreiðslusími nr. 500
ZSZSSSSZSSSSi ’.-r —— T~ 111: — ■■ . ~ ■ .
Eri. símfregnir.
(Frá fréttaritara Morgunblaðsins).
Khöfn, 25. marr.
Bandamenn í Rússlandi.
Frá París er sírnað, að hersveit-
1 &
ir bandamanna hafi ekki enn yfir-
gefið Odessa, en öflngur her Bolsh-
víkinga sé þar í nánd.
Óánægja
fer vaxandi út af seinlæti friðar-
ráðstefnunnar.
Asquith.
Frá Zi.rich berst sá orðrómur. að
Asquith eigi að verða forset-i þjóð-
bandalagsins.
Þjóðverjar og friðarsamningarnir.
Símað er frá Berlín, að þar hafi
fundir verið haldnir til að mótmæla
nanðungarfriði og miljarðakröfum
bandamanna.
Frá Ungverjum.
ISímað er í'rá Vínarborg. að í ng-.
versku skevtin um Lenin séu föls-
uð og að rússneskar hersvoitir geti
með engu móti komist til TTngverja-
lands.
Óeirðirnar í Budapest eru mjög
blóðugar. en hafa ckki breiðst. út
þaðan.
Miklar hérsveitir Czecko-Slava,
Pólverja og Þjóðverja bíða búnar
tij þess að vcita Rússum viðuám.
Karl fyrv. keisarí
Austurríkismanna er kominr til
SvÍKS.
Grundvallarlög
þjóðabandalagsins.
Hinn 15. febrúar samþykti frið-
arráðstefna bandamauna frumvafp
að grundvallarlögum fyrir hið fyr-
irhugaða alþjóðasamhand. t stutt-
um inngangi lýsa málsaðiljar yfir
því, að frumvarp þetta sé samið til
þess að tryggja framtíðarfrið og
öryggi þjóða-nna, þar sem hver að-
ilji skuldbindi sig til þess að grípa
ekki til vopna, en fara eftir fyrir-
mælum alþjóðalaga, fylgja fram
réttlæti og ganga ekki á gerða
samninga.
Xaupirðu góðan hluf,
m mundu hvar þú fékst hann
Sigurjón Pétursson.
Stjórn alþjóðasambandsins á að
liggja hjá fulltrúaþingi, þar sem
sitja fulltrúar allra sainbandsþjóð-
anna. Auk þess hjá framkvæmda-
ráði og alþjóðaskrifstofu.
■ Fulltrúaþingið.
Það á að koma saman á vissum
tímum og þegar ])örf gerist, til
þess að ræða um ]>au málefni, er
sambandið varða. Hver sambands-
þjóð hefir ]iar eitt atkvæði og eng-
ín hefir leyfi til þess að senda bang-
að fleiri en þrjá fulltrúa.
Framkvæmdar áðið.
f því éiga að sitja fulltrúar
Bándaríkjanua, brezka ríkisins,
Frakklands, ftalíu og Japans, og
eins fulltrúar 4 annara ríkja, sem
eru í sambandinu.
Framkvæmdaráðið kemur saman
þegar ]nirfa þykir og að minsta
kosti einu sinni á ári, til þess að
ræða mn þau málefni, er við koma
alheimsfriði. Þeim þjóðum, sem þau
máiefni varða, verður boðið að
senda fulltrúa á fundinn, og á-
kvarðanir þ.ær, er teknar verða, eru
því að eins bindandi fyrir viðkom-
andi þjóð, að henni hafi verið boðið'
á fmidinn. Wilson á að kalla saman
fyrstn fundi fulltrúaráðsins og
framkvæmdaráðsins.
Alþ j óðaskrif stof an.
Framkvæmdaráðið á að velja
skrifstofustjóra og fá Iionum eins
marga aðstoðarmenn eins og þurfa
]).ykir. Kostnað við skrifstofuna
bera sambandsríkin, og verður
honmn skift niður á sama hátt og
kostnaði við alþjóðáskrifstofu póst-
málanna.
Upptaka nýrra ríkja í sambandið.
Það þarf að minsta kosti tvo
þriðju hluta atkvæða í fulltrúaráð-
inu, til þess að ný ríki íái að ganga
inn í sambandið. Upptöku fá eigi
önnur ríki en ]iau, sem eru full-
valda eða stjórna sér sjálf, svo sem
sjálístjómar nýlendur.
Ekkert ríki fær upptöku í sam-
bandið, nema því að eins að það geti
gefið áreiðanlegar tryggingar fyrir
]iví. að ])að ietli sér að fullnægja
þeim skyldum, sem ]>ví eru mn leið
lagðar á herðar og hlýðnist þeim
fyrirmælúm, sem sambandið setur
um herafla þess og tdgbúnað.
Takmörkun herbúnaðar.
• Sambandsríkin viðurkenna, að til
tryggingar friði sé það nauðsynlegt
að takmarka herbúnað hvevrar
þjóðar svo mjög sem unt er. Verður
þar sérstaklega farið eftir legu
landanna og hvernig ástatt er.
Kaupirðn góðan hlut,
þ» mundu hvar þú fékst hann
Sigurjón PétnrBsom
Framkvæmdaráðið á að ákveða,
hvernig þessari takmörkun herbún-
aðarins skuli hagað og leggja fyrir
hverja stjórn álit sitt um það, hvað
sanng-jarnt sé að takmarka herbún-
aðinn í hlutfalli við önnur ríki. Má
berbúnaður eigi fara fram úr því,
sem ráðið ákveður, nema með íeyfi
þess.
Enn fremur á frymkvæmdai áðið
að rannsaka, hvernig hægt sé að
koma í veg fyrir hinar hættulegu
afleiðingar „privat1 ‘ -framleiðslu
hergagna. SambandsVíkin skuld-
binda sig til ])ess að gefa nákvæm-
ar skýrslur um þær verksmiðjur,
sem hægt er að breyta í hergagna-
verksmiðjur, og gefa upplýsingar
um allar hernaðarlegar fyrirætlan-
ir sínar á sjó og landi. A að kjósa
sérstaka nefnd til þess að hafa eft-
irlit í þessu efni og gefa samband-
inu almennar upplýsingar í þessum
málum.
Ef til ófriðar skyldi draga.
Sambandsríkin viðurkenna frið-
helgi bvers annars og fullkomið
sjálfstæði, og heita hvert öðru hjálp
gegn utanaðkomandi ái'ásum. Bf til
ófriðar skyldi draga, eða ófriður
væri yfirvofandi, telur sambandið
]>að mál sér viðkomandi, hvort sem
eitthvert þeirra á í hlut eður eig'i.
Og sámbandsþjóðimar áskilja sér
rétt til þess að grípa, til hverra
þeirra ráða, sem þau álíta heppileg
og örugg til þess að tryggja frið
með þjóðunum.
Gerðardómur.
Sambandsþjóðirnar skuldbinda
sig til þess að leggja aldrei út í
ófrið, nema ]iví að eins að deilu-
málin hafi áður verið lögð undir
rannsókn framkvæmdaráðsins eða
undir gerðardóm, sem ráðið tilnefn-
ir. Þær skulu og enn bíða 3 máuuði
eftir að ráðið hefi-r gefið úi’skurð.
eða gerðardómur fallið, og engin
sambandsþjóð má hefja ófrið gegn
annari sambandsþjóð, sem beygir
sig fyrir úrskurði framkvæmda-
ráðsins eða gerðadóinnum.
Urskurð eða dóm skal fella „ínn-
an hæfilegs frests“.
Öll deilumál milli sambándsþjóð-
anna skulu lögð undir gerðardóm,
ef eigi er hægt að leysa úr þeim
á annan veg. Er liver þjóð skyld
að hlýðnast gerðardómi og á fram-
kvæmdaráðið að sjá um það.
Ef gerðardómi er eltki hlýtt.
Ef einhver sambandsþjóð í ækir
ekki skj’Jdu síúa og óhlýðnast gerð-
ardómi, eiga allar hjnar sambands-
þjóðirnar ófriðarsök •'< hendur
benni. Eru þær þá allar skyldai til
þess að koma á algerðu viðskifta-
KaupirCu góðan hlut,
Þ* mundu hvar þú fékst haun
Sigurjðn Pétursson.
banni við hana, og verður það hlut-
verk framkvæmdaráðsins aðákveða
hve mikimi herafla hver lnnna sam-
bandsþjóðanna skuli leggja fram
til l>ess að koma ]iessu í fram-
kvæmd.
Deilnr með öðrum þjóðum.
Ef til ófriðar ætlar að draga millí
sambandsþjóðSr og annarar þjóðar
utan sambandsins, eða tveggja
þjóða utan sambandsins, á að skora
á ]>á þ’jóð, eða þær þjóðir, að gang-
ast undir skyldur sambatidsins, svo
að hægt sé að jafna deilumálin frið-
samlega og réttlátlega að dómi
framkvæmdaráðsins. Ef þær fall-
ast á ]iað, eru þær sönm lögum báð-
ar og sambandsþjóðirnar, með
þeim undantekningum þó, sem sam-
bandið álítur nauðsvnlegar.
En ef ])essar ])jóðir fallast ekki á
þetta og hefja ófrið, skal talið að
þær eigi í ófriði við allar sambiinds-
þjóðirnar og fer ])á um það eins
og fyr segir. Og framkvæmdai'iiðið
má gera hvað sem því sýnist til þess
að koma í veg fyriv stríð milli ann-
ara þjóða og koma á sarakoinulagi.
V erkalýðstryggingar.
Sambandsþjóðirnar skuldbinda
sig til þess að koma á og viðhalda
réttlátum og mannúðlegum vinnu-
skilyrðum fyrir menn, konur og
börn, bæði hver hjá sér og eins í
þeim löndum, er þær hafa viðskifti
við í verzlun og iðnaði. í því skyni
á að stofna’ vinnumálaskrifstoiu í
sambandl við þjóðabandalagið.
Allar alþjóðaskrifstofur, sem
þegar hafa verið stofnaðar. eiga að
vera nndir eftirliti sambandsins.
Allir ríkjasamningar, seni sam-
bandsþjóðirnar gera, skulu iærðir
inn í slcrá aðalskrifstofustjóra, og
skal hann birta þá eins fljótt og
verða má. Fyr eru þeir "kki lögleg-
ir og ekki bindandi.
Fulltrúáráðið á að benda sam-
bandsþjéðunnm á að taka til nýrrar
yfirvegunar úrelta ríkjasamninga,
sem liættulegir gæiu orðið heims-
friði.
Með þessum lögum ganga úr gildi
allir samningar sambandsþjóðanna,
er eigi geta samrýmst þeim, og
sambandsþjóðirnar skuldbinda sig
til þess hátíðlega, að gera enga
samninga framvegis. er séu ósam-
rýmanlegir lögum þessum.
Þetta er að eins stuttur útdrátt-
ur úr þessum grundvallarlögnm.
eins og þau eru birt í dönskuín
blöðum. Er mörgu slept úr. því er
minni þýðingu hefir og líklegt. er
að breytt verði. Munu og enn senni-
lega gerðar allmiklar breytingar á
lögum þessum, þa er hliitthusu
þjóðirnar koma fram með tillögur
sínar, en það verður nú bráðlega.