Morgunblaðið - 17.02.1920, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIl)
HORGUNBLAÐIÐ
Ritstjóri: Vilh. Finsen.
Afgrei'Ssla í Lækjargötu 2
Sími 500. — Prentsmiöjusími 48.
Ritstjómarsímar 498 og 499.
Kemur út aila daga vikunnar, að
mánudögum undanteknum.
Ritstjómarskrifstofan opin:
Virka daga kl. 10—12.
Helgidaga kl. 1—3.
Afgreiðslan opin:
Virka daga kl. 8—5.
Helgidaga kl. 8—12.
Auglýsingum sé skilað annaöhvort
á afgreiSsluna eða í ísafoldarprent-
smiðju fyrir kl. 5 daginn fyrir útkomu
þess blaðs, sem þær eiga að birtast í.
Auglýsingar, sem koma fyrir kl. 12, fá
að öllum jafnaði betri stað í blaðinu
(á lesmálssíSum), en þær sem síðar
koma.
Auglýsingaverð: Á fremstu síðu kr.
3.00 hver cm. dálksbreiddar; á öðrum
síðum kr. 1.50 cm.
Verð blaðsins er kr. 1.50 á mánuði.

viss, að vér munmn allir saman og
hver og einn leggjaallavorakrafta,
þekkingu og vitsmuni fram til þess,
að dómsúrslitin verði ábyggileg og
_xéttlát, enda er þetta bein skylda
vor, og þá hefi eg jafnframt þá ör-
uggu von, að vér munum ávinna
dómstólnum traust alþjóðar,
þannig að almenningur gjamsam-
lega leggi málaefni sín undir dóm
^réttarins, og uni úrslitum þeirn e^
þau fá þar. —■ Svo framarlega vér
öflum Hæstarétti þessa trausts, er-
um vér á réttri braut, dómstólnum
mun farnast vel, og starfsemi hans
verða farsælleg fyrir þjóð vora. —
Það er ósk mín og örugg von, að
svo megi verða.
Að svo mæltu leyfi eg mér, sam-
kvæmt umboði því, er mér er veitt
til þess, að setja Hæztarétt íslands.
Qvod felix faustumqve sit!
Sveinn Björnsson svaraði ræðu
þessari fyrir hönd málafærslu-
manna og mælti á þessa leið :
Beeða Sveins Björnssonar:
Yirðulegi Hæstiréttur!
Háu dómendur!
Þessi stund mun jafnan talin
merkisstund í sögu íslenzku þjóðar-
iiinar. Sú stund er æðstu dómendurí
íslenskum málum taka aftur sæti til
dóma á fósturjörð vorri.
Þessi atburður, sem hér á sér stað
r.ú í dag, hlýtur að vekja L’ögnuð í
hjörtum allra Islendinga. Hann er
einn af áþreifanlegu vottunum um
að vér höfum aftur fengið fullvcldi
um öll vor mál.
í þeirri skipan, sem framkvæmd
er hafin á í dag, með þessu fyrst.i
móti Hæstaréttar íslands, felast,
eins og kunnugt er, meðal annars
tvö mikilsverð nýmæli.
Hér eftir verður íslenzkum mál-
um ekki skotið til neins æðri réttar
eu þessa virðulega réttar. Hér á
þessum stað verða frainvegis kveðu
ir upp þeir dómar, sem verða fulln-
aðarúrslit allrar þrætu manna á
milli, hér á landi.
Munnleg málfærsla, sem ekki hef-
ir verið notuð nema að örlitlu leyti
fvrir nokkrum rétti hér á landi áð-
ur, skal nú fara fram hér á eftir
fyrir þessum virðulega rétti.
Nordisk1
LiYsforsikrings A|s, af 1897.
Líftryggiogar
Aðalumboðsmaður fyrir ísland:
Gunnar Egilson
Hafnarstræti 15. Tals. 608.
wuu
]selur
silKiBlúsur
með
10—300/<> afslætti
dómendum allrar heilla á komandi
tímum.
Háttvirtu eollegæ, viljið þið a-
samt mér, votta hinum virðulega
Hæstarétti og hinum háu dómend-
um virðingu okkar.
Dómstjóri þakkaði ræðima og var
síðan gengið til dagskrár og kveðin
upp dómur í 5 málum.Var þá setn-
ingarathöfn þar með lokið og gengu
þá gestir á brott.
En síðan voru tekin fyrir önnur
mál og var 3—4 vikna frestur veitt-
ur í öllum. Þessir lögfræðingar
mættu í réttinum í fyrsta sinn:
Eggert Claesseu, Lárus Fjeldsted,
Björn Pálsson, Guðm. Ólafsson,
Sveinn Björnsson, Jón Ásbjörnsson.
Athöfnin fór öll fram með þeirri
viðhöfn, er samir svo merkum við-
burði, þá er æðsta dómsvald í ís-
lenzkum málum er aftur flutt inn í
landið.
pessi nýmæli varða liina háu dóm-
endur og okkur málaflutningsmenn-
ina að ýmsu leyti frekar en aðra.
Eg er þeirrar skoðunar að tals-
vert velti á því, um það, hvernig
framkvæmdirnar takist í þessum
efnum, að þegar frá byrjun megi
takast góð samvinna milli hinna háu
dómenda og málaflutningsmanna.
Eg leyfi mér fyrir hönd málaflutn-
ingsmannanna, að bera fram þá ósk,
ð svo megi verða. þig' hygg óhætt
að fullyrða, að vér höfum allir reynt
að gera okkur ljóst hve mjög aukin
ábyrgð legst á okkur við breytingu
þá, sem nú verður.
Vissan um það, að málum þeim,
sem við flytjum hér fyrir réttinum,
verður eigi framar skotið til próf
unar fyrir neinum æðri rétti, hlýtur
að hvetja okkur til þess að beita
öllu meiri alúð við starf okkar og
sýna öllu meiri vandvirkni í því en
áður. Að vísu geri eg ráð fyrir því
að við höfum allir eftir mætti reynt
að sýna alúð og vandvirkni í störf-
um okkar við landsyfirdóminn, svo
sem skylda okkar bauð. En meðvit-
undin um það, að enn sé tækifæri til
að prófa málið fyrir öðrum rétti, ef
til vill með málaundirbúningi hæf-
ari mauna, getur að sjálfsögðu hafa
dregiö nokkuð úr því, að málaflutn-
ingsmenn legðu sig svo í framkróka
sem ella. Hér eftir er ekki rúm fyrir
nokkra slíka hugsun. Það er okkur
fyllilega ljóst. og það mun verða
okkur hvetjandi leiðbeining í störf-
um okkar hér fyrir réttinum.
Með munnlegu málsfærslunni er
áreiðanlega aukin vandi okkar fram
úr því, sem var, er svo að segja öll
iuálafærsla var skrifleg. Okkur er
þoð og augljóst, að einnig í þessu
efni eru talsvert auknar kröfur
gerðar til starfsemi okkar. Eg hygg
a? það sé vilji okkar allra, að sýna
einlægg viðleitni til þess aðlátaþetta
fara sem bezt úr hendi, og viljum
gjarna mega vænta umburðarlyndis
hinna háu dómenda í byrjuninni, og
aðstoðar þeirra í viðleitni okkar.
Eg leyfi inér að þakka hinurn háa
dómstjóra fyrir hin hlýlegu orð, er
hann í ræðu sinni mælti til okkar
málaflutningsmanna. Eg er þess
fullviss að við munuin allir leggja
okkur á hjarta orð hans um að gera
málaflutninginn hér fyrir réttinum
svo sannan, sem á okkar valdi er.
Með þessum ummælum og endurtek-
inni ósk run góða samvinu milli
hinna háu dómenda og málaflutn-
ingsmanna, vil eg fyrir hönd okkar
málaflutningsmanna áma hinum
virðulega Hæstarétti og hinum háu I
Inflúenzan
komin til Vestmannaeyja.
í gærmorgun bárust þær fregnir
hmgað að veiki er mjög líkist in-
flúenzu væri farin að stinga sér nið-
v_r í Vestmannaeyjum. Varð mönn-
um hverft við fregnina og mun flest-
um svo farið að vart hefðu þeir get-
að hugsað sér meiri ótíðindi. Því enn
þá blasir endurminningin um drep-
sóttina miklu í fyrra við fólki, sem
opið sár. Og víst munu allir einhuga
í því, að vilja komast hjá öðru eins
þjóðarböli í Iengstu lög, hvað sem
það kostar.
Veikin í Vestmannaeyjum.
í fjórum húsum í Vestmannaeyj-
um hafði orðið vart veikinnar er vér
fréttum síðast í gærkveldi. í einu
þessara húsa lágu 9 menn veikir.
Flestir hafa lagst með háum hita og
yfirleitt er byrjunarstig veikinnar
svo líkt inflúenzu, að því miður eru
allar líkur á, að það sé þessi veiki,
sem nú er farin að herja á Eyjarnar.
í gærkveldi munu um 20 manns
hafa legið veikir.
En hvernig hefir veikin borist?
Um það fer ýinsum sögum. Ein til-
gátan er sú, að veikin hafi borist
þangað ineð barni, sem kom til Eyja
ásamt foreldrvim sínum með „Gull-
foss“ í síðustu ferð hans frá Kaup
mannahöfn. Var barnið veikt er það
kom og líktist sjúkdómurinn inflú-
erizu. En eigi hafa foreldrar barns-
ins veikst, né neinn á því heimili.
Væri því eðlilegt, að veikin hefði
breiðst út fyrir löngu, ef þarna
raætti vænta upptaka hennar og
ið „President Wilson“. Með því
komu hingað 6 Vestmannaeyingar,
þar á meðal Karl Einarsson sýslu-
maður. Eru fimm dagar liðnir síðan
þeir fóru að heiman, og hefir eng-
mn þeirra orðið veikur enn þá. Að
sjálfsögðu hefði átt að einangra alla
þessa menn í gær, imdir eins og
fregnirnar bárust hingað frá Eyjum
og láta læknir skoða þá. En ekki
hafði það verið gert í gærkveldi. Að
vísu er það vonandi, að enginn þess-
ara manna beri með -sér sóttina, úr
því að þeir hafa ekki sýkst ennþá,en
þó er engan vegin loku fyrir það
skotið. Það er því ekki óhugsandi að
veikin sé komin hingað, og mega
menn því vera við öllu búnir. 1
slíkum tilfellum sem þessu er sjálf-
sagt að vona það bezta, en vera bún-
ir við hinu versta.
Það er ekki ráð nema 1 tíma sé tekið
Inflúenzan er að vísu ekki kom-
in hingað ennþá, að því er menn
vita. En hver vill ábyrgjast, að
fregnin um að hún sé hingað komin
skelfi ekki bæjarbúa, þegar minst
vonum varir, jafn skyndilega eins
og ótíðindin, sem nú spyrjast hing-
að frá Vestmannaeyjum.
Hvar stöndum við þá ? Eru Reyk-
víkingar betur viðbúnir nú en í
þjóðarinnar, að gera alt sem í mann
Jegu valdi stendur til þess, að verj-
ast veikinni. Og þá eigi síður hitt,
að hafa allan þann viðbúnað, sem
mögulegt er til þess að geta tekið
mannlega á móti. Því sagan frá í
fyrra má ekki endurtakast. Við höf-
um nú enga afsökun. ,
Viðbúnaðurinn þarf að liefjast
strax í dag.
í
Bruni
Stykkisólmi.
Símastöðin og pósthúsið
brunnið til ösku.
fyrra? Og í fyrra vorum við óvið-
búnir. Það -hljóta allir að viður-
kenna. Að sjálf-sögðu verður alt
gert til þess að varna því að sýkin,
sem nú hefir gert vart við sig í
Vestmannaeyjum breiðist út. Og
vonandi tekst að varna því. En áll-
ur er varinn góður.
Það er sjálfsögð skylda Reykvík-
inga, að hervæðast gegn spönsku
veikinni og hafa allan viðbúnað,
eins og þessi vágestur væri vænt-
anlegur þá og þegar. Við þurfum
að vera við því búnir, að geta
skotið skjólshúsi yfir og veitt að-
hlynningu sjúklingum, sem ekki er
hægt að hjúkra í heimahúsum. Og
eins gott væri, að draga ekki til
morguns, að efna til námskeiðs fyr-
ir hjúkrunarfólk, og útvega hús-
næði og eldsneyti handa væntan-
legu sjúkraskýli; með því er engu
spilt og tilkostnað mundi það ekki
hafa í för með sér, svo um munaði.
í fyrra urðu vandræðin að því, að
fólk vantaði til hjúkrunar og
sjúkraflutnings; en á skömmum
tíma mætti kenna fólki það nauð-
synlegasta er að þessu lýtur. Eigi
er það vafa undirorpið, að fjöldi
karla og kvenna mundi gefa sig
frarn þegar í dag, til þess að sækja
þesskonar námskeið, svo verða
mætti þeim mun gagn'legri í vörn-
inni gegn vágestinum ef hann heim-
sækti Reykvíkinga í annað sinn.
Það væri Islendingum til stór-
skammar, ef sannaðist, að við vær-
um engu betur undirbúnir nú en í
1 fyrrinótt brann í Stykkishólmi
hús Tómasar Möller póstafgreiðslu-
manns og símastjóra. Húsið var
tvílyft timburliús, og brann á mjög
skömmum tíma. Bjargaðist þaðan
aðein-s skiftiborð símastöðvarinnar'
og nokkuð af plöggum póstaf-
I greiðslunnar. Glöggar fregnir ihafa
ekki fengist af brunanum, enda
mjög ófullkomið símasamband við
Stykkishólm.
er því sú tilgáta næsta ósennileg, að ^ tU þesg ag veita drepsótt-
veikin sé þaðan sprottin.
En fyrir nærfelt viku kom þýzkur
b< tnvörpungur til Vestmannaeyja.
Ilafði hann veikan mann meðferðis.
\'ar maður þessi veikur af lungna-1
bóigu og var flut-tur á sjúkrahúsið ,
þar í Eyjum og andaðistþarskömmu
síðar. Verður sjúkdómur sá er nú
gengur í Vestmannaeyjum ekki bein- j
iínis rakinn til manna, er afskifti1
hafi haft af þessum veika manni. En
líkur eru allar til þess, að það sé
einmitt þetta skip er rekja megi
veikina til.
Er veikin komin hingað?
Skömmu eftir að botnvörpungur
þessi kom til Eyja fór skip þaðan
hingað til Reykjavíkur, norska skip-
inni viðnám. Það væri skýlaus vott-
ur þess, að reynslan væri okkur
einskisverður kennari. Og ef svo
væri — þá kynnum við ekki ein-
faldasta lögmál lífsins.
Þess vegna ber okkur nú að hefja
allan viðbúnað, ein-s 6g við ættum
drepsóttarinnar von, hvenær sem
vera vildi. Viðbúnaðurinn þarf ekki
að vera dýr, þar kemur til kasta
einstaklingsins en ekki peninga. Og
viljann er ekki að -efa.
Út í einstök atriði skal ekki farið
að þessu sinni. Þeir sem stjórn hafa
og ábyrgð bera á heilbrigðismálum
]>essa bæjar og lands í heild sinni,
vita hvernig hentast er að ráða
fram úr vandanum. Og þeir munu
Erl. símfregnir.
(Frá fréttaritara Margunblataina).
Khöfn 16. febr.
Inflúenzan
iénar sífelt í Khöfn, en er illkynj-
uð eins og áður.
Samningar
eru byrjaðir á ný milli vinnuveit-
enda og verkamannafélaga. Vinnu-
veiténdur halda því fram, að verka-
menn hafi fengið 249% kauphækk-
un, en hækkun af völdum dýrtíðar-
innar sé aðeins 142%.
Þriðja
alþjóðaráð gjörbyltingamanna.
Sím-skeyti frá Amsterdam hermir
að fúlltrúar gjörbyltingamanna frá
ýmsnm ríkjum sitji nú á ráðstefnu
til þess að setja á stofu fram-
kvæmdaskrifstofu er undirbúi
þriðja alþjóðaráð gjörbyltinga-
manna (kommunista). Bolzhevikka-
stjórnin rússneska hefir veitt 20
miljónir gullrúbla til skrifstofunn-
ar.
Bretar viðurkenna þýzkan dómstól
í hernaðarglæpa-málunum.
Frá Berlín er símað, að frétta-
stofan Agence Havas tilkvnni-— þó
ekki eftir opinberum heimildum —
að ráðstefnan í Lundúnum hafi
samþykt, að ríkisrétturinn í Leipzig
dæmi hina seku, undir eftirliti
bandamanna, og samþykki |iar með
uppástungu Þjóðverja frá 25. jan-
úar með nokkrum breytingum.
Keisarinn.
Frá Haag er -símað, að banda-
m-enn muni setja Holl-endingum tvo-
kosti viðvíkjandi Vilhjálmi keis-
ara: annaðhvort að þeir framselji
keisarann eða flytji hann til ný-
lendna sinna á Austur-Indlandseyj-
einnig vita, að það er óskiftur vilji um og kyrsetji hann þar.