Morgunblaðið - 18.02.1920, Blaðsíða 1

Morgunblaðið - 18.02.1920, Blaðsíða 1
7. &rg., 86. tbl Miðvikudag 18 febrúar 1920 Is »fol darj rentsmiðl m Fyrirliggjandi í heildsölu til kaupmanna og kaupfélaga: ■CARR’S enska kex og kökur, 10 mismunandi tegundir. Gerið svo vel að senda pantanir hið fyrsta þar eð lítið er óselt og verðið á næstu sendingu hærra. G. EIRÍKSS, Reykjavík Einkasali á íslandi. Spánska veikin komin aftur. í tveimur húsum hér í bænum lief- ir orðð vart við sjúkdómseinkenni, sem ekki er fyrirtakandi að kunni að vera inflúenzan, eða spánska veikin svokallaða. IIús þessi hafa verið einangruð þegar. Vegna þessa munu sjálfsagt sótt- varnir hafðar um „Lagarfoss“, sem héðan fór í gær til Vesturlands og Nórðurlands, á þeim höfnum or haim kemtir við á. Samkomur bannaðar. J gærkvöldi gaf logreglustjóri út tijkynningu um það að allar sam- kofeur væru bannaðar hér í bænum, (út- af spönskn veikinni. Samlvomur, sem áttu að vera í gær kvöldi, svo sem Bio ogNorðlendinga- mót voru aflýstar og kaffihúsum var lokað. Kirkjum er og lokað og ■Öllum mannamótum, liverju nafni sem nefnast. • , Skólum lokað. Jafnhliða því, að banna allar sam- komur, hefir öllum skólum hér í bæ verið lokað. Ráðstafanir hafa verið gerðar til þess að tryggja húsrúm og sængur ef til þess skyldi koma að að veikin gripi um sig. HvaSan veikin er komin. Sé spanska veikin komin hingað, liggur víst ekki neinn efi á því, að liún er frá Vestmanneyjum komin. Þangað nuin liún fyrst hafa borist með dauðveikum manni, sem fluttur var í land úr þýzkum botnvörpung. Sá maður dó skömmu eftir að hann var fluttur í land. Síðan urðu samgöngúr frá Vestmannaevjum við Reykjavík, og á þeim tveim heimil- um, sem þegar hafa verið einangruð vegna gruns, höfðu menn frá Vest- mannaeyjum komið, þessir sem nú hafa verið settir í sóttkví. Það er talið, að síðan veikin kom 1 Byjarnar, hafi verið samgöngur milli þeirra og Stokkseyrar og Eyr- arbakka og niá því búast við, að veikin sé þangag komin. Alþingi skerst í leikinn. í sameinuðu þingi. í gær, var sam- þykt með öllum atkvæðum, þingsá- lyktunartíllaga um það, að skora á stjórnina, að hlutast til um, að sem öflugast verði lialdið uppi vörnum gegn því, að spanska veikin breiðist út innanlands og spara til þess hvorki fé né fyrirhöfn. Þingsályktunin er komin fram frá Gísla Sveinssyni, Magnúsi Pét- urssvni, Halldóri Steinssyni og Sveini Björnssyni. Vegna þess að hér er óbeint um fjárveitingu úr landsjóði að ræða, verða hafðar tvær umræður um ruáiið. Auglýsmg um inflúenzu í Vestmannaeyjum. Samkvæmt upplýsingum frá héraðslækninum í Vestmannaeyjahér- aði verður að telja Vestmannaeyjar sýktar af inflúenzu. Fyrir því skal nú beita hinum sömu reglum um samgöngur við Vestmannaeyjar, sem settar eru um samgöngur við útlönd, me? sóttvarnarauglýsingu 29. f. m., sbr auglýsing 8. þ. m. um lenging tótt- varnartímans. Allar skipa- og bátaferðir milli Vestmaimaeyja og suðurstrandar Íandsins eru bannaðar. Auglýsing þessi öðlast þegar gildi. Þetta birtist öllum þeim til leiðbeiningar, er hlut eiga að máli. Dóms og kirkjumáladeild Stjórnarráðsins. , lendir, ekki eins falJegir fyrir aug- að. Fólkið — einkum unga fólkið — í sveitunum, kýs heldur endingar- lítið og óvandað útlent fataefni, en íslenzku dúkana, sem þó eru marg- falt haldbetri. Og íslenzki nærfatn- aðurinn á líka örðugt uppdráttar. Hann þykir böðulslegur, óþægileg- ur og miklu óviðkunnanlegri en sá útlendi, en er margfalt endingar- betri. Innflutningur vefnaðarvöru hing- j að fer vaxandi ár frá ári. Árið 1915 fluttist liingað : Verð kr. i 30,151 kg. ullarvefnaður .... 299,590 ! 184,042 — bómullarvefn.... 662,840 118,660 — „jute“-vefn...... 138,309 74,390 — hör- og hampvefn. 219,348 22,918 — prjónavörur ...... 181,681 18,253 — línvörur .......... 86,602 5,147 — kvenfatnaður .... 34,296 25,849 — karlafatnaður .... 154,143 14. feþrúar 1920 |ón Magnússson G. SveinDjörusson. V ikadreng 15—16 ira, vantar mig nú þegar G. Eirikss Tövinna t vetur reit frú Laufey Vilhjálms- dóttir fróðlega grein um heimilis- iðnað á íslandi hér í blaðinu og skýrði frá áformum félags þess, sem stofnað var fyrir nokkrum ár- um til þess að reisa við þjóðlegan heimilisiðnað íslendinga og greiða útlendum heimilisiðnaði braut inn í landið. Félag þetta á eflaust mikið verk og þarft að vinna. Heimilisiðnaðin- um hefir farið hnignandi a siðari tímum. Gamli glitvefnaðurinn var úr sögunni, tréskurðurinn horfinn, gull og silfursmíðin að hverfa. Hef- ir þessu þó farið nokkuð fram á sefeni árum. Nú er aftur farið að kenna vefnað eftir útlendri fyrir- mynd og tréskurðinum hefir fleygt mjög fram, fyrir ötula framgöngu Stefáns Eiríkssonar og ýmsra dng- legra lærisveina hans. Fá íslending- ar seint þakkað honum lífsstarf hans eins og liann á skilið. Félagið nýtur nú 5000 króna styrks af opinberu fé til þess að styðja að útbreiðslu heimilisiðnað- ar. Verður fé þessu varið til þess, aí fræða fólk um málið,halda uáms- skeið og styrkja efnilega menn til náms erlendis. Hér skal sérstaklega vikið að einni iðn, sem hingað til hefir get- að kallast heimilisiðnaður, en nú er á fallanda fæti. Það er tóvinnan, bæði prjónles og dúkavefnaður. Hér er um svo mikla atvinnugrein að ræða, að fylsta ástæða er til að rannsaka, hvort ekki muni kleyft að breyta má'linu úr því horfi, sem það er komið í. Og Heimilisiðnaðar- félagið mundi standa vel að vígi, að koma hreytingunni á, ef það annars er mögulegt. íslendingar eru að hætta aðvinna í fatnað utan á sig sjálfir. f kaup- stöðunum sést varla íslenzkur fatn- aður af neinu tagi, og upp til sveita or útlendi fatnaðurinn farinn að ryðja sér til rúms líka. Fólksekl- unni má eflaust kenna um þetta, að nokkru leyti. En ekki að Öllu leyti. Önnur veigamikil ástæða hef- ir verið sú, að íslenzkir dúkar hafa ekki þótt eins útlitsgóðir og út- Með öðrum orðum nær 480 þús. kg. af vefnáðarvöru fyrir nál. eina miljón 780 þúsund krónnr. Sama árið var flutt út 800 þús. kg. af ull fyrir 3.460.000 kr. Var ullar- verðið óvenjuhátt þetta ár. Enn fremur nær hálf milj. kg. af söltnð- um gærum. En af unninni nll var flutt út: sokkar og vetlingar fyrir tæp 14 þúsund krónur. Engar skýrslur eru til um það, live mikil ulll er unnin til heimilis- þarfa í landinu og er því eigi hægt að sjá hlutfallið milli notkunar inn- lendrar og útlendrar tóvinnu í land- ínu. E11 það eitt er víst, að hlutfall- ið er a'ltaf að breytast og að það verður minna með ári hverju, 'sem unnið er af ull í landinu. Það er sagt, að heimilisiðnaður- inn verði of dýr og geti ekki kept við útlendan verksmiðjuiðnað.Þetta er alveg rétt, ef miðað er við kanp- gjald það, sem goldið er fyrir aðra vinnu. En þess er að gæta, að til- vera héimilisiðnaðarins byggist á notkun tómstundanna, á ígripa- vinnu, sem höfð er til að fylla út vinnúleysistíma, sem ella kæmu ekki að neinum notum. Og þegar á þetta er litið, getur heimilisiðnað- urinn staðist samkepni, eins og til hagar á flestnm sveitaheimilum. En tóvinnuaðferðimar þurfa að breytast og varan, sem framleidd er, að batna, til þess að geta stað- ist samkepni. Það þarf meiri fjöl- breytni í framleiðshma, endurbætt- ar vinnuaðferðir, og þó sumum finnist það máske hégómi, þaff ís- lenzka túvinnan að ganga betur í augun en áður, en á þá hlið máls- ins hefir lítil áherzla verið lögð til þessa. — Heimilisiðnaðarfélagið hefir hér mikið og þarft verkefni, sem það lætur sig væntanlega miklu skifta. I sambandi við þetta mál má minnast á, að íslenzka ullin er orð- in of dýr til þess að vinna úr henni margt það, sem hún er notuð í. Áð- ur liefir verið minst á það hér í blaðinu, hvort eigi væri rétt að fiytja inn bómull, til þess að nota- ssman við íslenzka ull og var hent á, að með því móti mæt.ti fá miklu útlitsfallegri dúka en úr eintómri ull. Þarflegt væri, að komast að því Fyrirliggjandi í lieildsölu til kaupmanna og kaupfélaga: LIPTONS THE, sem er hið bezta í heimi. — Aðeins tegund nr. 1 (hin bezta) í 14, y2 og 1 lbs pökknm. G. EIRÍKSS. Reykjavík Einkasali á Islandi. með tilraun, hvort þetta mætti tak- ast. Meðan tóvinnuverksmiðjurnar eru eigi fleiri og stærri en nú, verður íslenzkur tóvöruiðnaður að kallast heimilisiðnaður. Og sjálfsagt er að reyna að halda þeim heimilisiðnaði við. Þegar fram líða stundir, muu fara svo hér sem annarstaðar, að dúkavefnaður og prjónavöruiðnað- ur verði verksmiðjuvinna. En þang- að til ætti að reyna að halda þess- ari iðju sem bezt við á heimilun- um og ekki nema gott fyrir seinni tíma, að hún sé endurbætt og full- komnnð svo sem mest má verða. Af tölunum, sem birtar eru bér að framan, ætti mönnum að verða ljóst, að þjóðimar munar það eigi svo litlu, ef hægt væri að draga eitt- hvað úr innflutningi vefnaðarvöru með inn'léndri framleiðslu. íslend- ingar horga nálægt 200 kr. á hvert mannsharn að meðaltali f-yrir út- lendan fatnað. Það eru miklir pen- ingar og bera vott nm, að þjóðin kunni lítt til verka sjálf og verði að láta aðra vinna utan á sig garm- ana. Og þegar litið er á það geypiverð, sem nú er goldið fyrir útlendan fatnað, þá virðist það vera til þess fallið, að hvetja memi 'til þess, að láta eigi sitja við svo búið. Karl- mannafatnaður úr góðu efni kostar nú 200 til 300 krónur og tilbúin föt úr lélegu hómullarefni yfir 100 kr. Þegar litið er á, hve mikil ull fer í >eiim alklæðnað, dylst engum, að vinnulaunin við vefnað og saum verða ærið há. Og þó er vefnaður- iim verksmiðjuvinna. Hér þarf samkepni. Og það er vafalítið, að íslenzkur heimilisiðn- aður getur kept á þéssu sviði — ef meiri stund er lögð á að framleiða smekklega vöru. Reykvíkingar kaupa útlenda sokka, sem vantar alt nema gott útlit og liátt verð, og reka tær og hæla út úr þeim á örstuttum tíma og er kalt í þeim á vetrum, af því þeir eru óuýtir og eiga ekki við staðhætti. Islenzka ullin tekur fram flestri annari ull hva$ hlýleik snert ir ogsokkar úr henni eru endingar- góðir. En það er eins og engimi riti af þeim. Eiua verzlnnin, sem máske hefir þá að staðaldri, er Thorvaldsens-bazarinn, og þar verzla fáir nema útlendingar. íslendingar eru lítt ræktarsamir við eigin iðnað, enda, er hann á lágu 'Stigi. E11 á þessum tímum, þegar ópið um það, að hver þjóð eigi að vera sjálfri sér nóg, kveður við um alla veröldina,veitir sannarlega sízt af, að við reynum að komast sem mest af við það, sem við höfum sjálf

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.