Morgunblaðið - 26.02.1920, Blaðsíða 1

7. árg., 102. tbl.
T
Fimtudag 2G febrúar 1920
GAMLA BIO
Sýning i k»ðld kl. 9.
Þ/jú valkvendi
(De tre Gratier)
Gamanl. í 5 þáttum
Aðalhlutv. leikur:
Marguerite Clark.
litla fagra leikkonan sem allir
kannast við lir Einkadóttirin og
Dtgbók Babs. Mynd þessi er
einnig framúrskarandi skemtí-
leg og listavel leikin.
Nýkomið:
Graphophone-plötur með frönsk-
um textum til að læra af franska
tungu. Texta-bækur fylgja. Að-
ferðin er viðurkend um allan
he-im. fullkomið kerfi sendist
hvert á land sem er gegn póst-
kröfu.
G. EIRÍKSS, Reykjavík
Einkasali á íslandi.
Frá Aiþingi.
Þinglok.
I upphafi þingfundar í neðri
deild í gær, gat forseti þess, að
þingi mundi slitið á mánudaginn,
■en þinglok mundu verða á laugar-
dag og yrði því þeir þingmenn, er
ætluðu sér að fara með íslandi, að
skila þingfararkaupsreiknimgum
sínum.
Prá fundi í neðri deild.
Níu mál voru á dagskrá og öll
nema eitt tekin fyrir með afbrigð-
um fré þingsköpum. Fimm fyrstu
málin voru afgreidd til efri deildar
óbreytt. Það voru frumv. um gull-
mál Islandsbanka, sáttanefndir, tak
mörkun eða bann gegn innflutningi
óþarfa varnings, kenslu í mótorvél-
fræði og lögreglusamþyktir.
Tveim næstu frv., um manntalið
«g breytingar á póstlögunum, var
vísað til 3. og 2. umræðu.
Bann gegn botnvörpuveiðum.
Frv. er, eins og áður er getið,
komið fram frá samvinnunefnd
sjávarútvegsnefnda beggja deilda.
Frá sjávarútvegsnefnd neðri deild-
ar befir og komið fram þingsálykt-
nnartillaga um það, að alþingi
skori á stjórnina „að annast um að
a þessu ári verði að minsta kosti
tvö skip að staðaldri við landhelg-
isgæzlu hér við land“ og heimilist
henni að verja úr ríkissjóði því
fé er til þess þarf og eínnig til
frekari undirbúnings og fram-
kvæmda í strandvarnarmálinu.
Frv. er sanisteypa úr öllum áður
gildandi lögum um bann gegu botn-
vörpuveiðum í landhelgi, og er lág-
mark sekta hækkað tífalt, eða xir
1000 krónum í 10000 kr. Ennfrem-
ur er feld burt sú heimild, er ís-
lenzkir botnvörpungar höfðu, til
þess að mega hafa hlera utanhorðs
innan landhelgi.
Einar Þorgilsson hafði framsögu
Isafolðarprentemiðja
í málinu. Þótti honum sektarákvæð-
in sízt of liá, þegar tekið væri tillit
til verðfalls peninga og hins, að
nú fá botnvörpiíngar að jafnaði
jafnmörg þúsnnd pund fyrir afla
sinn í Bretlandi eins og beir fengu
þúsnnd krónur áður. Fyrir sitt leyti
kvaðst hann hafa viljað hafa sekta-
ákvæðin hærri og virtist margt
mæla nieð því, þar sem t. d. lands-
stjórnin hefði verið svo stlmamjúk
við húsbænduma, Englendinga, hér
áður, að gefa út lög og ákvæði að
viðlögðum 100—500 þús. kr. sekt-
um ef út af væri brugðið.
Frv. var samþykt við 1. umr. og
að loknum fundi var fundur settur
aftur og þetta mál tekið fyrir til 2.
umræðu. Var það enn samþykt með
öllum greiddum atkvæðum til 3.
umræðu, sem verður í dag.
Varpfuglarnir!
Frv. Bjarna frá Vogi um heimild
fyrir landsstjórnina að gera Lands-
bankann að hlutabanka, var til 1.
umræðu. Bjarni gat þess, að komið
\æri frá sér annað frv. um eftirlit
með bönkum. Málið gekk til 2. umr.
og f járhagsnefndar, Fanst það þó
á sumum, að því mundi lítil lífs von
með því að komast í nefnd, þar sem
mörg mál mundu sofna í nefnda-
höndum á þessu þingi.Bjarni spurði
forseta, hvort lionum virtist eigi
svö, sem sumir varpfuglarnir í þing
iuu liefði legið nógu lengi á. Kvaðst
vantar nokkra menD
til að hnýta þorsbanet
Sigurjón Fétnrsson, Hafnarstræti
18.
Synda eða sðkkva.
Meðan íslendingar fluttnst ár
frá ári til Ameríku, þar sem menn
trúðu é ótæmandi möguleika til
frama og velmegunar, várð einatt
alt komið undir dugnaði og vilja-
krafti manna. Ólík skilyrði þar og
hér kröfðust atfylgis og ódrepandi
áhuga á því, að brjóta sér braut, ef
'hún ætti að vinnast. Ameríka mætti
mörgum innflytjendum með hið
stuttorða svar: söktu eða syntu!
Og það varð til þess, að þar í álfu
hefir alist upp kappsöm kynslóð,
sem ekki hikar við að tefla öllum
kröftúm fram, ella þurkast burtu
og hverfa í skugga þeirra, sem
meiri hafa máttinn. Þessir erfið-
leikar, sem oftast urðu á vegi ný-
innfluttra manna, hafa orðlð til
þess, að íliúarnir hafa brotið nýtt
land og gert Ameríku að voldugu
ríki. Þeir kusu að sýnda í staðinn
fyrir að sökkva. -—
hann mæla það aðallega til landbún j Ástandinu í heiminum nú mætti
aðamefndar, sem ekki væri enn far- líkía við erfiðleika, sem urðu á
in að skila áliti í f járkláðamálinu, j innflytjendanna í Ameríku.
og væri það þó eigi þýðingarlaust 1 er hnlpað til hvers lands og
fyrir bændur að þa? drægist, aS j allra þjóða: „sökkvið eða syndið“ !
fjárkláðamaurimi væri útdrepinn. jMönnum er að skiljast Það’ að síð‘
Bað hann forseta að stugga við þess
nm fuglum og varð forseti við því
á þann hátt, að hann skoraði á
nefndir, er hafa mál með höndum,
&ð skila áliti hið allra fyrsta.
Skaðabótakrafa á hendur
landsverzlun.
Eitt af erindum þeim, er alþingi
hafa borist, er frá Torfa Jörgen
Tómassyni. Itrekar hann skaðabóta
kröfu þá, er hann gerði til alþingis
1919 á hendur Landsverzluninni
„vegna atvinnusviftingar án fyrir-
vara, og ómannúðlegrar meðferð-
ar“ á ser og leitar þess, að þingið
kveði nú upp álit. sitt um það, og
hverrar uppreistar hann meigi
vænta af Landsverzluninni. Vonar
hann, að alþingi líti og á þá hlið
málsins, að „samvizkusamir og
reyndir skrifstofumenn eru reknir
á brott frá Landsverzluninni, en
lítt nothæfar telpur teknar í stað-
inn“.
Var erindi þetta lesið í neðrideild
í gær og gerðist hlátur mikill á
þingbekkjum.
.. . "J'ítfr'
Eiðaskólinn.
Unigmennafélag Fljótsdæla, 38
kjósendur á Jökuldal og 184 kjós-
endnr á Fljótsdalshéraði, skora á
þingmenn Mýlsýslunga að hlutast
til um, að Eiðaskólinn verði fluttur
að Hallormsstað.
komnir svó langt, að við getum sam
einað okkur um þetta? Er öllum
ljóst, að hver dagur, sem missist
frá framleiðslunni, er tap fyrir f jár-
hagslega framtíð þjóðarinnar ?
Og enn er það annað, sem eng-
inn má gleyma. Það er sparsemin,
sparsemiri á öllum sviðum, hjá æðri
sem lægri. Þjóðarhei'ldinni stendnr
hinn mesti voði af því andvara-
leysi, sem virðist ríkja í þeim efn-
um nú, þrátt fyrir alvöru þeirra
tíma, sem standa yfir.
Erfiðleikamir sköpnðu framtaks-
og viljasterka menn úr innflytjend
unum íslenzku, er þeir fluttust vest
ur um haf. Ef til vill skapar nú al-
vara þessara tíma einingu og at-
fylgi í þjóð vdra til þess að sjá hag
vorum horgið í framtíðinní. Og sé-
um við íslendingar næmir fyrir
þessu hrópi, sem alstaðar heyrist
nú: sökk þú eða syntu! þá mun
ekki örvænt um góðan framgang
þjóðarhagsins.
ustu tímar og þeir sem eru fram
! undan, þrýsta þeirri kröfu að sér-
i liverri þjóð, að vinna eða hverfa
úr sögunni.
Og þessi krafa er ekki aíður lögð
á okkur Islendinga. Þó að svo megi
teljast, að hér sé enginn bráður
voði fyrir dyrum, þá er enginn kom
inn til ;að segja um 'það, hvernig
næsta ár verður okkur til handa
hvað atvinnuvegi snertir, eða hvern
ig umhorfs verður hjá þeim þjóð-
nm, sem við ernm komnir upp á og
höfum mest skifti við nú.
Það «r því s'kylda okkar að gera
okkur ljóst, hvað við þurfum að
gera til þess að hjarga við fjárhag
þjóðarinnar og koma samræmi á
ýmsar stefnur og hreyfingar, sem
nú lítur út fyrir að ætli að sundra
þjóðinni. Þótt nú kunni að sýnast
hættulítið útlitið, þá er engum auð-
ið að segja um breytingar og hylt-
ingar næstu ára, hvað verzlunar-
magn vort verður mikið, hve fram-
leiðsla vor verður arðberandi eða 1
mikil, hve vinnumagn þjóðarinnar
verður frjótt og margt f!eira. Alt
þetta verður að koma til greina og
athugast og leiðir að finnast til
þess að sporna við því, að alt fari
i mola.
En þáð sem öllum er Ijóst, er það,
að fyrst og fremst verðum við að
leggja alt kapp á að framleiða.
Ástandið í heiminum gerir þá óum-
flýjanlegu kröfu til vor, eins 0g
allra annara þjóða. En erum við
Sígurðarnír.
Hvað um þá verður, Sigurðana
(Eggerz o<g Yztafells), er þeir nú
fara úr stjórn, viba menn eigi með
vissu. Víst má þó þýkja, að Sig.
Eggerz fer aftur á eftirlaun þan,
er ;hann lét úrskurða sér hið fyrra
skiftið er hann var ráðherra, sæll-
ar minningar. Þá var ekki úr lögum
tekið, að ráðherrar mættu hafa eft-
irlaun. Og líklegt telja menn, að
hann fái einhver „bein“ til upp-
fyldar (ráðherra-eftirlaun hans
munu nú vera með dýrtíðarupp-
bót nál. 6600 kr.). — Nafni hans fer
sjálfsagt aftur heim á fomar stöðv-
ar, norður að Yztafelli, og mun
þingið sjá honum fyrir einhverjum
ellistyrk.
Breyting
á póstlðgunuru.
Breytingar þær á póstlögunum,
sem nú liggja fyrir 'þinginu, felast
í því, að hvert skip, sem er íslenzk
eign, eða skip, sem menn, búsettir
hér á landi, hafa á leign, er skyld-
ugt til, þeg'ar það er a|greitt frá
höfn í útlöndum til íslancæ, að láta
pósthús þar á staðnnm vita um för
sína, og taka til flutnings, ef þess
er óskað, allskonar hréfasendingar,
og að sektir megi fimmfalda þegar
miklar sakir eru, og auk þess sé
póststjórninni heimilt að útiloka
NÝJA BÍÓ
Áeætur sjónleikur i 4 þátíum
eftir Garduer Sullivan.
Aðalhlutverkið leikur
Lilian Gish.
Myndin sýnir hverjum ihrif
um léttúðug mær uær á nng-
um manni og hvernig hún get-
ur hvað eftir annað látið hann
falla fyrir freistingum sinum,
enda þótt hann sé skilian við
hana og sé giftur ágætri konn
En að lokum getur hann þó
brotið af sér töfrafjöturinn.
Sýning í kvöld kl. 9.
Fyrirlggjandi hér á staðnum:
ARCHIMEDES land-mótorar, y2,
% og 3 hestafla, fyrir bensin. —
Verðið óbreytt.
G. EIRÍKSS, Reykjavík.
Einkasali á íslandi.
hlutaðeigendur frá póstsambandi
um ákveðinn tíma, og eins þá menn,
sem igera sig seka í megnum van-
skilum gagnvart póststjórninni.
Breytingar þe:ssar eru frá aðal-
póstmeistara komnar og fer hann
svo feldum orðum um nauðsvn
þeirra:
Það hefir verið torsótt að fá
póststjórnina á Englandi til að nota
tækifærisferðir til póstflutninga
hingað. Þó tókst mér síðastliðið
haust að fá hana til að senda hréfa-
póst til Fleetwood, til þess að koma
honum með botnvörpungum, sem
áttu þaðan tíðar ferðir, og til þess
að eigi yrði of mikið á þá lagt, tók
eg það sérstaklega fram, að með
þessum ferðum mætti eigi senda
neinn bögglapóst, því að botnvörp-
ungar mundu eiga erfitt með að
flytja hann.
Þetta gekk nú ágætlega í nóvem-
ber og desember, og kom þá hréfa-
póstnr hingað frá Englandi, Dan-
mörku og öðmm löndum, stundum
oft í viku.
I bvrjun janúar ætlaði póststjóm
in enska, eins og áður, að senda
bréfapóst með einum af hotnvörp-
umgum Kveldúlfs, en var gerð aftur
reka, því að skipstjórinn neitaði að
taka póstinn.
Póstst jómin á Englandi hefir eigi
notað þessar ferðir frá Fleetwood
síðan, og býst eg við, að liún muni
eigi fáanleg til að senda póst fram-
vegis frá öðrum stöðum en Leith,
meðan hún .getur átt á hættu að
verða rekin með póstinn til baka
aftur, og það gæti líka komið fyrir,
að þau skip, sem sigla frá Leith,
r.eiti að taka þóstflutning, að minsta
kosti láti pósthúsið þar eða í Edin-
horg ekkert vita um ferðir sínar.
Það gæti einnig verið heppilegt