Morgunblaðið - 27.02.1920, Blaðsíða 1

7. árg., 103 tbl.
______ GAMLA BIO
Sýning i kvöld kl. 9.
Þrjú valkvendi
(De tre Gratier)
Gamanl. í 5 þáttum
Aðalhlutv. leikur:
Marguerite Glark.
litla fagra leikkonan sem allir
kannast við úr Einkadóttirin og
Dagbók Babs. Mynd þessi er
einnig framúrskarandi skemti-
leg og listavel leikin.
Uýkomið:
'GIPS fyrir myndhöggvara og til
ýmsra annara nota.
G. EIRÍKSS, Reykjavík
Nýja stjörnin
tekin við.
í gærdag, er fundur liófst í neðri
deild, voru stólar þeirra fjármála-
ráðherra og atvinnumálaráðherra
auðir. Þeir Sigurðarnir sátu háðir
á þingmannabékk í efri deild sem
óbreyttir landskjörnir þingmenn.
Vissu þá allir hvað til stóð, að nú
mundi hin nýja stjórn formlega
komin á laggirnar.
Rétt eftir fundarsetningu kvaddi
forsætisráðherra sér 'hljóðs og til-
kynti þingheimi, að daginn áður
hefði komið símskeyti frá konungi,
þar sem hann útnefndi hiná nýju
ráðherra í atvinnu- og fjármála-
ráðuneytið. Gengu þeir þá til ráð-
herrasæta, Magnús Guðmundsson
og Pétur Jónsson.
Forsætisráðherra fór þá nokkr-
um orðurn um stefnnskrá hinnar
nýju stjórnar, hvað hana mundu
reyna að fara vel og viturlega með
íjármál landsins og eins að gæta
fullveldisins, sem fengið væri.
Vatnamálin mundi hún taka til
rækilegrar yfirvegunar og einnig
skattamál landsins. Yfirleitt fór
ihann fljótt yfir sögu, eins og vænta
mátti.
Að yæðu hans lokinni kvaddi
Bjarni frá Vogi sér hljóðs. Byrjaði
hann með því, að lýsa afstöðu síns
flokks til hins nýja ráðuneytis, með
svolátandi yfirlýsingn:
„Sjálfstæðisflokkurinn styður
ékki stjórnina, nema einn maður,og
her enga ábyrgð á athöfnum henn-
ar né lofar að eira henni' ‘.
Síðan rakti hann það sll greini-
lega, á hvern hátt stjómin yrði að
starfa til þess að hann mun'di við
una. Nefndi hann þar meðferð
ýmsra mála, isvo sem það, að skip-
aður yrði íslenzkur sendiherra í
Kaupmannahöfn, að eigi yrði flan-
að að neinu í vatnamálunum, heldur
Vrjað á því, að starfrækja hin
ffiinni fallvötn, landsmönnum sjálf-
um til afnota (svo sem til ljósa,
hita og starfreksturs), og að Sogið
yrði virkjað að einhverju leyti, en
stóryðja ekki leyfð, nema þá ef til-
raun yrði til þess ger, að vinna salt
úr sjó, með einhverjum hlnta af
orkú Sogsins. Þá mintist hann og á
það, að Island mætti ekki ganga í
þjóðbandalagið, nema þá með þeim
sama fyrirvara, er Sviss hefir sett,
að það héldi ævarandi hlutleysi
sínu.
Mintist hann og á það, hver nauð-
syn oss væri á því, að fá hingað
sendiherra frá öðrum þjóðnm, því
í því feldist viðurkenning hverrar
þeirrar þjóðar, er „diplomatiska“
erindreka sendi hingað, á því, að
Island væri fullvalda. Kvað hann
eigi mundu þurfa nema eitt orð frá
stjórninni í þá átt til þess að Svíar
sendi hingað sendiherra, svo og
Þjóðverjar. Og eigi kvaðst hann ef-
ast um,aðFrakkar og Bretar myndi
gera slíkt hið sama.
Forsætisráðherra svaraði aftur
og kvaðst ékki geta verið á sama
máli um afstöðu íslands til þjóð-
bandalagsins. Það gæti orðið við-
sjárvert fyrir ísland að ganga ekki
í þjóðasambandið, ef t. d. öll önn-
ur Norðurlönd gengi í það, og gæti
■ef til vill orðið til þess, að styrkja
umhéiminn í því áliti, að ísland
væri enn í samhandi við Danmörk
(komið í þjóðbandalagið nm leið
og Danmörk gekk í það).
Bjarni mintist og á það, að sjálf-
sagt væri, að einhver ráðherranna
héti utanríkisráðherra og undir
hann ætti að hverfa þau utan-
ríkismál, sem til stjórnarinnar
koma. Ilefði það og þýðingn út, í
frá, að hér væri utanríkisráðherra
og sýndi það að vér hefðum um-
ráð utanríkismálanna. Tók forsætis-
ráðherra í sama strenginn og taldi
heppilegast að þau mál kæmi undir
iorsætisráðherra. Yæri nú og svo
komið, að alt af fjölgaði utanríkis-
málum og mundi fjölga eftir því
sem fleiri erlendir sendiherrar
kæmi hingað.
TJmræður urðu svo ekki lengri
og var þá stjórnarskiftingin um
garð gengin.
Þingmannafjölgunín,
Neðri deild Alþingis breytti frum-
varpi stjórnarinnar um fjölguu
þingmanna í Reykjavík þannig, að
bætt skyldi við tveimur þingmönn-
um í stað 4, sem stjórnin hefði gert
ráð fyrir. Hefir Mbl. aður minst
þessa gerræðis og framkomu stjórn-
arskrárnefndar n. d. í málinu.
Steyttur hnefi var þetta óneitan-
lega framan í bæjarbúa og í rann-
inni gjörsamlega óskiljanlegt, að
þingmenn skyldu ekki hika við að
traðka svo bersýnilega rétti þess
hluta landsmanna, er býr hér í
Reykjavík. Rök komu engin, hvorki
írá meiri hluta nefndarinnar né ein-
stökum þingmönnum fyrir því að
athæfi þeirra hefði við rétt að styðj-
ast, og var þess engin von, því þau
rök eru eldd til. Svnjunin var ekk-
irt annað en ofbeldisverk.
Fðstudag 27. íebrúax* 1920
Isafoldarprentsmtdja
Enn vantar nokkra menn
til að hnýta þorskanet
Sigurjón Péturssou, Hafnarstræti 18.
Til sölu
er ef viðunanlegt boð fæst, svo nefnd Birrels-fiskverkunarstöð
í Hafuarfirði ásamt lóðarréttiudum. Stöðinni fylgja stór og
góð fiskgeymsluhús, fiskþvottahús, fiskþurkunarhús,
stórir fiskreitir, bátabryggja, uppskipunarbátar og ýms
áhöld til fiskverkunar. Sömuleiðis atórt og vandað ibúðarhús ásamt
* •
geýmslu og þvottahúsi, Upplýsingar héraðlútandi fást á strifstofu
Bookless Brothers í Hafnarfirði,
sem einnig veitir móttöku skriflegum tilboðum um kaup á eigninni, til
15. mars næstk.
Hafnarfirði 25. febr. 1920
Bookless Brothers
Hver einasti kjósandi í bænnm
hefir fylst gremju yfir aðförmn
neðri deildar. Borgarafundur, svo
fjölmennnr, sem stærsta samkomu-
hús bæjarins leyfði, var haldinn í
fyrrakveld og munu þess fá dæmi,
að jafn eindreginn vilji hafi nokk-
urn tíma komið fram hér á opin-
bernm fundi, sem þessum. Var þar
samþykt í einu hljóði þessi tillaga:
„Fjölmennur borgarafundurReyk-
víkinga mótmælir algerlega meðferð
þingsins á frv.. um fjölgun þing-
manna Revkjavíkur. Fundurinn
krefst þess, að þingið láti Reykja-
vík fá eigi færri þingmenn en þá,
sem stjórnarfrumv. fer fram á.“
Engnm kjósanda blandast hugur
um, að í þessu máli eru Reykvííking-
ar beittir órétti og rangsleitni. Rétt-
urinn er svo skýlaus að ekki verður
ura deilt. Það er misskilið kjósenda-
daður, sem stýrt hefir gjörðum
þingmanna og sjónlaus hreppapóli-
tík. Því enginn hefir leyfi til að
álíta að vitsmunaþroski þingmanna
sé á svo lágu stigi, að það sé sann-
færing þeirra, að sanngirniskröfu
Revkvíldnga sé fullnægt með fjór-
uíi þingmönnum alls.
Bfri deild hefir séð, að þingið
mundi hljóta ámæli af máli þessn,
ef afgreitt yrði í búningi þeim, er
það fór í út úr neðri deild. En til
samkomulags við n. d. hefir húu
eldri viljað fara lengra, en að bæta
við þremur þingmönnum og er það
samhljóða varatill. Sveins Björns-
sonar í málinu, sem neðri deild hef-
ir að vísu áður virt aið vettugi. Kem-
ur nú málið aftur til kasta neðri
deildar í dag og sker þá úr um,
hvort meira má sín sanngirni og
réttur eða ofbeldi og ranglæti á
löggjafarþingi Islendinga.
Leikur eigi vafi á því, að að-
sókn verður að áheyrendapöllum
Alþingis í dag. Margir mnnu vilja
heyra með eigin eyrum þær varnir,
sem menn hafa fyrir máli sínu, þeir
er vilja gera Reykjavík að horn-
reku í hópi kjördæma landsins og
halda fyrir Reykvíkingum rétti
þeim, sem þeim ber samkvæmt anda
réttra laga, og sem þeim hefir ár
cftir ár verið synjað um, rakalaust
og ástæðulaust.
Háttvirtir alþingismenn vita
það vel, að ef þeir varna enn Reyk-
víkingnm réttar síns, þá stofna þeir
til sundrungar, sem áreiðanlega
■serður landi og lýð til tjóns. Það
er lögmál sögunnar, að rétturinn
sigrar um síðir, og þeir geta tæp-
lega risið undir áhyrgðinni á af-
leiðingum þeim, sem verða kunna af
því að beita meira en sjötta hluta
landsins og þann hlutann, sem heill
alls landsins veltur hvað mest á, of-
beldi.
Sendiherrann.
Á fundi neðrj deildar i gær var
þingsályktunartillaga, sem mikið
var rætt nm. í henni fólst heimild
til stjórnarinnar nm það, að veita
5400 króna lannaviðhót handa
væntanlegum sendiherra íslands í
Kaupmannahöfn. Var þama komið
að nýju gamla þrætueplið, enda
gerðu þingmenn sér góðan mat úr
því. Þeir Pétur Ottesen og Jón Sig-
urðsson mæltu eindregið á móti því,
að við færum að senda sendiherra
til Danmerkur. Fanst nóg að hafa
þar skrifstofu eins og áður og
horfðu í aukinn kostnað fyrir land-
ið. Forsætisráðherra og Bjami frá
Vogi töluðu á móti. Sagði forsætis-
ráðherra, hð þessi viðbót væri nauð-
synleg vegna aukinnar dýrtíðar í
Danmörk síðan áætlun var gerð tim
Ágsetur sjónleikur i 4 þittum
eftir Garduer Sullivan.
Aðalhlutverkið leikur
Lilian Gish.
Sýning í kvöld kl. 9.
i síðasta sinn.
Fyrirlggjandi hér á staðnnm:
Varahlutar allskonar fyrir ARCHI-
MEDES mótora, bæði utanhorðs-
og venjulegar henzin-vélar til
notkunar á landi.
G. EIRfKSS. Reykjavík.
Einkasali á Islandi.
kostnað við sendiherra þar. En
Bjarni benti á, að þetta mnndi ekki
hafa mikil aukin útgjöld í för með
eér og henti meðal annars á, að þan
yrðu sama sem engin, ef tii starfans
yrði tekinn fráfarandi f jármálaráð-
herra, því að þá spöruðust 6600
króna eftirlann háns.
Pjárveitingin var ,að loknm sam-
þykt með 12 :11 atkvæðum að við-
höfðu nafnakalli. Hinn nýi sam-
göngumálaráðherra greiddi ekki
atkvæði.
Málið átti að koma til seinni nmr.
á kvöldfnndi deildarinnar í gær, en
var tekið út af dagskrá.
Stímpilgjaldið.
Það mál var til 2. nmræðu í E. d.
í gær. Hafði nefndin klofnað um
það, og var Björn Kristjánsson í
minni hluta. Taldi hann frv. mein-
gallað að ýmsu leyti og eigi vert
samþykkis deildarinnar. En með-
haldsmenn frv. andmæltn, ekki sízt
hinn nýi f jármálaráðherra, Magnús
Guðmundsson. Var frv. vísað til 3.
umr. með 10 samhlj. atkv.
Ilt útlit eystra
Tæplega mun í manna minrmm
hafa komið annar eins jarðleysu
vetur hér sunnanlands eins og nú.
Víða hér í austursveitunum urðu
menn að taka fé á gjöf nm miðjan
nóvemher, og síðan orðið að gefa
inni. Er því ekki að furða, þótt all-
mjög saxist á heyhirgðir manna,
enda er nú sagt, að þorri bænda
gefi eigi lengur en til miðgón —
í hálfan mánuð enn, eða þá í mesta
lagi þrjár vikur, með því að gefa
frá kiim.