Morgunblaðið - 23.09.1939, Blaðsíða 5

ILaugardagur 23. sept. 1939.
I
111 JtforgíttsMstfóð----------------------------
ÍJtgref.: H.f. Árr«kur, Raykjuvlk.
Ritstjörar: Jön Ejartansm oc Valtjr BUMdmsii (AbrTKBarmaBu*).
Auglýsingrar: Árnl Óia.
Ritstjörn, auKÍýsinrar oc afrrslBsla: Austnrstcssti t. — tlni MOO.
ÁskriftarsJ&id: kr. t,00 4 »4nnBl.
í lausasftla: 15 aura stntakiti — tt anra »«8 Lssbök.
STUTT ÞING
VAÐ Mfum við á þessum
tímum að gera með þing í
ihálfan annað mánuð? sagði góð-
ur og gegn borgari við mig, eftir
■ að hafa lesið hugleiðingarnar í
leiðara hjer í blaðinu á dögunum,
!þar sem ráðgert var að þinghald-
inu yrði lokið fyrir jól.
Það er alt undir ríkisstjörninni
komiö, hvort þinghaldið í haust
yerður langt eða stutt. Störf
þingsins hljóta að mótast af
tvennu: Af greiðslu f járlaganna
og annara laga í sambandi við
þau, svo og löggjafar varðandi
;Stríðið.
Stríðslöggjöfin þarf ekki að
tefja þingið. Þar eru viðfangs-
■efnin ný með hverjum degi sem
líður. Altaf koma ný sjónarmið.
.Eitt í dag; annað á morgun.
iÞannig verður þetta meðan stríð-
:ið steridur.
Það er því útilokáð með öllu,
■ að Alþingi geti sett nokkra var-
anlega heildarlöggjöf, varðandí
■stríðið. I því efni verður þingið
að láta sjer nægja að setja víðtæk
heimildarlög, sem veita stjórninni
■ótakmarkað vald til sjerhverrar
þeirra ráðstafana, sem nauðsyn-
-legar þykja á hverjum tíma.
★
iÞað verða því fjárlögin og önn-
"air lög í sambandi við þau, sem
■ákveða lengd þingsins að þessu
sinni. En 'þar er líka alt komið
tindir ríkisstjórninni, hvort þing-
:ið þarf að hafa langa eða skamma
^setu.
'Þjóðin krefst þess, að ný fjár-
’inálastefna verði upp tekin.
rHennar krafa er, að útgjöld rík-
issjóðs verði stórlega lækkuð og
fundinn grundvöllur til skatta-
lækku-nar. Hennar krafa er einn-
ig, að lækkaðar verði byrðar
bæjar- og sveitarfjelaganna, því
að þeirra fjárhagur er nú víðast
hvar í kaldakoli, en gjaldgeta
borgaranna brostin.
Þetta eru aðalmálin, sem Al-
þingi verður að leysa í haust. En
þingið leysir aldrei þessi mál,
svo vel fari, ef ríkisstjórnin ekki
ieggur málin rækilega undirbúin
í hendur þingsins.
★
Því var yfirlýst, þegar þjóð-
stjórnin var mynduð, að höfuð-
verkefni hennar skyldi verða:
Viðreisn atvinnu- og fjármálanna.
Störf stjórnarinnar hafa, það
sem af er, meir beinst að öðrum
þætti verkefnisins — atvinnumál-
unum. Viðhorf þeirra er líka
nokkuð með öðrum hætti en f jár-
málanna, því að hin síðarnefndú
eru meira háð löggjöf landsins.
Þar verður því engin veruleg
breyting gerð, án aðstoðar lög-
gjafans.
Átökin um viðreisn fjármálanna
verða því háð á Alþingi. Vonandi
þarf ekki í þessu sambandi að
■ gera ráð fyrir miklum átökum.
'Þjóðin ætlast til, að ríkisstjórnin
standi einhuga og samtaka um
þessa aðkallandi nauðsyn.
Ef ríkisstjórnin stendur saman
um viðreisn fjármálanna, þarf
engu að kvíða. Hún leggur þá
málin rækilega nndirbúin fyrir
þingið. Átök verða þar þá engin,
nema hvað kommarnir reyna að
sjálfsögðu eitthvað að gjamma.
En enginn tekur mark á þeiTn.
Þingið getur svo afgreitt málin
greiðlega og lokið störfum á mjög
skömmum tima Það þyrfti ekki
að koma saman aftur fyr en haust-
ið 1940.
★
Ríkisstjórnin er þannig skipuð
nú, að viðreisn fjármálanna á að
geta gengið greiðiega, ef einlæg-
ur vilji er til umbóta á þessu
sviði. Og hví skyldi vanta vilj-
ann? Hafa ekki allir flokkar, sem
standa að ríkisstjórninni margoft
lýst yfir því, að þeir vildu draga
úr opinberum útgjöldum, ríkis,
bæjar- og sveitarfjelaga? Hafa
ekki sömu flokkar einnig livað
eftir annað lýst yfir því, að skatta
byrðin væri orðin of þung? Eru
hugsanleg betri skilyrði til efnda
slíkra loforða en eimnitt nú, þar
sem þjóðstjórn situr að völdum?
Hugsanlegt er, að ágreiningur
rísi innan stjórnarinnar (eða
flokkanna á þingi) um það, hvar
útgjöldin skuli lækkuð. En tímarn
ir, sem við nú lifum á, eru þann-
ig, að átök úm þetta eiga alls
ekki að koma til greina. Þeir
krefjast róttækra aðgerða og
sparnaðar á öllum sviðum. Meira
að segja getur svo farið, að við
neyðumst til að fresta um stund-
arsakir framkvæmd ýmissa nytja-
mála, vegna hins alvarlega ástands
sem ríkir.
Það er því aðains eitt sjónar-
mið, sem ríkisstjórnin verður að
hafa, er hún nú leggur fjárlögin
fyrir Alþingi; Að ljetta af ríkis-
sjóði öllum útgjöldum, sem ekki
eru óumflýjanleg, En jafnframt
verður að gera ráðstafanir til
þess, að draga úr byrðum bæjar-
og sveitarfjelaganna, því að fjár-
hagur þeirra flestra er nú í kalda-
koli.
★
Alþingi mun að þessu sinni
eiga að koma saman 1. nóvember.
Er því ekki langur tími til stefnu.
En það myndi flýta mjög fyrir
störfum þingsins, ef fjárveitinga-
nefnd tæki til starfa nokkru áð-
ur, þannig að hún hefði að mestu
lokið störfum sínum, þegar þingið
kemur saman.
Þess er að vænta, að ríkisstjórn-
in vinni nú fljótt og vel að við-
reisn fjármálanna. Leggi málin
vel undirbúin fyrir þingið. Þá fá-
um við stutt, en athafnamikið
þing. Þannig á það líka að vera.
Eldri dansarnir verða á dans-
leiknum, sem haldinn er í G. T.-
húsinu í kvöld.
91
Esja“ er fallegt og
traust skip
Hundruð manna biðu í
gærmorgun í alt að
þrjár klukkustundir á hafn-
arbakkanum eftir því að hið
nýja strandferðaskip, Esja,
legðist að bryggju. Von var
á skipinu klukkan, 81Á>—9,
en það tafðist sökum þoku
og lagðist ekki upp, að Gróf-
arbryggjunni fyr en klukk-
an 11^2- Þá voru þúsundir
Reykvíkinga komnir til að
fagna hinu nýja skipi, og
skip Eimskipafjelagsins, sem
lágu í höfninni, voru prýdd
hátíðafánum, í heiðursskyni
við Esju.
Einum kvenfarþega varð líka
að orði er Esja skreið inn höfn-
ina: „Þetta kalla jeg móttökur.
Það er bara eins og konungur-
inn sje að koma“. Lýsingin er
ekki fjarri sanni.
Svarta þoka grúfði yfir höfn-
inni í gærmorgun og þegar
klukkan var orðin 9% án þess
að sæist eða heyrðist í Esju, fór
tollbáturinn nýi með hafnsögu-
mann, tollþjóna og þrjá blaða-
menn, sem komnir voru á und-
an öðrum starfsbræðrum sínum
út á móts við skipið.
Að lokinni tollákoðun hjá
rúmlega 100 farþegum, var
siglt inn Reykjavíkurhöfn og
frá farþegadekki skipsins hljóm
uðu tónar „Jeg vil elska mitt
land“ frá hátalara og um leið
og lagst var upp að var þjóð-
söngurinn leikinn.
ÁLIT SKIPVERJA.
Esja er fallegt skip fyrir aug-
að að minsta kosti og öllu
smekklega og haganlega fyrir-
komið. Farþegarnir voru ánægð-
ir með ferðina og yfirleitt var
ekkert annað en ánægjuradd-
ir að heyra. Þó var ekki komist
hjá að heyra smá aðfinslur.
Verður vikið að því síðar. En til
þess að menn geti heyrt hvern-
ig „hljóðið var í þeim“ Esju-
mönnum eru þessi dæmi:
Farþegarnir sögðu flestir:
„Farþegaklefarnir eru þröngir,
en salirnir ágætir“.
Vjelstjóri sagði við mig: „Það
er óhætt að skrifa, að vjela-
rúmið sje það besta í skipinu.
Alt „tipp, topp“ og eftir
ströngustu kröfum nútímans“.
Einn stýrimaður sagði: „Hjer'
I lyftingu er íbúð skipstjóra,
stór og vel úr garði gerð, og auk
þess íbúð yfirstýrimanns.
LOFTSKEYTASTÖÐIN.
Á farþega þilfari er loftskeyta-
stöð skipsins. Útbúin öllum nýj-
ustu tækjuni á sviði loftskeyta-
tækninnar með talstöð og öðru til-
heyrandi. Hátalarar eru í sölun-
um og á farþegaþilfari úti, svo
að bægt er að taka lagið við konm
og brottför skipsins, eins og farið
er að tíðkast erlendis.
Loftskeytastöðin er frá hinn
þekta danska loftskeytafjelagi
„Ingeniörfirma M. P. Pedersen",
en frá því firma eru loftskeyta-
stöðvar allra íslenskra farþega-
skipa og fleiri íslenskra skipa, og
bafa gefist vel.
ÍBÚÐIR SKIPVBRJA.
íbúðir skipshafnarinnar eru
víða um skipið. Flestar eru þær
hentugar, en þó virðist, eins og
Farþegaklefi á I. farrými. — Fot. maðurinn sagði, sem getið er hjer
Vigfús Sigurgeirsson. um að framan, að veitingafólkinu
hafi verið gleymt.
Það er ekki að búast við því
að mikið rúm sje aflögu í 1300
smálesta skipi, sem taka á 160
farþega og þar að auki 500
smálestir af vörum. Það er í
rauninni undravert hvað tek-
ist hefir að koma fyrir.
Stærð skipsins og önnur lýsing
hefir verið birt hjer í blaðinu og
því ekki farið út í það hjer. Að-
eins nokkur orð um farþegarúm
og bústaði skipshafnar.
er herbergið mitt. Ekki ýkja
stórt, en smekklegt og öllu
haganlega fyrir komið. Jeg er
fullkomlega ánægður“.
Háseti sagði: „Hásetarúmið
er ágætt. Við erum ánægðiríí.
Einn af starfsmönnum bryt-
ans mælti: „Þeir sem bygðu
skipið hafa alveg gleymt þeim,
sem við veitingarnar vinna“.
Þetta var „hljóðið“. Og hver
er betur fær um að dæma en
þeir, sem reynt hafa?
Heildaráhrifin, sem maður
fær sem gestur, er snöggvast
kemur um borð til að skoða,
| eru að mínum dóini þessi:
„Þetta er fallegt nýtískuskip
með öllum þæg'ndum fyrir
farþega. Það má segja, að mað-
ur verði hrifinn af að skoða
skipið.
FARÞEGAKLEFARNIR.
Farþegaklefarnir eru yfirleitt
tveggja manna klefar, en þó
þannig á öðru íarrými, að breyta
má þeim í fjögra manna klefa,
en þá yrði allþröngt og ekki gæti
nema einn maður staðið á gólfinu
í einu. Þvottaskál er í hverju her-
bergi með vatnsleiðslum fyrir heitt
og kalt vatn. Rúmiif eru ftr króm-
húðuðum málmi með gúmmídýn-
um.
Stærsti kostur klefanna er loft-
ræstingin, sem er prýðileg, því
hægt er eftir vild að dæla hreinu
flofti í klefana og er loftleyðsl-
unni stjórnað með þar til gerðu
áhaldi í hverjum klefa.
Klefarnir eru eins á I. og II.
farrými, og er innangengt milli
farrýma, enda ætlast til að eitt
farrými verði á skipinu í sumar-
siglingum þess.
Stigar og gangar eru rúmgóðir
og smekklega fyrirkomið.
SALIRNIR.
Þrír aðalsalir eru í skipinu fyrir
farþega. Borðsalir I. og II. far-
rýmis, þar eru einstök borð fyrir
4—6 menn. Er þar alt mjög smekk
legt. Þá er setustofa undir lyft-
ingu. í stofunni eru hægindastól-
ar legubekkir, alt bólstrað, píanó
og „bar“. í setustofunni eru og
smáborð, þar sem menn geta set
ið við hressingu, eða< spilað á spil
Þetta er rúmbesti og skemtileg-
asti „reykskáli“ í íslensku skipi.
Yfirmatsveinn cg búrmaður hafa
litla kytru farm undir hvalbak.
Báðir þessir menn hafa mikinn
starfa með höndum. Yfirmat-
sveinninn á að sjá um mat handa
alt að 20Ö manns, og er sá maður
sem ef til vill þarf einna besta
hvíld, eftir að liafa staðið við
matartilbúning allan daginn.
Þá má telja óhentugt, að einn
vjelstjóranna hefir herbergi fram
undir hvalbak, en ekki hjá vjel-
arrúmi eins og hinir vjelstjór-
arnir.
Þetta má kallast nöldur ef vill,
en sannleikurinn er sá, að þegar
smíðað er jafn fullkomið skip og
Esja er, þá er það leiðinlegt að
mistök skuli hafa átt sjer stað i
svona smáatriðum, en ef til vill
væri hægt að lagfæra þetta að
einhverju leyti ennþá.
Gallarnir stafa sjálfsagt af því,
að ekki hafa verið hafðir með 1
ráðum fagmenn á sviði veitinga
um borð í skipum og má sjá það
t. d. í eldhúsinu, þar sem þvotta-
skálar og vatnsleiðslur eru settar
á ólientugasta stað í eldhúsinu,
sem annars er snoturt og rúm-
gott.
Einnig er það galli að þurfa
skuli að ganga í gegnum búrið í
ísskápana og bera kjöt o. þ. h.
í eldhúsið gegnum búrið.
STERKT SKIP.
Esja er.bygð samkvæmt ströng-
ustu nútímakröfum um styrkleika
og öryggi. Eru í skipinu 5 vatns-
þjett hólf og á skipið að geta
flotið þó það liðist sundur í þrjá
parta. Milli hólfanna eru vatns-
þjettar hurðir eins og í kafbát
og hægt að loka þeim og opna
með rafmagni.
Yfirleitt er Esja liið fríðasta
skip, sem þjóðin má vera hreykin
af að eiga.
Esja fer í fyrstu för sína n.k.
mánudag, vestur og norður um til
Akureyrar. Vívax.