Morgunblaðið - 10.03.1945, Blaðsíða 7

Laugardagur 10. mars 1945
MORGUNBLAÐIÐ
i
Dr. Hjalmar Schacht og Frans von Papen
Éf við virðum fyrír okkur
hinn flókna og athyglisverða
lífsferil þeirra Dr. Hjalmars
Schacht og Franz von Pap-
en, munum við brátt kom-
ast að raun um, hversvegna
þrátt fvrir allt hið illa. sem
beir hafa rjettilega verið
grunaðir um og ÖU þau þungu
orð, sem fallið hafa í þeirra
garð, þeir hafa alltaf talið
sig. sjálfkjörna eftirmenn
Hitlers, sem bandamenn
mvndu fúslega veita viður-
kenningu sína.
Þeir eru sannfærðir um,
að hið mikla tækifæri lífs
þeirra muni bjóðast þeim
vegna ástands, sem þeir
telja sig geta sjeð fyrir, en
það er það ástand, sem ríkja
mun í Þýskalandi þegar þjóð
in kemst að raun um, að hún
hefir verið gersigruð.
Ægilegt ástand í Þýskalandi
eftir stríð.
Glundroði mun ríkja um
land allt. Gervallt stjórnar
kerfið hrynur til grunna, —
hvorki ríkisstjóm nje hjer-
aðastjórn verður við lýði. —
Hamslaus, ringlaður og
skelkaður landslýður, klæð-
lítill, soltinn og heimilislaus,
mun lifa hirðingjalífi eða
því sem næst.
Bönkum og verslunum
verður lokað í hinum
sprengjutættu þorpum og
borgum um land allt. —
Neysluvatn, rafmagn og aðr
ar þess háttar borgaralegar
þarfir verða því nær ófá-
anlegar. Samgöngur allar
og dreifing matvæia verða í
molum.
Þannig mun ástandið
verða í Þýskalandi þegar |
embættismenn herstjórnar
bandamanna taka við völd-
um þar.
En jafnvel þrautreynd-
ustu sjerfræðingar geta ekki
farið með stjóm iandsmála
án þess að nota aðstoðar fjöl
margra manna, sem kunnug
ir eru staðháttum, skrif
stofumanna, gæslumanna og
verkamanna, sem margir
hverjir verða að hafa sjer-
menntun hver á sínu sviði,
s\ro að takast megi að koma
á reglu í landinu og jafn-
framt að koma í veg fyrir
að um gervallt Þýskaland
ríki andstyggð eyðilegging-
arinnar, sem ógni sigurveg-
urunum með sjúkdómum og
margvíslegum öðrum hætt-
um.
Schacht og Papen gera
sjer það fyllilega ljóst, að
•bandamenn geta ekki setið
auðum höndum og horft á,
að Þýskaland verði hermönn
um þeirra hættulegra land-
svæði heldur en mýrahjejr-
öðin í Burma eða aðrir stað
ir á fjarlægum vígstöðvum,
þar sem malaría og allskyns
pestir eru landlægar.
Embættismenn herstjórn-
arinnar verða að hafa Þjóð
verja í þjónustu sinni til að
framkvæma nauðsynleg
störf í hinum ýmsu hjeröð-
um, sem hernumin verða að
stríði loknu. Og Schacht og
Papen gera sjer það enn-
fremur ljóst, að bandamenn
verða að notast við Þjóð-
Þessir tveir Þjóðverjar telja sig hafa nógu hrein
an skjöld til þess, að bandamenn taki þá gilda
sem fuylírúa þýsku þjóðarinnar við samninga-
borðið að stríði loknu. Willi Frischauer lýsir þess-
um tveimur heiðursmönnum hjer í stuttu máli.
mjög virtur og dáður þegar
hann ferðaðist síðar um
Evrópu sem erindreki þýsku
stjórnarinnar og sendihena
hennar.
Hvorugur þeirra segist
vera nasisti.
þátt í öllum þeim bægsla-
gangi, sem samfara er starf-
semi nasistaflokksins.
Þessir • voldugu stjórn-
málamenn hafa e. t. v. bjarg
að þeim tvímenningunum og
lífi þeirra, a. m. k. í bráð.
Þeir myndu leitast við að
Schacht og Papen eru báð- j vemda þá, jafnvel gegn
ir þjóðernissinnaðir. En jafn skipunum Hitlers um að"
framt því að vera' dyggir j handtaka þá, eða gegn árás-
þjónar Hitlers, hafa þeir I um manna, sem sætu um
aldrei viljað láta bendla sjer i líf þeirra.
opinberlega við nasistaflokk
inn. Schacht mvndi kalla
Þessir sömu stjórnmála-
menn álykta sem svo, að
sjálfan sig alþjóðlegan fjár-jVesturveldin hljóti að t:,ka
málasjerfræðing frekar eniþá Schacht og Papen fram
Dr. Schacht.
verja sem æðri handhafa
framkvæmdavaldsins, er
geti komið fram af mvndug
leika og sagt þjóðinni fyrir
verkum. Það mun og verða
þeirra hlutverk að hjálpa
bandamönnum að koma á
laggirnar nýrri ríkisstjórn
í stað þeirrar, sem hröklast
frá völdum við ósigurinn.
Ðr. Schacht vill verða inn-
anríkisráðg j af i.
Ef Bandaríkjamenn þurfa
á þýskum borgarstjóra að
halda í Aachen og Rússar
þarfnast handtekins þýsks
herforingja til þess að
stjórna Königsberg, — þá
verða Bandaríkjamenn, Bret
ar og Rússar engu að síður
að leita aðstoðar Þjóðverja
til að stjórna öllu landinu,
svo sem að því er viðvíkur
járnbrautarsamgöngunum,
matvæladreifingu. útvegun
nauðsynlegra lyfja o. svo
fremvegis.
„Þegar hjer er komið, þá
er röðin komin að mjer“,
hugsar Schact með sjálfum
sjer! En Dr. Schacht er ekki
svo grunnhygginn, að hann
geri sjer vonir um, að ríkis
stjórnum sigurvegaranna sje
hlýtt til hans eða að þær
treysti honum. Ekki eitt ein
asta andartak dettur hon-
um í hug, að honum verði
fengin raunveruleg völd í
hendur, sem einu sinni nálg
ist það, að vera sambærileg
við völd bráðabirgðastjórn-
ar.
En þegar bandamenn fara
að gera sjer grein fyrir
stjórnmálaástandinu 1
von Papen.
von Papen á sviði utanríkis
mála.
Það verður að \-era þýsk-
ur maður, sem kvnnir þjóð
sinni staðrevndir ósigursins
og skipuleggur framkvæmd
þeirra alþjóðlegu skuldbind
inea, sem þýsku þjóðinni
verða lagðar á herðar. Og
sá maður verður enginn ann
ar en Franz von Papen, ef
hann fær vilja sínum fram-
gengt.
Dr. Schacht veit mætavel,
að bandamönnum er fvlli-
lega ljóst, að fjármálaklæk-
ir hans áttu einna drýgstan
þátt i því að Þjóðverjar
gátu hafið endurvígbúnað
sinn. Á sama hátt veit von
Papen það, að bandamenn
hafa ekki gleymt því, að
hann er af hinni illa þokk-
uðu Júnkarastjett, og að
hann er höfuð bragðarefur
þýskra utanríkismála og yf-
irleitt stórhættulegur mað-
ur, þrátt fyrir persónulega
heillandi framkomu.
Þegar Dr. Schacht reynir
að tryggja hina pólitisku
framtið sína, mun hann
væntanlega leggja mikið
kapp á að sanna mönnum,
að hann eigi fjölmarga vini
eriendis, og að jafnvel þeg-
ar hann vann að því að búa
Þýskaland undir stríð, hafði
hann náið samband við
meiri háttar stjórnmála-
menn bandamanna, banka-
hólda. fjármálajöfra og versl
unarmenn. — var góður vin
ur þeirra, þáði heimboð hjá
þeim og hampaði börnum
þeiri a.
Og Franz von Papen, sem
stjórnmálamann. Papen
mun kappkosta að benda á
trúnað sinn \ið kaþólsku
kirkjuna, en hann er mjög
í hávegum hafður í Vatíkan
inu og náinn vinur margra
hátt settra manna kii’kjunn-
ar.
Jeg hef átt viðræður við
þá báða, von Papen og Dr.
Schacht og jeg þykist. geta
farið mjög nærri um hugar-
rí'ar þeirra. Þeir hafa báðir
að jafnaði látið í veðri vaka,
að þeir \ræru blendnif í trú
sinni á Hitler og væru jafn-
framt á ýmsan hátt andvíg-
ir stjórnarstefnu nasista-
flokksins. Þessi afstaða
þeirra hefir vakið grunsemd
yfir þýska hershöfðingja,
sem e. t. v. hefðu dvalið urn
langt skeið í rússneskum
fangabúðum og þá ekki síð-
ur fram yfir ófágaða og
ruddalega byltingaseggi, er
kunna að láta til sín taka
í því öngþveiti, sem rikj-
andi verður í Þýskalandi
eftir stríðið.
Og enda þótt þeir Schacht
og Papen yrðu ekki sjálfir
fyrir valinu, þá yrði samt
hagkvæmt að veifa nafni
þeirra opinberlega, því að
væntanlega hljóti það að
verða menn af þeirra teg-
und. sem bandamenn telji
vænlegasta til samvinnu.
Nöfn eru lítils virði, en
ir um, að þeir nytu öflugs nöfn þeirra Schachts
stuðnings leiðandi þýskra
stjóírnmálamanna, sem hugs
uðu sjer þá sem bjargvætti
þess Þýskalands, sem risi úr
rústum nasismans ef illa
færi. Með hagsmuni þess
Þýskalands fyrir augum er
þeim forðað frá því að taka
Papens og þeirra lika, munu
hafa nokkra þýðingu í sam-
bandi við pólitíska og hag-
fræðilega stjórn Þýskalands
eftir styrjöldina. Jafnvel Iiin
ir voldugu sigurvegarai'
geta ekki án einhverra
slíkra manna verið.
a
Þýskalandi og virða fvrír i mnn hugsa á s\ ipaðan hátt,
sjer þá umboðsmenn, sem til
greina kemur, að þeir geti
í frá fvrri dögurn við ílesta
notast vio — þó ekki væriil33 menn' sem munu akveða
nema til þess að ganga er- J örlög. Þýskalands ef LÍr þessa
inda beirra eða framkvæma !1
skipanir — þá mun Dr.
Schacht eygja sin tajkifæri.
— og von Panen
utanríkisraðgjafi.
Það, sem hjer er sagt um
Dr. Schacht varðandi innan
ríkismál, á við um Franz
Papen átti eitt sinn.mikl-
um \rinsældum að fagna í
v.nsum löndum. Jafnvel eft
ir að hafa orðið uppvís að
viðtækum njósnum í Banda
xíkjunum i síðasta stríði,
naut hann mikilla virðinga
sem kanslari Þýskalands ár
ið 1932. Og enn var hann
ÁRNI KRISTJÁNSSON píanólcikari heldur Beethoven-tónleika
á ntorgun fvrii ftyrktarfjelaga Tónlistarfjelagsins. Viðfangsefn-
in eru: Sónata op. 27 nr. 2 cis-mol! (Tunglskinssónatan), Sónata
op. 109 E-dur, 32. tilbrigði í c-moll og Sónata appassionata op. 57
f-moii. — E!.ns og ;iá má af efnisskránni, eru þau ekki valin af
verri endanum og munu aðdáendur Arna, én þeir eru margir,
híða lónleikanna með eftírvæntingu.