Morgunblaðið - 05.02.1961, Blaðsíða 10

10
MORGVNBLÁÐIÐ
Sunnudagur 5. febr. 1961
Ölið á Alþingi
IJr ræðu PéSurs Sigurðssonar
með ölinu og ræðu Halldórs
Asgrímssonar gegn ölinu
FRUMVARP Péturs Sigurðs-
sonar um breytingu á áfeng-
islögunum, þannig, að heim-
ila ríkisstjórninni að leyfa
tilbúning og sölu áfengs öls,
var tekið til 1. umræðu í
neðri deild Alþingis í fyrra-
dag, eins og skýrt var frá í
blaðinu í gær. Fylgdi flutn-
ingsmaður frumvarpinu úr
hlaði með ítarlegri ræðu. —
Hann sagði í upphafi máls
síns, að miklar umræður
hefðu átt sér stað að undan-
förnu um þetta ölfrumvarp,
bæði í blöðum og útvarpi.
Hefði þar verið fjallað um
málin á breiðum grundvelli
og myndi hann því einnig
gera það í sinni ræðu.
Lítið samræmi
Flutningsmaður kvað það
lengi hafa verið sína skoðun, að
lítið samræmi virtist í þeirri
ákvörðun Alþingis að leyfa sölu
á sterku áfengi
og fela ríkis-
valdinu dreif-
irrgu þess, en
b a n n a fram-
leiðslu og sölu
á öli, sem væri
veikasta stig
áfengra drykkja.
Við slíkar rök-
semdir hlyti sú
vakna, hvort þeir
löggj af arf undinum,
núverandi fram-
kvæmd mála væru sjálfum sér
samþykkir, er þeir létu hjá líða
að beita sér fyrir algeru banni
á sölu sterkra vína, fyrst brugg-
xm og sala á öli, veikasta stigi
áfengis, væri sá bölvaldur, er'
sömu aðilar teldu það vera.
Mikil Ieynibruggun
Það mun og mála sannast,
hélt ræðumaður áfram, að við
núverandi aðstæður sé mjög
mikið um leynibruggun öls, er
hlýtur að skapast í þjóðfélagi,
sem viðurkennir sölu og neyzlu
sterkra áfengra drykkja og þar
sem tiltölulega er mjög auðvelt
að ná í efni þau, sem til öl-
gerðar og annarrar bruggunar
þarf. Ég dreg þessa ályktun m.
a. af því, að mér er kunnugt
um að árlega flytjast til lands-
ins hundruð ef ekki þúsundir
glerkúta undir sýrur allskónar.
Lítið af þessum kútum er flutt
út aftur, en hinsvegar er mér
tjáð, að svo mikil eftirspurn sé
eftir þessum ílátum, að um bið-
lista kaupenda sé að ræða. Enda
mun það mála sannast, að allur
almenningur hefur það á til-
finningunni að sá einstaklingur
sé ekki afbrotamaður, sem
spurnmg
fulltrúar
sem fylgdu
síðasta ári. Þeir sem vilja leyfa
bruggun öls í landinu, hélt Pét-
ur Sigurðsson áfram máli sínu,
telja að sala á áfengu öli geti
að nokkru leyti bætt úr því
öngþveiti sem hér ríkir í
áfengismálum, og breytt á ýms-
an hátt til hins betra drykkju-
ósiðum sem hér ríkja. Hinir,
sem eru andvígir ölinu, telja að
sala á því skapi hér hömlulaust
áfengisflóð og muni sérstaklega
auka drykkjuskap meðal ungl-
inga og ennfremur meðal verka-
manna og iðnáðarmanna. Hafa
hinir síðarnefndu dregið mjög
hæpnar og vafasamar ályktanir
frá ákveðnum stöðum í ná-
grannalöndum okkar.
Draga fram tölur
Rakti ræðumaður síðan í ítar-
legu máli ástand í áfengismál-
unum í nágrannalöndum okkar
og víðar og skýrði frá kynnum
sínum af þessum málum í er-
lendum hafnarborgum. Þá drap
hann á tölur frá Áfengisvarnar-
ráði og minntist ó þá baráttuað-
ferð ölfjenda að draga fram
ákveðnar tölur, þegar þær hent-
uðu áróðri þeirra, en fullyrða
það gangstæða við hinar sömu
tölfræðilegu staðreyndir, ef
samanburðurinn væri óhentugur.
Síðar í ræðu sinni minntist
Pétur Sigurðsson á ofnautn
áfengis og þær hörmungar, sem
af því kunna að leiða og sagði
í því sambandi:
Hugsýki og sálrænir kvillar
Ég held því hiklaust fram, að
þegar rætt er um áfengissjúk-
dóma og áfengissjúklinga sé
alltof oft gripið til hinna nær-
tæku og handhægu skýringa,
að telja áfengið orsökina en
ekki afleiðinguna af ýmiss kon-
ar hugsýki, sálrænum kvillum
og félagslegum vandamálum.
í nýútkominni bók eftir Karl
Strand lækni er fjallað um ým-
is vandamál sálsjúklinga og þó
einkum þeirra, er þjást af hug-
sýki og leyfi ég mér að vitna
til orða hans um það efni, en
hann segir m. a.:
Tilfinningaleg vandamál
„Sálfræðingar og geðlæknar
hafa skilgreint sjúkdómsmynd
hugsýkinnar, sem afleiðingu
ákveðinna tilrauna einstaklings-
ins, til að komast hjá sérstökum
tilfinningalegum vandamálum,
ná á þeim tökum, eða vega á
móti þeim. Hún er tilraun til
málamyndunar og verndunar
persónuleikans.
Sameiginlegt þessum fyrir-
bærum er vanmætti eða mistök
á að ráða við þá hugkreppu
sem til grundvallar liggur, ótti
við vandamálið og kvíði fyrir
afleiðingum þess.
Þetta sambland af ótta og
bruggar öl fyrir sjálfan sig eða kvíða, sem á rót sína að rekja
sitt heimili, því bannið á brugg- 1 í dulvitund sjúklingsins, nefnist
un öls er ekki í samræmi við kvíðni og talið er að hún sé sá
réttarvitund fólks almennt.
Engin flaska flutt inn
Auk þess mikla magns, er
þannig fer ótollað fram hjá
ríkissjóði, má benda á að mikið
magn hlýtur að koma af tilbúnu
öli til landsins í hendur þeirra,
sem til þess hafa aðstöðu. Því
til sönnunar má/'benda á þá
staðreynd, að ölgerð sú, er
framleiðir megnið af öllum bjór
og pilsner í landinu, hefur ekki
flutt inn eina einustu tóma
flösku síðan 1956 og var þó
tappað á yfir 4 millj. flaskna á
möndull, sem hugsýkin snýst
aðallega um.
Sjúklingurinn grípur til ým-
issa örþrifaráða gegn kvíðni
sinni, því í sjúkdómsmyndinni
fléttast oft saman andleg og
líkamleg einkenni og því fylgir
oft í kjölfarið ýmiskonar hátt-
emisbreyting, t. d. ýmiskonar
ofnautn og þ. á. m. ofneyzla
áfengis".
Þar sem hér hefur verið
minnzt á kvíðni er rétt að
benda á hversu það hugtak
hefur verið skilgreint í sömu
bók:
Kvíðni
„Kvíðni er hræðslukennt
þensluástand, sem gefur til
kynna að einstaklingnum sé
hætta búin. 1 venjulegum ótta
er tíðast óttavaldur, t. d. óvin-
ur eða refsing, en í kvíðni er
óttavaldurinn oft ímyndaður
eða óraunverulegur og oftast
dulvitaður.
Kvíðni er höfuðþáttur í flest-
um huglægum vandamálum og
kvillum og hefur víðtæk áhrif
á hátterni manna og getur
skapazt á hvaða aldursskeiði
sem er. Sálfræðingar hafa dreg-
ið saman einkenni hugsýkinnar
í 6 flokka eða kerfi, eftir athug-
anir á hátterni sjúklinganna.
Þessir flokkar nefnast í fyrsta
lagi: Kvíðni, 2. fælni, 3. árátta
og þráhyggja, 4. hugþreyta, 5.
sút og þunglyndi, 6. sefasýki.
Sálfræðingarnir sjálfir viður-
kenna þó ósamræmi í flokkun-
araðferðinni, þegar horft er á
önnur og einangruð hugsýkis-
fyrirbæri, sem hafa afmarkað
viðbragðssvið, eins og t. d. sjúk-
leg neyzla áfengis og kynvilla.
1 báðum þessum tilfellum, er
um hátterni að ræða, sem vafa-
lítið má í flestöllum tilfellum
rekja til huglægs uppruna.
Og það sama má bæði segja
um það sem kallað hefur verið
sadismi og exhibitionismi.
Hin huglæga sjúkdómsmynd
Viðbragðsform í þessum sjúk-
dómsfyrirbærum mælir með, að
þau séu talin sérstakur flokkur
hugsýki, en huglæga sjúkdóms-
myndin er hinsvegar oft sam-
kynja þeim, sem finnast í öðr-
um fyrirbærum, eins og dul-
kvíðni.
Gott dæmi upp á þetta telja
sálfræðingar sjúklega neyzlu
áfengis, þar sem kvíðni er meg-
inaflið í framvindu sjúkdóms-
ins“.
Þegar við lítum á þær læknis
fræðilegu kenningar, sem ég nú
hef nokkuð drepið á, mun sú
staðhæfing koma fljótt fram, er
bendir á, að sjúkleg ofneyzla
þurfi ekki að vera bundin við
áfengt öl eða sterk vín, hún
geti komið fram á miklu víð-
ara sviði.
Þá fór ræðumaður nokkrum
orðum um nauðsyn þess að
kenna mönnum frá blautu barns
beini að umgangast vín og öl á
mennilegan hátt. Vék hann
nokkuð að þeim hugsunarhætti
sem ríkti gagnvart ölinu og
sagði:
í þessu sambandi get ég ekki
Varist því, að minnast á verk-
stjóra, vinnuveitendur o. fl.,
sem stigið hafa nýlega fram á
hinn vota völl ölmálsins, og lát-
ið í ljós mikinn ótta á öl-
drykkju í vinnutíma, slappleika
og gluggaútstillingum tómra og
hálftæmdra ölflaskna.
Daginn eftir
Þessir menn virðast aldrei
hafa séð menn daginn eftir ær-
lega brennivínsdrykkju og
kynnzt slappleika og sljóleika
þeirra vígstöðva. Þeir vinnu-
stjórnendur hér á landi, sem
ekki hafa kynnzt þessari hlið
áfengismála okkar, þurfa sann-
arlega ekki að óttazt drykkju á
áfengu öli í vinnutímanum, öli,
sem þurfti að ná í til Áfengis-
verzlunarinnar. Ef þeir hins
vegar láta undan þessari og ann
arri áfengisneyzlu eða öðrum
vinnusvikum í vinnutímanum,
sem undir öllum framkvæmda-
formum áfengismála gæti verið
reynt að fremja, þá eru þeir
miklu sekari en neitandinn sjálf
ur og alls óhæfir til vinnustjórn
ar. Slík rök gegn áfengu öli
finnast mér svo fráleit að engu
tali tekur. • - . .
Rannsóknir | Finnlandi >
í lok máls síns vitnaði ræðu-
maður í erindi, sem sérfræðing-
ur nokkur, kunnugur í Finn-
Frh. á bls. 23
UM miðjan dag á föstudagjH
voru fréttamenn á rangli niðri|
við Höfn. Herjólfur var að|
leggjast að Sprengisandi. Far-
þegarnir streymdu í land með j
töskur og pinkla. Það var|
frost og kalt að norpa þarna ||
á bryggjunni, svo við vorum:
Tryggvi Blöndal, bauð upp á^Tireví Blöndal skipstjóri í brúnni á Herjólfi í Reykjavíkurhöfn,'
heitan kaffisopa niðri í borð-
— Ljósm. Ol. K. Mag.
Miólk aðra leiðina
salnum, og notuðum tækifær-
ið til að rabba við hann.
Tryggvi sagði, að skipið
væri að koma frá Hornafirði
og Vestmannaeyjum. Til
Hornafjarðar fer það hálfs-
mánaðarlega, venjulega þrjár
ferðir til Vestmannaeyja á
viku. Nú er ekki mikill far-
þegastraumur frá Vestmanna
eyjum, og vegna verkfallsins
fær skipið ekki að taka neitt
nema mjólk til eyjarinnar og
tóma brúsa þaðan.
— Er ekki erfitt að vera á
ferðinni með tómt skip á þess-
um tíma árs?
— Það hefur verið sæmilegt
veður þessa viku. En skipið
var tómt í fárviðrinu í fyrri
viku. Jú, það var mikill velt
ingur. Einhverjir farþeganna
höfðu orð á því að þeir mundu
aldrei ferðast með okkur aft-
ur. En fólk er nú fljótt að
gleyma sjóveikinni.
— Hvað eruð þið búnir að
flytja marga farþega með
Herjólfi?
— Eg veit ekki, um 10 þús-
und, held ég. Þið ættuð að
koma með til Eyja eina ferð
og líta í kringum ykkur.
__________ _ viljum ekki tefja Tryggva
I góðu veðri í sumar labb- lengur frá að komast heim til
aði ég oft um eyjuna meðan sín. Skipið á að sigla aftur
stanzað var, og sá alltaf eitt- kl. 9 til Vestmannaeyja.
hvað nýtt og skemmtilegt. í Uppi á bryggjunni eru
sumar var mikið af útlending- nokkrir ungir menn að skipa
kynlegu braki upp úr lest-
inni og setja inn í lokaðan bíl.
— Hvað er þetta? spyrjum
við. — Þessi staur. Það er
gálginn úr „Þremur skálkum“
er svarið. Og það kem.ur á
daginn að þarna er Leikfélag
Vestmannaeyja á ferð, 31 mað
ur og 28 stykki af leiksviðsút-
búnaði. Leikfélagið er 50 ára
um þessar mundir og er það
tilefni þess að það leggur land
undir fót og ætlar að sýna
„Þrjá skálka“ á Suðurnesjum.
— Svona leikför hlýtur að
kosta mikið fé, segjum við og
horfum á allan þennan far-
angur. — Já, en við vonumst
til að hafa upp í kostnaðinn,
segir sá sem á að hengja í gálg
anum víðsvegar um Suðurnes.
um með okkur til Vestmanna-
eyja, nú síðast í haust tveir
ítalir frá stóru ferðaskrifstof-
unni American Express. Þeir
voru mjög hrifnir af Vest-
mannaeyjum.
Þið skulið samt ekki koma
með núna. Það er ekkert líf
þar núna. Má ekkert gera fyr-
ir verkfallinu. Við fáum rétt
að skipa upp mjólkinni og
taka tómu brúsana.
— Þið eruð ekki mikið
heima, skipverjarnir á þessu
skipj.
.— Eina nótt í viku, aðfara
nótt mánudagsins. Annars er-
um við alltaf á ferðinni á næt
urnar, og höfum daginn í
höfn.
Við þökkum fyrir kaffið.
/
brúsar hina