Morgunblaðið - 26.11.1963, Blaðsíða 23

Þriðjudagur 26. nóv. 1963
MORGVN B LABSÐ
23
Kennedys minnzt á Alþingi
Á FUNDI Sameinaðs Alþing
is í gær minntist forseti deild
arinnar, Birgir Finnsson,
hins látna forseta Bandaríkj-
anna, Johns F. Kennedys.
Meðal viðstaddra í þingsöl-
um var James K. Penfield,
sendiherra Bandaríkjanna
hér á landi ásamt öðrum er-
lendum sendimönnum. Minn
ingarræða Birgis Finnssonar
fer hér á eftir:
Síðastliðinn föstudag spurðust
þau hörmulegu tíðindi um heim
al'lan, að Jöhn Fitzgerald Kenne-
dy, forseti Bandaríikjanna, hefði
Ibeðið bana í skotárás í borginni
DaWas í Texas, þar sem hann var
é ferðalagi til þess að flytja
ræðu.
Hvarvetna setti menn hljóða
við þessa skelfilegu fregn, eins
og jafnan, þegar milkinn voða
ber óvænt að höndum, og erfitt
er að sætta sig við, að slíkix
Ihlutir geti átt sér stað.
En fregnin var sönn, og í dag
fer jarðarför forsetans fram í
(höfuðborg Bandaríkjanna, að við
stöddum þjóðhöfðingjum og for-
tistumönnum þjóða viðsvegar að
úr heiminum.
J’öhn Fitzgerald Kennedy
hafði aðeins verið forseti þjóðar
Binnar í 3 ár, er hann lézt með
evo sviplegum hætti, en á þeim
skamma tíma hafði hann aflað
sér slíks ólits og virðingar, bæði
meðal samherja og andtæðinga,
að flátítt mun vera í sögunni.
Þessvegna streyma í dag til
þjóðar hans frá öllum löndum
heims hinar einlægustu samúð-
arkveðjur. Þessvegna heiðrum
við minningu hans á þessum
stað, og á þessari stundu ,og vi;lj-
um jafnframt votta fjölskyldu
hans, hinum nýja forseta, þjóð-
þingi Bandaríkjanna og banda-
rísku þjóðinni allri, dýpstu og
innilegustu samúð Allþingis og
íslenzku þjóðarinnar.
tíambili hans, og hefur það nú
kornið í hlut Lyndon B. John-
sons, sem var kjörinn varafor-
seti Bandaríkjanna árið 1960, að
taka við hinu mikilvæga og
vandasama forsetaembætti út
kjörtímabilið. Hinn nýi forseti
er íslendingum að góðu kunnur
síðan hann var hér í heimsókn í
sl. septemibermánuði ásamt konu
inni og dóttur.
John Ftzgerald Kennedy
kvæntist árið 1953 eftirlifandi
konu sinni, Jacqueline, fæddri
Lee Bouvier, og eiga þau tvö
ung börn á lífi. Var hún manni
sínum jafnan mikil stoð, og
glæsilegur fulltrúi yngri kynslóð
arinnar sem húsmóðir í Hvíta
toúsinu.
Systkini hins l’átna forseta, og
fjölskylda hans öll, veittu hon-
um mikinn stuðning á stjórn-
málaferli hans. Bræður hans,
Röbert, núverandi dómsmálaráð
herra Bandaríkjanna, og Ed-
ward, öldungadeildarþingmaður
fyrir Massadhusetts, eru einnig
lausn hennar. Þá var hann ein-
beittur og hugrakkur á hættunn-
ar stund, en hikaði þó ekki við
að semja við andstæðing sinn,
þegar svo var komið, að báðir
gátu gefið eftir með sæmd.
Misst mikilhæfan og
ðugandi leiðtoga
Hinar frjálsu þjóðir heims
hafa við fráfail Jöhn F. Kenne-
dys, forseta, misst mikilhæfan
og dugandi leiðtoga, sem þær
virtu og treystu til árangursríkr-
ar forustu.
Þann skamma tíma, sem hon-
um auðnaðist að gegna forseta-
störfum, var hann mjög athafna-
samur á sviði innanríkismála í
Bandaríkjunum, og vann að
margháttuðum umibótum í
menntamálum og félagsmálum.
Hann vi’ldi koma á sjúkra- og
ellitryggingum, og fyrir honum
var lausn kynþáttavandamálsins
aðeins ein: Fullt jafnrétti þel-
dökkra manna og hvítra, ekki
aðeins í orði kveðnu, heldur í
reynd.
Hann var eindreginn stuðn-
ingsmaður Sameinuðu þjóðanna,
og vildi efla þær og styrkja.
Taldi hann friðinn í heiminum
vera bezt tryggðan með efl-
ingu þeirra. Á Allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna haustið
1961 komst hann þannig að orði
í gagnmerkri ræðu, að í nútíma-
styrjöld gæti hvorugur aðili sigr
að. Það er ekki framar hægt að
útkljó deilumál með S’tyrjöldum,
og styrjoldir eru ekki lengur
málefni stórþjóðanna einna,
sagði forsetinn í þessari ræðu og
ihann bætti við: Hættan af kjarn-
orkunni mundi breiðast út með
Birgir Finnsson forseti Sam-
einaffs Alþingis, flytur minn-
ingarræffu um John F. Kenncdy
á Alþingi í gær.
vindum og vatni, og í krafti ótt-
ans, og hún gæti skollið yfir
stóra og smáa, ríka og fátæka —
jafnt þátttakendur i syrjöld, sem
’hina, er utan við stæðu.
„Mannkynið verður að binda
endi á styrjaldir, því annars
valda styrjaldirnar endalokum
mannikynsins“, sagði Kennedy
forseti í áminnstri ræðu, og það
var vissuilega alvöruþrungin að-
vörun, eins og þá var ástatt í
heimsmálunum. í framihaldi af
þessum orðum, gerði forsetinn
síðan grein fyrir stórmerkum til-
lögum stjórnar sinnar um af-
vopnun og varðveizlu friðarins.
Sá heimur, sem Kennedy for-
seti sá fyrir sér, þegar búið væri
að yfirstiga ófriðarhættur okkar
tíma, var ’heimur friðarins, þar
sem þeir voldugu væru réttlátir,
en hinir veiku öruggir.
Hver maffur geri skyldu sína
Þannig voru helztu hugðar-
efni Kennedys, og hefur þó fátt
eitt verið talið. Sagan mun
geyma verk hans og dæma þau,
en um manninn sjálfan er dóm-
ur samtíðarinnar óskeikull:
Hann var mikill mannvinur og
göfugmenni, drenglundaður og
hugrakkur.
Það er fáum mönnum gefið að
gera hvorttveggja, að tileinka
sér háleitar hugsjónir, og lifa og
starfa og deyja fyrir þær, en
slíkur maður var Kennedy for-
seti. Hann áleit það undirstöðu
mannlegs siðgæðis, að hver mað
ur gerði skyldu sína, þótt að hon
um kynnu að steðja persónuleg-
ir örðugleikar, hættur og ögr-
anir.
Hann lifði samkvæmt þessari
lífsskoðun Og dó vegna hennar,
en þó dauða hans hafi borið að
svo snemma og svo óvænt, og
hann ’hafi átt margt ógert, þá er
það víst, að störf hans hafa mark
að spor, sem ekki verða afmáð
af spjöldum sögunnar.
Kyndill vonarinnar, sem hann
tendraði verður ekki slökktur.
Aðrir munu taka upp merki
hans í baráttunni fyrir jafnrétti
og frelsi manna og þjóða, en það
jafnrétti er bezta tryggmg þess
friðar í heiminum, sem hinn
látni forseti vildi að ríkti“.
Alþingismenn vottuðu síðan
minningu John F. Kennedys virð
ingu sína með þvií að rísa úr sæt
um.
- Sterkar llkur
Framh. af bls. 15
var handtekinn, leiddi í ljós,
að hann hafði skömmu áður
skotið af byssu. Prófun þessi
er gerð með þeim hætti, að
fljótandi Paraffín-vaxi er
hellt yfir hendur mannsins.
Þegar það kólnar festast í
því smáagnir, ef fyrir eru —
í þessu tilfelli púðuragnir er
komu á hendur hans, er skot
ið hljóp úr byssunni. Vaxið
flettist af undan ögnunum.
Oswald er sagður hafa verið
mjög góður skotmaður er
hann var í flotanum.
• í leiguherbergi Oswalds
fannst Ijósmynd af honum
með riffil í hendi. Þar fann
lögreglan og nokkur eintök
af „The Daily Worker“, sem
kommúnistaflokkurinn í
Bandaríkjunum gefur út.
Hafði Oswald sagt lögregl-
unni, að hann væri meðlim-
ur í kommúnistaflokknum,
en fyrir því hafði lögreglan
ekki beinar sannanir.
• Haft er eftir lögreglunni
í Dallas, að vafalítið hafi Os-
wald myrt forsetann. Jafn-
framt er haft eftir ríkissak-
sóknaranum Wade, að hann
hafi sent menn í rafmagns-
stólinn með veigaminni sann-
anir í höndum en í máli
þessu.

Sá svarti senuþjófur
Æyi forsetans
Ég leyfi mér að rifja upp ör-
fá atriði úr ævi forsetans.
Jöhn Fitzgeral’d Kennédy var
nðeins 46 ára gamall, er dauða
hans bar að höndum. Hann var
af írskum ættum, sonur Josephs
og Rose Fitzgerald Kennedy, og
var næst elztur af 9 systkinum.
Faðir hans er auðugur maður og
var um skeið sendiherra Banda-
ríkjanna í Bretlandi. Afar hans
voru báðir þekktir stjórnmála-
menn á sínum tíma, og snemma
hneigðist hugur hins unga
Kennedys inn á þá braut. Hann
stundaði háskólanám í þekkt-
tistu háskólum Bandaríkjanna, i
Princeton og Harward, og voru
aða’lnámsgreinar hans stjórnvís-
indi og alþjóðastjómmál. Hann
útskrifaðist með láði frá Har-
wardháskóla árið 1940.
Á stríðsárunum starfaði Kenne
dy í bandariska sjóhernum, og
stjórnaði tundurskey t abá t; á
Kyrrahafi. Kynntist hann þann-
ið hörmungum striðsins, og rat-
aði í miklar mannraunir. Gat
hann sér frægðarorð fyrir björg-
unarafrek, er hann vann, þegar
hátur hans var sigldur í kaf af
japönskum tundurspWli.
Árið 1946 hófst stjórnmálafer-
fll Kennedys með því, að hann
var f framiboði fyrir demókrata
í Massachusetts og var kjörinn
þingmaður í fulltrúadeild Banda
ríkjaþings. Hann var endurkjör-
inn í fulltrúadeildina árin 1948
og 1950, en árið 1952 bauð hann
Big fram fyrir fflofck sinn í
Massachusetts við kosningar til
öldung'adeildarinnar. Bar hann
við þær kosningar sigurorð af
andstæðingi sínurn úr flokki
repúblikana og átti eftir það
sæti í öldungadeildinni þar til
hann var kjörinn forseti Banda-
ríkjanna i sögulegum og minnis-
•tæðum kosningum haustið 1960.
Er þannig eitt ár eftir af kjör-
þekktir stjómmálamenn vestan-
hafs.
Á fyrstu þingmannsárum
Kennedys lét hann sig einkum
varða málefni heimahéraðs síns
og iðnaðarins í Nýja-Englandi,
en auk þess studdi hann ein-
dreðig stefnu Trumans forseta
varðandi efnahagsaðstoð til ann-
arra rí’kja og MarshaTIáæltunina.
Árið 1957 var hann kjörinn í ut-
anríkismálanefnd öldungadeild-
arinnar, og gerðist þá, og var
jafnan síðan ,talsmaður þess, að
auka bæri aðstoð til vanþróaðra
ríkja.
Kennedy sem. forseti
Hann taldi stjórnarfaralegt
fullveldi þjóðanna vera lítið ann
að en orðin tóm, ef þær skorti
ráð og leiðir til ’þess að berjast
gegn fátækt, fáfræði og sjúkdóm
um, og þessvegna lagði hann til
á þingi Sameintiðu þjóðanna
'haustið 1981, að þau samtök helg
uðu framþróuninni þennan ára-
tug.
Hann beitti sér fyrir því, að
þjóð hans fylgdi þessari stefnu
í reynd og legði meira af mörk-
um en nokkur önnur þjóð, til
þess að hjálpa nýfrjálsum ríkj-
um og vanþróuðum löndum tiil
efnaihagslegs sjálfstæðis og sjálfs
bjargar. Hann boðaði þá stefnu,
að ríki heimsins skyldu öll vera
frjáls og jafn rétthá, og stóð þess
vegna fastur fyrir gegn ásælni
þeirra einræðisafila, sem hvorki
viðurkenna sjálfsákvörðunar-
rétt né frjálsar kosningar. Hann
’hét því, að þjóð hans skyldi
hvorki hefja árásir á aðra, né
heldur gefa öðrum tilefni til
áiása, þó hiún stæði ávallt föst
fyrir gegn árásaröfilum.
Kjörorð hans var, að semja
aldrei af hræðslu, en vera held-
ur ekki hræddur við að semja.
Þetta voru ekki innantóm orð.
Gleggsta sönnun þess úr lífi
forsetans er Kúbudeilan og
Ævisaga Haralds Björnssonar eftir Njörð P. Njarðvík
Opinská lýsing á ævi leikara og samtíð hans
^feálíiolt fj.f