Morgunblaðið - 15.12.1965, Blaðsíða 6

6
MORCUNBLADIÐ
Miðvikudagur 15. des. 1965
*
<
Oft hafa menn þakkað gæruúlpun-
um, er þeir hafa lent í hrakningum
ÍSliENZKA gæruskinnsúlp-
an bar mjög á góma fyrir
skömmu, er það vitnaðist að
Jóhann Löve hafði nánast af
ti’lviljun verið klæddur ís-
lenzkri úlPu, er hann lenti í
og lifði af villur og hrakn-
inga svo kunnugt er. En félagi
hans hafði látið hann fara í
sína úlpu áður en hann fór úr
bílnum og sennilega bjargað
lífi hans með þvi. Þetta kom
að sjálfsögðu til tals, er frétta
maður Mbl. hitti tvo af fram-
leiðendum þessara ágætu vetr
arflíka, þá Svein Valfells,
framkvæmdastjóra og Böðvar
Jónsson, verksmiðjustjóra í
Vinnuf atagerðinni.
— Já, það hefur oftar kom-
ið fyrir, að menn hafa þakkað
gæruúlpunum er þeir hafa
lent í vondum veðrum, Sögðu
þeir. Einu sinni hringdi t.d.
til okkar verkstjóri frá Raf-
veitunni og sagðist ætla að
lóta okkur vita, að það væri
úlpunum okkar að þakka að
reykvískar húsmæður hefðu
haft rafmagn að elda við
jólamatinn. Rafmagnsleiðslan
frá Ljósafossi hafði bilað 1
Jórukleif í aftaka veðri, rétt
áður en jólin gengu í garð. Og
ver.kstjórinn sagði að þeir ein
ir, sem voru í úlpum, hafi'
getað haldizt við úti til að
gera við línuna. Hinir héldu
sig inni í bíl. Síðan hefur
Rafveitan útbúið línumenn
sína með úlpur.
Einu sinni hringdi líka bfl-
stjóri að norðan. Hann hafði
Sveinn Valfells og Böðvar Jónsson, auðvitað klæddir gæru-
foðruðum bæjarúipum í kuldanum.
brotið öxulinn í áætlunarbfln
um, sem hann ók, á Holta-
vörðuheiði I hörkuveðrl Og
hann kvaðst ekki hefði haft
það af að liggja undir bílnum
og gera við öxulinn, ef hann
hefði ekki verið í gæruúlpu.
Og einhverjir af farþegum
sínum hefðu orðið linir, ef
þeir hefðu þurft að krafsa sig
til byggða, eins og þeir voru
margir illa búnir. Annað
skipti kom til okkar kafari,
sem var að kafa í Njarðvíkur
höfn að vetrarlagi og kvaðst
vera að drepast úr kulda við
þetta verk. Við gerðum hon-
um bærubuxur með skóm og
vesti, til að vera í undir kaf-
arabúningnum, og hann kvaðs
hafa verið eins og í húsi eftir
það. Þetta eru vissulega góðar
flíkur í okkar veðráttu og við
höfum oft fengið þakkir fyr-
ir þær. Ætli við spörum ekki
drjúgt fyrir Sjúkrasamlagið
öðrum meðulum með þessum
í kostnaði af kvefmixtúrum og
hlýju úlpum.
Talið berst nú að útbúnaði
íslendinga í vondum veðrum
á liðnum öldum. — Já, ís-
lendingar hafa oft verið illa
búnir undir veðráttu hér,
segja þeir Sveinn og Böðvar,
og útskýra málið nánar.
— Við sútum á skinnum er
nauðsynlegt að gerilsneyða
þau, setja í þau efni til að
verja þau rotnun og svo að
mýkja þau. Fná ómunatíð hef
ur aðferðin við sútun á skinn-
um verið sú að nota börk úr
trjám til þess, en hann höfðu
íslendingar ekki. Þeir notuðu
lýsi til að halda skinnunum
mjúkum ,en höfðu ekkert
nægilega rotverjandi. Blástein
fóru þeir að reyna að nota, en
eingöngu í skæðaskinn. Skinn
voru notuð sem vatnsverjur,
en ekki til varnar gegn kulda.
Þegar við byrjuðum að búa
til fslandsúlpurnar svonefndu
með gæruskinnfóðri, þá kom-
umst við að raun um, að sútun
á íslandi var svo léleg að flík-
in hélt ekki. Við keyptum þá
sútunarverkstæði og fengum
erlenda sútara til að kenna
okkur. Þá kynntumst við því,
að búið var að vélvæða sútun
erlendis með auknum afköst-
um og bættum gæðum miðað
við handsútun. Gæruúlpurnar
urðu svo í krafti sinna kosta
svo útbreiddar, sem raun ber
vitni. Svo varla sést nú sá
verkamaður að vetri til, að
hann sé ekki í úlpu. Segja
margir, einkum verkamenn
og sjómenn, að þeir skilji
ekki hvernig þjóðin hafi kom-
izt af áður í þessu veðrasama
landi. Einnig notar fólk úlp-
ur mikið á ferðalögum. Þær
endast ákaflega lengi og hægt
að fá ytra byrgði aftur, sem
frá viðskiptasjónarmiði er auð
vitað ekki mjög hentugt. Úlp
an, sem Jóhann var í á hrakn
ingunum, er sjálfsagt orðin
8 ára gömul.
Að lokum er skemmtilegt
að geta þess, að hugmyndin
að þessum góðu skjólflíkum
fyrir veðráttuna hér norður
frá, er í rauninni runnin frá
hinum mikla landkönnuði,
Vilhjálmi Stefánssyni. Hann
var ráðgjafi Bandaríkjahers á
norðurslóðum, og hann ráð-
lagði nokkurs konar stælingu
á anorökum eskimóanna sem
hentugasta klæðnað við þau
veðurskilyrði, sem eru hér
norður frá. Og hettuúlpan,
sem herinn kom með, gaf hug-
myndina að íslenzku gæru-
úlpunni.
Athugasemd við
skrif læknis
Á sunnudagiim birti ég bréf
frá laekni. Þar skrifaði hann um
áramótasprengin,garnar og hætt-
una, sem börnum — og f ólki al-
mennt stafaði af þassum gaura-
gangi. Nú hefur Sigurgeir Sig-
urjónsson, hætaréttarlögimaður,
sent mér Mnu. Hann gerir þar
nokJcrar athu'gasemdir við orð
læknisins, en er vitanlega sam-
mála honum uan að reyna að
bægja þessari haettu frá ofckar
dyruim.
Og éig hvet ráðandi menn til
að lesa þetta bréf. Ég viidi
gjarnan birta fleiri sjónarmið
og vona, að þeir, sem að ein-
hverju ieyti fjalla um þetta
mál, sendi mér Mnu og geri
grein fyrix skoðunum anum.
Það væri gagnlegt fyrir okk-
ur öll. En hér kemur bréfið:
^ Sprengingar
á gamlárskvöld
„Kaeri Velvaíkandi!
Ég varð við áskorun þinni
að lesa bréf ErMngs Þorsteins-
sonar, háls-netf- og eyrnalækn-
is, er þú birtir í pistlum þdn-
um sl. sunnudag, Það er óneit
anlega rétt sem læknirinn seg-
ir, að o£t hafa alvarleg slys
orðið uim hver áramót bæði
hér á landi og erlendis í sam-
bandi við áramótaskot og flug-
elda. Er að sjálfsögðu rétt að
foreldrar reyni eftir megni að
koma í veg fyrir að börn þeirra
séu með hættulegar sprengj ur
og skotfæri. Hinsvegar get ég
ekki stiUt mig um, að andmæla
þeirri ilausn þessa vandamáls,
sem læknirinn stingur upp á,
— að banna aigerlega notkun
á öllum tegundum áramóta-
skota (fyrvænkeri). Fæ ég
með engu móti séð, að bann
gegn sölu og notkun allra ára-
mótaskotfæra geti á nokkium
hátt komið í veg fyrir þessi
slys, nema síður sé.
Að minni hyggju er sú laiuen
vandamáls, að banna það með
lögum eða á annan hátt engin
lausn þess. Það mun að vísu
rétt að fyrir Rí'kisiþingi Dana
Mggur nú iagafrumvarp um að
í þessu frumvarpi felisf bann
við sölu allra tegunda áramóta-
skotfæra (fyrværkeri). Mun
bann það, sem rætt er um í
hinu danska lagafrumvarpi
skotfæra (knaldfyrværkeri).
Hinsvegar hygg ég að rang-
fært sé eða á misskilningi
byggt hjá nefndum lækni, að
banna sölu hverskonar hvell-
einskorðað við hvellskotfæri
(knaldfyrværkeri), sem læknix
inn segir að bönnuð séu hér
samkvæimt lögreglusamþykkt
Reykjavikur. Ekki veit ég hvað
an læknirinn hefur það, að Mk-
legt sé að þefcta danska frum-
vanp verði að lögum þar í landi,
en hitt er mér kunnugt, að
gætnir menn í Danmörkiu hafa
skrifað danska Rikisþinginu og
varað þingið við að samþykkja
sMk bannlög. Benda þessir
menn á, að það væri óraun-
hæft að ætla, að hægt sé í
einni svipan með lagabanni að
koma í veg fyrir aldagamla
hefð. Hitt sé þó enn þyngra á
metunum, að slíkit bann myndi
án e£a hafa í för með sér hæbfcu
á enn meira tjóni oig í enn rik-
ara mæli en hingað til hefur
átt sér stað í sambandi við ára
mótasprengingar. Þó hefur Rík
isþinginu einnig verið bent á,
að engin leið sé fyrir hendi tii
þess, að koma í veg fyrir heima
tilbuning á sprengjum og skot-
færum af þessu tagi. Ennfremur
myndi reynast mjög erfitt að
koma í veg fyrir ólöglegan
innflutning á þessum sprengj-
um. Loks er talið, að lögregl-
an í Danmörku hafi enga mögu
leika til þess að framfylgja
iagabanni eða lögum, sem inni
feU algert lagabann. Lög, sem
erfið væru í framkvæmd, eða
jafnve! ógerlegt að framkvæma
séu slæm lög. Hinsvegar megi
koma í veg fyrir mestan hluta
slysa af þess-um sökum með
upplýsingum og leiðbeiningum
um rétta notkun flugelda og
annarra skotfæna.
Þessi rök virðast mér einnig
eiga við hér á lanöi, þegar kom-
ið er opirvberlega fram með til-
lögur um að banna með lögum
alla sölu og notkun hverskon-
ar flugelda og skotfæra. Okkar
reynsla hér á landi af áfengis-
banninu ætti og að minna okk-
ur á, að fara varlega í setn-
in,gu laga, er ógerningur er að
framfcvæma. Að leysa vanda-
mál með börnunum er enga
stoð hafa í raun veruleikanu m
er og að mínu viti helduT eng-
in lausn máJsins en geitur gert
vandann enn meiri en áður
var. Vænti ég þess nú, Velvak-
aindi góður, að þú biðjir nú
einnig forráðamenn lögregl-
unnar og aðra þá, er vilja láta
þetta mál til sín taka, að lesa
framangreindar athugasemdir
mínar við tillögur lækinisins,
um algert bann gegn notkun
allra tegunda flugelda og Skct-
færa að viðlagðri refsingu. Mér
eins og lækninum, finnst þetta
vera alvörumál og Mf og heilsa
barnanna er dýrmæit. Hinsveg-
ar megum við ekki eiga það á
hætbu með vanhuigsuðum laga-
setningum eða bönnum, að
auka enn meira á þá hættu, sem
ætíð er samfara því, þegar
æska þessa lands kveður garrla
árið og heilsar því nýja. Vii
ég í þessu samibandi minna á
það, hvernig lögreglan liér I
Reykjavík fór að því að koma
í veg fyrir hin mikJu og hættu-
Jegu óJæti er oft urðu hér I
miðbænum fyrir nokkrum ár-
um um hver áramót og mörg
alvarleg slys hlutust af. Það
vandamál var ekki Jeyst með
banni, helduir með þvi að gang-
ast fyrir áramótabrennum víðs
vegar í bænum. Væri ekki rétt
að reyna að koma í veg fyrir
slys af völdum áramótaskocfæra
á svipaðan hátt?
Með þökk fyrir birtinguna.
Sigurgeir Sigurjónsson.**
Kaupmenn - Kanpféliig
Gulu rafhlöóurnar
fyrir segulbönd,
myndavélar og mótora
Bræðurnir Ormsson hf.
Vesturgötu 3, Lágmúla 9.
Simi 38820.