Morgunblaðið - 19.07.1967, Blaðsíða 15

Morgunblaðið - 19.07.1967, Blaðsíða 15
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. JÚLÍ 1967 15 Hver segir að ekki sé hægt að búa við sauðfé? Það er mikið rætt um það um þessar mundir í Bretlandi, tovern ig eigi að gera sauðfjárræktina arðbærari heldur en hún er. Einn framámaður í landbún- aði hér komst svo að orði í grein nýlega, að það væri ekki von á góðu með sauðfjárræktina. Hún hefði engum framförum tekið síðustu 150 árin. Slík at- vinnugrein þyrfti að taka sig rækilega á, ef hún ætti að stand- ast samkeppni við aðrar greinar atvinnulífsins og gefa þeim, sem hana stunda, jafngóðan arð og igreinar, sem hafa verið í örri þróun. Pétur Hjálmsson, ráðunautur og frú voru einu íslendingarnir, sem ég varð var við á sýning- unni. A Hálandasýningunni var sýn- þeir hö'fðu verið notaðir til áa af mismunandi fjárkynjum. Blendingsdætur þeirra með Svarthöfðaám voru sagðar gefa 2i22 lömb eftir hverjar 100 ær tvævetrar, og gemlingar undan þessum hrútum og ám af svo- kölluðu Mule-kyni, gáfu að með- altali 200 lömb hverjir 100 geml- ingar. Það, sem sauðfjárræktina vantar. Ástæðan fyrir því að sauð- fjárræktin á láglenidi í Bretlandi á erfitt uppdráttar er: í fyrsta lagi skortur á frjó- semi. f öðru lagi of fátt fé á flatar- einingu. f þriðja lagi vanþekking á nýj- ustu tækni í aðbúð fjárins. Þessi atriði voru einskonar einkunnarorð sýningardeildar- innar hjá Cadzow Sheep Co. Ltd, og ætlun þeirra mieð sýningar- deildinni var að sýna, hvernig ihægt væri að bæta úr þessum takmörkunum. „Það er mikilvægt að geta haft sauðfé á landi, sem er vel fallið til akuryrkju. Með því að loka landinu og hafa á því sauðfé er hægt að taka fyrir korrnsjúk- dóma, draga úr illgresishættu og bæta jarðveginn", segir ‘í upp- lýsingarriti í sambandi við sýn- ingardeildina. „En til þess að féð eigi rét.t á sér á akuryrkjujörðum á lág- lendi, þarf arðurinn af því að vera mikill", segir ennfremur. Ein leiðin til að auka arð- semina í sauðfjárrækt á lág- lendi er að fá sem flest lömb þær fá við hrút af holdakyni, sem gefur lömb með góðum vaxtarhraða og góða skrokka, öllum lömbunum undan þessum ám er slátrað, og þegar ærnar eru búnað að ná ákveðnum aldri, er þeim slátrað og nýjar gimbr- ar eða veturgamlar ær keyptar í staðinn. Fjallabændur framleiða ærn- ar sem láglendis'bóndinn kaupir. Til Iþess að þessar ær séu nógu góðar, þurfa hrútarnir, sem þær eru undan að vera góðir og gefa dætrum sínum eiginleika til mikillar frjósemi og góðrar mjólkurlagni fyrst eftir burð. J. Brian Cadzow, forstjórl Cadzow Sheep Co. Ltd. og einn af aðaleigendum þess sést hér í miðið. Sinn á hvora hönd honum eru háttsettir menn í húfjárræktarvísindum Breta, J. P. Maule, forstjóri Búfjárræktarskrifstofu Samveldislandanna til vinstri og dr. J. B. W. King, einn af færustu svínaræktarsérfræðingum heims til hægri. Cadzow hefur hámenntaða erfðafræðinga sér til liðsinnis í kynbótastarfi sínu. leikum bundið að parraka fé á þröngu landi vegna ormaplágu, sem leggst sérstaklega á lömbin og kemur í þau kyrkingi. Þess vegna hefur það verið og svín, en til þess að svo verði, þarf að slátra þeim ungum. Með þessu móti er hægt að koma lömlbunum á markað á mjög hentugum tíma, þegar verð ið er hagstætt. Þegar búið er að taka undan ánum, eru þær látnar út og haft mjög þröngt á þeim á beitiland- inu. Reynslan hefur sýnt, segja þeir sem að sýningunni standa, að hægt er að hafa allt að 50-70 ær á hektara, þegar þær eru lamblausar. Þá er hægt að kom- ast af með mjög lítið land fyrir fullorðnu ærnar og draga þann- ig úr kostnaði. Gervifóstur fyrir þrí- og fjór- lembinga. Það hefur einnig verið gert allmikið af tilraunum og athug- unum á því hér í Bretlandi að ala lömb upp á gervimjólk. Þá eru þau látin vera með mæðrun- um fyrsta sólarhringinn til að fá broddmjólkina, en úr því eru Þetta eru hrútarnir, sem ef til vill eiga eftir að valda byltingu þau sett á gervifóstur, og gefin í brezkri sauðfjárrækt. Þeir eru blendingar af finnsku landkyni igervimjólk, sem hér er farið að og brezku kyni, sem heitir Dorset Horn. ingardeild, sem var ætlað að eftir hverja á, þannig að kostnað gefa svör við því, hvernig ætti ur af viðhaldi stofnsins skiptist að mæta þeim erfiðleikum, sem sauðfjárræktin á við að stríða hér. Að baki þessari deild stendur fyrirtæki, sem kallast Cadzow Sheep Co. Ltd. Fyrirtæki þetta hefur framleitt kynbótahrúta með blendings- rækt, og hrútar þessir eiga að geta stóraukið frjósemi með því að nota þá til blendingsræktar og setja á dætur undan þeim, Hrútar þessir voru framleidd- ir með því að blanda saman Dorset Horn, frjósömu, brezku kyni, og finnsku landkyni, sem er afiburðafrjósamt. Þeir eiga lí'ka að gefa mikla mjólkurlagni til dætra sinna og góðan vaxtar- ihraða, þannig að lömb undan dætrum þeirra eiga að verða mörg og væn. Þessi tegund hrúta gengur hér undir nafninu „Im- prover", sem mæt’ti kalla kyn- bæti á íslenzku. Gemlingar með tvö lömb að meðaltali. Á sýningunni voru sýndar dælur þessara hrúta, þar sem Það er með þetta fyrir augum sem Cadzow Sheep Co hafa fram leitt blendingshrúta sína. Þeir á sem flest lömb. Það er einnig talið mikilvægt fyrir láglendis- bóndann að þurfa ekki að hugsa um að viðhalda fjárstofni sínum sjálfur. Hann þarf að geta keypt að gimbrar eða veturgamlar ær, átt þær í ákveðinn tíma, látið Þeim virðist líða vel hjá gervimóðurinni þessum. selja þá fjallabændum, og fjalla- bændur selja síðan dætur þess- ara 'hrúta niður á láglendið til ibænda, sem vilja eiga sauðfé m,eð akuryrkju. Með þessari notkun kynbætis- ins eiga fjallabændur líka að ■geta rétt sig við fjárhagslega, að þvi -er talið er, því að ef þessi tegund hrúta bætir aðstöðu sauð fjárræktar á láglendi, verður eftirspurn eftir gimbrum og ung- um ám úr fjallahéruðunu.m rneiri, og þar með fer verð á þeim hækkandi. Ein ástæðan fyrir því að fjárbúskapur í fjalla héruðum hér gengur erfiðlega er einmitt sú, að markaður fyrir lífgimbrar og ær á láglendi hef- ur farið sfversnandi undanfarið o>g verðið til fjallabóndans lækkandi. Margt fé á flatareiningu. Ræktað land er af skornum skammti í Bretlandi. Þess vegna þarf að keppa að því að hafa sem mestan arð af hverri flatarein- Drykkjarker með plastslöngu, sem hægt er að setja upp hvar ingu lands. sem er. Það hefur löngum verið erfið- hæpinn ágóði að setja þéttar á beitiland fyrir sauðfé. Því fleira sem féð er, þeim ntun meiri orma sýking og ó'hreysti hefur verið í Síðari grein lömbunum og afraksturinn af hverri skepnu 'hefur farið minnk andi. „En hugsum okkur að við 'gætum haldið sama vænleika á lömhum, en þre- eða fjórfaldað fjölda fjár á hvern hektara, þá er ágóðinn af hverri á einnig margfaldaður", segja þessir spámenn sauðfjárræktarinnar hér. Og þeir lýsa því, hvernig hægt sé að koma þessu í kring. Þeir ihafa sjálfir gert það. Ærnar í ódýrum húsum á veturna. Með því að hýsa ærnar yfir veturinn er landinu hlíft við beit, traðki og ormasmiti, ærnar eru látnar bera inni, og þar með minnka lambavanhöld, og með því að fara vel með ærnar yfir veturinn, endast þær lengur og viðhaldskostnaður á stofninum lækkar. Ærnar geta borið hvenær sem er á árinu. Það er annað einkenni á þess- um blendingshrútum, sem Cadzow Sheep Co. framleiðir, að þeir erfa til dætra sinna hæfi- lei'ka til að geta beitt og fengið hvenær sem er á árinu að heita má. Þess vegna er þeim bændum, sem vilja taka upp þessa nýju fjárrækt ráðlagt að láta bera í nóvember-febrúar, láta lömbin vera með ánum í nm 6 vikur, venja þau þá undan og setja þau á kornfóður og slátra þeim 12-14 vikna gömlum. Þegar lömb eru alin á korni á þessum aldri, eru þau fullt eins ha'gkvæm til kjötframleiðslu eins framleiða í allmiklum mæli ein- göngu til þessara hluta. Gervifóstur geta skilað fullt eins vænum lömbum og ærnar, ef allt gengur vel, og til er það í fjallahérðum, að bændur taki alltaf annan tvílembingin undan ánni og ali hann upp á gervi- fóstru, en láti ána ganga með hinn tvílembinginn einan á lé- lfegu fjallabeitilandi. Eins er mælt með því að taka alla þrí- og fjórlembinga undan mæðrunum og ala þá upp á gervi mjólk. Á sýningunni voru sýndir fjór- lembingar undan sömu ánni. Tveir höfðu gengið undir ánni, en tveir undir gervifóstru. Gervi móðirin hafði staðið sig heldur hetur en ærin. „Það er ekki nema von“ sagði sá, sem útskýrði málið. „Nytin í gervimóðurinni var alltaf nœg til að fullnægja þörf lambanna, en ærin mjólk- aði þeim ekki nóg, þegar þau fóru að stækka og þurfa meira“. Fjárhús úr bogum, vírneti, plasti og hálmböggum. Á sýningunni var fjánhúsið, sem þessi tegund fjárbúskapar var sýnd í, ekki ósvipað gróður- húsi til að sjá. Það var gert úr skálabogum, langböndum á bogunum úr vír, á vírinn var strekktur plastdúkur, og gafl- arnir í húsinu voru úr vírbundn- u.m hálmböggum. Allt var miðað við að kosta sem minnstu til, og hafa skjól fyrir veðri og vindum. Gervimjólkurduftið varla nógu ódýrt. Til þess að vel sé, þarf að ala lömb undir gervifóstru á gervi- mjólk til 6 vikna aldurs, en þá er hægt að venja þau un.dan og annaðhvort ala þau á kjarna- fóðri í ihúsi og slátra þeim 12-14 vikna gömlum, eða þá setja þau 'á fyrsta árs nýrækt, sem engin fullorðin kind hefur komið á, og beita þeim þar fram til slátr- unar. Þá er hægt að ná í þau mjög góðum vexti og koma alveg í veg fyrir ormasmit í þeim. Framhald á bls. 16 Stefán Aðalsteinsson skrifar: Skotlandsbréf Hálandasýningin í Edinborg

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.