Morgunblaðið - 05.12.1968, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. DES. 1®68
19
RÆÐA SVERRIS
Framhald af bls. 11
á verði erlends gjaldeyris um
54,4 prs., heldur hefði þurft að
hækka hann um 98 til 124 prs.
(Hefði slíkt að sjálfsögðu leitt til
óbærilegra verðhækkana í land-
inu og stórfelldrar tekjurösk-
unnar.
Það er engin nýlunda að sjó-
mannasamningum sé raskað í sam
bandi við umfangsmiklar efna-
hagsaðgerðir. Má í því sambandi
benda á, að allar götur frá 1951
til 1960 var fiskverð, sem lagt
var til grundvallar hlutskiptum
og þar með. launum sjómanna
annað og lægra en það, sem út-
gerðin fékk.
1 þessu sambandi má rifja upp,
að í 7. gr. laga nr. 33,1958 um
Útflutningssjóð segir svo: „Þeg-
ar kjarasamningar hafa verið
gerðir miUi sjómanna og útvegs-
manna, er ríkisstjórninni heim-
ilt að ákveða skiptaverð til sjó-
manna og miða það við það, að
aflalilutur hækki um 5 prs. að
meðaltali." í 52. gr. sömu laga
er ákvæði um, að almenn grunn
laun skuli hækka um 5 prs. eða
það sama og launum sjómanna
var ætlað að hækka. Var þetta
ákveðið alveg án tillits til þess,
hver fiskverðshækkun tii útgerð
arinnar skyldi verð,a en hún
varð einmitt verulega mikil á
grundvelli þessara laga, sem m.
a. lögðu 30—55 prs yfirfærslu-
gjald á innlluttar vörur og þjón
ustu.
Eins og ég hefi fyrr bent á,
eru þessar ráðstafanir ekki gerð
ar fyrir sjávarútveginn einan,
heldur þjóðina alla, til að bjarga
henni út úr aðsteðjandi vanda.
Árangurinn af þeim byggist
fyrst og fremst á því, að þjóð-
in sýni þeim skilning og velvild
og fallizt á að taka á sig þá
tímabundnu kjaraskerðingu, sem
af þeim leiðir og er raunar á
þessu ári þegar orðin staðreynd.
Það sem mest á veltur nú, er að
hleypt sé nýju afli í atvinnu-
vegina svo að atvinnuleysi verðí
bægt frá og ekki aðeins það,
heldur að ný sókn í atvinnu-
uppbyggingu verði hafin. Ég
held að þetta sé það, sem allir
launþegar eiga mest undir nú,
og þá alllra helzt sjómennirnir
og þeir, sem við fiskvinnslu
vinna, því að afkoma þeirra bygg
ist að sjálfsögðu fynst og fremst
á því, að fullur kraftur sé í
sjósókninni og að reynt sé að
draga sem mestan afla á land.
GÖMUL OG NÝ SANNINDI.
Það má því með sanni segja,
að enn séu í fullu gildi ummæli
þingmannanna Skúla Guðmunds
sonar, Eysteins Jónssonar og Pét
urs Ottesens, er fram komu í
greinargerð fyrir frumvarpi um
gengisskráningu og ráðstafanir í
því sambandi, er þeir fluttu að
beiðni ríkisstjórnarinnar árið
1939, en þar segir svo:
„Framleið’sla útflutningsverð-
mæta er undirstaðan í þjóðar-
búskapnum, sem fjárhagsafkoma
þjóðarinnar byggist fyrst og
fremst á. Aðeins með útlfutningi
á íslenzkum vÖTum getur þjóð-
in staðið við fjárhagslegar skuld
bindingar sínar erlendis og keyp
inn í landið þær nauðsynjavörur
sem landið skortir. Dragi úr út-
flutningnum jafnhliða . því að
fólkinu fjölgar í landinu, hlýtur
það að valda auknu atvinnu-
leysi og fátækt landsmanna og
að lokum leiða til algers hruns
atvinnuveganna og hinnar hörmu
legustu örbirgðar hjá verkamönn
um og sjómönnum. Það er því
hvorttveggja í senn nauðsyn og
réttlætismál, að eigi sé lakar bú-
ið að þeim mönnum, sem vinna
að framleiðslustörfum, heldur en
að öðrum þegnum þjóðfélagsins".
Þetta er gamall og nýr sann-
leikur.
STOFNFJÁRSJÓÐURINN.
Eins og ég hefi áður sagt var
stofnaður Stofnfjársjóður í sam-
bandi við ákvörðun fiskverðs í
byrjun þessa árs. Stofnframlag
hans var greitt úr ríkissjóði.
Fiskveiðisjóði var falin fram-
kvæmd varðandi sjóðinn, og er
gert ráð fyrir að svo verði á-
fram. Það er mikilvægt, að þær
reglur, er settar verða um inn-
og útgreiðslur úr sjóðnum verði
þannig að þeir fjármnuir komi
eins fljótt og verða má ti'l reikn
ings viðkomandi aðila. Ef um
endurgreiðslur verður að ræða
til útvegsmanna, er nauðsynlegt
að reglurnar um þær verði skýr
ar og afgreiðsla eins lipur og
frekast er kostur. Þetta á að
sjálfsögðu einnig við um af-
greiðslu á öðrum þeim atriðum,
er Fiskveiðasjóði eða öðrum aðil
um verður falin forsjó, t.d. í
sambandi við ráðstöfun á geng-
ishagnaði.
UÁNAMÁL, AFURÐAMÁL,
REKSTRARLÁN.
Að síðustu vil ég minnast á
mikilvæg atriði um lánamálin.
Á þessum miklu þrengingartím-
um er gengið hafa yfir, hafa
safnast fyrir mjög miklar lausa-
skúldir hjá útvegsmönnum, sem
í alltof mörgum tilfellum gerir
þeim svo erfitt fyrir að einbeita
sér að rekstri fyrirtækja sinna,
því tími þeirra fer í of ríkum
mæli í að greiða úr allskonar
greiðslpvandræðum frá degi til
dags. Ég tel það því höfuðnauð-
syn, að viðskiptabankarnir greiði
svo fyrir sínum viðskiptamönn-
um, bæði að því er varðar eldri
skuldir, svo og vegna áfram-
haldandi reksturs, að úr þessu
verði bætt. Samtökin geta ekki
og munu ekki segja viðskipta-
bönkunum, hverjum þeir eiga að
lóna, en frumskilyrðið fyrir því,
að árangur verði hjá þeim, sem
þeir á annað borð taka í við-
skipti, er að greitt verði svo
fyrir þessum aðilum með láns-
fé, að þeir geti viðhaft fýllstu
hagsýni í rekstri sínum.
Það má segja að rekstrarlán
til framleiðslunnar séu raunveru
lega tvíþætt. í fyrsta lagi lán,
sem lánuð eru út á unnar af-
urðir. Seðlabankinn lánar ákveð
inn hluta, en viðskiptabankarn-
ir bæta síðan við eftir ákveðn-
um reglum. Vaxtagreiðslur af
þessum lánum eru nátiúrulega
sérstakt mál, og hafa lengi ver-
ið ágreiningsatriði. Ætla ég ekki
að ræða það nú, en skoðun mín
er óbreytt frá fyrri tímum, sér-
staklega varðandi vexti Seðla-
bankans af afurðarlánum.
Seðlabankinn lániar 54-55 prs.
af áætluðu útílutningsverðmæti
sjávarafurða. Síðan er almenna
reglan sú, að viðskiptabankarnir
lána 30 prs. ofan á þá upphæð,
svo að lánin verða samtals rösk
70 prs. af útflutningsverðinu. Nú
skal það viðurkennt, að við-
skiptabankarnir hafa í mörgum
tilfellum og sérstaklega s.l. 2 ár,
gengið mun lengra. En staða
þeirra hefur oft og tíðum verið
þannig, að þeir hafa orðið að
taka ‘lán hjá Seðlabankanum með
„refsivöxtum", eða 16 prs., til
þess að verða við óskum fram-
leiðenda.
Ég vil því af fullri eiurð, en
vinsemd þó, segja við þá, er
lyklavöldin hafa í Seðlabankan-
um, að ef sú gengisbreyting, er
gerð var 12. nóvember s.L, og
hliðarráðstafanir þær, sem nú
hafa verið boðaðar, eiga að örva
fiskveiðar og fiskvinnslu, eins
og að er stefnt með þessum ráð
stöfunum, þá verður Seðlabank-
inn að hækka afurðarlánin í allt
að 70 prs. og að sjálfsögðu verða
svo viðskiptabankarnir að lána
eins og þeir hafa gjört fram að
þessu, enda ætti þeim að vera
hægara um vik, ef lón þeirra
í Seðlabankanum með hinum háu
vöxtum lækkuðu sem þessu næmi
í öðru lagi eru svo hin svo-
kölluðu rekstrarlán til útgerð-
arinnar, sem hafa verið séð í
gegnum önnur gleraugu af banka
stjórum en útgerðarmönnum. Ár-
ið 1966 upplýsti viðskiptamála-
ráðherra, að rekstrarlán við-
skiptabankanna til veiðiskipana
hefðu hækkað frá 1961 til 1966
um 19 prs.
Ég veit að í mjög mörgum til
fellum hafa bankarnir lánað
meira en það, sem þeir kalla lág
marksrekstrarlán, og á s.L sumri
nutum við stuðinngs og atbeina
forstjóra Efnahagsstofnunarinn-
ar og ríkisstjórnarinnar til að
fá þau hækkuð verulega vegna
síldveiðanna sérstaklega. En
vegna hinnar miklu hækkunnar
á erlendum tilkostnaði í útgerð-
inni almennt, sem orðið hefur nú
á einu ári, er óhjákvæmilegt að
viðskiptabankarnir hækki rekstr
arlán til veiðiskipanna við allar
veiðar mjög verulega frá því sem
nú er.
Góðir fundarmenn, ég hef ein
skorðað mig við fá atriði í þess
um ávarpsorðum mínum, en svo
sannarlega liggja fyrir þessum
fundi ýmis önnur mikilvæg mál,
sem ég vona, að okkur auðn-
ist að afgreiða á farsælan hátt
og af fullum drengskap. En vissu
lega er mér efst í huga, vegna
ríkjandi óstands, að þjóðin skilji
að nauðsyn er aðgerða þeirra,
er nú eru áformuð, og svo bezt
mun okkur farnast í landinu,
að við getum lagað okkur eftir
þeim aðstæðúm og sætt okkur
við þau lífskjör, sem framleiðslu
atvinnuvegir okkar geta boðið
okkur hverju sinni.
— Friðarviðræðurnar ^
Framhald af bls. 20
við sinn keip.' f sjónvarps-
ræðu 8. nóv. bar Thieu for-
seti Suður-Vietnam fram nýj-
ar tillögur um friðarviðræð-
ur, þar sem ’hann 'lagði til, að
tvær sendinefndir tækju þátt
í fyrirhugaðri friðarráðstefnu,
önnur undir forystu Suður-
Vietnams með þátttöku
Bandaríkjanna, en hin undir
forystu Norður-Vietnams með
þátttöku Vietcong. Þessari til-
lögu vísaði Xuan Thuy, for-
maður sendinefndar Norður-
Vietnams á buig, en kivaðst
ekkert hafa á móti því, að
Bandaríkin og Suður-Viet-
nam sendu eina sendinefnd.
Sagði hann, að viðræðurnar
yrðu þá þríhliða.
Það var ekki fyrr en um
þremur vikum seimna, eða
miðvikudaginn í fyrri viku,
að stjórn Suður-Vietnams lét
af fyrri afstöðu sinni ag lýsti
sig tilbúna til þess að taka
þátt í friðarviðræðum, þar
sem Vietcong ætti aðild að.
En utanríkiisráðherra Suður-
Vietnams, Tran Ghanh Thanh,
isaigði, að sendinafmd S-Viet-
nams myndi gegna úrsLita-
hlutverki í öllum málum, aem
vörðuðu framtíð S-Vietnam
og að tveir höfuðaðilar tækju
þátt í friðarviðræðumum en
ökki fjórir eins og Norður-
Vietnam og Þjóðfrelsishreyf-
ingin héldu fram.
Þannig er þessum málum
farið nú og enn er ekki fund-
in endanleg lausn á því,
hvernig frá þeim skuli geng-
ið. Varaformenn sendinefnda
Norður-Vietnam og Bamda-
ríkjanna, þeir Ha Van Lau,
ofursti, ag Cyrus Vance hafá
ha'ldið fundi með sér um
tæknileg atriði varðandi við-
ræðurnar og dagskrá þeirra.
Þegar gengið hefur verið frá
þessum málum, geta viðræð-
urnar hafizt ,en því er ispáð,
að þær verði bæði lamgar og
erfiðar.
• •
SIGILDAR SOGUR
IÐUNNAR
IÐUNN gefur út víðkunnar úrvalssögur, sem um áratugaskeið hafa
verið vinsælasta lestrarefni fólks á öllum aidri, undir hinu sameigin-
lega heiti SÍGILDAR SÖGUR IÐUNNAR. Bókaflokkur þessi er fyrst
og fremst ætlaður æsku landsins. Eftirtaidar bækur eru komnar út:

Ben Húr
Hln heimsfræga saga
Lewis Wallace.
Kofi Tómasar frænda
Ógleymanleg saga eftir
H. Beecher Stowe,
sem hafSi glfurleg áhrif.
Ivar hlújárn
Ævintýraleg og spennandi
saga eftir
Walter Scott.
Skytturnar I —III
Hin vinsæla og víðkunna
skáldsaga
Alexandre Dumas.
Börnin í Nýskógum Baskerville-
Ein bezta og skemmti- hundurinn
legasta saga hlns fræga Vfðkunnasta sagan um
höfundar F. Marryat.
Sherlock Holmes.
Grant skipstjóri
og börn hans
Hin æsispennandi saga
snillingsins Jules Verne.
KynjalyfiS
Spennandi saga frá
krossferðatimunum eftir
Walter Scott.
Rúpert Hentzau
Framhald sögunnar
Fanginn ( Zenda.
Fanginn i Zenda
Hin fræga skáldsaga
Anthony Hope.
IÐUNN
Skeggjagötu 1 símar 12923, 19156
Landnemarnir í
Kanada
Spennandi saga eftir
F. MarryaL
Róbínson Krúsó
Hin heimsfræga saga
Daniel Defoe.
Verð bókanna án söluskatts er
kr. 185,00—210,00 ib.