Morgunblaðið - 28.05.1970, Blaðsíða 23
MORGU3STBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. MAÍ 1970
23
Níræður:
Jón G. Jónsson
frá Tungu
Þokað um set er þessum vetri,
þverra hríðar og byljir stríðir.
Vorsins dís yfir vötn og ísa
veitir hróðug geislaflóði.
Grær nú allt, hvar áður snærinn
yfir lá og svellin gljáu.
Andstæðurnar í okkar landi
undrast þeir, er sjá og heyra.
Erindi þetta er upphaf drápu
undir hrynhendum hætti, sem
Stefán Vagnsson á Hjaltastöðum
í Blönduhlíð, flutti Jóni G. Jóns-
syni, hreppstjóra í Tungu í Fljót
um, þegar Stefán, ásamt fleiri
merkum Skagfirðingum, sótti
hann heim sextugan árið 1940.
Fer vel á því að minna á hríð-
ar og bylji stríða annars vegar
og vorsins dís og gróandann
hins vegar, þegar Fljót eiga í
hlut, því að trauðla mun þess-
ara andstæðna íslenzkrar nátt-
úru gæta í ríkara mæli í öðrum
byggðum lands vors. Hreinleiki
og tign hvílir yfir sveitinni um-
luktri háum fjöllum á þrjá vegu,
þegar vetur ríkir og hvergi sér
á dökkan díl, stundum hálft ár-
ið eða lengur. En sumarfeg-
urð er mikil norður þar og bú-
sældarlegt. Var þó einkum Stífla
í Fljótum víða rómuð, áður en
misvitrir menn og skammsýnir
færðu mestu fegurð hennar og
landkosti á kaf í eins konar
Nóaflóði og lögðu þennan unaðs
reit að kalla í auðn. Þar veit
ég mestan „vandalismus“ hafa
hafa verið unninn, enn sem kom-
ið er, á íslenzkri byggð.
Fljótin hafa átt ýmsa ágæta
búþegna svo lengi, sem sögur
herma, og fram til þessa. Einn
þeirra, Jón G. Jónsson í Tungu,
fæddist 28. maí árið 1880 og er
því níræður í dag.
Hann fæddist á Gautastöðum
í Stíflu og voru foreldrar hans
merkishjónin Sigríður Pétursdótt
ir Jónssonar bónda á Sléttu i
Fljótum og Jón Jónsson Guð-
mundssonar bónda á Gautastöð-
um í Stíflu. Er nánar frá þeim
sagt í Skagfirzkum æviskrám, II.
bindi, bls. 165—66.
Jón fluttist með foreldrum sín
um fyrst að Illugastöðum í Aust-
ur-Fljótum og síðan, eða árið
1893, að Brúnastöðum. Átti hann
þar heima öll sín unglingsár og
fram til þrítugs aldurs.
Hann kvæntist Sigurlínu
Hj álmarsdóttur Jónssonar í Stóra
Hol'ti árið 1906, og hófu
ungu hjónin þá búskap á Brúna-
stöðum ásamt með foreldrum
Jóns.
Duldist víst engum, sem til
þekkti, að þessi ungi bóndi ætti
eftir að láta mikið að sér kveða
í bændastétt sveitarinnar. Hann
var búinn ýmsum þeirn kostum
er prýða mega góðan búand-
mann, dugmikill athafnamaður,
framsýhn og stórhuga, en þó hið
bezta forsjáll og gætinn.
Fljótlega mun honum því hafa
þótt of þröngt um sig í sambýl-
inu við foreldra sína.
Árið 1910 keypti hann hálf-
lendu Tungu í Stíflu, og síðar
jörðina alla ásamt tveim ná-
grannajörðum, er hann lagði
undir óðal sitt. Bjó hann síðan
í Tungu í aldarþriðjung, eða unz
hann sá sig neyddan til að selja
Siglufjarðarkaupstað jörðina
vegna fyrirhugaðrar virkjunar
Skeiðsfoss, en sú framkvæmd
var dauðadómur yfir Tungu og
fleiri jörðum, trúlega allri byggð
í Stíflu áður en langt um líður.
Flutti Jón nú til Siglufjarðar
og hefur átt þar heima síðan,
eða frá því 1943.
Tunga var ein hin bezta hey-
skaparjörð, sem ég hef augum
litið og landmikil að sama skapi.
Suðvestur frá bænum inn í há-
lendið liggur Tungudalur, víð-
áttumikill og frábær afrétt. Má
því með sanni segja, að saman
hafi farið stórhugur bóndans og
kostir jarðarinnar. Gerðist Jón
snemma á búskaparárum sínum
mikill bóndi, ef til vill einn
mesti bóndi í Fljótum á þessari
öld, a.m.k. þangað til búskapar-
hættir breyttust með nýrri vél-
tækni og nautgriparækt hófst að
ráði. Bætti hann jörð sína nokk-
uð og reisti á henni stórt stein-
hús, sem nú hefur verið rifið að
viðum og að velli lagt
Ég veit, að öllum þeim, sem
muna hið glæsilega höfuðból, er
nú raun mikil þangað heim að
líta. En þar var löngum fjöl-
mennasta heimili sveitarinnar,
sjálfsagt um tveir tugir manna,
en flest sumur enn fleira. Mynd
arskap var þar við brugðið og
rausn mikil, enda gestum og
gangandi vel fagnað.
Jón í Tungu lét sig félagsmál
miklu varða og á hann hlóðust
flest opinber störf, sem um er að
ræða í hverju sveitarfélagi.
Hann var lengi í hreppsnefnd
og oddviti í 10 ár. Sýslunefnd-
armaður var hann 18 ár og
hreppstjóri 1938—43. Auk þess
gegndi hann fjölda annarra
starfa fyrir sveit sína og hið op
inbera, þótt hér verði eigi frek-
ar rakið.
Fjarri er það mér að bera of-
lof á Jón í Tungu, en ekkert
skrum er það, að hann væri sjálf-
kjörinn sveitarhöfðingi Fljóta-
manna. Ollu því ekki stjórn-
málaskoðanir hans, þar fór hann
sínar leiðir. Annað réð þar úr-
slitum. Allir vissu, að hann var
maður óáleitinn og réttsýnn,
traustur er á reyndi, og virðu-
legur fulltrúi sveitar sinnar
hvar sem var.
En þegar horft er yfir langa
ævi Jóns í Tungu af sjónarhóli
minninganna og brugðið upp
myndum af lífi hans og starfi,
hlýtur alltaf að vanta sterkan
drátt í þá heildarmynd, sem við
drögum af honum, sé ekki
minmsít jafnfraimit koniummar hans
hennar frú Sigurlínu. Þau hafa
verið samhuga og samtaka frá
því að leiðir þeirra lágu sam-
an fyrir 64 árum. Bæði eru þau
höfðingleg í sjón og raun, vin-
mörg og vinföst, og víst gerðu
þau bæði garðinn frægan með
höfðingsskap sóniurn og látlausri
reisn. En í hlut húsfreyjunnar
féll það fyrst og fremst að
stjórna sínum stóra bæ og um-
svifamikla heimili þeirra í
Tungu og það gerði hún af þeim
myndarbrag, sem kunnugir
gleyma seint.
Þau hjónin eignuðust fjögur
börn. Elzta barnið misstu þau á
1. ári, hin náðu fullorðinsaldri:
Sigríður, kennari í Reykjavík,
Ólöf gift Eiríki Guðmundssyni,
verkstjóra í Kópavogi, og Hilm-
ar, sem kvæntist Magneu Þor-
láksdóttur, en hann lézt af slys-
förum fyrir 16 árum. Áður en
Jón kvæntist eignaðist hann
eina dóttur, Dagbjörtu, hús-
mæðirakennara, gifta séra
Kristni Stefánssyni. Þá eru fóst
urbörn Tunguhjónanna fjögur:
Guðmundur Jóhannsson, fulltrúi
Selfossi, Sigríður Hj álmarsdótt-
ir, húsfreyja á Sauðárkróki, hálf
systir frú Sigurlínu, Vilhjálm
ur Hjálmarsson, iðnaðarmaður,
Reykj avík, hálfbróðir Sigurlínu,
og Guðbjöm Hallgrímsson, vél-
smiður, Hafnarfirði. Enn fleiri
börn og unglingar voru í Tungu
lengri eða skemmri tíma og nokk
ur áruim samiain. Sýnir máski fátt
betur hvílíka rausn inn við
hjartað Tunguhjónin áttu, en
barnelska þeirra og sú viðleitni
að koma öllum þessum hóp til
nokkurs þroska.
Ýms atvik valda því, að dæt-
ur Jóns, tengdasynir og fleira
tengdafólk getur ekki dvalizt
með honum á þessum merkisdegi
í lífi hans. Hins mun hann þó
sakna meir, að konan, sem hef-
ur staðið bak við hann og verið
honum í blíðu og stríðu hans
megin styrkur í lífinu, dvelst nú
í Reykjavík og er í bili undir
læknishendi.
En þó að vík skilji vini og
fjörður frændur, flýgur hugur
okkar allra norður yfir fjöllin
og flytur þér hlýjar þakkir og
blessunarósikir frá okkur öllum
vinunum þínum fyrir sunnan.
Kristinn Stefánsson.
FLJÓT í StoagafiirSi eru fögur
■sveit og þair hefur j>aifraan setnlð
maninval miilkáð. Stáfla í Fljótuim
var toóróiraa fieiguirðiar þeinria, og
jiafinivel þó að sveitiin sé etoki
jöfin og áðuir, efltiir virkjiuin
Fljótaiár, þolír hún enn samjöfln-
uð við flestiar sveiltór lanidsinis.
Tunlga í Fljóftuim var kosftajöirð
og höfiuiðból áðuir ein Siiglflir'ðdinig-
air réðust í 'Skeiiðlsfiossvirfcjun. Sú
Virkjuin varð yl- oig ortouigjiafii
Sigluifiitnði og miænsveiltuim, upp-
spneibta og uradánstaðla bötina lífs
og nýnna möguleitoa. Hún kostaðd
og miikið átak létils sveáltanfélags.
En hún kostaðli mieiiria en átatoið
eitt. Hún kostaði jafiniframit bú-
stoapanmiöguleifca og iniáttúnuifieg-
urð, sem fyriir vortu. Tuniga í
Fljóitum vair ein þekirfa j'anða
sean ektoi bar sitt banr eftir þetta.
Þanlniig er það á sftuniduim, iað
flraimlþnóun koStar fóirin..
Þegar ég í þessu slknifli er kotm-
iran iað Tunigu í Stiflu er jatfin-
fnamt komið að Jónli í Tuingu, því
ökki verður svo miranzlt á bú,
isam var lanidstólpi iað ietoki biirft-
ist bómdinin, seim vair bústólpd.
Jón G. Jórassion fná Tunigu, seim
þatr bjó nausniarbúd langan aldur
og var foryisltuimiaðlur giiraraa sveiit-
umga á flestum sviðútm, er ná-
næður í dag, 28. mialí. Jón í Turagu
þefckjia allir Skagfirðlilnigiar og
allir Siglfirðfagar og miöta að
verðledtouim.
Jón G. Jónisson er fiæddur 2i8.
miaí áirdlð 1880. Árdð 1906 kvæmliist
hianin ágsötáiskoniummi Siiguirlíniu
Hjálmainsdóttuir. 1S07 satjia þaiu
samian bú að Bnúraastöðutm í
Fljótuim — en 1910 flytja þau á
edigruainjönð siínia, Tungu, þar sem
þau bjuiggu miyradiaiiibúi mieðan
sætt var ie@a til 1944, er viirfcjuin-
lanfinamlkvaemdir í Fljótaá fóru að
sefgjia til sán. Þá fluttusit þaiu Shjöm
til Sigluifj'arðar og haifla átt þar
hiöiimia isíðan..
Jóin G. Jónisson var, sem fynr
segir, fioiryigtuimiaðúr sfaraa sveit-
'Ulniga um ámatugi. Hanin var odd-
viti á ámuirauim 1926'—19'34, hrepp-
Stjóni fná 11938—1844 og sýslu-
niecfiradiainmaður frá 1919—1937. Og
í miálefinium Fljófta var hiainin náð-
holluir og leíiðandli öll sín bú-
stoapanár þar. Og virasældia og
vkðfagair allna rautu þaiu hjón
efltir .að þau gettust að á mieðal
Siglfkðiiniga.
Jón í Tuinigu heifluir á lanigrli ævi
vemið virkuir þátttakamdá í störf-
uim sj álfstæðismianinia raonður hér,
bæði í Skagafiirði og Siglufiirði.
Heflur haran aldmed legið á ldðd
slniu þegar þau sjóniarimiið áitftu í
hlult, er haran vissd flarsæluisit
þjóðfélagirau og þagniuim þess.
Samftök .sjálflstæðismianinia sftanda
í mifcilli þakkanslkuld við Jón
í Tumgu.
Níræðuir viirðiiist Jón enn og
fylgjast vel með miáluim. Og hanin
getuir liftið árasagður «n öxl yflir
genigiran veg og uranliin störf.
Fynir hörad siglfiiirzfcna sjálf-
stæðismianima og araniarna vinia
haras hór í bæ árraa ég þöim
hjónium, bönrauim þeiinna og
Skylduliðli ihailla og baimfagjiu á
miertoiisiaifmæM bóradairas í Tuiragu.
Megi kvöldsól Fljóftararaa vampa
ylgeislum síniutm á ævilkvöld
hianis og haran áð rajóta til háirnair
elli hlýhugar samborgaina Bfaraa
og aðgtaradendia.
Stefán Friðbjarnarson.
F. sumarbústaði
W.C. sett í sumarbústaði nýkomin,
verð aðeins kr. 933.—
A Þorláksson & Norðmann hf.
BIFREIÐIR KJÖRDAG
D-listann vantar fjölda bifreiða til aksturs frá hinum ýmsu
bifreiðastöðvum D-listans á kjördag.
Frambjóðendur heita á stuðningsmenn listans að bregðast
vel við og leggja listanum lið m.a. með því að skrá sig til
akstur á kjördag.
Vinsamlegast hringið í síma 15411, Valhöll.
Skráning fer einnig fram á skrifstofum hverfasamtakanna.
©-IISTIHM
NECCHI
Hin heimsþekkta
sjálfvirka rafknúna saumavél
VERÐ flDEINS 10.665 KR.
Saumar m.a. skrautsaum, fangamörk, útsaum, hnappagöt
festir á hnappa og stoppar í göt.
Þúsundir únægðru notendu
um nllt Innd snnnn kosti
NECCHI snumnvéln. 35 úrn
reynsln hér ú Inndi
FALKINN HF.“«ir