Morgunblaðið - 06.10.1970, Blaðsíða 12
12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. OKTÓBER 1970
Kristján Ragnarsson, framkvæmdastjóri:
Á að ganga á gefin loforð?
Verður stefnt að atvinnuleysi í vetur með
uppsögn bátakjarasamninga?
I sjónvarpsþættinum „Þingið
og þjóðarskútan" s.l. þriðjudags
kvöld var leitað álits nokkurra
borgara á þvi, hvaða verkefni
þeir teldu að myndu verða
helztu viðfangsefni næsta Al-
þingis.
Meðal þeirra, sem spurðir
voru var Jón Sigurðsson, form.
Sjómannasambands Islands.
1 svari sínu gat Jón þess, að
hann hefði boðað til sjómanna-
þings í okt. og skýrði jafnframt
frá því, hvaða samþykktir yrðu á
þvi þingi gerðar. Sagði Jón að
samþykkt yrði að segja upp
gildandi kjarasamningum við út
vegsmenn frá næstu áramótum
og við nýja samningagerð yrðu
útvegsmenn krafðir um þann
hluta fiskverðs, sem geng-
ur óskiptur til útgerðarinnar
vegna útgjaldaaukningar, sem
útgerðin varð fyrir við gengis-
breytingarnar 1967 og ’68.
Það er athyglisvert, að Jón
Sigurðsson skuli geta skýrt fyr-
irfram frá samþykktum sjö-
mannaþings, sem ekki hefur ver-
ið haldið og enn athyglisverðara,
að það þing geti samþykkt að
segja upp samningum, sem ein-
stök sjómanna- og verkalýðsfé-
lög eru aðilar að, og hvert fé-
lag hefur rétt til uppsagnar á.
Með lögum nr. 79/1968 um
ráðstafanir í sjávarútvegi vegna
breytingar gengis íslenzkrar
krónu var ákveðið, að fiskkaup
endur greiddu til viðbótar þvi
fiskverði, sem Verðlagsráð sjáv
arútvegsins ákveður hverju
sinni, 17 af hundraði til þátt-
töku í útgerðarkostnaði vegna
kostnaðarauka, sem útgerð-
in varð fyrir vegna gengisbreyt
inganna 1967 og ’68. Ennfremur
skyldu fiskkaupendur greiða í
Stofnfjársjóð fiskiskipa 10 af
hundraði fiskverðs og 20 af
hundraði síldar- og humarverðs.
Þegar skip seldu afla erlendis
skyldu 22 af hundraði brúttó-
söluverðs renna til Stofn-
fjársjóðs, en greiðslur til hans
eru notaðar til að greiða afborg
anir og vexti af lánum vegna
fiskiskipa og greiðist af hverju
skipi í samræmi við það, sem
greiðist af aflaverðmæti hvers
skips.
Með lögum þessum var ekkert
tekið af hlut sjómanna, heldur
var útgerðinni aðeins bætt bein
hækkun rekstrarútgjalda vegna
gengisbreytinganna með þeirri
hækkun í krónutölu, sem geng-
isbreytingamar höfðu á sölu-
verð afurðanna. Fiskverð hækk-
aði frá 15. nóvember 1968 og
bætti hag útgerðar og sjömanna
frá því sem verið hafði.
Þar sem útvegsmönnum þótti
ástæða til að bæta enn frekar
aðstöðu sjómanna, vegna þeirra
mikilvægu starfa, samþykktu
þeir, að sjómenn fengju fæðis-
kostnað greiddan að mestum
hluta, og var tekna til þess aflað
með útflutningsgjaldi. Ennfrem
ur að sjómenn yrðu aðnjótandi
lífeyrisréttinda og taka þau
gildi í áföngum og koma til fram
kvæmda að fullu frá 1. janúar
1972.
S.l. haust sögðu sjómanna-
félögin almennt upp kjarasamn-
ingum við útvegsmenn og kröfð-
ust þess, að kostnaðarhlutdeild-
in, eða sá hundraðshluti, sem
útvegsmenn fá til að mæta
kostnaðarhækkunum vegna
Ný Helgafellsbók
kemur út í dag
„VONIN BLÍГ eftir höfuð-
skáld Færeyinga, Willíam Heine-
sen kemur út í dag.
■.r!«jibrrd:!nSR
William Heinesen
Um bókina segir bókmennta-
ráðunautur forlagsins:
Vonin blíð er nýjasta og mesfh
skáldsaga hins ágæta færeyska
skáldsagnahöfundar, Williams
Heinesens. Eins og jaf nan í sög-
um Heinesens leikur töfraljómi
ævintýralegs stíls, kostulegrar
gamansemi og ljóðrænmar mál-
sni'lldar yfir sögunni. Færeyjar,
hið einmana undraland Heine-
sens rís úr hafi í síbreytilegum
litbrigðum veðurfars, sögu og
mannlífs. Frásögnin er breið og
raunsæileg með ógleymanlegum
gamansprettum. Manngerðir sög-
unnar eru ákaflega fjölbreyttar
og skýrt markaðar á ytra borði í
athöfnum. En Heinesen er of
mikill sálfræðingur til að gera
persómur sínar einfaldar í snið-
um. Eins og oftast gerist í lífinu
sjálfu er engin hetja gallalaus og
enginn fantur án nokkurra máls-
bóta eða að minnsta kogti ein-
hverra skrautlegra eiginleika.
Vonin blíð er söguleg skáld-
Framhald á bls. 14
Kristján Ragnarsson
gengisbreytinganna, yrði endur-
skoðuð m.a. með tilliti til þess
að aflabrögð höfðu verið góð og
afkoma útgerðarinnar hefði
batnað.
Útvegsmenn féllust á að mæla
með því að kostnaðarhlutdeild-
in lækkaði úr 17 af hundraði í
11 af hundraði, ef það gæti orð-
ið til þess að ná endanlegu sam-
komulagi við sjómenn um þetta
umdeilda atriði. Varð þetta að
samkomulagi og tryggði það, að
útgerð gat hafizt með eðlilegum
hætti eftir áramót.
Það skal sérstaklega tekið
fram, að þvi var margoft lýst yf-
ir af útvegsmönnum, að þeir féll-
ust á umrædda breytingu í
trausti þess að fullar sættir
hefðu tekizt um þetta mál, enda
var við þá samningagerð fyrst
viðurkennt af sjómönnum, að
þessi greiðsla fiskkaupenda til
útvegsmanna væri eðlilegvegna
kostnaðarhækkana, sem útgerð-
in varð fyrir við gengisbreyt-
ingarnar.
Það er því ótvirætt brot á
fyrra samkomulagi, ef forustu-
menn sjómanna ætla sér enn að
hefja deilur við útvegsmenn um
fyrrgreind atriði. Ef svo fer
sem Jón Sigurðsson hefur boð-
að, að samningum við útvegs-
menn verði sagt upp miðað við
áramót, virðist eðlilegt að út-
vegsmenn óski eftir endurskoð-
un á kostnaðarhlutdeildinni til
hækkunar með tiliiti til þess að
allur útgerðarkostnaður hefur
John J. Muccio
aftur gestur hér
HINN 9. okt. nk. mun Islenzk-
ameríska félagið halda hátíðleg-
an dag Leifs Eiríkssonar með
árshátíð að Hótel Borg. Heiðurs-
gestur félagsins að þessu sinni
verður John J. Muccio, fyrrver-
andi sendiherra Bandarikjanna á
Islandi, sem kemur til landsins i
næstu viku ásamt konu sinni.
Muccio var sendiherra hér á
landi í nokkur ár á tímabilinu
frá 1954 til 1960. Hann hefur fyr-
ir nokkrum árum látið af störf-
um hjá bandarísku utanríkisþjón
ustunni fyrir aldurs sakir og býr
í Washington D.C.
John J. Mucciio er fæddiur á
Italíiu, 19. marz árið 1900, en
fluttist umgiuír til Baindaríkjainna
með foreldrum síniuim ag varð
bandiarískiur ríikisiborgari 1921,
siarnia ár ag hann hóf sitörf hjá
utaniríkiis(þjániustiuinini. Fyrsta
starf hams erlendis var siem að-
stoðaiTæ'ðismiaðiur í Hambarg. Ár
ið 1949 var hann skipaður fyrsrtd
sendiherra Bainidaríkjaimiia í Suð-
ur-Kóreu, ag var hainin þar til
1954, er harnn fcam til ísLamds.
Jöhn J. Muccio og kiona hanis
eiginuðust miariga vini ihér á laindi
og hafa verið miklir íslamdsiviniir
siíðam þau divöldu hér. Tvö bama
þeirra eru fædd á ísilamdi. Eftir
að siemdilhemamn fór héðan var
hann m.a. siemdiiberra í Guate-
mala.
Á ársihátíð íslemzk-ameríska
féiaigisins mum Muccio flytja
ræðu, en auk þess verður margt
fleira til sikemmtuiniar. Ársihórtíð-
in befst kl. 19.00 á Hótel Bong.
Aðigöm'gumiöar verða seldir í
Bókave-rzlum Siigfúisiar Eymumds-
soraa-r frá 5. ofct. til 9. ofct.
Nixom Bamdarífcjafomseti befur
fyrirsikipað þemmam dag siem há-
tíðisdag í Bamdiarikjumum og
mumu fámiar verðla dregmir að
húmá á ölLum öpinberum bygg-
imigum. Bandarísika þjóðim hefur
verið beðdm aið hieiiðra miinmimgu
Leifs Eirífcsisiomiar mieð því að
halda samkiomur ag athiafmir í
sfcólum, kirkjum ag öðrum við-
eigandi sitöðum.
(Frá ísl.-amierísika félagimu)
hækkað að mun vegn-a áhrifa
frá kjarasamningunum í sumar,
þar sem öllum hækkunum hefur
verið velt út í verðlagið af þeim
þjónustuiðnaði, sem útgerðin á
viðskipti við.
Utvegsmenn hafa talið eðlilegt
að þeir fengju sinn hag bættan
með hækkuðu fiskverði og hafa
talið sig eiga þar samleið með
sjómönnum, enda sitja þeir hlið
við hlið í samningum við fisk-
kaupendur um fiskverðið. Ef
útvegsmenn eiga hins vegar yf-
ir höfði sér árlegar deilur við
sjómenn um skiptingu fiskverðs
sín í milli, er ekki sjáanlegt að
þeir geti lengur átt samleið með
sjómönnum við samninga um
fiskverð, þegar fyrir liggur að
formaður Sjómannasambands
Islands, sem á sæti i Verðlags-
ráði sjávarútvegsins fyrir
hönd sjómanna, leggur meira
upp úr því, hverju hann getur
náð af Ula stæðri útgerð, en í
kjarabótum í formi hækkaðs
fiskverðs.
Það er trú mín, að útvegs-
men-n muni standa vel saman til
að verjast þeim ásókn-um, sem
þeir virðast eiga í vændum, enda
er það skylda þeirra við þjóð-
félagið, að þeir semji ekki um
önnur kjör en þau, sem þeir
geta greitt, án þess að fá til
þess aðstoð frá hinu opinbera.
1 fyrrgreindum sjónvarpsþætti
virtust flestir þeir, sem þar
komu fram, leggja á það mesta
áherzlu, að tryggja þyrfti næga
atvinnu og að það verði ekki
betur gert en með því að skapa
sjávarútveginum örugga rekstr-
arafkomu, enda grundvallast
allt atvi-nnulíf í hinum ýmsu
sjávarþorpum á því, að útgerð*
in gangi með eðlilegum hætti.
Það væri mikið ábyrgðarleysi
af forustumönnum sjómanna, ef
þeir ætluðu að tefla útgerð í
hættu um næstu áramót með
verkfallshótun nú og verkfalli
eftir áramót, eftir þau löngu
verkföll, sem háð voru s.l. vor
og sumar. Otvegsmenn þurfa að
hafa langan undirbúning við út
vegun veiðarfæra, beitu og fleiri
útgerðarnauðsynja til vetrarver
tíðar, en það láta þeir eðlilega
ógert, ef þeir eiga rekstrarstöðv
un yfir höfði sér.
Við þær aðstæður, sem nú eru,
eiga útvesmenn og sjómenn að
snúa bökum saman og krefjast
hærra fiskverðs til leiðréttingar
á kjörum sinum miðað við aðra
landsmenn, og láta innbyrðis
átök ekki spilla fyrir árangri af
þeirri baráttu, sem þó má ekki
stofna atvinnuöryggi þúsunda
verkaíólks i hættu á aðalbjarg-
ræðistíma þjóðarinnar.
Fáir virðast skilja hvað Jón
Sigurðsson átti við, þegar hann
var i fyrrgreindum þætti að ráð-
leggja forustumönnum verka-
lýðsfélaga að segja hið fyrsta
upp gildandi kjarasamningum
verkafólks, þvi samningamir
gilda til 1. október á næsta ári.
Þvi síður skilja menn, að fyrr-
gredndur boðberi hafta og fjötra
skuli nú telja heppilegast að
hafa enga kjarasamninga mil-li
vinnuveitenda og launþega,
heldur aðeins kauptaxta, sem
hvor aðili um sig geti auglýst
að vild. Augljóst er, að eitthvað
vantar á að samræmi sé í mál-
flutningi þessa aldna verkalýðs-
leiðtoga.
Mengað
hugarf ar ?
ÉG HEF alltaf lesið Reykjavík-
urbréf Morgunblaðsins mér til
gagns og ánægju, þ.e.a.s. með-
an hinn þróttmikli og gáfaði
þjóðarleiðtogi, Bjarni Benedikts-
son, skrifaði þau eða hafði um-
sjá þeirra. En nú, við hið sorg-
lega fráfall hans, hafa pistlar
þessir orðið æ svipminni, bæði
um stíl og efni. Þessi hn-ignun
Reykjavíkurbréfanna er þó ekki
tilefni þess, að ég skrifa þessar
línur, heldur hugleiðimgar bréf-
ritarans í blaðin-u 4. þ.m., um
hið nýafstaðna prófkjör innan
Sjálfstæðisflokksins.
Við hliðina á þessum hugleið-
ingum er stuttur pistill, sem ber
fyrirsögnina: Mengað hugarfar.
Er þar deilt á Þjóðviljann vegna
ótta hans við prófkjör. Mér þótti
þessi fyrirsögn pistilsins snjöll
og hitta prýðilega í mark, en
einhvem veginn gat ég ekki var
izt þeirri hugsun, að fyrirsögn-
in hefði getað sómt sér eins vel
yfir hugleiðingum bréfritarans
um prófkjör Sjálfstæðisfliokks-
ins.
Bréfritarinn fagnar mjög sigri
þeirra Geirs Hallgrímssonar og
Jóhanns Hafsteins og get ég
vissulega tekið undir það, enda
eru þeir að mínu áliti báðir ágæt
ir menn og mikilhæfir. En bréf-
ritaranum gleymdist, þvi miður
eða hafði kannski ekki áhuga á,
að geta þess frambjóðandans,
sem tvímælalaust vann glæsileg
astan sigur við þetta prófkjör.
—• En það var dr. Gunnar Thor-
oddsen, sem enda þótt hanm um
mörg ár hafi verið ofsóttur með
svo andstyggilegu níði og rógi,
að telja má þjóðarskömm, flaug
inn sem þriðji maður við próf-
kjörið, með svo miklum at-
kvæðafjölda, að ekki munaði
nema 302 atkvæðum á honum
og Jóhanni Hafstein, forsætis-
ráðherra, sem varð i öðru sæti.
Þetta var einmitt það merk-
asta, sem gerðist í þessum kosn
in'gum. Rógurinn og níðið hafði
beðið ósigur, kjósendum til
sóma. Þegar haft er i huga það,
sem á undan er gengið gagnvart
dr. Gunnari Thoroddsen, voru
það vissulega óafsakanleg mis-
tök (eða „gleymska”?) bréfrit-
arans að geta að engu þessa
mikla sigurs, og manni verður
jafnvel á að spyrja:
Réð hér mengað hugarfar?
Sigurður Grímsson.
ATHS.
Morgunblaðið vísar grein
þessari til föðurhúsanna og
þeim dylgjum, sem í henni
felast. f Reykjavíkurbréfi var
fjallað um prófkjör og tvo af
helztu forystumönnum Sjálf-
stæðisflokksins, en ekki sigra
einstakra frambjóðenda, sem
eiga ekki sæti á Alþingi, s. s.
Gunnars Thoroddsens, Ragn-
hildar Helgadóttur og Ellerts
B. Schram, né þeirra, sem
sæti eiga á þingi, þeirra Auð-
ar Auðuns og Péturs Sigurðs-
sonar.
Orð Sigurðar Grímssonar
eru ekki til þess fallin að
auka þá samheldni eða skiln-
ing, sem nauðsynleg eru í
þeirri baráttu, sem Sjálfstæð-
ismenn eiga nú sameiginlega
fyrir höndum. Morgunblaðið
ljær ofangreindri athuga-
semd rúm til að sýna að
menn túlka orð þess hver á
sinn hátt og meta þau að eig-
in geðþótta.
Ritstj.