Morgunblaðið - 17.07.1971, Blaðsíða 7

7
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. JÚLl 1971
Refaveiðar
Reíurron héfir veriö talinin
«kaðræðisdýr hér á landi og frá
■upphafi hafa bændur áít í stöð-
'ug'u sitriði við hann og reytnt að
útirýima honuim, en það hef-
ir ekki tekizt enn. Refir eru um
aOilit land, og þeir leggjast enn á
isauðfé. Hefirðu séð dýr-
hitna kind, snoppuna moiaða
upp að augum og bSóðið fossa
úr henni? SHk sjón skýrir vél
þann heiptarhug er menn
feáru fill tófunnar, svo að jafn-
vel guðsmaðurinn Hallgrímur
Staðsetning vegaþjónustuhií-
ireiða F.l.B. belgina 17.—18. júiá
1971.
FÍB — 1 Aðstoð og
upplýsingar.
FÍB — 2 Reykjanes —
Krýsuvik.
FlB — 3 Hellisheiði —
Árnessýsla.
FÍB — 4 Þinigvellir.
FÍB — 5 Kranabifreið í
Hvalfirði.
FÍB — 6 Kranabifreíð í nágr.
Rieykjavikur.
FÍB — 8 Borgarfjörður.
FÍB — 9 Hún'avatnss'ýslur.
FÍB — 12 Vík i Mýrdal.
FÍB — 13 Hvoisvöllur.
FÍB -— 15 Laugarvatn.
FÍB — 17 Út frá A'kureyri.
Málmlækn: S.F. veitir s'kuld-
fJausum féiagsmönnum FÍB 15%
afslátt af kranaþjónustu, simar
36910 — 84139. Kalllmerki bils-
ins gegnum Guifunesradíó er R
21671. '
Gufunesradfíó tekur á móti að
stoðarbeiönum í sima 22384; einn
ig er hægt að ná saimfoandi við
vegaþjónustuibifreiðarnar í
igegnum hinar fjölmörgu tal-
stöðvarbifreiðiar á vegum lands-
ins.
Kallað á Torf hiUii.
Rannveig giftist 15. júnií 1876.
Nokkru áður var það, að við
sáitum inni d stofu á HöskuMs-
stöðum, þar sem ég hafði aðsef-
ur mitt. Við gengum samhMða út
i anddyrið, þar beygðum við
og ætluðuim inn i eldhúsið ti'l að
hiita fataboilta. Þegar við geng-
rum fyrir búrdyrnar, sem voru
öðrum megin gangsins, heyrði
ég greinilega sagt þar inni;
„Torfhildur!" Það var rödd
systur minnar. Ég lagði þvi frá
mér boiltann og æfflaði inn. En
þá sagði Rannveiig við mig
PétursPon reyndi ákvæðamáft
sinn til þess að útrýma henni:
Þú sem bítur bóndans fé,
böivuð í þér augun sé!
Stattu eins og stofn af tré
stirð og dauð á jörðunne.
(skáldaleyfi).
Upphaflega veiddu menn tóf-
ur í gildrur og má enn sjá leif-
ar þeirra viða um land. Gildra
var dáiítið grjótbyrgi, hlaðið úr
heMum. Voru á því ofuriitiar
dyr eða op, ekki stæira en svo,
að tófa gat rétt aðeins skriðið
þar inn. Agnbiti var innst
i byrginu og úr honum iá spotti
og var bundinn í hellustein, sem
hékk yfir dyrunum. Þegar tófa
greip agnið, sem oftast mun hafa
verið hrossaikjöt, strikkaði á
spottanum og féll hellan þá nið-
ur likit og fjöl í fjalaketti, og
lofkaði dyrunum, svo að tófan
komsit ékki út. Þessar gildrúr
voru notaðar fram á 18. öld, en
þær lögðust niður þegar menn
femgu byissur. Upp frá því fóru
veiðarnar aðallega fram á grenj-
um.
Tófan velur sér bústað í ho!l-
hraunum, urðum eða gjótu, og
gýtur þar á vorin. Kallast hún
þá -greniægja, en hvolparnir yrð
linigar, dregið af urð. Refurinn
er oftast á veiðum til að draga
í búið, en oft fer grenJeegjan
líka í veiðiiferðir þegar
hvolparnir fara að stækka.
Mönnum var gent að skýldu
að leita að grenjum í sánu landi,
og þegar byggt gren hafði fund-
izt, var skytta send þangað til
að „iiggja á greninu“ og
varð hún oft að vera þar 3-4
daga og þótti kalsamt þegar
tið var slæm. Ef hjónin voru
ékki heima þegar skotmað-
ur kom, gat orðið bið á þvi að
þau gæfu fœri á sér, þvi að tóf-
ur eru varar um sig og finna
þef af mönnuim langar leið-
ir. Reyndi skyttan þá að ná i
yrðling og koma honum til að
skrækja og kalla á hjálp. Það
þoldu foreldramir ekki og
kiomu æðandi og gáfu þá skot-
manni venjulega færi á
sér. — Væru refnirniir inni
í greninu, þegar skot-
rnann bar að, héldu þeir þar
kyrru fyrir og gáfu ekkert færi
á sér. Var það þá oft famgarað
„Heyrirðu ekki, að hún mamma
þin kallar á þig úr búrinu?"
Henni heyrðist það vera henn-
ar rödd, en mér Ragnhildar. Ég
gekk þvií undir eins inn í búr-
ið, en þar var þá enginn, og allt
fólkið uppi á lofti. Ég gekk upp
og spurði, hvort nokfcur hefði
kallað, en það var ekki, enda
heyrðum við foáðar, að röddin
bom beint úr búrimu. Þar átti
sér enigimn misskilningur stað.
— Skömmu síðar sigídi ég með
Rantnvedgu. En hvað þetta hefur
þýtt veit ég ekki ennþá.
skyttunnar fyrrum, að senda að
stoðarmann sinn til byggða að
sækja eld, því að þá
höfðu menn ekki eldspýtur. Var
svo sva»lt lyngi og mosa í gren-
munanum, eða grenmunnun-
um, svo að reykinn legði inn í
grenið. Köfnuðu þá hvolparnir
skjótt, en fullorðnu dýrim
reyndu að forða sér og skriðu
út, en þá var þeim oftast bani
búinn. Þetta var kaillað „að
svæla melrakka í greni", og
er það fornt, því að Skarphéð-
inn kvaðst þess ófús að láta
svæla sig inni sem melrakka í
greni, og vildi heldur verjast
með vopnum er þeir FIosi komu
að Bergþórshvoli. Mætti af
þessu ætfla að aðalveiðiaðferðin
hefði upphaflega verið sú,
að svæla grenin.
Á 17. öld var byrjað að veiða
tófur í boga á vetrum. Var egnd
ur bogi lagður í snjó og agnbit-
um dreift umhverfis hann. Þótti
þá bezt að egna með dragúldnu
hrossakjöti.
Þá er taiað um „dýra-
hnött". Hann var gerður úr stál-
vír eða járnvír, er stungið var
þvert og endilamgt í kjötbita, og
þótti bezt að krókar væru á
virendumum. Bitarmir áttu helzt
ekki að vera stæiri en svo, að
tófa gætá gleypt þá, eða þá svo
stórir að hún yrði að tyggja þá
og festust þá krókarnir i gini
hennar eða tungu. Langt band
var fest við hnöttinn og hðlt í
það maður, sem lá i leyni. Em
hvor aðferðin sem notuð var,
reið hún tófunni að fullu, ef
hún glæptist á bitanum. Dýra-
hnöttur var seinast reyndur í
Rangárþingi 1883.
Getið er um slyngan refaveiði
mann austur á Fljótsdalshéraði,
er hafði sína eigin aðferð við
veiðarnar. Þegar hjam var,
steig hann á bak hesti sínum og
dró eiftir sér í bandi kjötfl ikki,
reið svo með dröguna inn með
austurf jöllum og út með norðan-
megin. Þessi maður var
hinn alkunni Eiríkur Halls-
son í Bót. Dragan mun hafa ver
ið sterklyktandi hrossakjöt.
Eirikur hafði með sér byssu og
er hann fann góðan felustað, þá
settist hann þar að og beið. En
tófurnar fundu kjötlýktina
langa lei'Ö, runnu á hana og
rökitu svo slóðina þar til þær
voiru komnar í dauðafæri við
Eirik, o-g þá skaut hann.
Eggert Ólafsson seigir frá þvi
í Ferðabókinni, að þá hafi
verið byrjað að eitra fyrir refi.
Voru til þess notaðar svokallað-
ar refakökur. Voru það smátt
staorin 'kransauigu, hnoðuð upp í
1 brauð, súrt smjör, eða sett í
úildið kjöt. En þetta var tvieggj-
að, því að hundar komust oft í
eitrið og drápust af þvi. Eggert
segir lika írá því, að i Alþingis-
samþykkt 1680 hafi verið endur-
nýjiuð og auikin fyrri ákvæði um
útrýmingu refa, og segir þar, að
hver maður, sem' á 6 kindur,
hvort sem hann er búandi eða
eiigi, skuli árlega veiða fullorð-
imn ref eða tvo yrðdinga. Geti
hann það ekki, verði hann
að gjalda 3 alnir, og skyldi það
renna til fátæikra eða refaveiði-
manna.
Á dögum Eggerts veiddu
menn mikið af refum á vetrum
og láigu þá við í skotbyrgjum. Á
Vestfjörðum voru þessi byrgi
oft niðri i fjöru, þvi að þegar
harðnar um, leita refir mjög að
æti á fjörum. En væru þessi skot
byrgi inni í landi, báru menn
úldið hrossakjöt í skotfæri við
byrgin. Þótt greitt væri fyrir að
vinna refi á grenjum, þá var
ek'kert greitt fyrir refadráp á
vetrum, þvi að skinnin voru þá
í svo háu verði að menn voru
taldir futlsæmdir af. En um miðja
18. öld hét konuwgur eins ríkis-
dais verðlaunum hverjum þeim,
er iegði inn 10 refaskinn á ári.
Frá
horfnum
tíma
Ljósa nótt
l. iósit nótt
Ljósa nótt, sem iiykur dal og hól,
Ijúft er mér að minnast þin i kvæði,
Hér er himinn, bjaxmaður af sól,
báran smáa vaggar sér i flæði.
Alt er þögult, aðeins þrasitalkvak,
ástarsöngur þeirra í nætiu.rblœnum,
varia heyrist væn.gja smárra blak,
vaka yfir hreiðri í trjánuim grænum.
Svei,nn og meyja, horfa himins til,
Mjóð er stiundin, draumurinn er fagur,
heit eru unnin, þrungin ástaryl,
upp skal renna heitur suimardagur.
Landið aMt, nú lofar þessa nótt,
ljúfir straumar fara um þjóðarmenigi.
IsJand, það á mifcla gæðagnótt,
gjöfuil reynast bæði tún og engi.
Gunnar Magrnússon frá ReynisdaJ.
ÚR ISLENZKUM ÞJOÐSÖGUM
IBÚÐ EÐA HÚS OSKAST TIL kaups, ekki stærra en 140 fm helzt meðfylgjandi bílskúr — þa*rf ekki að vera fuflgert. Til- boð send Mbl. menkt „Fok- helt 7746" fyrír þriðjudag. KENNARA, sem er að byggja, vantar nú þegar 2ja—3ja herh. íbúð í 6 mánuði. Fjögur í heirmli. Vinsaml. hringið i Hjálmar W. Hannesson í síma 40624.
KEFLAV/lK KETTLINGAR
Ti.l söiu Fiat 1500, l'ítið ekinn. Upplýsingar í síma 2279. Kettlingar fást gefirvs á Lamgholtsvegi 92, sími 35060.
TRÉSMIÐIR Trésmiðir óskast, upplýsing- ar i síma 33776. RÚGBRAUÐ Öskum eftir sðkaupa 1—3 ára gamlan Volkswagen, róg- brauð. Upplýsiogar í síma 18480.
KEFLAViK TIL LEIGU
Afgreiðslustúlka óskast i vefnaðarvöruverzlun. Upplýs- iingar í síma 2585 og 1458 eftir kl. 18. í Stórholti i Reykjavík u. þ. b. 70—80 fm h'úsoæði undir skrifstofur eða léttan iðnað. Upplýsingar í síma 18480.
TIL SÖLU HJÓLHÝSI
50 W. Marshaíl gítarm.agn- ari og Gibson gítar. Upplýs- imgiar í síma 92-1458 kl. 12—13 og 19—20. Er kaupandi að hjólhýsi, SPRUTI 400. Uppl. í sima 89-1331.
LESIfl JBergtmþlnbtíi DDGLECR ÞRIGGJA HERBERGJA IBÚÐ til leigu i Hraunbæ frá 1. ágúst. Tilboð sendist Mfol. merkt „7640".
Korlmannaskór
Skéverzlun
Péturs Andréssonar
Verksmiðjan VILKO
hefur flutt starfsemi sína úr Auðbrekku 51,
Kópavogi í STÓRHOLT 1, Reykjavík.
Símanúmer verksmiðjunnar er nú 18480.
Forsœtisnefnd
N orðurlandaráðs
sem komið hefur á fót samnorrænni skrifstofu forsætisnefndar
í Stokkhólmi (aðsetur í gamla Ríkisþingshúsinu) auglýsir
lausar stöður
fulltrúa framkvæmdastjóra forsætisnefndar
og
forstöðumanns upplýsingaþjónustu.
Fulitrúi framkvæmdastjóra forsætisnefndar skal aðstoða
hann við störf hans (framkvæmdastjóri forsætisnefndar sér
um og ber ábyrgð á sameiginlegum skrifstofustörfum Norð-
urlandaráðs).
Forstöðumaður upplýsingaþjónustu skal stjórna og samræma
kynningarstarfsemi — jafnt innan Norðurlanda sem utan —
um ráðið og starfsemi þess.
Nánari upplýsingar um störfin er unnt að fá í skrifstofu
Norðurlandaráðs í alþingishúsinu.
Umsækjendur um ofangreindar stöður þurfa að þekkja vel
til norrænnar samvinnu.
Starfsmenn þessir njóta launa samsvarandi þeim, sem em-
bættismenn í launaflokki C 1 fá samkvæmt kjarasamningi opin-
berra starfsmanna i Svíþjóð, eða 6530,00 s. kr. á mánuði, auk
sérstakrar uppbótar þeim til handa, sem eigi er búsettur í
Svíþjóð við ráðningu.
Umsóknir skbiu stilaðar til forsætisnefndar Norðurlanda-
ráðs og skulu hafa borizt eigi síðar en 31. júlí 1971.
Utanáskrift: Norðurlandaráð,
alþingishúsinu,
_____________ Reykjavík.