Morgunblaðið - 01.12.1972, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTU'DAGUR 1. DESEMBER 1972
17

íslendingar eiga vini og
stuðningsmenn í I3ýzkalandi
Aðalfundur þingmannasam-
bands Atlantshaf sbandalags-
ins, sá 18. í röðinni, var
haldinn í Bonn i Vestur-
Þýzkalandi 19. til 24. nóvem-
ber. Fundinn sóttu um 170
þingnienn frá 14 þjöð-
um bandalagsins. 1 sendi-
nefnd Islands voru þingntenn
irnir Bjarni Guðnason,
sem var forntaður nefndar-
innar, Matthías Á. Mathie-
sen, Pétur Pétursson og
Friðjón Þórðarson. Morgun-
blaðið ræddi við Friðjón
Þórðarson unt störf fundar-
ins.
Um starfsháttu fundarins
sagði Friðjón: Þingstörf-
um er þannig háttað, að
fyrst eru máiefnin rædd
í nefndum, en síðan er fjall-
að um álit og á'lyktanir
nefndanna á allsherjarfundi.
Aðalnefndir fundarins, auk
fastanefnda, voru að venju:
Stjórnmálanefnd, hermála
nefnd, fjárhagsnefnd,
menntamálanefnd og vísinda
og tækninefnd.
Ég tók aðallega þátt í störf
um þeirrar síðastnefndu,
sagði Friðjón. Formaður
hennar er Peter Rodino,
þingmaður frá New Jersey
i Bandarikjunum. Sú nefnd
fjallaði m.a. um ti'l'lögu frá
Jan Watsom, sem er fonmað-
ur sendinefndar Kanada,
þess efnis að taka bæri til
sérstakrar meðferðar og at-
hugunar auknar rannsóknir
á Norður-Atlantshafi, friðun
sjávarlífs og verndun á viss-
um svæðum; friðun fisk-
stofna, sem eru í hættu vegna
ofveiði og rányrkju. Mun
hann m.a. hafa átt við lax-
veiði í Norður-Atiantshafi.
Ennfremur miinntlst hann á í
ræðu sinni stórviirka tog-
ara, er létu greipar sópa á
miðunum, þar sem strandríki
ættu mikilla hagsmuna að.
gæta.
— Um mengunarmálin
sagði Friðjón: Jú, það var
einnig rætt um mengum lofts
og lagar, umhverfisvernd og
veðurfar. Þannig var t.a.rn.
rætt um möguileika vís-'
indanna til að hafa áhrif á
veðurfarið. Rodino gerði
einnig greim fyrir störf-
um sérstakrar nefndar, sem
unnið hefur á undanförnum
mánuðum að söfnun upplýs-
inga um eitur- og fíkniefnii.
Fjallað var um þau ráð, sem
líklegust væru og áhrifamest
í sameiginlegri baráttu gegn
slikum ógnunum.
— Willy Brandt fllutti
ræðu við upphaf almenna
fundarins, sagði Friðjón, er
við inntum hann eftir ræðu
kanSlarans. Hann var að
sjálfsögðu sigurglaður, eft
ir hinn mikla kosningasigur
19. nóvember s.l. Hann var
að visu nokkuð hás, og það
er ekki nema að vonum, eft-
ir ÖH ræðuhöldin í kosninga-
baráttunni. Þarna fluttu
einnig ávörp von Hassel,
þingforseti, og Luns, fram-
kvæmdastjóri NATO.
—- Terr Murphy frá Kan-
ada, sem kjörinm var forseti
þingmaninasambandsinis haust
ið 1971, féll í þingkosmiing-
unum í Kanada í lok októ-
ber s.l. Hann var þar með úr
sögunni sem formaður sam-
bandsins. Þannig getur lánið
verið hverfult i heimspólitik
imni. Við störfum hans tók
Peel, formaður brezku sendi
nefndarinnar, en hann var áð
ur fyrsti varaforseti.
— Landhélgismálið bar
ekki á góma i ræðum rnanna
á þessu þingi, enda töldv
flestir, að nýjar samkomu-
lagstilraunir færu nú í
hönd. Engu að síður var
minnzt á málið í nefndum og
að sjálfsögðu var talsvert um
það rætt manna á milli utan
funda.
Matthías Johannessen, rit-
stjóri, sem var í Bonn um
þetta leyti, náði tali af
iBrandt, kanslara, eins og
fram hefur kornið í fréttum.
Kanslarinn var mjög vin-
gjarnlegur og kvað stjórn
Vestur-Þýzkalands vilja
leggja sig fram um að ná sam
komulagi við Islendinga i
fiskveiðideilunini. Það var
auðheyrt, að vel er fylgzt
með landhelgismálinu, og ís-
lendingar eiga marga góða
vini og stuðningsmenn þar í
landi.
Rætt við Friðjón í»órðarson,
alþingismann, um fund
þingmannasambands
Atlantshafsbandalagsins
— Friðjón sagði ennfrem-
ur, að flestir þeir, sem starf-
að hefðu í þessuim samtökum,
viðurkenndu, að Atlantshafs
bandalagið hefði haft mikla
þýðingu fyrir frið í Evrópu.
Harin sagði: Aðild íslands
hefur frá upphafi verið tal-
in eðlileg og raunar sjálf-
sögð til öryggis og verndar
landinu sjálfu og öðrum
bandalagsþjóðum. Hér er um
þjóðir að ræðá, sem hafa
margvisleg samskipti og
hafa sameiginiegra hags-
muna að gæta á mörgum svið
— Þá spurðum við Friðjón,
hvort þingmannasambandið
hefði einhver völd, og hann
sagði: — Að vísu hefur þing-
mannasambandið sjálft lítil
völd, en það stuðlar að aukn
um kynnum fuiltrúa hinna
mörgu þjóðþinga. Þeir hitt-
ast, ræða saman og sam-
þykkja ályktanir tid Atlants
hafsráðsins. Fulltrúarnir
hafa svo, hver i sínu landi,
áhrif á ríkisstjórnir og þjóð-
þing. Þarna gefst tækifæri til
þess að hitta áhrifamenn í
þjóðmálum og a'lþjóðamáium.
— Um móttökurnar sagði
Friðjón: Þær voru að sjálf-
sögðu í bezta lagi. Fundim-
ir voru haldnir i þinghúsinu,
sem stendur á bökkum Rín-
ar og nýlegu háhýsd vestur-
þýzkra þingmanna, sem
gnæfir yfir borgina. Gestum
fundarins var boðið að skoða
hina frægu dómkirkju í Köln,
sem sagt er, að hafi verið
sex aldir í smiðum. Hins veg
ar er fátt sögulegra minja í
Bonn. Þó er þar e'tt gamalt
og vel varðveitt hús i hjarta
borgarinnar. Þar fæddist
Beethoven árið 1770.
50 ára í dag;
Bræðurnir
Ormsson hf.
EITT af stórfyrirtækjum
þessa lands, Bræðurnir Ornis-
son b.f. er 50 ára i dag. Firm-
að var stofnað 1. des 1922 og
hófst starfseinin nieð einka-
rekstri Eiríks Ormssonar á
verkstæði að Óðinsgötu 25,
sem annaðist rafvéla og mæla
viðgerðir. Árið 1923 gerðist
Jón Ormsson, bróðir Eiríks,
nieðeigandi firmans og var
starfssvið þess þá aukið, tekn
ar upp nýlagnir í hús og skip,
og einnig hafinn minni hátt-
ar iðnaður, s.s. framleiðsla
skipalampa, l.jóskastara og
vind- og vatnsaflsstöðva út
um sveitir landsins. Nafni
firmans var jafnframt breytt
og hef ur það heitið síðan Bræð
urnir Ormsson. 1932 skildu
leiðir þeirra bræðra aftur og
hóf Jón sjálfstæðan rekstur,
en Eiríkur hélt fyrirtækinu á-
fram. 1952 var l’irmanu breytt
í hlutafélag og hefur síðan
verið rekið með því fyrirkomu
lagi. Eiríkur Ormsson hefur
verið forstjóri þess í 50 ár,
en framkvæmdastjóri síðan
1. september 1959 hefur verið
Karl Eiriksson, sonur Eiríks.
Karl Eiriksson
framkvæmdastjóri.
AODKAGANDINN AÐ
STOFNUN
Bræðuirnir Jón og Eiríkur
Ormssynir lærðu hvor sína iðn,
skósmíði og trésmiði og utnnu
sem slíkir i Vík í Mýrdal i
kringum 1910. Hófst þá raf-
lýsiing Víkurkaiuptúns og urðu
þeir bræður aöstoðarmenn
Halldórs Guðmundssonar við
það vei'k og hófu þar með
frgimtíðarst'arf sitt. 1914 tók
Haildór að sér rafvæðingu
Vestmannaeyjakauptúns.
Hætti Jón þá iðn sinini og hóf
raflagnir í hús. Eiríkur vann
við útilínur og heimtaugar.
1916 hófst rafvæðimg Pat-
reksfjarðar og Bíldudails.
Vann Jón á Patreksfh’ði en
Eirikur á Bildudai á vegum
Halldórs sem annaðist verkið.
Hætti Eirikur eftir þetta með
öllu við trésmíðar.
1920 reistu þeir bræður sam
an hús við Baldursgötiu 13 og
Óðinsgötu 25. Höfðu þeiir þar
verkstæðlskrók og unnu á
kvöldin við að breyta gas-
lömpum og gasljósakrónium í
rafmagns'ljóstæki. Þessi var
jarðvegurinn, sem fyrirtækið
Bræðumir Ormsson spratt úr.
Virkjun Elliðaánna 1921
sýndi fram á algjöran skort
kunináttumanna í viðgerðum
rafvéla. Halldór Guðmiunds-
son, raffræðingur og firma
hans hafði forystu á þessu
sviði og kom Eiríkur að má'li
við atvininuveitenda sinm og
vakti máls á stofnum viðgerða
verkstæðis, og tjáði siig reiðu-
búinn að fara utan til náms.
Firmað vildi ekki skuldbiinda
sig til verkstæðisstofnunar,
en vildi styrkja Eirik ti'l náms
ins og nam hann um árs
skeið hjá ýmsum firmuim í
Danmörku. Er heim kom var
dauft yfir atvinnu'lífi og varð
því ekkert af verkstæðisstofn-
un hjá Halldóri og varð Eirík
unum með skuldaskiilum
bænda, skuldaskiium bæja- og
sveitarfélaga og síðar skulda-
skiilasjóði vélbátaeiigenda.
En þrátt fyrir stór áföll
tókst firmanu með feikna
átaki að komast yfir húseign
ina Vesturgötu 3 og þar
blómgaðist firmað ört fram
að stríðinu, en þá lokuðust
sambönd þess, sem ætíð hafa
verið að mestu leyti við Þýzka
land. Varð þá nær eingöngu
að treysta á verkstæðið, en
þar s'köpuðust ný verkefni
m.a. vegna lokunar viðskipt'a
við önnur lönd og leysti firm
að margan vanda og varð
Eiríkitr Ormsson forstjóri í 50 ár.
ur því að hefjast handa um
að greiða námsskuldina og
koma undir sig fótunum með
lántöku og stofnaði Rafvéla-
og mælaviðgerðir að Óðins-
götu 25 undir sínu nafni 1.
des 1922.
Firmað blómgaðist, Jón
Ormsson sá um raflagnir í
hús en Eiríkur um verkstæð-
ið. Meðal fyrstu húsa sem
firmað lagði raflögn í var
Dómkirkjan.
Mörg áföll urðu á vegi
firmans, einkum á kreppuár-
bráutryðjandi í ýmsum verk-
efnum hér á landi.
Eftir stríðið fékk firmað öll
sin eftirsóttus'tu umboð aft-
ur og hefur haldið þeim síð-
an. Innflutningur stórjókst og
firmað dafnaði vel. Eftir
1950 var aðkallahdi að bæta
húsakostinn. Leyfi fékkst
ekki til breytinga á Vestur-
götueigninni vegna óráðins
skipullags og ráðizt var i bygg-
ingu að Lágmúla 9, þar sem
firmað hefur blómgazt mjög.
Framliald á bls. 31.