Morgunblaðið - 21.03.1973, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 21.03.1973, Blaðsíða 12
12 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21, MARZ 1973 Verð að byrja upp á nýtt Á STOFU númer 301 í Borg- arspítalanum ligtgur tvítugur piltur, sem heitir Hilmar S;g- urbjartsson. Fyrir rúnium miánuð'; biasti lífið við hotnum eins og hverjum öðrum ung- um manni. Unnusta hans var við nám í menntaskóla og sjálfur hafði hann iokið inn- tökuprófi í Iðnskólann og ætl aði að fara að læra þar píp«u- liagnir. Það var ráðgert að þau ynnu bæði á sumrin til að kom-a sér i gegnum námið og sjálfsagt hafa fleiri áætl- anir ver'.ð gerðar þegar þau hittust á kvöldin hjá níu mán- aða gömlum syni. En 16. febr- úar urðu áætlanirnar Otg draumamir að engu. Nú veltir Hilmar því fyrir sér á ný hvað hann geti la-gt fyrir sig. Það verður að vera eitthvert starf sem ekki krefst þess að hann hafi heilan vinstri föt og heila hægri hönd, þvi hann missti hvort tveggja þann 16. febrúar. — Það var verið að sprengja inn í grjótnámi. Ég var að bora í stóran stein sem þeir ekki gátu tekið. Ég veit ekki nákvæmlega hvað gerðist, ég veit ekki hvort búlð er að rannsaka það til fullls. En það sem sagt losnaði stór grjót- hella fyrir ofan og ég' fékk hana yfir mig. — Mér er sagt að ég hafi verið með rænu en ég man harla lítið hvað gerðist. Þegar ég rankaði almennilega við mér var ég anzi illa farinn. Fyrir utan það að það var bú- ið að taka af vinstra fæti og hægri handlegg, þá var haegrd fóturinn þríbrotinn, ég var viðbeinsbrot'n vinstra megin og með meiðsli á brjósti. — Ég var víst niðurbrotinn fyrst. Ég hef alltaf verið við góða heilisu og haft gaman af að ferðast, dansa og hreyfa mig, eins og aðrir á minum aidri og ég býst v ð að fyrst hafi mér fundizt að nú væri mér öll'um lokið. — Ég er auðvitað ekki bú- inn að sætta mig við þetta, það geri ég sjálfsagt aldrei. En ég veit að þess; algjöra ör- vænting dugar ekki. Það þýðir ekki að gefast upp því þetta verður ekki aftur tekið. Ég verð einhvern veginn að klára mig og gera það bezta úr því sem hægt er. Mér er mikill styrkur að unnustu minni og stráknum okkar litla og raunar öllum ástvinuim okkar. — Ég veit að ég er í raun- inni ekki búinn að gera mér grein fyrir ölium erfiðiieikun- uim sem framundan eru. Þeg- ar ég verð kominn út og á að fara að Mfa eðlilegu lífi eftir því sem ég get. Ég skal viður- kenna að ég kviði fyrir því en ég reyni að líta á björtu hlið- amar. Ég fæ víst gerviíót og mér er sagt að þeir séu nú orðnir svo góðir að það sé jafnvel ekkert þvi til fyrir- stöðu að dansa á þeim, ekki vegna þess að það sé dansinn, Framhald á bls. 20. Sigurður Sverrir Pálsson: Balladen om Carl Henning DÖNSK KVIK- MYNDA- VIKA Sæbjörn Valdimarsson: Presturinn í Vejlby Leikstjórar: Lene og Sven Gronlykke. HVERS vegna danska kvlk- myndaviku? Ja, hvers vegna ekki? Ég vildi gjarnan fá finnska, hollenzka, júgóslavneska og jafnvel arabíska kvikmynda- viku hér einnig, þó ekki væri til annars en að beygja aðeins út af þeirri amerísku e.nstefnu, sem hér ríkir í kvikmyndahúsunum. Kvikmyndamenning á sviði kvik myndasýniniga byggist ekki eim- göingu á þvi að sýna verk viður- kenndra meistara, heldur e'nnig, og ekki síður, á þvi að kynna al- mennt, hvað verið er að gera í bvibmyndagerð á sem flestum atöðum í heiminum. Þess vegna þjóna slíkar kvikmyndavikur í rauninni þeim megintilgangi, að kynna hugmyndastrauma við- komandi lands á hverjum tíma, og þá er hægt að reikna með, að þær myndir séu valdar til sýn- inga, sem bezt þykja lýsa ástand inu. Þess vegna ber að þakka það íramtak að halda kvikmiynda- viku yfirleitt og mættu þær gjarnan vera fleiri, þó myndim- ar hljóti að vonum að ganga mis- vel í áhorfendur. Dönsk kvikmyndagerð hefur löngum ver'ð fremur fyrirferðar lítil en þó átt sín góðu og slæmu tímabil, eins og kvikmyndagerð annarra landa. Árið 1969 virtist Dönum sem nýjar og áhugavekj- andi breytingar væru að eiga sér stað. Þetta ár komu á markaðinn tvær myndir, sem sérstaka at- hygM vöktu og þóttu lofa góðu, en þær voru „Manden der tænkte ting“ og „Balladen om Carl Henning“. Fyrri myndín var sú fyrsta, sem sýnd var á kvikmyndavik- unni og um hana hefur þegar verið fjallað. „Balladen om Carl Hen.ning“ var sýnd á laug.ardag- inn og er ætlunin að fjalla lítil- lega um hana hér. Eftir að hafa séð þessa mynd og lesið um „Ang. Lone“, virð- ist mér, sem þessar myndir eigi margt sammerkt. „Balladen om Carl Henning" tekur efni sitt úr hversdagislifnu, umhverfið er smábær úti á landsbyggðinni og efnismeðferðim með raunsæis- blæ. Carl Henning er 16 ára piltur, saklaus og gáskafulur, en lend- ir allt í einu í þeirri aðstöðu, fyrir klaufaskap, áfeng; og mis- skilning, að rota vimnuveitanda sinm og telja sig hafa drepið hann. Cari flýr í dauðans of'boði, lendir í slagtogi við smyglara og drukknar ail skyndilega. Og þar með er úti ævintýri. Það virðist hafa verið kapps- mál höfundanna að skapa raum- sæja kvikmynd, sem svo aðsegja sprytti út úr daglegu lífi. Algjört formleysi er ríkjandi og dramatísk ládeyða er yfir öll- um atburðum, hversu dramatísk- ir, sem þeir þó kunna að vera. Líkt og Carl gerir sér ekki gre'n fyrir meiriháttar atburðum, læt- ur myndin og höfundarnir sér einnig fátt um finnast. Myndin virðist eiiga að spegla sálarlífi Carls, því inn á milli er kvik- myndavélin látin lýsa því, sem Carl sér umhverfis sig, og þá gjarnan látin hristast, og þeim mun meir, sem Carli er órórra innanbrjósts. Þessi tækni ber þó aðeins tak- markaðan árangur, þar eð illa er á vélinni haldið, auk þess sem það dregur úr áhrifumum, að kvikmyndatökuvélin er oft á ó- þægilegri hreyfingu, þar sem hreyfing á alls ekki að vera. Ljós við kvikmyndatökuna virðist elnnig hafa verið af skornum skammti (af ráðum hug) og út- koman verður einungis ljót mynd. -• m stafar af dóimgreind- arleysi aoiuindanna. Mér finnst sem sá raunveru- k'iki, sem þama er verið að sækj ast eftir náist alls ekki í kvik- mynd nni, kannski einmdtt vegna þess að höfundarnir hafa ætlað sér að festa á filmu hráan raun- veruleika, án þess að laga hann að lögmáium kvikmyndarinnar. Þó er einn þáttur i myndinni mjög sannur og með því betra, sem ég hef séð iengi. Er það kafl- isnn, þar sem Carl vaknar einn morguninn og mamma hans rek- ur á eftir honum við morgun- verðarborðið. Carl tekur síðan mótorhjól ð sitt og húkir á því á þeysireið til vinnu sinnar, yfir danska flatneskju. Mannsmynd- in á hjólinu er svo sönn, mann- lýsingin svo nákvæm, að þetta eina atriði var þess virði að sjá myndha alla. Jesper Klein sem Carl er greinilega mjög fær leik- ari, og má segja að hann bjargi því sem bjargað verður. Ágætur gagnrýnandi siagði i ritdómi um „They Shoot Hors- es, Don’t They“ að hann óskaði þess, að kvikmyndagerðarmenn hefðu aldrei heyrt minnzt á „ex- istential sma“, það væri hugtak sem æfti að réttiæta næstium öll mistök. Vafaiaust hefur þessi kv;k- mynd átt að vera brot úr dag- legu lífi, brot, sem andaði lífi og ferskleika. Líkt og lífið átti myndin að rúlla án dramatískra hæðarpunkta, ekkert gerði boð á undan sér, hlutirnir bara gerð- ust. En einmitt þetta formleysi hefur í för með sér ákveðna hættu, sem. er algjört ráðaleysi og ringulreið. Formleysið sem stíll verður aðeins afsökun fyr- ir því að geta ekki komið efn- inu til skila nnan takmarka þess forms, sem valið er sem miðill, í þessu tilviki kvikmyndaforms- ins. ÖLL tilbreyting er vei þegin í fábrotnu kvikmyndalíf'. okkar. Danska kv.’kmyndavikan var því hin ágætasta upplyfting, þrátt fyrir að undirritaður hafi tak- markað álit á núverandi stöðu danskrar kvikmyndamenningar. Kvikmyndin „Presturinn i Vejlby" gerist í litlu sveitaþorpi á seytjándu öld. Prestur byggð- arlagsins er velefnað sludda- menni sem Hti'lla vinsælda nýtur meðal sóknarbarna sinna. Dóttir á hann gjafvaxta og beitir stór- bóndi nokkur, sem er skuldunaut ur prests, öllum ráðunt tiQ að eigna sér hana. En stúlkan er í þingum við fógeta staðarins, og verður hann hlutskarpari. Til þess að ná sér niðri á þeim öllum, setur stórbóndinn morð- mál á svið. Binn af vinnumönn- unum lendir í þjarki v.ð klerk- inn og lýkur þeim svo að klerk- urinn lemur til hans með reku og telur hann dauðan. Það reyn- ist þó ekki rétt því vinnumaður- inm skreiðist á fætur og flýr á náðir stórbóndans. Hann sér þar góðan leik á borði. Grefur upp iík af flæk ng sem nýlega hafði fyrirfarið sér, klæðir það í föt vinnumannsins og gemgur þann- ig frá andliti þess að það verð- ur óþekkjanlegt. Sendir hann síð an vinnumanminn á brott með vænan fésjóð. Þvi næst kaupir bóndi nokkur ljúgvitni máli símu til fulltingis. Er nú klerkurinm ákærður um morð og verður fó- getinn að dæma í málinu. Fær hann ekki rönd við reist gegn k'œkjabrögðum bónda og er því klerkurinn dæmdur fyrir morð og hálshöggvinm. Fátt gott er hægt að tlna tll um kvikmyndagerð þessarar mið aldasögu. Líkiegast nær þó leik- stjórinn allvel yfirborðslýsingu og tíðaranda, þessara dapurlegu tima, og þá bezt í leik og gervi betlaralýðsins sem rnikið kemur við sögu. Vonleysið, himgrið, fá- tæktim og eymdin, holdi klædd. Þá er Preb Lerdorff Rye mjög sanmverðugliegur í hlutverki stór bóndans. En þar með eru líka jákvæðu hliðar myndarinnar upp taldar. Hin rómaða kvikmynda- taka lét lítið á sér kræla. Kvik- myndatökumanninn virtist vera mikið í mum að láta menn og dýr bera við himiin, það getur verið ásjálegt — í hófi. Þá var eltimga- leiteur elskendanna í skóginum stirðbusalegur og gamalkunnur, og mátti engan veginn við því að vera tvítekinn. Leikur Jens Okkimg i hlutverki fógetans, var skelfing bragðdaufur og Kari Stegger hef ég oftast séð betri. Dramatiskustu atriðin, réttar- höldin og aftakan voru algjört klúður, í þau vantaði allan al- vöruiþunga. Ég vona af heilum hug að Dan- ir eigi eitthvað betra í pokahorn- inu, þótt það sé kannski ögn klæmmara, það þyrfti ekki að saka. Þessi mynd er ekki vitniis- burður um rismikla kvikmynda- gerð. Því miður.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.