Morgunblaðið - 07.02.1974, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 7. FEBRUAR 1974
^ 22-0*22-
RAUÐARÁRSTÍG 31
BÍLALEIGA
CAR RENTAL
tT 21190 21188
tel 14444*25555
BÍLALEIGA car rental
'•£&&& M
fHverfisgötu 18
SENDUM [j^| 86060
/^BÍLALEIGAN
'felEYSIR
CAR RENTAL
-»24460
í HVERJUM BÍL
PIOIMŒGn
ÚTVARP OG STEREO
KASETTUTÆKI
HVER ER
SINNAR
ÆFU SMIÐUR
C SAMVINNUBANKINN
“SKODA EYÐIR MINNA.
shodh
UtGAH
AUÐBREKKU 44- 46.
oSfMI 42600.
FERÐABÍLAR HF.
Bilaleiga. — Sími 81260.
Fimm manna Citroen G
S station Fimm manna
Citroen G.S. 8 — 22
manna Mercedes Benz
hópferðabílar (m. bílstjór-
um)_____________
HÓPFERÐABÍLAR
Til If'icju í ItíiKjri ocj skeir.rr.n
ferðu 8- 80 f.irþoíj.i bíl.n
KJARTAN
INGIMARSSON
Sími 86155 og 32716
Afgreiðsla B.S.I. sími 22300.
STAKSTEINAR
H vernig stan da varn -
armálaviðræðurnar?
Bersýnilegt er, að sú leynd,
sem hvílir yfir varnarinálavið-
ræðunuin nú. á þessu stigi, er
ineð ollu óþörf. ÍVIeira að segja
hefur komið fram, að stjórn-
málari tstjóri Tfmans, Tómas
Karlsson, virðist ekki hafa
fengið að vita, um hvað er verið
að reyna að semja innan ríkis-
stjórnarinnar. Leyndin bvggist
ekki á öryggissjónarmiðum og
því er eðlilegt, að menn spvrji
hverju hún sæti. Og svarið er
revndar augljóst. Alþýðu-
handaiagið getur ekki í þessmn
sainningum staðið nema um ai-
gjörl leynimakk sé að ræða og
stuðningsmenn þess fái ekkert
um tilboð og gagntilboð fram-
sóknarmanna og komina að
vita.
Öllum er enn í fersku minni,
er Alþýðubandalagið sviðsetti
mikinn fund í Háskólabíói —
einingarfund sanntrúaðra —
og sá fundur var látinn sam-
þykkja harðorða áiyktun í
Q Heimildum
í kennslubókum
ber ekki saman
Magnús Jensson, Vestur-
bergi 157, Reykjavík, spyr:
,,Er engin .samræming á
skólabókum, þannig t.d. að stað-
hæfingum þar beri saman? Til
dæmis vil ég nefna, að í mann-
kynsögú Ólafs Þ. Kristjánsson-
ar, sem gefin var út árið 1948,
og enn er lesin, er Kínamúrinn
sagður vera 2.500 km langur, en
í kennslubók í landafræði Gylfa
Má Guðbergssonar er múrinn
sagður vera 3000 km langur.
Þess má og geta, að sami ungl-
ingur les báðar bækurnar,
Méð vorskipi 1756 kom til
Heykjavfkur frá Kaupinanna-
liiifn maður, er af konungi var
ráðinn til þess starfa að kyn-
bæta sauðfjárstofninn á Is-
landi. fsendimaður var sænskur
barón, Friederich Wilhelm
Hastfer, af gömlum þýzkum að-
alsættum. Hafði faðir hans
gerzt handgenginn sænskum og
komizt til mikilla mannvirðinga
í Svíþjóð og svo varð einnig um
soninn, sem gekk ungur tii her-
þjónustu og varð iíðsforingi i
her Svia. Þó varð dvöl hans í
llernum skemmri en til var
síofnað og er talið, að hann hafi
orðið uþpvfs að löghrotum i
sambandi víð smygl á kvikfén-
aði frá Englandi til Svfþjóðar.
Kom þar, að Ilastfer sá sér
þann kost vænstan að forða sér
yfir til Danmerkur og hélt þar
áfram áhatasainri iðju sinni.
Arið 1755 vakti Hastfer á sér
mikla athygli fyrir ritsmíð, er
hann sendi frá sér og nefndi
„Kynhætur sauðfjár — gull-
náma liverri þjóð‘, og varð
varnarmálunum, þar sem
stjórnarflokkunuin var bent á,
að þeir ættu ekki von á góðu, ef
þeir hvikuöu frá kennisetning-
unni: IIERINN BURT A KJÖR-
TÍMABILINU. Þessi fyrirgang-
ur var ætlaður til þess að fela
hina frægu mánudagssam-
þvkkt miðstjórnar Alþýðu-
bandalagsins. — Sú ætlun tókst
þó ekki og géysileg reiði kom
upp innan Alþýðubandalagsins
vegna svika þess við sunnu-
dagssainþvkktina. Að lokum
voru óánægjan og þrýstingur-
inn orðin svo mikil, að Magnús
Kjartansson greip til þess ráðs
að eiga við sig viötal í Þjóðvilj-
anum, þar sem hann lýsti því
fjálgleg yfir, að Alþýðubanda-
lagið myndi aldrei gangast inn
á neinar „hreyfanlegar“ flug-
sveitir.
Þetla hafði þö Magnús
sjálfur gert með öðrum
kommúnislum í mánudagssam-
þykktinni margræddu, þar sem
tveggja áratuga stefnu Alþýðu-
bandalagsins í varnarmálum
vareilítið brevtttil hins betra.
þannig að ef spurningar um
Iengd múrsins kæmu bæði á
mannkynssöguprófi og landa-
fræðiprófi, þyrfti hann að svara
með tvennu móti.
Jón Emil Guðjönsson, for-
stjóri Ríkisútgáfu námsbóka,
svarar:
„Að sjálfsögðu á að vera sam-
ræmi, þegar skýrt er frá stað-
reyndum, og við reynum vissu-
lega að gæta þess, að svo sé.
Erfitt er þó að koma með öllu í
veg fyrir, að misræmi slæðist
inn. Orsökin getur m.a. verið
sú, að höfundar styðjist við mis-
munandi heimildarrit. Þess
konar heimíldarritum, jafnvel
þessi hök til þess, að hann var
fenginn til Islandsferðarinnar.
Öll er sagan um fjárbúið a
Elliðavatni hin fróðlegasta, en
á ekki erindi í okkar spjall á
garðhekknum. Iliklaust má
telja, að ef hetur hefði tiltekizt
en reynd varð á um sauðfjár-
kynhæturnar, væri nafn Hast-
fers baröns skráð með feitu
letri f sögu landhúnaðarins. En
garðyrkjumönnum gleymist
trúlega ekki, að Hastfer var á
vissan hátt hrautryðjandi garð-
ræktar hér á lundi, og það væri
ómaklegt ef náfn hans gleymd-
ist þeim, er áhuga hafa á þeim
þætti íslenzkrar húskaparsögu.
Því miður eru fremur litlar
upplýsingar um garðræktartil-
raunir Hastfers hariins, en þær
fóru fram á Bessastöðum sum-
urin 1757 og 1758, en göðar
heimildir eru fyrir því, að
seinna sumarið ræktaði hann
fyrstur manna kartöflur á Is-
landi með sæmilegum árangri.
Alinennt er (xí séra Birni Ilall-
Samningaviðræðurn-
ar strandaðar?
Ef allt væri með felldu ætti
að vera óhætt að túlka yfirlýs-
ingar Magnúsar Kjarlanssonar
í viðtalinu, sem hann áfti við
sinn ytri mann, á þann veg, að
hrossakaupin um varnarmálin
innan ríkisstjórnarinnar væru
koinin út um þúfur. En því
miöur er alls ekki allt með
felldu og því slík skýring vara-
söm. Glöggar heimildir frá
Framsókn greina einnig frá
því, að Magnúsar-viötalið sé
einungis tekiö til þess að friða
„hernámsandstæðinga" meðan
á stappinu stendur. Yfirlýsing-
ar Magnúsar megi því ekki
skilja eftir orðanna hljóðan,
því að markmið þeirra sé eitt
og hið sama og markmið fjölda
fundarins í Háskólabíó —
halda „hernámsandstæðingun-
um“ stilltum og prúðum allt
þar til þeir standa frammi fyrir
gerðum hlut.
Því má um „fjögurþúsunda
fundinn“ segja, að sjaldan hafi
þótt vönduð séu, ber nefnilega
ekki alltaf saman. Dæmi valin
af handahófi:
Encyclopædia Britannica,
útg. 1964. Þar er Kínamúrinn
talinn um 2400 km.
I The American Peoples
Encyclopædia, útg. 1966, er
múrinn talinn um 2 400 km.
Gyldensdals riye konversa-
tions ieksikon, útg. 1948. Þar er
heildarlengd múrsins talin um
4000 km.
í Peti-t Larousse illustré, Utg.
1973, er lengd þessa fræga
múrs talin vera 3000 km.
Misræmi það, sem spyrjandi
bendir á, verður reynt að leið-
rétta, þegar áðurnefndar bæk-
ur verða næst gefnar út.
dórssyni í Sauðlauksdal veittur
heiðurinn af þvi afreki. Vetrar-
dvölin á Bessastöðum reyndist
Hastfer og konu hans afar
þungbær og er sagt, að Hastfer
hafi látið mjög mikið á sjá
vegna vaníiðunar. Má af ýms-
um likum ráða, að einhæft mat-
aræði hafi mestu valdið uin
vanheilsu barónsins. Sennilega
hefur hann frá barnæsku verið
vanur grænmetisneyzlu og ný-
meti, en átt erfitt með að sætta
sig við, að hafa daglega einung-
is mjölkurmat og grauta ásamt
súrmat og trosi til matar. Hast-
fer sér því það eitt tíl ráða að
verða sér úti um grænmetisfræ
frá Kaupmannahöfn og hefja
sjálfur ræktun. Má telja full-
víst, að með vorskipinu 1757 fái
hann fræ af öllum algengústu
tegundum grænmetis, sem þá
voru auðræktanlegar f Dan-
mörku.
Bendir flest til þess, að rækt-
un barónsins hafi gengið von-
um framar, og þ<> að engin stað-
fest vitneskja sé til um það, að
ræktunaráhugi Iíastférs hafi
jafn inargir verið fíflaðir jafn
glæsilega á jafn skömmum
tfma og á fundinum þeim.
Hver verða örlög
Magnúsar?
Eins og hver maður getur séð
eru yfirlýsingar Magnúsar
Kjartanssonar, sein vitnað hef-
ur verið í hér, í algjörri and-
stöðu við rétt vikugamla inánu-
dagsályktun miðstjórnar Al-
þýðubandalagsins. Því hlýtnr
sú spurning að vakna. hvernig
mun miðstjórnin bregðast við
þessu brotthlaupi þessa ráð-
herra síns. Og svarsins er ekki
langt að leita, því að í leiðara
Þjóðviljans sl. sunnudag, er
gefin skýr og ötvíræð formúla
um, hvernig eigi að bregðast
við frainkomu slíkra undanvili-
inga. Þar segir umbúðalaust, að
hver sá, sem ekki fylgi flokks-
línunni í varnarmálunum, fái
ekki klapp á kollinn í Alþýðu-
bandalaginu, heldur verði hon-
um þt'gar vísað á dyr. — Því
virðist nú orðið sennilegt, að
hinn einstæði þingflokkur
Bjarna Guðnason muni fljöt-
lega eignast kollega.
Ég þakka svo spyrjanda
spurninguna. Mér þykir gott,
þegar ég verð þess var, að nem-
endur láti sig einhverju skipta
efni eða frágang námsbóka
þeirra, sem þeir eiga að nota.
Jafnframt leyfi ég mér að nota
þetta tækifæri tiLþess að taka
fram, að það væri þakkarvert,
ef nemendur, sem nota bækur
Ríkisútgáfunnar, vildu láta
hana vita skriflega, ef þeir telja
sig rekast á villur i námsbók-
um, eða ef þeir vilja koma á
framfæri einhverjum tillögum
um það, sem þeir álíta, að betur
mætti fara varðandr efni og frá-
gang námsbóka."
haft veruleg áhrif á aðra, erþað
hins veg-ar mjög athyglisvert,
að skömmu eftir veru hans hér,
er að konungs Ixjði hafinn áróð-
ur fyrir garðrækt og veittar við-
urkenningar til inanna, er
sýndu framtak á því sviði, og
um 1775 er tekið fram, að mat-
jurtaræktun megi kallast al-
geng orðin í Gullbringusýslu,
svo ekki er ósennilegt, að þar
hafi komið til góð áhrif frá
ræktunartilraunum Hastfers
haróns.
Haustið 1760 fór Hastfer al-
farinn héðan og dvaldist það
sem hann átti ólifað sem starfS-
maður dönsku stjórnarinnar í
Kaupmannahöfn og dó þar
1768.
í íslenzkum heimildum kem-
ur glögglega í ljós, að Hastfer
var af öllum vel látinn og hon-
um er á þann veg lýst, að hann
hafi verið mikill maður á vellí
og hið mesta glæsimenni, sterk-
ur vel og mikið góðmenni, sein
hvers rnanns vanda vildi leysa,
ljufur í viðmóti jafnt við alþýðu
sem hiifðingja.

spurt og svaraö 1 Lesendaþjónusta MORGUNBLAÐSINS1 Hringið í síma 10100 kl. 10—11 frá mánudegi til föstudags og biðjið um Les- endaþjónustu Morgunblaðs- ms.
UM HASTFER BARON