Morgunblaðið - 25.03.1977, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. MARZ 1977
Y. B. Chavan leiðtogi Kongressflokksins:
Sanngjarn og góður maður sem
getur verið harður í hom að taka
YESH WANTRAO Balwantrao
Chavan, sem nú hefur tekið við
formennsku Kongressflokksins af
Indíru Gandhí, er einn af reynd-
ustu og virtustu þingmönnum
flokksins og var eins og hinn nýi
forsætisráðherra, Morarji Desai,
á sínum tíma talinn ifklegur
eftirmaður Nehrús. Hann er 62
ára að aldri og nýtur mikilla vin-
sælda meðal flokkshræðra sinna
svo og fjölmargra Indverja. Það
vakti athygli hve jákvæður og
virðulegur hann var er hann
viðurkenndi ósigur flokks síns f
kosningunum og lofaði þvf að
Kongressflokkurinn myndi verða
ábyrgur stjórnarandstöðuflokk-
ur.
Chavan á rætur sfnar djúpt í
jarðvegi og þjóðarsál Indlands.
Hann er bóndasonur og hóf
stjórnmálaferil sinn sem óbreytt-
ur liðsmaður í þjóðfrelsishreyf-
ingunni og þrátt fyrir óvenju
skjótan frama (árið 1946 var
hann aðeins undirtylla í einu
ráðuneyti Bombayfylkis) hefur
hann ávallt verið í nánum tengsl-
um við fólkið i landinu.
Chavan er að því leyti ólikur
öðrum leiðtogum Kongressflokks-
ins að hann hefur ekki mótast af
Ashram-hugsjónum Mahatmas
Gandhís. Þó að hann lenti í fang-
elsi eftir átökin við Breta 1932,
yar hann aðeins 16 ára skólapiltur
á þeim tima, og áður en hann var
fangelsaður á stríðsárunum fyrir
baráttu gegn Bretum, hafði hann
komist undir áhrifavald M.N.
Roys, sem stofnaði kommúnista-
flokk Indlands og var ætíð mjög
evrópskur í hugsunarhætti, jafn-
vel eftir að hann sagði skilið vi
hugmyndir kommúnismans. Ro
hafði djúptæk og varanleg áhrif
Chavan. Hann hefur ástriðu
hugmyndum og veit fáa hlu
skemmtilegri en að blaða i ból
um.
Hann er lítill, gildvaxinn o
herðabreiður, ákaflega rólegur o
brosmildur en getur þó veri
mjög harður í horn að taka ef þeí
gerist þörf. Það var af þeii
ástæðum að Nehrú gerði hann a
varnarmálaráðherra 196
skömmu eftir innrás Kinverja
Indland. Þá var skrifað ui
Chavan „Það sem mestu má
skiptir fyrir Chavan í embæt
varnarmálaráðherra er sú stai
reynd að hann lifir ekki og hefu
sennilega aldrei lifað í þ\
„óraunhæfa andrúmslofti", sei
Nehrú talaði um í sambandi vi
Rit um
löndin í
Norður-
Atlants-
hafinu
NÝLEGA er komin út bók-
in „North Atlantic 77“ og
fjallar hún um Grænland,
ísland og Færeyjar. Útgef-
andi bókarinnar er Anders
Nyborg í Danmörku, en rit-
stjóri bókarinnar er
Brigitte Nösted. Er þetta í
16. skipti, sem fjallað er
um ísland í þessari bók, 11.
skipti um Færeyjar og 7.
skipti um Grænland.
Hefst íslenzki kafli bókarinn-
ar á grein eftir Geir Hallgríms-
son forsætisráðherra um Island
nútímans, Kristján Davíðsson
ritar grein, er nefnist „Andlit
og litir“, Sveinn Sæmundsson
skrifar grein er hann nefnir
„ísland færist stöðugt nær“,
Finnur Guðmundsson skrifar
um fugla islands, fjallað er um
sjávarútveg á íslandi, kort er af
landinu og fleira mætti nefna í
íslenzka kaflanum.
Bókin er gefin út á ensku,
þýzku og dönsku og er dreift
mjög víða.
vandrœðum
með þakið?
‘é
fair þer A/þak, og veroir
öruggur og áhyggjulaus
húseigandi
Innbrenndir fallegir litir, seltuvario, og hrindir fra sér
óhreinindum. Þolir vel íslenska veðráttu.
A/Þak nýtur sín vel, bæði á gömlum og nýjum húsum.
Hafið samband eða sendið teikningar. Við gefum allar
nánari upplýsingar um efnisþörf og verð, ef óskað er.
FULLKOMIÐ KERFI..TIL SÍÐASTA NAGLA
INNKAUP HE
ÆGISGÖTU 7 REYKIAVlK. SÍMI 22000-PÓSTHÓLF 1012
TELEX 2025 SÖLUSTIÓRI: HEIMASÍMl 71400.
Morarji Desai, forsætisráðherra Indlands;
i
Osveigjanlegur og ósam-
vinnuþýður maður, sem
aldrei skiptir um skoðun
Morarji Desai, nýkjörinn for-
sætisráðherra Indlands, er 81 árs
að aldri og því ekki ófyrirsynju
að margir furða sig á því að svo
gamall maður skuli valinn í
valdamesta embætti landsins þeg-
ar vitað er, að erfiðir og viðkvæm-
ir tímar eru framundan. Desai er
þó enginn aukvisi þrátt fyrir
háan aldur, hann er við góða
heilsu og andlega ungur að því er
stjórnmálafréttaritarar í Ind-
landi segja. Segja má, að hann
hafi helgað mestan hluta ævi
sinnar þátttöku í stjórnmálum,
m.a. gegnt ráðherraembætti í 20
ár og hann hefur alltaf dreymt
um að verða forsætisráðherra.
Eftir kosningarnar 1967 bauð
hann sig fram gegn Indíru
Gandhí sem forsætisráðherra, en
skipti um skoðun daginn eftir og
lýsti yfir stuðningi sínum við
hana.
Morarji átti alla tíð andstöðu að
mæta innan Kongressflokksins.
Hann var talinn ósveigjanlegur i
stjórnmálum, ráðríkur og aftur-
haldssamur og því kom það mjög
á óvart er Indíra gerði hann að
varaforsætisráðherra 1967 og ótt-
azt var, að ráðríki hans bæri ofur-
liði frjálslynda stefnu forsætis-
ráðherrans og stuðningsmanna
hennar. Enda fór svo, að Indíra
rak hann úr stjórninni tveimur
árum síðar og lét fangelsa hann
fyrstan manna i dögun 24. júní
1975, er hún lýsti yfir neyðar-
ástandi i landinu.
Desai fæddist árið 1896 í fylk-
inu Gujurati. Faðir hans var
fátækur skólakennari, sem
framdi sjálfsmorð þremur dögum
fyrir brúðkaup sonar síns, sem þá
var 15 ára en brúður hans 11 ára.
Þrátt fyrir föðurmissinn tókst
Desai að brjótast til mennta og
ljúka námi áður en hann gerðis
starfsmaður ríkisins í Bombay
Hann gerðist ungur ákafur læri
sveinn Mahatma Gandhís og sa
oft í fangelsi vegna skoðan
sinna.
Árið 1937 varð hann ráðherra
Bombay-fylki en þegar Kongresí
flokkurinn fór úr ríkisstjórn va
hann fangelsaður á ný og sat
fangelsi flest stríðsárin. 1946 va
hann aftur orðinn ráóherra o
þegar Bombay var lögð niður ser
sérstakt fylki bauð Nehrú honur
ráðherrasæti í rikisstjórninni
Nýju-Delhí. Sagt er, að Morarj
hafi talið sig sjálfsagðan eftii
mann Nehrús og hafi raunar ger
sér vonir um, að Nehrú væri sam
sinnis. Afstaða Nehrús varð þ
ekki Ijós fyrr en 1963 er hann ra
Morarji úr stjórninni eftir a
hann hafði verið ráðherra í 17 ái
Morarji sat áfram á þingi en tó
Samkomulagið neyðir James
Callaghan til hægrisveiflu
London, 24 marz Reuter — AP
SAMKOMULAG James
Callaghans, forsætisráðherra
Bretlands, og David Steel, leið-
toga Frjálslynda flokksins, til að
forða stjórn Verkamannaflokksins
frá falli mun draga stórlega úr
getu stjórnarinnar til að koma í
gegn róttækum lagafrumvörpum,
t.d. t sambandi við þjóðnýtingar-
áform og aukna þátttöku verka-
manna í stjórnum stórra iðnfyrir-
tækja. Samkomulagið við Frjáls-
lynda flokkinn gildir til loka þessa
þingtimabils i október nk. en talið
er að ef vel tekst til kunni sam-
komulagið að gilda þau tvö ár,
sem eftir eru skv. lögum til næstu
kosninga.
Stjórnmálafréttaritarar segja að
samkomulagið hafi í för með sér að
Verkamannaflokkurinn neyðist til að
sveigja verulega til hægri til að
stefnumótunin uppfylli kröfur frjáls-
lyndra Þetta hefur vakið mikla
óánægju meðal þingmanna i vinstra
armi Verkamannaflokksins og þeir
greiddu samkomulaginu atkvæði
með miklum semingi David Steel
gaf ótvlrætt til kynna, að hann vildi
að dregið yrði úr yfirráðum stjórnar-
innar, að hún starfaði meira sem
minnihlutastjórn, eins og hún í raun
og veru sé, Talið er að ekkí verði
mjög erfítt fyrir Callaghan að kyngja
þessu, því að hann er sjálfur mjög
hægfara og varkár og vill fara milli-
veginn.
Erfiðleikarnir fyrir hann verða í
sambandi við vinstrimenn í þing-
flokknum, sem eru um 1 00 og eitil-
harðir I að fylgja eftir málum, sem
James Callaghan
miðað að auknum sósíalisma i Bret-
landi Þeim er illa við málamiðlun
og viðurkenna aldrei ósigur
Samkomulagið er einstakt að
mörgu leyti og frá stjórnarskrarlegu
sjónarmiði mjög sérkennilegt Það
hefur í för með sér mikla áhættu en
einnig fjölmarga möguleika David
Steel, sem kallar samkomulagið
spennandi pólitíska tilraun eða sam-
starfsvott segir, að almenningur
muni fella sig mun betur við slika
samvinnu en hinar yfirborðskenndu
flokkadeilur, sem hafi tröllriðið
brezkum stjórnmálum á undanförn-
um árum. Hins vegar getur sllk
samvinna orðið þrándur í götu í
hinni erfiðu kjarasamningabaráttu,
sem framundan er í Bretlandi. Lik-
legt er að Verkamannaflokkurinn
hafi tilhenigingu til að koma of langt
til móts við verkalýðsfélögin að
dómi frjálslyndra, en nokkurs óróa
gætir nú meðal verkafólks eftir að
David Steel
haldið hefur verið aftur af þvi i þrjú
ár
Stjórnmálafréttaritarar segja að
erfitt sé að spá um hve lengi vinstri-
mennirnir i þingflokki Verkamanna-
flokksins sitji á sér, þvi að þeir hafa
alltaf verið andvigir samstarfi við
frjálslynda af hugsjónalegum ástæð-
um Hins vegar er Ijóst að flestir
þeirra eru hræddir við að fara út i
kosningar á þessu stigi málsins af
ótta við að vinstrimenn muni falla
fyrir íhaldsframbjóðendum i mörg-
um kjördæmum, þar sem mjótt var
á munum í síðustu kosningum. Með
þessa vitneskju taldi Callaghan
óhætt að gera þetta samkomulag við
frjálslynda og það var rétt, sem
hann sagði er hann kom út af fundi
sínum með Steel i gær, að áður en
kvöldinun lykí yrðu það ihaldsmenn,
sem yrðu áhyggjufyllri en hann sjálf-
ur hefði nokkru sinni verið eftir að
Margreth Thatcher lagði fram van-
trauststillögu sina á föstudag.