Morgunblaðið - 08.10.1977, Blaðsíða 13

]
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. OKT0BER 1977
13
|H ■ II ■■■■
tJnisjón Erna Ragnarsdóttir
A ARUNUM fram til 1985 er
áætlað að byggðar verði um
20-25.000 íbúðir á landinu öllu.
Þar að auki koma allar aðrar
framkvæmdir sem hafa bein
áhrif á umhverfi okkar, svo
sem allt atvinnu -og þjónustu-
húsnæði, iðjuver, raforkuver,
hafnir, vegakerfi og þess
háttar. Ætla má að sá kostn-
aður sem varið verður til
íbúðabygginga eingöngu á
þessu timabili nemi um 200
milljörðum króna. 1 þessum
húsum eiga eftir að lifa, þegar
þar að kemur, um 60—70.000
manns.
Arkitektar tilheyra þeirri
stétt manna, sem hafa það
hlutverk með hönrium að gera
tillögur að og skipuleggja um-
hverfi fólks, frá smáhlutum og
húsgögnum til húsa, heilla
bæja og mannvirkja í landslag-
inu, með það markmið að full-
nægja öllum þörfum meðborg-
arans þar að lútandi. Allt um-
hverfi okkar hefur mikil áhrif
á félagslegt, andlegt og likam-
legt ástand okkar.
Lög og reglugerðir í bygging-
ariðnaðinum tryggja að nokkr-
um fjármálalegum og tækni-
legum kröfum til þeirra fram-
kvæmda sem á að hefja sé full-
nægt, svo sem stærðarmörkum
ibúðahúsnæðis vegna lána frá
húsnæðismálastofnun ríkisins,
reglugerðum um varnarráð-
stafanir végna brunahættu og
þess háttar. 1 skipulagsskilmál-
um er algengt að gerð séu
greinargóð skil á þörfum bils-
ins (Tvöfaldur bílskúr, 6x6
metrar að innanmáli með góðri
bón- og þvottaaðstöðu framan
við o.s.frv.), en alls ekki
minnst á velferð þess fólks
sem á að byggja og búa í hús-
inu.
Við umhverfi skilst allt það
umhverfi sem maðurinn lifir
við og hrærist í, bæði félags-
lega séð og það sem áþreifan-
legt er. Manneskjulegt um-
hverfi er það umhverfi þar
sem manneskjunni liður vel,
þar sem hún þrifst og dafnar,
bæði einstaklingur og hópur.
Þessum manneskjulegu gæð-
um er i allt of fáum tilfellum
fullnægt.
Það er álit mitt að ekki sé
hægt að tryggja öllum þessi
gæði, bæði í gömlum hverfum
og nýjum, með lögum og reglu-
gerðum. Sérstaklega vegna
stirðleika laganna, vegna þess
hve lítil áhrif þau hefðu i þeim
hverfum sem þegar eru byggð
og ekki sist vegna tilhneiging-
ar fólks til þess að sniðganga
þau lög og þær reglugerðir
sem það skilur ekki forsend-
urnar fyrir.
Besta og nærtækasta leiðin
til að bæta umhverfið er að
gera neytandann, sem erum
við öll, meðvitaðan um ástand
og möguleika umhverfis sins,
arkitektúrsins. Þannig að
hann geti gert meiri kröfur, og
þá með einhverjum rökstuðn-
ingi til arkitekta, skipulags-
Allar þessar listgreinar hafa
þann kost að þær eru umflýj-
anlegar. Ef mann langar ekki
að lesa bók, þá les maður ekki
bók. Ef mann langar ekki á
hljómleika, nú, þá fer maður
ekki á neina hljómleika og svo
framvegis. En arkitektúrinn er
algerlega óumflýjanlegur.
Ekki er hægt að lesa bók öðru-
vísi en að upplifa arkitektúr-
inn. Bæði vegna þess umhverf-
is sem maður situr og les bók-
ina í og að öllum líkindum
kemur arkitektúrinn að veru-
legu leyti fyrir í efni bókarinn-
ar Ekki er hægt að fara á
hljómleika án þess að upplifa
arkitektúrinn þar sem hljóm-
Hilmar Mr Björnsson er fæddur f
Reykjavfk 1945.
Hann tók sveinspróf I húsasmfði 1967 og
lauk prófi f byggingarlist frá Konung-
legu Akademfunni f Kaupamnnahöfn
1974. Hann hefur sfðan unnið við húsa-
teiknin^ar og skipulag.
Umhverfið og neytandinn
eftir Hilmar Þór Björnsson arkitekt
Þrátt fyrir óumflýjanleika arkitektúrsins og
i þeirra gifurlegu fjárhæda sem ti/ hans er
varid, er okkur ekki kennt ad gera kröfur
til hans, ekki kennt aó ski/ja hann og ekki
kennt ad hagnýta okkur möguleika hans.
fræðinga og ekki síst til stjórn-
málamanna og framkvæmda-
aðila. Þrátt fyrir að arkitektúr
sé óumflýjanlegust allra list-
greina og mestum fjármunum
i hann varið, þá er ekki í skóla-
kerfinu gefinn gaumur þar að.
Þúsundum stunda er varið á
hverju ári í kennslu f greinum
tengdum hinum fögru listum,
svo sem bókmenntum, tónlist,
Ieiklist og mynd- og hand-
mennt. Allt er þetta gert til
þess að auðga andann og auð-
velda mönnum að kunna að
skilja og meta þessar list-
greinar.
leikarnir fara fram. Maður er
neyddur til að taka afstöðu til
arkitektúrsins alls staðar og á
hverjum einasta degi.
Þrátt fyrir þennan óumflýj-
anleika arkitektúrsins og
þeirrar gffurlegu fjárhæðar
sem til hans er varið, er okkur
ekki kennt að gera kröfur til
hans, ekki kennt að skilja
hann og ekki kennt að hagnýta
okkur möguleika hans.
Kennsla i byggingarsögu
okkar fslendinga mundi auka
skilning á endurhæfingu gam-
alla húsa og bæjarhluta. Við
mundum skilja stað þeirra i
umhverfinu og viðkvæmni
þeirra fyrir kröfum tímans.
Menn hugsuðu sig betur um
áður en eídri mannvirki yrðu
látin víkja fyrir nýbyggingum
og nýbyggingar yrðu reistar af
meiri tiliitssemi við það um-
hverfi sem fyrir er.
Kennsla i félagslegu hliðum
umhverfisins mundi til dæmis
auka skilning okkar á þörf
þess fólks, sem alið hefur allan
sinn aldur i ákveðnum borgar-
hluta, til að fá möguleíka á þvi
að njóta ellinnar i sínu gamla
hverfi. En verða ekki neyddur
veg allrar veraldar í algerlega
ókunnugt hverfi, eins og úr
Bústaðahverfi suður i Hafnar-
fjörð. Við létum það ekki við-
gangast að fólk væri flutt úr
sinum heimahaga frá öllum
vinum og kunningjum úr einu
bæjarfélaginu i annað.
Nýir straumar í ibúðaform-
um yrðu kynntir i kennslunni
og mundu þannig ná til neyt-
andans fyrr. Slík kennsla gæti
hafa haft í för með sér að íbúð-
arblokkum í úthverfum hefði
stórfækkað á undanförnum
árum. Þær ættu ekki að eiga
sér stað í þorpum úti á landi. 1
staðinn hefði átt að koma-svo-
kölluð „lág þétt“ byggð þar
sem blokkaribúðin er tekin og
lögð niður á jörðina. Þetta
ibúðaform hefur verið mjög
rikjandi í nágrannalöndunum
á undanförnum árum en þekk-
ist ekki hér á landi vegna þess
að fólk veit ekki að þessi mögu-
leiki er til. Vegna þess hvað
neytandinn er illa upplýstur
um umhverfi sitt á hann i
miklum erfiðleikum með að
mynda sér skoðun og koma
henni þannig frá sér að hún sé
skiljanleg.
Ef kennsla í umhverfismál-
um hefði farið fram á undan-
förnum árum væri ákvörðun-
artakan um umhverfi okkar
lýðræðislegri en nú er. Neyt-
andinn ætti auðveldara með að
taka afstöðu til umhverfisins
og tækist betur að koma óskum
sinum á framfæri til arkitekta,
skipulagsfræðinga og stjórn-
málamanna. Þannig að öllum
þessum aðilum tækist betur að
fullnægja kröfum hans.
Góður árangur í umhverfis-
málum næst fyrst þegar neyt-
andinn er orðinn verulega
meðvitaður um umhverfi sitt,
og orðinn umhverfislega sinn-
aður. Alveg á sama hátt og
góður árangur hefur náðst hér
á landi i bókmenntum vegna
þess hversu bókmenntalega
sinnaður neytandinn er. Hínn
góði árangur i bókmenntum
náðist vegna þess meðal ann-
ars að islendingar nenna ekki
að lesa lélegar bækur, þeir
hafa úr svo miklu góðu að
velja, sem aftur hvetur rithöf-
undana til dáða, til að skrifa
enn betri bækur. Þannig
hvetja lesandinn og rithöfund-
urinn hvor annan, þangað til
góðum árangri er náð eftir
alda raðir.
Við verðum að gera neytand-
ann meira umhverfislega sinn-
aðan og hefja sem allra fyrst
undirbúning að kennslu i
byggingarsögu, húsagerð og
skipulagi, sem skyldunáms-
greinum á grunnskólastiginu.
Ekki til að mennta sérfræð-
inga, heldur til að eignast
kröfuharðari neytendur.
STJORNMALASKOLI
Q Stjórnmálaskólinn hefur verið haldinn fimm undanfarin ár. Er það
samdóma álit allra er til þekkja, að skólahaldið hafi orðið þátttakendum
til mikils gagns og ánægju.
0 Megintilgangur skólans er, að veita þátttakendum grundvallarþekk-
ingu á sem flestum sviðum þjóðlífsins svo og að gera þeim kleift að tjá
sig áheyrilega og skipulega og ná valdi á góðum vinnubrögðum í
félagsstarfi og stjórnmálabaráttu.
Guðni Jónsson
Friðrik Sophusson
Markús Örn Antonsson
Jón G Zöega og
Pétur Sveinbjarnarson
Indriði G Þorsteinsson
Þorsteinn Pálsson
GunnarG Schram
Sigurður Líndal
Gunnar Thoroddsen
Baldvin Tryggvason
Ellert B Schram
Jón St Gunnlaugsson
Hannes H Gissurarson
Björn Bjarnason
Ólafur G Einarsson
Birgir I Gunnarsson
og Lárus Jónsson
Björn Þórhallsson og
Baldur Guðlaugsson
Jónas Haralz
Þjálfun i ræðumennsku
Fundarsköp o.fl
Þáttur fjölmiðla i
stjórnmálabaráttunm
Almenn félagsstörf og
notkun hjálpartækja
Hvernig á að skrifa greinar?
Um útgáfu blaða
Helztu atriði islenzkrar
stjórnskipunar
Islenzk stjórnmálasaga
Um sjálfstæðisstefnuna
Skipulag og starfshættir
Sjálfstæðisflokksins
Stjórnmálabaráttan og stefnumörkin
Kjördæmaskipulag og kosningareglur
Marxismi og mennmg
Utanrikismál
Sveitarstjórnarmál
Framkvæmd byggðastefnu
Verkalýðsmál (Hringborðsumræður)
Efnahagsmál
Kynnisferðir o þ h
Skólinn verður heildagsskóli meðan hann stendur yfir, frá kl.
9.00—18.00 með matar- og kaffihléum.
Skólahaldið fer fram í Valhöll, Háaleitisbraut 1, Reykjavik Þeir sem hafa
áhuga á þátttöku eru vinsamlegast beðnir að hafa samband við skrifstofu
Sjálfstæðisflokksins i sima 82900 eða 82963, svo ennfremur við Skafta
Harðarson. simi 25366.
Þátttaka verður að takmarka við 30 manns.
SJALFSTÆÐISFLOKKSINS
17. — 22. október 1977
Skólanefndin.