Morgunblaðið - 08.10.1977, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. OKTÓBER 1977
Aðalfundur
íþróttakenn-
ara f jallar
um kjara- og
menntamál
AÐALFUNDUR Iþróttakennara-
félajís Islands var haldinn fyrir
nokkru o" saniþ.vkkti fundurinn
m.a. nokkrar ályktanir um
menntamál íþróttakennara svo ok
um kjaramál.
Telur aðalfundur IKFÍ brýna
þörf á þvi aó itarleg athugun
verói gerð á þvi hvernig nienntun
iþróttakennara skuli hagað i
næstu framtið og bendir um leið á
að slík athugun ætti einnig að ná
til menntunar íþröttaþjálfara og
leiðbeinenda í íþróttum. Þá var
samþykkt ályktun þess efnis að
menntamálaráðuneytið stuðli að
því aö íþróttakennurum gefist
kostur á viðbótarnámi erlendis,
t.d. með því að afla íþróttakenn-
ururh styrkja erlendis frá.
Um kjaramál var gerð sú álykt-
un að ekki skuli heimilt íþrótta-
kennurum aö taka að sér kennslu
á íþróttanámskeiðum, sem bæjar-
og sveitarfélög eða ríkið standa
aö, fyrr en gengið hafi verið frá
því milli ÍKFl og BSRB hvernig
kaupgreiöslum skuli hagaö.
Stofnþing í»roska-
hjálpar haldið
um næstu helgi
STOFNÞING Landssamtakanna
Þroskahjálp verður haldið í
Kristalsal Hótel Loftleiða dagana
15. og 16. október n.k. en undir-
búningsfundur að þessum lands-
samtökum var haldinn í Reykja-
vík í fvrraaust.
Þingið hefst með setningarat-
höfn laugardaginn 15. október kl.
10 fyrir hádegi, en eftir hádegi
verða fluttir fyrirlestrar og verða
flutt fjögur framsöguerindi:
Bjarni Kristjánsson kennari ræð-
ir um löggjöf fyrir þroskahefta,
Tor Brandt frá Ósló ræðir um
foreldranámskeið í Noregi, Mar-
grét Margeirsdóttir ræðir um
tengsl foreldra og stofnana og
Magnús Magnússon ræóir um
reglugerð um sérkennslu.
Að loknum fyrirlestrum verða
umræður og fyrirspurnum svar-
að.
Félagsmönnum og öðru áhuga-
fólki um málefni þroskaheftra er
boðin þátttaka, að því er segir í
fréttatilkynningu frá Þroska-
hjálp.
— „Leiksoppur
örlaganna...”
Framhald af bls. 17
Erla hefði flúið af vettvangi og falið
sig
Hann talaði einnig um ákæruna á
hendur henni fyrir eftirfarandi hlut-
deild, og taldi hana ekki heldur koma
til greina Hann bætti því jafnframt við,
að hann teldi að ranglega hefði verið
staðið að ákærunni
Verjandi Erlu Bolladóttur rökstuddi
siðan þá skoðun sina, að hún hefði
fremur gerzt sek um að koma undan
sakargögnum Meðákærðu hefðu ekki
verið ákærðir sérstaklega fyrir flutning
líksins upp í Rauðhóla og greftrun þess
þar eins og hún Hann teldi ákvæðið
varðandi undanskot sakargagna eiga
betur við en greinina um ósæmilega
meðferð á líki þegar litið væri á hvaða
réttargæði ákvæðin ættu að vernda
Hann gerði þá kröfu að Erla yrði
sýknuð af þessum ákærulið, með vísan
til þess, að hún hefði verið að bjarga
unnusta sínum og barnsföður undan
refsingu.
Verkfæri annarra
Varðandi ákæruna um rangar sakar-
giftir ítrekaði verjandinn það. að Erla
hefði verið leiksoppur örlaganna án
sjáfstæðs vilja
Undir lok ræðunnar gat hann þess
að hún hefði hreint sakavottorð og að
hún væri, eins og Sævar Ciesielski og
Kristján Viðar, frá brotnu heimili og
hefði ekki notið þar góðs atlætis eða
uppeldis Sagði hann að taka bæri tillit
til þess, ef til refsidóms kæmi Hann
spurði jafnframt hvort 8 mánaða ein-
angrun í gæzluvarðhaldi hefði ekki
verið ærm refsing Á.J.R.
- „Allan vafa um
sekt sökunauts
ber að skýra
honumí hag”
Framhald af bls. 17
að halda mætti yfirheyrslunum áfram
Kvað Benedikt það út í hött að lög-
reglumenn væru að semja svona við
fanga um hluti, sem tilteknir væru í
landslögum og væri það hans mat að
skýrslur, sem teknar væru við lengri
yfirheyrslur en 6 tima yfirheyrslur
væru ekki marktækar
Fleira tíndi verjandi til. Hann nefndi
að á einum stað væri ritað í fyrstu
persónu að einhver ,,ég” hefði tekið
einn sakbornmga til yfirheyrslu en
skýrsla þessi væri siðan ekkert nánai
merkt Þá væri þess einnig getið að
Erla Bolladóttir hefði verið yfirheyrð og
henni hefði verið tjáð að það sem fór
milli hennar og lögreglumannsins væri
trúnaðarmál Við þetta gerði verjand-
inn athugasemdir Á einum stað væri
lýst yfirheyrsluaðferðum yfir Kristjáni
Viðari og líkti verjandinn þessu við
Indíánaaðferðina án þess að skýra það
nánar, en þessi athugasemd
verjandans vakti hlátur Kristjáns Viðars
í fyrsta og eina skiptið í þessum réttar-
höldum Var verjandinn óánægður
með margt í rannsókninni og frágangi
skjala
MálsmeSferðin gölluð
Verjandinn tók fyrst fyrir handtöku
Guðjóns 12 nóvember 1976 Hand-
takan var framkvæmd samkvæmt fyrir-
mælum Karls Schutz og Arnar
Höskuldssonar, en engin handtökuúr-
skurður lá þá fyrir Þetta var á virkum
degi og fékk dómarinn ekki upplýsing-
ar um handtökuna fyrr en um kl
19 00 en handtakan fór fram um
morguninn Hefðu þar því einnig verið
brotin ákvæði bæði stjórnarskrárinnar
og laga um meðferð opinberra mála
um afdráttarlausa fyrirtöku mála hand-
tekins manns hjá dómara Þegar
gæzluvarðhaldsúrskurðurinn var
kærður til Hæstaréttar var ekki tekin
bein afstaða til þessa tilviks, en sam-
þykki sakbornings fyrir handtökunni
hefði verið fyrir hendi
Verjandinn sagði ennfremur, að það
hefði komið illa við skjólstæðing sinn,
að dómaraskipti urðu fljótlega i málum
hans
Minnisleysi Guðjóns
Verjandinn mótmælti síðan því sem
fram kom í sóknarræðu vararíkissak-
sóknara um að Guðjón hefði við
rannsókn málsins verið mjög ósam-
vinnuþýður, verið með útúrsnúninga
og borið fyrir sig minnisleysi.
Veturinn 1974—1975 hefði
Guðjón verið mjög þunglyndur og ekki
verið með sjálfum sér, eins og hann
hafði skýrt frá við yfirheyrslur Hefði
það m a verið vegna þess, að faðir
hans lézt á þeim tíma og dóttir hans
varð fyrir slysi. Keflavikurferðin hefði
öll verið í þoku. Hún hefði smám
saman rifjazt upp fyrir honum, en hann
aldrei viljað fullyrða neitt' nema það
sem hann væri viss um að hefði gerzt
Hann minnist einhvers úr ferðinni til
Keflavikur, og að þar hefði einhver
vitleysa komið fyrir. Á heimleiðinni til
Reykjavíkur hefði Sævar sagt við sig,
að nú væri hann samsekur um morð,
og síðan man hann seinast eftir sér
heima
í skýrslu sem tekin var af Guðjóni
29 nóvember skýrir hann frá því að
hann hefði heyrt á tal Sævars
Ciesielski og Erlu Bolladóttur þar sem
þau ræddu um Geirfinnsmálið, og þá
hefði Erla sagt, að hann (Guðjón) væri
búinn að gleyma þessu öllu.
Er einhver aðili
að málinu
enn óþekktur?
Hann hefur ennfremur sagt við yfir-
heyrslur að honum finnist vanta ein-
hvern mann ( málið Eitt sinn hefði
hann, þegar hann var i fylgd með Erlu
og Sævari, séð þau tala við mann í
Ijósum leðurjakka, sem hann sjálfur
þekkti ekki Og þennan mann segist
hann hafa séð siðan í bíl með Erlu við
sælgætisverzlun í Reykjavík, en þess-
um framburði hefur Erla neitað
Verjandinn sagði. að þetta sýndi, að
ekki væru öll kurl komin til grafar í
þessu voðalega máli
Bílstjórinn
á sendibifreiðinni
Verjandinn tók það fyrir að sendi-
ferðabílstjórinn sem sakborningarnir
segja hafa venð á vettvangi, hefði í
fyrstu yfirheyrslu 13 desember 197.6
sagt, að hann hefði aldrei komið í
Dráttarbrautina i Keflavik. í skýrslu
sem tekin var af þessum manni daginn
eftir breytti hann aftur þeim framburði
sínum í yfirheyrslu 21 maí 1977
kveður hann sig hafa heyrt mannamál
og rifrildi i dráttarbrautinni og telur sig
þar hafa þekkt Sævar og Kristján
Viðar, en að hann hefði ekki beinlinis
séð átök þar En framburður Kristjáns
er á þá lund, að bilstjórinn hafi verið
sofandi er hann kom að honum i
sendibifreiðinni
Verjandinn spurði síðan hvort trúa
ætti þessum manni, hann væri ekki
ákærður i þessu máli, en hann hefði að
því er virtist verið kominn i Dráttar-
brautina á undan sakborningunum.
ViSurkenning Guðjóns
Verjandinn sagði að lagt hefði verið
fram skjal með viðurkenningu Guðjóns
um samsekt hans með hinum sakborn-
ingunum. Þetta skjal hefði ekki verið
ætlað sem dómskjal, heldur sem hjálp-
argagn við skýrslugerð
Sagði verjandinn, að af þessari
viðurkenningu Guðjóns mætti ráða, að
Guðjón gerði sér grein fyrir því, að
hann hefði farið til Keflavikur, verið þar
viðstaddur dauða Geirfinns og því
samsekur hinum sakborningunum.
Síðar í varnarræðunni tók verjand-
inn það fram, að skilyrði þess að
dæma mann samkvæmt 211 gr.
hegningarlaganna væri ásetningur um
manndráp Það, sem hugsanlega hefði
gerzt i Dráttarbrautinni, hefði verið
slys. Enginn sakbornmganna hefði
farið þangað með þeim ásetningi að
myrða Geirfinn Það væri ekki hægt að
staðhæfa að slikur ásetningur hefði
vaknað eftir að átökin byrjuðu, eins og
vararíkissaksóknari hefði gert í ræðu
sinni
Verjandinn sagði ennfremur. að það
hefði hvergi komið fram að Guðjón
hefði tekið þátt í þeim átökum sem
leiddu Geirfinn til bana
Frásagnirnar
óöruggar
Framburður allra sakborninganna
væri í miklu ósamræmi hver við ann-
an Verjandinn tók fyrir mikla lyfja- og
áfengisneyzlu Kristjáns Viðars á þess-
um tíma, hann hefði verið mjög sljór
og af þeim sökum væri vart hægt að
byggja á frásögnum hans um þá at-
burði sem gerast áttu i Dráttarbraut-
inni Hann tók einnig fyrir aðrar skýrsl-
ur sakborninganna og samprófanir,
sviðsetningu atburðanna í Dráttar-
brautinni og ósamræmið á milli þeirra
um allar aðstæður þar Hann benti
ennfremur á hæstaréttardóm frá 1969
þar sem ósamræmi i framburði vitna
leiddi m a. til sýknu.
Skjöl týnd
Verjandinn deildi mjög á frágang
bókana ýmissa skýrslna sakborning-
anna, þar sem ýmist vantaði upphafið
eða endinn. undirskriftir og staðfest-
ingar Hann nefndi fleira, sem honum
þótti áfátt um málsferð við rannsókn
málsins. m a það að skjöl hefðu týnzt,
og að við prófanir á tímalengd þeirri,
sem það hefði getað tekið sakborning-
ana að ferðast til Keflavikur, hefði ekki
verið tekið tillit til allra þátta varðandi
aðstæður sakborninganna. eins og til
farkosts þeirra o fl Verjandinn tók
fram, að þessi atriði breyttu þó ekki
því, að þeir hefðu átt þátt í hvarfi
Geirfinns Einarssonar, en það kæmi r
veg fyrir, að það hefðu verið þeir, sem
hringdu i Geirfinn, áður en hann fór að
heiman í seinna skiptið þetta kvöld
Verjandinn tiltók fleira, sem honum
þótti miður við rannsókn málsins, eins
og það hve lítið hefði verið fært til
bókar um sjálfstæðar frásagnir sak-
borninganna hvers fyrir sig, bæði
spurningar rannsóknarmanna og svör
sakborninganna við þeim
Refsingin — vafa ber að
skýra sakborningi í hag
Undir lok ræðunnar talaði verjand-
inn um heimfærslu háttsemi skjólstæð-
ings sins til refsiákvæða, og tilnefndi
þar bæði manndráp af gáleysi og 221
gr hegningarlaganna um að láta fyrir-
farast að koma manm til hjálpar. sem
staddur er í lifsháska Hann itrekaði
það að engin sönnun væri fyrir þvi í
þessu máli, að skjólstæðingur sinn
hefði átt þátt í átökum sakborninganna
og Geirfinns Síðan nefndi hann
ástæður til lækkunar refsingu, ef Guð-
jóni yrði dæmd refsing í málinu
í lok ræðu sinnar vitnaði hann i
lagaákvæði, þar sem þess er getið, að
skynsamlegan vafa um sekt sökunauts
ber að meta honum í hag
—SS/Á.J.R.
— Biko
Framhald af bls. 19
tölum viö sex lækna, sem skoöuöu
Biko í sömu viku og hann lézt.
Læknarnir vildu ekki segja skoð-
un sína á því hvort heilaskemmd-
ir Bikos hefðu stafað af ofbeldis-
aðgeröum.
Þá heldur blaðið þvi fram að
skömmu fyrir andlátið hefði ekk'
ert bent til þess að hungurverk-
fall væri farið að setja mark sitt á
Biko, en yfirvöld i Suður-Afríku
hafa haidið þvi fram að vikuna
áður en hann dó hefði hann neit-
að að borða.
— „Sævar hefur
fjarvistar-
sannanir...,,
Framhald af bls. 16
hann síðan mál þetta Kvað hann Erlu
Bolladóttur hafa átt upptökin eins og
fyrri daginn Hún hefði fyrst nefnt nöfn
þeirra manna, sem talað væri um að
hefðu ranglega verið leiddir inn i málið
og ekki hefði liðið langur tími þar til
hinir hefðu tekið undir framburð Erlu
Þannig væri það i öllu þessu máli, um
leið og einn segði eitthvað tæku hinir
óðar undir það alveg eins og sakborn-
ingarnir hefðu verið leiddir i yfirheyrsl-
unum af lögreglumönnunum Ein-
hverra hluta vegna hefðu þessir fjórir
menn verið teknir út úr af ótalmörgum
mönnum, sem Erla hefði nefnt, sem
viðstadda i fjörunni i Keflavik, svo sem
kaupsýslumenn í Reykjavík, ráðherra
og fósturföður Sævars Líklega væri
það vegna þess að i sambandi við
rannsóknina í Keflavik á sinum tíma
hefði skotið upp kviksögum um Klúbb-
mennina, kviksögum, sem erfitt var að
kveða niður og við seinni rannsókn
hafi lögreglumenn verið opnari fyrir
þessum möguleika en öðrum. Á þess-
um tima, i janúar 1976, hefði verið
orðið svo mikið umstang i kringum
þetta mál, stöðugar yfirheyrslur og
aukin gæzla i fangelsinu i Síðumúla að
Sævar hefði alveg verið orðinn ruglað-
ur Hann hefði því tekið undir fram-
burð Erlu og þannig hefði það ef til vill
þróast að þetta hefðu verið samræmd-
ar aðgerðir en Jón kvaðst ekki i nokkr-
um vafa um að það hefði ekki verið svo
i upphafi
SÉR ERLA
OFSJÓNIR?
Jón Oddsson sagði að i þessu sam-
bandi þyrfti að hafa i huga niðurstöðu
geðrannsóknar um það að Erla ætti
það til að sjá ofsjónir Hún sæi jafnvel
fólk i samræðum og þegar hún ætlaði
að blanda sér í umræðurnar hyrfi fólk-
ið Hefði fyrst borið á þessu hjá Erlu
þegar hún var að fara i sveit norður á
Strandir 10 ára gömul. Kvað Jón
margt fólk hafa borið um það vitni að
Erla hefði óvenju frjótt imyndunarafl
og væri oft erfitt að meta hvort hún
væri að fara með satt mál eða hugar-
burð
í framhaldi af gagnrýni á rannsókn
Geirfinnsmálsins sagði Jón að Sævari
hefðu verið lögð orð í munn í skýrsl-
um, af lögreglumönnunum sem önn-
uðust rannsóknina Mörg mistök hefðu
verið gerð við rannsóknina, til dæmis
þau að úrskurða mann nokkurn i
gæzluvarðhald um tíma, sem hefði
gefið sig fram og lýst sig viðriðinn
málið Var maðurinn búinn að telja sér
trú um að hann væri flæktur í málið,
að sögn Jóns, en siðar kom í Ijós að
þetta var drykkjuraus Samt hefði hann
verið úrskurðaður i gæzluvarðhald
Hann sagði að mörg mistök mætti
fremur rekja til slæms aðbúnaðar i
fangelsinu en lögreglumannanna
sjálfra Þá gagnrýndi Jón ummæli
rannsóknarmanna og forystumanna
dómsmála í blöðum eftir að talið var að
rannsókn væri lokið, þar sem menn
hefðu setzt í dómarasæti án þess að
það væri þeirra hlutverk. Þannig hefði
t d dómsmálaráðherrann Ólafur
Jóhannesson sagt í Morgunblaðinu að
martröð væri af þjóðinni létt og það
hefði vissulega verið slæmt ef mál
þetta hefði ekki upplýstst.
Jón Oddsson taldi að refsilækkunar-
sjónarmið ættu að ráða ef svo óliklega
vildi til að Sævar yrði dæmdur sekur af
ákærum um rangar sakargiftir
SÆVAR SAGÐI
AÐ ERLA GÆTI
LAMIÐ SIG
Að siðustu ræddi verjandinn nokkuð
um Sævar sjálfan og leitaðist við að
sýna fram á að hann væri ekki höfuð-
paurinn í þeim hópi, sem hann um-
gekkst Þvert á móti hefði hann verið
undir áhrifum annarra, svo sem Erlu
og einmg Guðjóns, sem var gamall
kennari hans en Jón taldi að vinátta
Sævars og Guðjóns hefði breytt mjög
lífi Sævars, hann hefði farið að um-
gangast eldra og betur menntað fólk
en áður og hjá því hefði hann kynnst
fiknilyfjum Það væri alrangt að Erla
væri handbendi Sævars. þvert á móti
væri Sævar samkvæmt áliti geðlækna
með mun lægri greindarvisitölu en
Erla. Sævari hefði verið att út í ýmis-
legt, t.d. að útvega fíkniefni, og hann
hefði verið hæddur og niðurlægður af
hinum Til dæmis hefði Erla talað mjög
neikvætt um Sævar i skýrslu og það á
persónulegan hátt, en Sævar hins
vegar sýnt i sínum samtölum við geð-
lækna, að hann bar umhyggju fyrir
Erlu Þá hefði Guðjón látið mjög niðr-
andi ummæli falla um Sævar. ummæli
sem Jón Sigurðsson, núverandi rit-
stjórnarfulltrúi Tímans og fyrrum fram-
kvæmdastjóri Menntamálaráðs, hefði
staðfest fyrir rétti, en hann var sam-
starfsmaður Guðjóns hjá Menningar-
sjóði Einnig hafði Jón það eftir
Sævari, „að kona hans gæti lamið
hann,” en Sævar er mjög litill maður
vexti og grannur, 1,65 sm.á hæð og
50 kg að þyngd en Erla er 1,68 sm á
hæð og 58 kg Þá nefndi Jón að
Sævar hefði fengið versta meðferð í
fangelsinu, i og með vegna ættarnafns-
ins, sem væri óvanalegt pólskt ættar-
nafn Eitt sinn hefði t.d. komið maður
frá bandaríska sendiráðinu og bar
hann lika pólskt ættarnefn Hefðu þá
ýmsir tengt Sævar við erlendar Mafíur
Jón lagði því næst málið i dóm enda
varnarræðu hans hér með lokið
-----------------SS.
— Leið tólf
Framhald af bls. 3.
ast í hendur, ýmist rís söguper-
sónan á hæstu tinda lífsánægjunn-
ar eða hrapar niður i dýpstu gjár
örvæntingarinnar, fangi sinna eig-
in athafna eða athafnaleysis.
Svo fara leikar að söguhetjan
nær sér i konu, en það virðist ekki
gefa lífi hans neinn tilgang þrátt
fyrir að allt tengdafólkið reyni að
koma honum i skilning um að lífs-
ins sé að leita uppi í Breiðholti:
grunnmúrað i steinstypu. Leið
unga fólksins á að liggja í leið 12,
Hlemmur-Fell. I augum hins unga
manns er það hins vegar ekkert
spennandi leið og með öllu til-
gangslaus, en örlögin haga því svo
að í leið 12 öðlast hann fyrst til-
gang í lífinu — eða svo heldur
hann. Sá tilgangur er holdi klædd-
ur og af veikara kyninu.
— Við stjórnvöl
borgar
Framhald af bls. 21
Opið og
lýðræðislegt
stjórnkerfi
borgarinnar
Sp.: Þú ert yngsti borgarfull-
trúi Sjálfstæðisflokksins, Davfð;
hvern veg kom stjórnkerfi
borgarinnar þér fyrir sjónir.
Sv.: Já, það er rétt. Ég var ung-
ur kjörinn í borgarstjórn, þá enn
við nám í háskóla. Stjórnkerfi
borgarinnar kom mér á margan
hátt skemmtilega á óvart. Ég tel
það mun opnara og skilvirkara en
ríkiskerfið. Það er mun au.ðveld-
ara fyrir almenning, hvern ein-
stakan borgara, að afla sér upp-
lýsinga um einstaka þætti stjórn-
kerfis borgarinnar og borgar-
stofnana en ríkisins. Meiri skiln-
ingur virðist ríkjandi hjá Reykja-
víkurborg en í ríkískerfinu, að
stjórnkerfið sé sameiginlegt þjón-
ustukerfi fólksins, sem borgina
byggir. Fulltrúar minnihluta sem
meirihluta eiga sæti i öllum
nefndum og ráðum (stjórnum
borgarstofnana) og hafa því að-
stöðu til að gagnrýna meðferð
mála, meðan þau eru enn á undir-
búningsstigi. Allt stjórnkerfið er
opnara og lýðræðislégra en ella.
Þetta lýðræðislega aðhald er tölu-
verð trygging fyrir þvi að vel og
rétt sé að málum staðið. Þá er
Starfsvenja að kalla til skrafs og
ráðagerða fulltrúa þeira aðila,
sem hagsmuna hafa að gæta við
ákvarðanatöku í stærri málum.
Ég held að þessar staðreyndir séu
þættir í því, að stjórn Revkja-
víkurborgar hefur ætíð yfir sér
ferskan blæ. Þá hefur þess jafnan
verið gætt að kalla til unga menn
og konur til pólitískrar forystu
hjá borginni, sem tryggt hefur
tengsl við yngri íbúa hennar og að
andblær nýrra viðhorfa hefur
ætíð verið þar til staðar. —sf.