Morgunblaðið - 19.04.1979, Blaðsíða 32

Morgunblaðið - 19.04.1979, Blaðsíða 32
32 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. APRÍL 1979 Þorv. Garðar Kristjánsson: Þorv. Garðar Kristjánsson (S) mælti nýlega fyrir til- lögu um endurskoðun fram- kvæmda í orkumálum 1979, sem hann flytur ásamt fleiri þingmönnum Sjálfstæðis- flokks. Tillagan miðar að því að hraða orkufram- kvæmdum þann veg, að innlendir orkugjafar komu fyr í stað innfluttra, vegna þjóðhagslegra sjónarmiða; að orkunýting verði ódýrari almenningi og atvinnu- vegum; og að afgangsorka verði nýtt betur. Verkefni til endurskoöunar Þorv. Garðar Kristjánsson (S) sagði endurskoðunina sérstaklega Ein af mörgum hitaveituframkvæmdum 1974 — 1978 var Hitaveita Suðurnesja. Hér sjást þingmennirnir ólafur G. Einarsson og Matthías Á. Mathiesen, ásamt Eiríki Alexanders- syni sveitarstjóra við mannvirki fyrirtækisins. Hraða þarf nýtíngu innlendra orkugjafa eiga að beinast að eftirfarandi verkefnum: • — 1) Hraðað verði lagningu aðalháspennulínu rafmagns til þess að draga úr vinnslu raforku með díeselvélum og hagnýta megi rafmagn til húshitunar, þar sem jarðvarma nýtur eigi. • — 2) Hraðað verði styrkingu rafdreifikerfis í sveitum, svo þar megi koma við rafhitun í auknum maeli. • — 3) Lokið verði við sveita- rafvæðingu. • — 4) Aukin verði jarðhitaleit og hagnýttir verði til fulls jarðbor- ar ríkisins í því skyni en fullnýting þeirra mun ekki ráðgerð á árinu. • — 5) Hraðað verði fram- kvæmdum við hitaveitur og fjar- varmaveitur. Fjármögnun framkvæmda Þorv. Garðar sagði að fjár- magna mætti þessar auknu fram- kvæmdir, sem verðþróun á olíu erlendis og aðstæður heimafyrir gerði í senn aðkallandi og arðbærar, bæði með lántökum og beinum lögum úr ríkissjóði, enda verði samhliða beitt niðurskurði í öðrum útgjöldum ríkissjóðs í því skyni. Benti hann á að markaðs- verð á olíu í Rotterdam, sem ræður innflutningsverði til íslands (frá fram yfir launaþróun, sem er eðlileg viðmiðun fyrir þau svæði, sem ekki njóta jarðvarma, sýnir ljóslega hvern veg þessi hækkun kemur við heimilin, kostnaðarlega, auk áhrifa á gjaldeyrisstöðu þjóðarbúsins. Olíustyrkurinn Þorv. Garðar vék síðan nokkrum orðum á olíustyrknum, sem hafi verið hugsaður til að jafna að nokkru kostnaðarmun húshitunar á jarðvarma- og olíusvæðum. í upphaflegum lögum frá 1974 hafi verið gert ráð fyrir 1% gjaldi á söluskattsstofn til að standa undir þessum jöfnunarstyrk. Þrátt fyrir þá hækkun, sem orðið hefur á olíu frá því lögin voru sett og þrátt fyrir það að álagningarstofninn, sem gjaldið til að mæta styrknum er lagt á, hafi margfaldast á þessu tímabili, hefur styrkurinn einungis hækkað um 44% á einstakling á olíusvæðum. Þetta er ekki mikið, sérstaklega þegar þess er gætt, að á tímabilinu 1971—78 fengu íbúðasvæði með tæplega 50.000 manns hitaveitur, lang- samlega stærstur hluti í tíð fyrrv. ríkisstjórnar. Munaði þar mest um hitaveitu til nágrannabæja Reykjavíkur, hitaveitu Suður-, Þorv. Garðar Kristjánsson alþ.m. að á síðasta stjórnartímabili. En mikið er enn ógert, sagði hann, er varðar aðalorkulínur í einstökum byggðarlögum. Allur dráttur í þessum efnum veldur miklum þjóðhagslegum skaða og leggur óheyrilegar byrðar á íbúa ein- stakra byggðarlaga. Og keyrt hef- ur um þverbak í þessum efnum við sífelldar olíuverðshækkanir. Gleggsta einstaka dæmið í því efni er drátturinn á tengingu Vest- fjarða með Vesturlínu. Við stofnun Orkubús Vestfjarða 1977 var gert ráð fyrir að Vesturlínu yrði lokið í október 1979. Núverandi stjórn- völd hyggjast víkja frá þessari tímasetningu og draga verkið á langinn. Miðað við að lagningu Vestur- línu verði ekki lokið fyrr en í árslok 1980, í stað fyrri tíma- ákvörðunar, verður aukinn kostn- aður Orkubúsins vegna diesel- keyrslu um 1500 m.kr. Hér er ein röksemdin enn fyrir hraðari fram- kvæmdum til nýtingar innlendrar orku. Mikilvægt fyrir strjálbýlid Þorv. Garðar sagði ákaflega mikilvægt að styrkja rafdreifi- kerfi í strjálbýli til að anna megi aukinni rafhitun, þar sem jarð- varma nýtur ekki. Þetta atriði snerti þó ekki einvörðungu þann efnahagsvanda, sem tengist olíu- verðshækkunum. Heldur og þann mikla vanda, sem okkur væri á höndum vegna offramleiðslu land- búnaðarafurða. Með styrkingu raf- dreifikerfið megi koma við margs konar léttum iðnaði í strjálbýli og skapa forsendur fyrir nýjum bú- greinum, sem aftur bjóði upp á atvinnutækifæri er nauðsynlegt sé að til verði samhliða framleiðslu- samdrætti í þeim búgreinum, sem framleiði verulega umfram eftir- sprun og afsetningarmöguleika. Þorv. Garðar sagði að Orkuráð hefði lagt einróma til við iðnaðar- ráðherra, að á næstu 8 árum verði árlega varið fjárhæð, sem að framkvæmdagildi svaraði til 1100 m.kr. á verðlagi í byrjun þessa árs til að styrkja rafdreifikerfi í strjálbýli. Gerði ÞGKr. í ítarlegu máli grein fyrir, hvern veg hugsað væri að standa að þessum fram- kvæmdum, sem því miður er ekki rúm til að rekja hér í blaðinu. Sveitarafvæðing Þorv. Garðar sagði að sveitaraf- væðing hefði nú staðið í aldar- fjórðung. Nú væri svo komið að aðeins væru 50 býli eftir, sem gert er ráð fyrir í tillögum Orkuráðs að fái rafmagn, en þá eru enn 40 býli, sem sinna verður með öðrum hætti. Þessi framkvæmd er stórt réttlætismál, sagði hann, en hún kostar fjármagn, eins og aðrar framkvæmdir. Því miður er raun- verulega ekkert ætlað til þessara mála á fjárlaga- og framkvæmda- áætlun þessa árs. Aukin jaröhitaleit Þorv. Garðar sagði á því engan vafa, að jarðvarminn væri lang- hagkvæmasti orkugjafinn til upp- hitunar húsa hérlendis. Af þeim sökum sé brýnt að auka jarðhita- leit og hagnýta til fulls þá jarð- bora, sem tiltækir eru. Eins og nú horfi sé hins vegar stefnt í hæga- gang á þessu ári á þessum vett- vangi. Möguleiki er hins vegar talinn á því að 80% ^þjóðarinnar geti notið jarðvarma. A þessu sviði vannst mikið á liðnu stjórnartíma- bili en áfram þyrfti að halda af fullum krafti. Þorv. rakti þróun fjárveitinga og lánsfjárútvegunar til jarðhitaleitar á líðandi áratug og taldi, að núv. stjórnvöld þyrftu að ganga rösklegar til verks en nú væri ráðgert. Sama gilti um fram- kvæmdir við hitaveitur og jarð- varmaveitur. svo leysa mætti rán- dýra, innflutta orkugjafa af hólmi sem allra fyrst. Þorv. Garðar lagði áherzlu á, að sú stefnumörkun, sem fælist í tillögu sjálfstæðismanna, byggðist á arðsemi framkvæmdanna, bæði gjaldeyrissparnaði fyrir þjóðarbú- ið, er innlend orka kæmi í stað hinnar innfluttu, og fyrir heimilin, sem byggju að margföldum hús- hitunarkostnaði í samanburði við jarðvarmasvæðin. Aðstæður væru þær, að þessar framkvæmdir ættu að hafa forgang en ekki að lenda í samdráttar- og niðurskurðar- stefnu stjórnvalda. 100-150% hækkun gasolíu frá 1978 1200% hækkun hitunarkostnaðar með olíu frá 1973 40-50 þús. manns fengu hitaveitu liðið kjörtímabil Húshitun með olíu 5 sinnum hærri en í Rvík Dýr seinkun Vesturlínu Sovétrikjunum), hafi í febrúar- mánuði sl. verið 100—150% hærra en meðalverð olíu árið 1978. Þó sú hækkun verði e.t.v. ekki varanleg, væri sýnt, að bregðast þyrfti við með þeim hætti, sem tillagan gerði ráð fyrir, ef fyrirhyggja og fram- sýni réði ferð. Húshitun meö olíu margfaldast í kostnaði Þorv. Garðar vitnaði til útreikn- inga, v'arðandi verðreikninga hús- hitunar með olíu, sem Jóhann Bjarnason, framkv. stj. Fjórðungs- sambands Vestfjarða, hefur unnið. Þar sést að gasolía til húshitunar hefur hækkað úr kr. 5,30 hver lítri í júlí 1973 í kr. 68,90 1. marz 1979 — cða um 1200% — sem þýðir að verðið hefur þrettánfaldast. Þar með er sagan ekki öll sögð, því spáð er, að gasolíulítri geti farið í yfir 90 krónur áður en langt um líður og þá hefur verðið sautjánfaldast frá 1973. Á sama tíma sem þessi hækkun hefur orðið, hækkaði tímakaup verkamanna í fiskvinnu vestur í ísafirði um 623%, sem er 7,23-földun. Verðskriður olíunnar nesja, hitaveitu Akureyrar, Siglufjarðar o.fl. staða. Þorv. Garðar gerði og ítarlegan samanburð á olíu og raforkuverði. Ef við gefum okkur að olían sé 100, sagði hann, þá er rafmagnskostn- aður í Reykjavík 48, á RARIK-svæðinu 82, hitaveita í Rvík 22, Suðurnesjum 47, Akureyri 58. Það er 5 sinnum meiri húshit- unarkostnaður hjá heimilum á olíuhitunarsvæðum en í Reykja- vík. Ég hygg að þessi samanburður skýri þá áherzlu, sem leggja verð- ur á orkuframkvæmdir, ekki sízt í þágu þess fjórðungs þjóðarinnar, sem enn verður að búa að olíuhit- un húsnæðis. Meginverkefni Þorv. Garðar sagði meginverk- efni í orkumálum undanfarið hafa verið samtenging landsins í eitt raforkukerfi, bæði af hagkvæmn- is- og öryggisástæðum. Samteng- ing og samstarf á landsvísu sé nauðsynlegt, hvern veg sem eign- arfyrirkomulagi verður annars fyrir komið. Mikið hafi áunnizt í þessu efni með Norðurlínu og Austurlínu, sem unnið hafi verið Mjólkárvirkjun II tekin í notkun hjá Orkubúi Vestfjarða. Form Orkubúsins, Guðm. H. Ingólfsson, flytur ávarp.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.