Morgunblaðið - 10.08.1982, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. ÁGÚST 1982
„Ég tel vínnuna fyrir öllu“
segir Eggert Guðmundsson listmálari
Eggert Guðmundsson
listmálari hefur málað
tvær myndir, þar sem
myndefnið er landnám
Grænlands, til að minnast
þess að þúsund ár eru nú
liðin frá því að norrænir
menn námu þar land, eins
og minnst hefur verið á
Grænlandi að undan-
förnu. í tilefni af því, hafði
Morgunblaðið samband
við Eggert og spurði hann
fyrst um tildrögin að því,
að hann málaöi þessar
myndir.
„Ég hef fimm sinnum verið í
Grænlandsferðum, fyrst fyrir
15 árum, en þá bauð Flugfé-
lagið mér til Austur-Græn-
lands, í fyrstu túristaferð sem
þangað var farin. Síðan fór ég
tvisvar til Bröttuhlíðar og var
dálítið hrifinn af aðstæðum
landnámsmannanna þar og
fór strax að hugsa um, að það
hefur enginn gert neitt í sam-
bandi við landnám íslendinga
á Grænlandi og gerði skissur,
sem ég hef síðan safnað sam-
an. Þá fór ég til Angmagssalik
og var þar í nokkra daga og
fékk að sigla þar töluvert með
hóteleigandanum, því að hann
hafði skip gangandi til að
flytja ferðamenn, og ég kynnt-
ist dálítið ísnum við það og fór
að hugsa að það hefði verið
erfitt fyrir þessi litlu skip að
fara í gegnum þetta allt og
önnur myndin á sína kveikju í
því. Ég fór til Bröttuhlíðar
núna síðast til að sjá betur að-
stæður, hvar þeir mundu hafa
lent og annað slíkt og þetta er
í stórum dráttum aðdragand-
inn að gerð myndanna. Hin
myndin er af Eiríki rauða,
þetta hefur verið mikilúðlegur
karl, sterkur og harður. Svo er
ég einnig með stærri mynd í
smíðum um þetta sama efni og
meiningin er að sýna þessar
myndir allar í haust, á sýn-
ingu sem ég ætla að hafa í
október. Svo er ég að vinna að
teikningu af konu Eiríks, sem
reisti fyrst manna kirkju í
Grænlandi. Ég er með hana í
frumteikningu og meiningin
er að ljúka henni fyrir haust-
ið.“
Hvað með andlitið á Eiríki,
hafðirðu einhverja fyrirmynd?
„Nei þetta var svona ákveð-
in stemning, áhrif frá staðn-
um, sem komu svona út. Ég
vann þessa mynd hratt og það
verður oft best þegar svo er.
Ég hafði engan ákveðinn
mann í huga, ekki úr okkar
lífi, þetta hefur bara komið
svona fram, þegar ég hef verið
að vinna. Kannski hefur karl-
inn verið ánægður með að
maður skyldi minnast hans og
haft einhver áhrif, það gæti
alveg eins verið."
Getur þú sagt mér eitthvað frá
þessari sýningu, sem þú fyrir-
hugar að halda í haust?
„Nei, ekki beint, annað en
það, að ég ætla að halda nokk-
uð stóra sýningu, þar sem ég
verð aðallega með myndir úr
íslensku þjóðlífi. Hún verður í
heimkynnum Oddfellow-regl-
unnar, þeir hafa boðið mér að
halda hana hjá sér og ætla að
aðstoða mig við hana. Ég ætl-
aði ekki að halda neina sýn-
ingu, ég er orðinn allt of gam-
all, 76 ára, en ég ákvað að
halda þessa sýningu til að
sýna hvað aldraður maður get-
ur gert á ári hins aldraða
manns. Þeir kipptu af mér
listamannsstyrknum í tilefni
ársins, sennilega vegna þess
að ég er orðinn of gamall. Ég
fékk fyrst listamannastyrk
1940 og það er dálítið erfitt að
skilja þetta. Það er ekki eins
og maður sé sestur í helgan
stein, ég vinn þetta 12—14
tíma á dag, alla vega á meðan
á undirbúningnum að þessari
sýningu stendur. Mér líður
líka best þegar ég er að vinna.
Fyrir þrem árum átti ég við
dálítið heilsuleysi að stríða, í
fyrsta skipti á æfinni, og
þurfti að liggja á spítala. En
ég er ánægður þegar ég vinn,
þá finn ég að ég er glaður og
kátur og þá batnar heilsan. Ég
tel vinnuna fyrir öllu,“ sagði
Eggert Guðmundsson listmál-
ari að lokum.
Eggert Guðmundsson stendur við málverkin, sem hann hefur málað í tilefni 1000 ára landnáms íslendinga á
Grænlandi.
Staraflóin
og starinn
EftirSigurð H. Richter
dýrafrœðing
Staraflóin (Ceratophyllus gall-
inae) ætti samkvæmt latneska
heiti sínu fremur að nefnast
hænsnafló. Það er a.m.k. víst að
hún getur lifað á mörgum tegund-
um fugla, en algengust er hún á
spörfuglum er gera hreiður sín
hátt yfir jörðu. Hún er útbreidd í
Evrópu og N-Ameríku og hefur án
efa verið lengi til hér á landi.
Lífsferill og lifnaðarhættir
staraflóarinnar eru þessir: Full-
orðnu flærnar lifa í eða við hreiðr-
in og sjúga blóð úr fuglum þeim er
þar búa. Þær eru dökkbrúnar eða
nær svartar, 2—3 mm á lengd,
þunnvaxnar til hliðanna og búa
yfir mikium stökkkrafti. Flærnar
verpa eggjum sínum í hreiður
fuglanna og úr flóaeggjunum
koma ormlaga lirfur er lifa á ýms-
um lífrænum efnum í hreiðrinu,
m.a. skít fullorðnu flóanna. Þegar
líður að hausti hætta lirfurnar að
hreyfa sig, mynda um sig harða
skurn og kallast þá púpur. Á
púpustiginu verður gagnger breyt-
ing á dýrunum frá lirfum í full-
orðnar flær. Næsta vor þegar fugl-
inn kemur aftur í hreiðrið, klekst
fullvaxna flóin út úr púpuhamn-
um og tekur að sjúga blóð.
Staraflóin finnst á ýmsum teg-
undum fugla hér á landi og hefur
án efa stundum lagst á fólk. Það
var þó fyrst eftir að staranum fór
að fjölga hérlendis og hann tók að
breiðast út suðvestanlands, þ.e.
undanfarin 15 ár, að staraflóin fór
að verða mönnum algengt vanda-
mál. Starinn er að því leyti ólíkur
flestum öðrum fuglum, að hann
sækist mjög eftir að gera sér
hreiður við og í húsum manna og
er þá stundum mjög aðgangsharð-
ur. Lifir hann því oft í mjög nánu
sambýli við menn.
Flestar flær eru bundnar við að
sjúga blóð úr fáum náskyldum
tegundum dýra, en séu þær soltn-
ar, geta þær bitið önnur dýr. Þess
vegna getur staraflóin bitið menn,
en hún getur ekki lifað af blóði
þeirra til lengdar.
Flóarbit finnst venjulega sem
Fullorðin starafló, egg, lirfa og púpa.
lítið, hart, rautt þykkildi og fylgir
því mikill kláði. Oft sést gatið eft-
ir stungu flóarinnar í miðjunni.
Nær ómögulegt er að þekkja fló-
arbit frá biti eða stungum margra
annarra smádýra. Einnig eru
viðbrögð einstaklinga við þessum
bitum mjög misjöfn. Sumir bólgna
mjög en aðrir verða lítið við þau
varir. Algengast er að flóabit séu
á fótleggjum manna.
Nokkur hætta er á biti meðan
starinn og ungar hans eru í
hreiðrum eða fyrst eftir að þeir
eru farnir. Mest virðist þó vera um
bit seinni part vetrar og á vorin
áður en starinn kemur í hreiðrið á
ný. Fullvaxnar flær eru þá í óða
önn að koma úr púpum sínum og
er þetta kynslóðin sem orpið var
sumarið áður. Oft skipta þessar
nýju flær tugum eða hundruðum
Talsvert hefur verið
um það á undanförnum
árum að svonefndar
staraflær bíti fólk hér á
landi og hafa þær sums
staðar orðið hin versta
plága. I þessari grein er
sagt í stuttu máli frá
þessari fló, lifnaðarhátt-
um hennar og útrým-
ingu, svo og hvernig lifa
megi í sátt við starann.
!!
•\