Morgunblaðið - 05.07.1984, Blaðsíða 35

t.«or t rr’rr ? flTinifTTiTMMT’í mnuwnnffm*
Nanna varö fyrir því mikla áfaili
fyrir allmörgum árum að hreppa
sjúkdóm sem svipti hana minninu.
MeÖ óbilandi kjarki og þrautseigju
sem var nálega ofurmannleg barð-
ist Hjálmar fyrir því að Nanna
fengi einhverja bót meins síns, þó
læknar teldu það borna von, og
fékk því framgengt að hún væri
ekki lokuð inná hæli. Þó árangur
þessarar linnulausu viðleitni bæri
ekki þann árangur sem til var
stefnt, þá var verulega hjartnæmt
að fylgjast með því hvernig Nanna
átti afturkvæmt í mannlegt sam-
félag, með þeim annmörkum sem
óminni eru samfara, og hve sam-
hentir þeir feðgar voru í tillits-
semi, umhyggju og blíðlæti við
hina ógæfusömu húsmóður.
Ég hygg að fátt lýsi betur lynd-
iseinkunn og hugarþeli Hjálmars
heitins en þrotlaus barátta hans
fyrir bata konu sinnar, og er þó
vissulega af mörgu öðru að taka.
Þar get ég trútt um talað.
Um leið og ég kveð ljúfan vin,
sem reyndist mér hollari og
drenglundaðri en flestir aðrir,
sendi ég börnum hans, stjúpdótt-
ur, eftirlifandi konu, fjórum
systkinum og öðrum aðstandend-
um hugheilar samúðarkveðjur
með þeim huggunarorðum, ef þau
mættu sefa sárasta sviðann, að
slikan mannkostamann sem
Hjálmar Ólafsson var geyma allir
sem til hans þekktu í þakklátri
minningu. Fordæmi hans verður
stöðug áminning til okkar, sem
eftir lifum, um að leggja heila
hönd á þann plóg sem rótar upp
harðbölum mannlífsins, svo þar
megi rækta þau litfögru blóm sem
látnum vini varð stundum skraf-
drjúgt um. Dæmi hans mun geym-
ast að hausti og ári og um langan
aldur.
Sigurður A. Magnússon
Þegar ég frétti óvænt andlát
Hjálmars Ólafssonar, þá komu
upp í hugann ýmsar gamlar og
góðar minningar.
Hjálmar Ólafsson var einn af
þeim mönnum, sem ekki gleymast.
Hann kunni ódæmi af sðgum og
vísum, og frásagnarsnilldin brást
honum seint. Ég minnist þess er
við fórum saman til Vejle í Dan-
mörku fyrir nokkrum árum á fund
og vorum svo saman í borginni við
sundið á eftir. Söguslóðir íslend-
inganna í Kaupmannahöfn voru
honum helgir staðir líkt og Þing-
völlur og Skálholt. í hans augum
voru þær hluti af íslandi, sögu
þess og menningu.
Þá var það ekki sfður ógleyman-
legt að heyra hann flytja tækifær-
isræður í samkvæmum á góðum
dögum, þá lék hann á als oddi og
það gneistaði af meitluðu málfari
hans. En skap hans var eins og
íslenskt veðurfar. Það gat stormað
skyndilega eftir blíðuveður og það
gat lægt jafnskyndilega aftur.
Ekkert var Hjálmari leiðara en
langvarandi lognmolla og aðgerð-
arleysi.
Mörgum finnst í dag, að norræn
samvinna og norræn vinátta séu
jafn sjálfsagðir hlutir eins og sól
og regn, en ef þess er gætt, að
fyrir rúmri öld þá börðust þessar
þjóðir og kúguðu hver aðra, þá má
það ljóst vera, að mikið hefur
breyst á hundrað árum i þessum
efnum. Ekki er að efa, að norrænu
félögin eiga stóran þátt í þeirri
hugarfarsbreytingu, sem orðin er
á þessari öld hér á Norðurlöndum.
Andi hinnar norrænu samvinnu er
hugsjón, sem vitrir og framsýnir
menn hrundu úr hlaði, og síðan
hefur þessi hugsjón verið borin
uppi af eldheitum baráttu-
mönnum. Einn af þeim var
Hjálmar Ólafsson. Af öllum þeim
störfum, sem hann fékkst við á
lífsleiðinni — og þau voru hreint
ekki svo fá — þá átti starfið í
Norræna húsinu ekkert skylt við
brauðstrit — heldur var það hug-
sjón og þar voru mínútur aldrei
taldar.
Þegar Hjálmar ólafsson varð
formaður Norræna félagsins á ís-
landi árið 1975, þá kom fljótt í
Ijós, að hann ætlaði sér stóra
hluti. Árangurinn liggur á borð-
inu, Norrænu félögin á íslandi eru
langtum fjölmennari en á öðrum
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. JÚLÍ1984
Norðurlöndum miðað við fólks-
fjölda, og æ fleiri svið koma þar til
umfjöllunar. Hjálmar var oft
fljótur að finna réttar leiðir og
rétta menn til að koma málum f
höfn.
En nú er skip i nausti, Norræna
félagið á á bak að sjá foringja,
sem stóð báðum fótum í ístaðinu.
Skarð hans verðu vandfyllt. Ég vil
þakka honum örugga forystu og
margar góðar endurminningar.
Eiginkonu hans og börnum votta
ég innilega samúð mína.
Þorvaldur Þorvaldsson, Akranesi.
Hjálmar Ólafsson er látinn —
samferðamaður og félagi í fjölda
ára alfarinn á besta aldri. „Svo
ungur með fullt af verkefnum,
sem hann átti ólokið," sagði einn
vinur hans. Okkur finnst að ekkert
hafi legið á — öll rötum við loka-
sprettinn. En við höfum ekki til-
lögurétt — það er einn sem ræður.
Hjálmar var eldhugi, en þeir
eru ekki margir með hverri kyn-
slóð. Það var lífsfylling að þekkja
hann og vinna með honum. Við
verðum að sætta okkur við að þvf
er lokið og enginn kemur f staðinn,
þó sagt sé að maður komi manns í
stað. Stórt hjarta er hætt að slá.
Hjálmari voru falin mörg verk-
efni — sum erfið — en hann leysti
þau.
Ég veit að tilveran er meira en
það sem ég sé. Ég trúi að nú hafi
höfund hennar vantað boðbera til
einhvers verkefnis, sem við ekki
þekkjum — þvf ber aðeins að segja
þökk fyrir samfylgdina. Guð gefi
honum góða ferð og ástvinum
hans huggun.
Þórður J. Magnússon
Hjálmar ólafsson lést snögg-
lega á heimili sfnu i Kópavogi 27.
júní sl., tæplega sextugur. Hann
skildi víða eftir sig spor og verða
eflaust ýmsir til að minnast hans
að leiðarlokum. Ég læt öðrum,
mér þar um fróðari eftir að rekja
ættir hans og uppruna og ýmis
störf, en vil með nokkrum orðum
minnast hans sem samstarfs-
manns.
Hjálmar réðst kennari í dönsku
að Menntaskólanum við Hamra-
hlíð sumarið 1970 og starfaði þar
síðan, þegar frá er talið vetrar
orlof. Hann var vel búinn undir
kennslu við menntaskóla, með
próf í ensku, dönsku o.fl. frá Há-
skóla íslands og verulegt viðbót-
arnám við norrænar menntastofn-
anir. Auk þess hafði Hjálmar
langa starfsreynslu að baki sem
kennari við gagnfræðaskóla.
Þegar Hjálmar kom til starfa í
Menntaskólanum við Hamrahlíð
var þar hafinn undirbúningur að
nýju skipulagi skólans, sem sfðan
hefur sett mark sitt á marga
framhaldsskóla aðra. Guðmundur
rektor Arnlaugsson fékk þá heim-
ild ráðuneytis til að ráða aðstoð-
arskólastjóra, konrektor, og tók
Hjálmar það starf að sér, fyrstur
manna við menntaskóla hérlendis.
Þegar staða konrektors var skil-
greind með lögum var Hjálmar
formlega skipaður í starfið haust-
ið 1972 og gegndi þvf sfðan um
árabil.
Árið 1972 tók til starfa við skól-
ann kvöldskóli fyrir fullorðna, öld-
ungadeild. Daglegur rekstur deild-
arinnar var fyrstu árin að mestu í
höndum Hjálmars ólafssonar, og
margir nemendur deildarinnar frá
þessum árum minnast hans með
hlýju og þakklæti.
Nokkru eftir að Hjálmar kom að
Menntaskólanum við Hamrahlið
varð hann fyrir því þunga mótlæti
að eiginkona hans veiktist snögg-
lega og alvarlega og hefur síðan
ekki gengið heil til skógar. Aldrei
hygg ég að drenglyndi Hjálmars
hafi betur komið f ljós en þá, svo
vel reyndist hann konu sinni í erf-
iðum sjúkleika. Þau hjón eiga
fjóra mannvænlega syni, sem
stóðu við hlið föður sfns í þessum
þrengingum, þótt ungir væru að
árum. Minntist hann þess stund-
um við mig, þegar talið barst að
högum fjölskyldunnar.
Síðustu árin hvarf Hjálmar frá
stjórnunarstörfum við skólann, en
var þar dönskukennari til dauða-
dags, eins og fyrr segir. Hann
hafði þá með höndum auk kennsl-
unnar önnur trúnaðarstörf, eink-
um á vegum Norræna félagsins.
Ég á margar minningar af sam-
starfi okkar Hjálmars. Á erfiðri
stund í mfnu lifi sýndi hann mér
og mínum hlýju og samhygð, sem
ég mun aldrei gleyma. Á fyrstu
starfsárunum í Menntaskólanum
við Hamrahlíð var Hjálmar löng-
um hrókur alls fagnaðar á sam-
komum kennaranna, þegar hann
hafði kannski grafið upp sönglag
við einhvern góðan texta íslenskan
og stýrði svo söngnum. Þannig vil
ég helst minnast hans.
Ég veit að ég rita fyrir hönd alls
starfsliðs Menntaskólans við
Hamrahlíð og nemenda skólans
eldri og yngri, þeirra er kynntust
Hjálmari ólafssyni, þegar ég
votta samúð konu hans, Nönnu
Björnsdóttur, sonum þeirra hjóna,
Ólafi, Birni, Eiriki og Helga, dótt-
urinni af fyrra hjónabandi, Dóru,
tengdabörnum, barnabörnum og
fjölskyldunni allri.
Örnólfur Thorlacius.
Hjálmar Ólafsson, formaður
Norræna félagsins á íslandi, vann
óþreytandi fyrir norræna sam-
vinnu fram á sfðustu stund. Að-
eins tveim vikum fyrir andlát sitt
var hann nýkominn heim bæði frá
stjórnarfundi f Þórshöfn í Færeyj-
um, sem einn af meðlimum stjórn-
ar Norræna hússins hér, og einnig
frá Norrköping, sem er vinabær
Kópavogskaupstaðar og hélt nú
upp á 600 ára afmæli sitt.
Kvöldið áður en hann dó var
hann að undirbúa tvær ræöur,
sem hann ætlaði að halda daginn
eftir. Önnur ræðan var fyrir fólk
frá Nordkalotten, sem tók þátt f
íslensku málanámskeiði, og hin
fyrir námsmenn frá Finnlandi.
Þegar konan mín, Rakel Sigurð-
ardóttir, og ég fluttum til Kópa-
vogs 1983 hélt Hjálmar elskulega
ræðu til þess að óska okkur til
hamingju með að vera flutt til
Kópavogskaupstaðar, sem honum
var svo hjartfólginn. Sem formað-
ur Norræna félagsins í Kópavogi
gaf hann okkur borðfána með
merki Kópavogskaupstaðar.
Vissulega fannst okkur við vera
velkomin. Sjálfur minnist ég einn-
ig Hjálmars frá fundum í Nor-
ræna húsinu, sundsprettum f
Laugardalslaug og kvöldstundum
á heimili okkar hjóna, þegar oft
var sest við píanó og t.d. gluntar
Gunnar Wennerbergs sungnir.
Alltaf var gaman að hitta þennan
góða dreng.
Sökum gáfna sinna og óvenju-
lega mikillar hjartahlýju, sem
geislaði frá honum, eignaðist
Hjálmar ótal vini víða um Norður-
lönd. Öll minnumst við hans með
söknuði.
Við sendum hans nánustu okkar
dýpstu hluttekningu.
Hjálmar Ólafsson er látinn. En
ævistarf hans lifir.
Esbjörn Rosenblad,
sendiráð Svfþjóðar.
Aðskilnað getur borið brátt að.
Hvorugan okkar gat grunað, að
lokakveðja fælist f handtakinu,
þegar við Hjálmar kvöddumst f
Norræna húsinu f Reykjavík sl.
þriðjudag (26. júnf). Eins og jafn-
an áður var hann svo lifandi, svo
önnum kafinn f áformum og
vinnu. Fáir voru jafn brennandi í
áhuga fyrir norrænum málefnum
sem hann, svo áfram um sam-
kennd milli bræðra. Við ræddum
um Samband norrænu félaganna
og um stórmótið í Jönköbing f Sví-
þjÖð í ágúst. Við töluðum um vina-
bæjasamstarfið og samskiptin á
grundvelli þess félagsskapar, sem
hann helgaði svo mikið af tfma
sfnum og kröftum. Einnig vikum
við að fyrri íslandsheimsókn
minni í apríl. Þá áttum við góða
kvöldstund saman í Hafnarfirði,
þar sem danskur visnasöngur setti
svipmót á samkomu Norræna fé-
lagsins.
* Þeir áttu þá ekki eftir að vera
fleiri norrænu fundirnir og móts-
kveldin með Hjálmari, hversu erf-
itt sem það er fyrir okkur að trúa
því og sætta okkur við tilhugsun-
ina. Okkur þótti hann eiga svo
margt eftir ógert. Ef til vill er
þetta mildasti dauðdaginn fyrir
þann, sem hefur mikið umleikis og
beinir sjónum til framtíðarinnar.
Að geta kvatt á meðan maður enn
virðist vera ómissandi og finnur
sig nógu styrkan til þess enn að
geta horft fram á veginn.
„Lifið skal vegið í mætti verka
en ekki í mergð daga,“ segja Svfar.
Þau lóð eru þung á vogarstöng-
inni. Þau sætta okkur við missinn
vegna allt of skyndilegrar brott-
farar manns, sem við mátum svo
mikils sakir verka og vináttu. Þeir
fjölmörgu vinir, sem Hjálmar
eignaðist í Noregi og á vettvangi
Norræna félagsins þar, vita, að við
eigum honum skuldir að gjalda.
Við minnumst hans með söknuði,
en þó fyrst og fremst með þökk
fyrir verk hans í þágu norrænnar
samvinnu og þess, sem hann veitti
okkur af vináttu.
Helge Seip,
formaöur Norræna
félagsins í Noregi.
litla smáin, lofi fáin
lipurtáin gleðinnar.
Ertu dáin út f bláin
eins og þráin sem ég bar.
H.L
Þessar ljóðlínur komu í huga
okkar þegar við fréttum fráfall
vinar okkar Hjálmars ólafssonar.
Kynni okkar hófust þegar Hjálm-
ar fór að kenna sem stunda-
kennari í Ingimarsskóla haustið
1944. 40 ár eru ekki langur tími í
stundaglasi eilífðarinnar, en í.
okkar jarðvist er þetta langur
tími. Hjálmar var fljótur til að
taka að sér ábyrgðarstörf, þ.ám.
að kenna okkur landafræði. Ökkur
fannst hann svolítið strangur, en
þegar á leið fundum við vel hvað
undir bjó. Eftir því sem á leið dvöl
okkar í Ingimarsskóla lögðumst
við öll meira og meira að Hjálm-
ari. í lok skólavistar var komin á
gagnkvæm vinátta milli hans og
allra þeirra, sem útskrifuðust vor-
ið 1947.
Eins og gengur fer skóiafólk í
ferðalag að lokinni vetursetu á
skólabekk — og var svo einnig
með okkur. Hjálmar fór ávallt
með okkur í þessar ferðir sem fé-
lagi, ekki sem siðapostuli. Söng-
elskur var hann með afbrigðum og
kunni heil býsn af ljóðum, inn-
lendum sem erlendum. Var hans
IP
35
fróðleikur á þessu sviði okkur
krökkunum góður skóli. 10 árum
eftir að gagnfræðanámi lauk tók
þessi hópur — sem verið hafði
mjög samstilltur í skóla — að
ókyrrast — og fór svo, að skipuð
var níu manna nefnd til undirbún-
ings hátíðar. Hjálmar þótti
sjálfkjörinn sem tíundi nefndar-
maður. Hefur þessi nefnd setið
allar götur síðan og undirbúið há- '
tíð fimmta hvert ár. Ekki lá
Hjálmar á liði sínu við undirbún-
ing, þótt þess væri ekki af honum
krafist.
Gott og hlýlegt viðmót var ein-
kennandi í fari Hjálmars. Mikið
hvíldi á herðum hans hin síðari ár
og var það aðdáunarvert hve
djarfmannlega hann barðist gegn
þeim erfiðleikum, sem við var að
etja.
Við minnumst allra samveru-
stundanna með Hjálmari í gegn-
um árin, hvort heldur var á skóla-
hátíðum á fimm ára fresti eða á
fundum með níu manna nefndinni.
Við minnumst fallega brosins,
hlýlega handartaksins og orða
þeirra, sem fylgdu kveðjum hans.
Við þökkum Hjálmari fyrir sam-
fylgdina og biðjum góðan Guð að
taka vel á móti ljúflingnum okkar
og halda verndarhendi sinni yfir
eftirlifandi konu hans og börnum.
F.h. gagnfræðinga Ingimars-
skólans 1947.
NSu manna nefndin.
4. maí sl. komum við saman til
að minnast 35 ára gagnfræðinga-
afmælis okkar. Við buðum Hjálm-
ari fyrrverandi kennara okkar
með eins og öll hin skiptin sem við
höfum hitst á þessum 35 árum.
Gagnfræðingamót án Hjálmars
kom aldrei til greina. Þetta kvöld
áttum við skemmtilega stúnd
saman og naut Hjálmar ekki síður
samverunnar en við skólasystkin-
in, hann með sitt vinalega og fal-
lega bros.
En engan grunaði að hann hyrfi
okkur svona fljótt, sem þóttu svo
vænt um hann. Hjálmar var
skemmtilegur kennari og hélt allt-
af góðum aga og samvinnu, en gaf
sér alltaf tíma til að hlusta á
vandamál og uppörva aðra.
Við vottum ástvinum hans
okkar dýpstu samúð. Minningin
um Hjálmar mun ávallt fylgja
okkur. Fari hann í guðs friði og
hafi þökk fyrir allt.
Gagnfræðingar í Ingimarsskóla
við Lindargötu og Sjómanna-
skóla 1949.
Bladburðarfólk
óskast!

Austurbær
Ingólfsstræti
Lindargata frá 1—38
Skólavörðustígur
Bjarnarstígur
Laugavegur frá
101 — 171

I 1 #v0nnl A
8 £ Gódan daginn!