Morgunblaðið - 05.07.1984, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. JÚLl 1984
ntmmn
^fÓLtCerfariéí kuaria. yfír of mikLu
ofbeídL á KeUi5i/ep9junurri."
... að bera sóláburð á
Þad stendur á pakkanum sáist
sncmma.
Nokkur orð um klám, Banda-
ríkin og íslenska blaðamennsku
Amerískur íslandsvinur skrifar.
„Velvakandi.
Það er engin furða, þó að margir
Bandaríkjamenn, sem dvelja lengi
á íslandi, þreytist mjög á fordóm-
um og vanþekkingu margra ís-
lendinga á heimalandi sinu. Enda
ríkir oft kæruleysi í íslenskri
blaðamennsku varðandi Bandarík-
in, sérstaklega þegar um menn-
ingarleg mál er að ræða. Oft er
alhæft um Bandarikin eins og þau
væru lítið, fremur einlitt norður-
evrópskt þjóðríki með sterka mið-
stjórn, alveg eins og ísland. Ég hef
jafnvel heyrt alhæfingar um veð-
urfarið í Bandarikjunum, rétt eins
og sömu aðstæðuri ar væru fyrir
hendi í Maine og í kaliforniu. Lítil
klausa, „Klám dagsins", sem birt-
ist í Mbí. 1. júli sl. er aðeins litið
dæmi þess konar kæruleysis, en ég
hef kosið að svara þeirri litlu
grein vegna þess, að i henni sést
upphaf fordóma á dæmigerðan
hátt.
l)„í Bandaríkjunum er hægt ad
hringja í ákveðið símanúmer og
hlusta á klámsögur og hevra dónaleg
orð...“ Ég spyr hvar? I New York
og Honolulu, Waco, Texas, eða
Wagon Wheel, Oregon? Er þetta
ef til vill ókeypis rikisþjónusta?
Eða hefur einhver brjálaður
milljónamæringur getað keypt sér
800-langlínu? En hneykslanlegt!
En Bandarikjamenn eru ef til
vill ekki lengra leiddir en annað
fólk. Við skulum fmynda okkur
karlmann i litlum, kristilegum bæ,
Clover, Vestur-Virginiu. Ekki er
hægt að finna neitt símanúirer af
þessu tagi í upplýsingunum þar.
Ætli hann reyni lengi að finna
slíkt númer i gegnum langlínu-
upplýsingar? Ætli hann kæri sig
um að vera þekktur fyrir slíkt í
sveit þar sem, eins og kemur fyrir
i sveitinni á íslandi, fólk kynni að
liggja á línunni?
Athugið: í Bandarikjunum eru
nú orðið mörg sfmafyrirtæki.
Mörg þeirra ná yfir ekki nema lítil
svæði. Margs konar þjónusta er
til. Þar er engin stofnun sem sam-
„Klám
dagsins“
. 1 Bandarfkjunum er haegt að
hringja i ákveðin aímanúmer og
hlusta á klámsðgur og heyra
dónaleg orð á gama hátt og hér á
landi er hægt að slá á þráðinn og
j hlýða á guðsorð. Fyrir hefur
komið að börn þar vestra
I hringja og hlusta á Jdám dags-
I ins“ og sem vonlegt er þykir for-
eldrum og uppeldisfrðmuðum
það ekki geðfellt. Nú er verið að
] reyna að stemma stigu við þessu
, og á dögunum voru settar reglur,
j sem banna þessa „simaþjónustu”
að degi til. Nú er aðeins hsegt að
j heyra dónaskapinn milli kl. 9 á
kvðldin og 8 á morgnana, en þá
‘ eru bðrn — eða ættu að vera —
í sofnuð. Sú undanþága er þó gerð,
[ að hægt er að hlusta á klámið að
| degi til ef i upphafi símtals kem-
ur fram að greitt verður fyrir
það með krftarkorti og númer
1 þess gefið upp.
svarar póst- og sfmamálastofnun.-
inni á íslandi.
2) „... i sama hátt og hér á landi
er hægt að slá á þráðinn og hlýða á
guðsorð." Hér er gefið í skyn að
Bandarikjamenn séu eins spilltir
og heiðnir og Islendingar eru sið-
ferðilegir og guðræknir.
Hér má geta þess, að víða er
algengt í stórborgum Bandaríkj-
anna, að ýmsir trúarflokkar bjóði
upp á guðsorð f símanum (t.d. „Di-
al a Prayer"). Sums staðar er
ennfremur hægt að hringja í „ljóð
dagsins“, „íþróttafréttir dagsins“,
„fréttir friðarhreyfingar" (the
„Freeze Hotline“) og margt annað.
Að sjálfsögðu er slfk þjónusta rek-
in og kostuð af einkafyrirtækjum
eða áhugahópum.
3)... á dögunum voru settar regl-
ur sem banna þessa „símaþjónustu"
að degi til“. Hverjir settu þessar
reglur“? Lútherski meirihlutinn i
St. Olaf, Minnesota? Ibúar Clov-
ers, Vestur-Virginiu? I samræmi
við hvaöa eftirlit, við hvaða síma-
fyrirtæki?
Blaðamaðurinn virðist hafa
gleymt, að i Bandarfkjunum er
enginn landssími. Ætli slik
gleymska hafi ekki verið á bakvið
þá þjóðtrú á Islandi, að i Banda-
rikjunum hafi verið bannaður
sjónvarpsþátturinn Löður ? En
Washington miðstjórnin hefur
mjög takmarkaðan rétt til að
skipta sér af notkun og rekstri
einkafyrirtækja. Hún ræður ekki
heldur efninu i fjölmiðlunum. I
þorpum, sýslum, borgum, og jafn-
vel fylkjum getur almenningur
komið sér saman um að banna hitt
og þetta í menningunni. En slfk
bönn eru sjaldan samþykkt, enda
valda slíkar tilraunir mjög heitum
deilum um frelsi.
Margar tilraunir hafa verið
gerðar til að banna klám f ýmsu
formi á mörgum stöðum i Banda-
ríkjunum. Undanfarið hefur slík
barátta verið háð af kvennasam-
tökum i Minneapolis. En niður-
staða dómaranna er oftast sú, að
hið sama skilyrðislausa málfrelsi,
sem verndar rétt róttækra tíma-
rita eins og Mother Jones eða
Workers’ Vanguard til að gagnrýna
Reagan, tryggir rétt klámfram-
leiðenda líka — því miður. Haldið
er fram, að það, að almenningur
þurfi annaðhvort að þola eða berj-
ast gegn tilveru kláms, sé ekki
nema einn af fylgifiskum dýrmæts
málfrelsis.
Gagnlegt væri að hætta að
rembast um Bandaríkin, og að
horfast frekar í augu við þau þjóð-
félagslegu vandamál, sem (slend-
ingar geta skipt sér af. Leiðinlegt
er t.d. að sjá klámblöðin, sem eru
oft til sýnis í allmörgum islensk-
um „sjoppum". Maður, littu þér
nær.“
Eftir fréttir
á laugardögum
Hrönn Viggósdóttir hringdi og
hafði eftirfarandi að segja:
Fyrir skömmu hélt Helgi Pét-
ursson stutta þáttaröð á laug-
ardagskvöldum eftir kvöldfrétt-
ir, klukkan 19.00, sem hét „Eftir
fréttri“.
Ég er nú ekki mikið inni fjöl-
miðlum né fréttamennsku og
hafði satt að segja lítinn áhuga á
að kynnast henni. En af tilviljun
kveikti ég á fyrsta þættinum og
reyndi að missa ekki af þeim eft-
ir það. Helgi er góður fréttamað-
ur, að öðrum ólöstuðum, og
þættirnir voru honum til mikils
sóma. Bæði voru þeir fræðandi
og skemmtilegir og fjölluðu um
afar mikilvægan en viðkvæman
hluta í lífi okkar, sjónvarp, út-
varp og blöð. Rakin var þróun
fjölmiðlatækni og nýjustu fram-
farir og flóknustu skilnings-
Helgi Pétursson, fréttamaður með
meiru, umsjónarmaður þáttanna
„Eftir fréttir“.
atriði voru barnaleikur, jafnvel
fyrir grænjaxla á þessu sviði
eins og mig.
Það er oft kvartað yfir ýmsu
sem heyrist í útvarpi og einnig
yfir starfsfólki þess, en sjaldan
er hrósað því sem betur er unnið.
I því sambandi vil ég nefna
fréttirnar í kvöldútvarpi sem eru
til mikillar fyrirmyndar. Hvergi
þar sem ég hef komið eru fréttir
jafn almennar og fjölbreyttar
eins og hjá Ríkisútvarpinu.
I framhaldi af því langar mig
að vita hvort standi til að endur-
flytja þáttaröðina einhvern tíma
og þá hvenær.
Að lokum vil ég aðeins þakka
Helga fyrir og vona að hann eigi
eftir að sjá um fleiri þætti af
þessu tagi.
Að hefnast
fyrir hús-
móðurstörfin
Katrín hringdi og hafði eftir-
farandi að segja.
Mig langar til að leggja spurn-
ingar fyrir Albert Guðmunds-
son, fjármálaráðherra, varðandi
skattamál hjóna.
1. Hvers vegna er hjónum
hegnt fyrir það skattalega
séð, ef annað er heimavinn-
andi?
2. Hvenær verður starf hins
heimavinnandi metið til
fjár?
3. Er ekki kominn tími til að
endurskoða sérsköttunar-
málin?
Það er eitthvað að í skatta-
málum þjóðarinnar þegar iveim
heimilum með sömu tekjur er
mismunað skattalega séð, vegna
þess að á öðru heimilinu eru
tvær fyrirvinnur en ein á hinu?
Er ekki ósanngjarnt að refsa
heimilinu með einni fyrirvinnu
sem leggur á sig ómælda vinnu
til þess að makinn geti verið
heimavið?