Morgunblaðið - 28.03.1985, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. MARZ 1985
Vefir
Ásu
Ólafs-
dóttur
lyiyndlist
Bragi Ásgeirsson
Vefjarlistakonan Ása Ólafsdótt-
ir hefur verið einstaklega virk á
vettvangi sínum á undanlornum
árum. Hún hefur nær árlega
verið með einkasýningu ein-
hvers staðar hér heima og er-
lendis, um leið og hún hefur
tekið þátt í fjölda samsýninga.
Á þessu fimm ára tímabili hefu
fjöldi opinberra aðila fest sér
verk hennar, aðallega í Svíþjóð,
þar sem hún var búsett um ára-
bil.
Ekki eru nema tvö ár síðan
hún hélt sýningu með stöllu
sinni í Listmunahúsinu, sem
athygli vakti og undirritaður
fjallaði um hér í blaðinu og
nú er hún enn á ferðinni með
sýningu í Gallerí Borg. Margt
sem ég þá skrifaði gæti ég
endurtekið nú, en endurtekn-
ingar eru býsna hvimleiðar í
starfi gagnrýnandans, þótt á
stundum séu þær óumflýjan-
legar.
Víst er, að Ása Ólafsdóttir
er gædd miklum frumkrafti,
er hún fær útrás fyrir í
fangbrögðum sínum við vef,
form og liti. Hún hefur átt
það til að hlaða myndir sínar
alls konar skreytiformum og
sótt föng sin víða að, og þó er
það svo, að þegar henni tekst
að beisla skreytigleðina nær
hún langsamlega kraftmest-
um árangri. Lítum einungis á
einföldustu myndir hennar á
sýningunni, sem hún útfærir í
ull og ull/mohair, sem hefur
verið eftirlætisefni hennar
hin síðustu ár, þær Skuggi og
Lauflétt, sem báðar eru frá
1983. Eftir það getum við virt
fyrir okkur stóra einfalda
teppið „Þrístæða" 1984—5, ull
hör) sem hún hefur unnið
fyrir Menntaskólann á ísaf-
irði fyrir styrk úr Listskreyt-
ingarsjóði. Þar er einfaldleik-
inn enn meiri og hér rís sýn-
ingin hæst. Ása á og sam-
skonar verk, en með svolítið
breyttu ívafi á sýningu Textíl-
félagsins í Kjarvalsstöðum.
Hér þykir mér hún vera á
réttri braut og vissulega fróð-
legt að fylgjast með fram-
þróun listakonunnar á næstu
árum í ljósi þessara umskipta
til einfaldleikans.
TEXTÍLFÉLAGH)
Tíu ára
afmælissýning
Myndlist_____________
Bragi Ásgeirsson
Tíminn líður hratt má með sanni
segja, þegar litið er yfir þróun vefj-
arlistar á íslandi. Ekki þykir undir-
rituðum langt síðan textfldeild var
stofnuð við Myndlista- og handíða-
skóla íslands og gekk sú fæðing víst
ekki með öllu þjáningalaust. Mynd-
vefnaðardeild var að vísu fyrir, en
textfl var útvíkkun hugtaksins, þótt
stofninn sé nákvæmlega sá sami
samkvæmt uppsláttarbókum um
myndlist. En hugtakið myndvefn-
aður fékk yfir sig annars konar
merkingu með meiri breidd og nú-
tímalegri aðferðum. En annars er
myndvefnaður og vefjarlist í raun
réttri prýðisþýðing á textflum, þar
sem vefurinn er ávallt fyrir hendi, á
hvaða hátt sem ofið er. En hér er
vísast komiö enn eitt dæmið um
hugtakarugling, sem jafnvel hinir
vitrustu gera sig seka um.
Hlálegt er, að í MHÍ komst það
úr tízku að vera í myndvefnaði, en
varð faraldur að vinna í textíl, því
að sem fyrr segir er um sömu list-
greinina að ræða, en mismunandi
aðferðir.
En við hér heima erum ekki ein
um þennan hugtakarugling, því að
hann er landlægur á Norðurlönd-
um, svo sem sjá má á sýningum
„Textíltriennalsins", sem m.a. hef-
ur heimsótt okkur og er ekki einu
sinni Triennal, því að hann gengur
nær stöðugt um Norðurlönd í
formi farandsýningar í stað þess
að vera settur upp á einum og
sama stað á þriggja ára fresti.
Hinar fjölmörgu hæfileikakon-
ur, er fram hafa komið á Norður-
löndum á undanförnum árum,
hafa og marga óvænta stefnu tek-
ið í túlkun sinni á textílsviðinu.
Þær hafa um margt splundrað
merkingu hinna hefðbundnu tján-
ingarforma innan myndlistar og
þannig farið inn á svið málaralist-
ar, lágmynda og skúlptúrlistar, en
ennþá hef ég þó ekki séð þær
höggva í grjót undir nafni textíla.
Þetta er ekki bein gagnrýni á
það, sem hinar ágætu, framsæknu
konur eru að gera, en dæmið geng-
ur ekki alveg upp í því að nefna
hvaða formtilraunir sem er text-
íla.
Ekki veit ég um neinn sannan
málara, sem hefur ofið I vef eða
myndskreytt á efni með aðferð
sáldþrykks og nefnt svo málaralist
— og myndhöggvara myndi aldrei
detta í hug að nefna lágmynd eftir
sig né formrænar tilraunir innan
Kristín
Jónsdóttir,
„Jarðar-
bók“, 1985,
ull-plexigler
o.fl.
menn hættir að baka brauð og
nefna það uxahalasúpu.
Á sýningu Textílfélagsins kem-
ur og einmitt fram að gerendurnir
eru farnir að vinna meira í hefð-
bundnum efnum og koma þá
sterkari til leiks en nokkru sinni
fyrr. Margt er einnig prýðilega
gert hjá þeim konum, sem vinna í
skúlptúrformum eða nota tækni
málara, og sýningin í heild er
sterkasta framlag Textílfélagsins
til þessa. Við eigum vefjarlista-
konur og hönnuði í myndvefnaði
og fatagerð, sem hvarvetna geta
haldið nafni þjóðarinnar hátt á
lofti. Það sem þarf er að gefa þeim
miklu fleiri tækifæri til að njóta
sín í sínu sérfagi. Hér er um geysi-
mikla fjármuni að ræða fyrir
þjóðarbúið, ef rétt er á málum
haldið og ekkert má til spara, svo
að islenzkur listiðnaður fái að
blómgast og dafna.
Það, sem ég vil sérstaklega
benda á, er að þessi verk á sýning-
unni fara ekki síður vel í heima-
húsum en á opinberum stofnun-
um, því að þau eru mörg hver
gædd seiðmagni og hrifmikilli
stemmningu.
Það væri ekki rétt að telja hér
upp einstök nöfn og vega og meta
einstaklinga, þvi að það væri efni í
Steinunn Bergsteinsdóttir, „Peysa og
kápa“, 1985.
trefjaglers „textíla", nei guð hjálpi
mér ...
Dregið saman í hnotskurn þá
hafa bæði málverkið og högg-
myndalistin verið fórnardýr
margvíslegra umbrota á undan-
förnum tveim áratugum vegna
vanmats frumhugtakanna og hug-
myndaruglings.
Þetta hefur svo aftur leitt til
þess, að gömlu aðferðirnar, svo
sem þær voru og hétu, hafa verið
hafnar til vegs á ný, enda ekki
vanþörf á tímum geldrar tækni-
væðingar og stöðlunar. Ekta og
áþreifanlegir hlutir ásamt lífræn-
um efnum og hugmyndum er það,
sem gildir.
Nákvæmlega hið sama hefur
gerzt í listiðnaði hvers konar, að
eftir frávik frá hefðbundnum að-
ferðum hafa þær fengið uppreisn
æru. Og þetta gerist ekki á þann
veg, að íhaldssöm viðhorf nái und-
Sigrún Steinþórsdóttir Eggerts, „La Luna“, 1984, lituð juta.
irtökunum, heldur með endurmati
og auknu hugviti.
Viðhorfin hafa í stuttu máli tek-
ið þá þróun, að vilji menn nefnast
málarar, ber þeim að mála, og vilji
fólk teljast myndvefarar, ber því
að vefa eða að myndskreyta ofið
efni. Öllum er svo frjálst að vinna
i hinum ólíku greinum myndlistar
og listiðnaðar, en undir réttu
nafni. Við getum notað það svo í
líkingamáli, að í sjónlistum eru
aðra grein og ylli hér vafalítið
misskilningi.
Mikilvægast er, að sýningin veki
þá athygli, sem hún verðskuldar,
því að hér er síst minna fyrirtæki
á ferð en t.d. gerð nokkurra
kvikmynda.
Sýningunni er vel fyrir komið,
sýningarskrá með kynningu allra
meðlima Textílfélagsins lofsvert
framtak, sem og kynning þeirra á
myndbandi.
„Úr mannheimum"
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Þróunarferill myndlistarmanna
tekur iðulega á sig hinar furðu-
legustu myndir og því er það vafa-
samur verknaður að koma fram
með afdráttarlausan framslátt, er
þeir fyrst koma fram.
Þannig höfðu ýmsir sett Sigurð
Þóri Sigurðsson á ákveðinn bás
fyrir margt Iöngu, er hann hélt
sínar fyrstu sýningar. Nú eru þær
víst orðnar 15 á einum áratug,
flestar í Reykjavík og Kaup-
mannahöfn þar sem hann nam við
Listaháskólann í 4 ár. En einnig
hefur hann sýnt úti á landi og í
Færeyjum og tekið þátt í fjölda
samsýninga, svo sem það jafnan
heitir.
Á þessu tímabili má trútt um
tala, að um þróun hafi verið að
ræða frá hverri einustu sýningu
til annarrar svo að listamaðurinn
hefur gefið þeim alvísu þulum er
settu hann á ákveðinn bás í upp-
hafi langt nef.
Og enn er gerandinn að sækja i
sig veðrið og um það er sýning
hans í Listmunahúsinu til vitnis.
Það er einkum litameðferðin, sem
er orðin dýpri og þokkafyllri en
einnig eru formin hnitmiðaðri og
segja meiri sögu, þ.e. myndræna
sögu. Ein myndin á sýningunni,
nr. 21, „Hví sefur þú úti með eld
yfir mér“, er um margt ótvírætt
magnaðasta mynd sýningarinnar
og máski það athyglisverðasta,
sem komið hefur frá hendi þessa
listamanns. Hún er í senn litrænt
sem formrænt sannfærandi auk
þess að vera ákaflega vel máluð.
Ýmsar aðrar myndir á sýning-
unni eru magnaðar í lit og segja
sögu ákveðinna hughrifa og vil ég
hér nefna myndirnar „Hugarflug"
(5), „í vökudraumi" (10) og „Við
skulum halda héðan" (34). Allt
eru þetta magnaðar myndir er
höfða til skoðandans.
Það er jafnan ánægjulegt að
fylgjast með framþróun sem
slíkri og ekki efa ég að Sigurður
Þórir eigi eftir að dýpka myndsvið
sitt í framtíðinni.