Morgunblaðið - 23.01.1986, Blaðsíða 41
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. JANÚAR1986
41
Axel Ölafsson
verkstjóri - minning
Fæddur 26. október 1903
Dáinn 17. janúar 1986
Það er til mikils mælst _af okkar
hálfu, sem þekktum Axel Ólafsson,
að ætlast til þess að fá að hafa
hann alltaf við hendina, traustan
og óbreyttan, eins og hann var í
svo mörg ár. Til mikils mælst, ekki
síst vegna þess að fáir menn hafa
gefíð jafn mikið af sjálfum sér, með
því einfaldlega að vera til, og Axel.
Svo sterkur og jákvæður persónu-
leiki var hann. Hann er því kvaddur
með gleði yfír að hafa fengið að
kynnast honum og sorg yfír að ævi
hans skuli ekki hafa orðið lengri.
Þó náði Axel háum aidri, án þess
nokkum tíma að verða gamall. Þá
þijá áratugi sem ég hef þekkt hann
var hann alltaf á besta aldri og
yfír honum mikil reisn. Hann skilur
eftir, fyrir okkur sem söknum hans,
sterka og góða minningu.
Axel Olafsson fæddist í Reykja-
vík þann 25. október 1903. Foreldr-
ar hans voru Ólafur Ólafsson og
Vilborg Jónsdóttir. Þó hann missti
komungur tengslin við þau tvö, er
sjórinn hremmdi föður hans og
móður hans beið nýtt líf í öðrum
landsfjórðungi, fékk hann með þeim
veganesti ættemisins. Að honum
stóðu tvær nafnkunnar ættir, foður-
ættin oft kennd við Kotvog og
móðurættin við Skarð á Skarðs-
strönd. í báðum ættum má fínna
sterka einstaklinga sem hafa þolað
ýmsilegt og það hefur áreiðanlega
verið Axel góð vöggugjöf.
Á drjúgum æviferli kynntist hann
ýmsum störfum til lands og sjávar,
störfum sem ekki buðu upp á að
hann hlífði sér, og þrátt fýrir að
hann hafí ýmsilegt reynt á ævi
sinni, bæði í lífsbaráttunni og einka-
lífínu, bar hann það með sér að
vera hamingjumaður, sem kunni að
njóta þess góða sem hann kynntist
og lét hið erfíða hvorki buga sig,
né skilja eftir sig merki biturðar.
Hann var heilsteyptur maður sem
kunni að snúa flestu á betri veg.
Hann átti létt með að miðla
öðrum þeirri hlýju og hamingju sem
ég kynntist á heimili hans á Hlíðar-
veginum í Kópavogi. Mér þótti alltaf
vænt um að heyra það á tali rót-
gróinna Kópavogsbúa, að hann
hafði náð að veita þeim sömu mynd
af sálfum sér og okkur sem þekkt-
um hann gegnum ættartengsl.
Sanna mynd af mildum höfíngja.
Það hlýtur að vera óvenjulegt að
kveðja mann sem einungis hefur
skilið eftir sig bjartar minningar.
Þannig er það þó með Axel, ekki
bara í minni minningu heldur ljöl-
margra annarra. Það var skemmti-
legt að koma til hans sem lítil
stelpa, til þessa stórskoma manns
sem var bæði voldugur og skemmti-
legur, og þó alltaf hlýr eins og
fjölskyldan hans öll. Og hann hætti
aldrei að vera voldugur og skemmti-
legur í mínum augum. Seinna var
svo röðin komin að mínum bömum
að koma á heimili Axels og kynnast
því sama og ég þekkti svo vel og
hann tók þeim með sama þrótti og
gleði, svo þau gátu skríkt af
ánægju. Röddin, fasið og hvítt og
þykkt hárið vakti hjá þeim sömu
óttablöndnu hrifningu og mér forð-
um.
Ég gat þess hér að framan að
mér fyndist Axel hafa borið með
sér ám hamingjumanns, en ef til
vill hafa seinustu æviárin orðið
honum þau allra bestu. Hann var
ekki maður sem týndist þegar
langri starfsævi hans var lokið,
heldur var hann óumbreytanlegur
og hafði kannski meiri tíma fyrir
sig og fjölskylduna þá en áður. Við
erum mörg sem söknum Axels, en
sárastur er missirinn þó efalaust
hjá fólkinu, sem átti hann að, í
daglegu lífí, fram á síðasta dag.
Eiginkonan Sigrún og dóttursonur-
inn óttar sem ólst mikið til upp á
Hlíðarveginum hjá Axel og Sig-
rúnu. Axel var stoltur af Óttari og
það sannarlega ekki að ástæðu-
lausu. Það er ekki lítið fengið fyrir
mann eins og Axel að hafa fylgst
með greindum og skemmtilegum
strák fullorðnast án þess að fjar-
lægjast heimiii sitt. Hjá Óttari og
Sigrúnu breytist nú margt, þeim
og öllum öðrum úr nánustu fjöl-
skyldunni votta ég samúð mína á
þessum degi, en eftir lifír lifandi
minning um einstæðan sómamann.
Anna Ólafsdóttir Björnsson
Látinn er móðurbróðir minn og
vinur Axel ólafsson, Hlíðarvegi 1,
Kópavogi. Hann fæddist í Reykja-
vík þann 25. október 1903, sonur
Ólafs Ólafssonar og konu hans
Vilborgar Jónsdóttur. Dóttir þeirra
hjóna og alsystir Axels er móðir
mín Katrín Ólafsdóttir. — Þann 26.
til 28. apríl 1906 gekk yfír landið
mikið mannskaðaveður. Fórst þá
Ólafur, ungur maður, ásamt með
Guðmundi Einarssyni í Nesi, en
þeir voru á vélbát sem týndist
skammt fíá Vatnsleysu. Vilborg var
þá ein eftir með bömin tvö. Varð
hún að láta þau bæði frá sér. Þau
voru samt einstaklega heppin þar
sem þau komust á afbragðs heimili,
móðir mín í Reykjavík en Axel
komst til Eyjólfs bónda í Saurbæ á
Kjalamesi þar sem hann ólst upp.
í Saurbæ var þá búið rausnarbúi.
Eyjólfur gaf Axel jörðina Hjarðar-
nes, næstu jörð við Saurbæ. Axel
minntist þessa fóstra síns ætíð með
hlýju og virðingu. Axel kvæntist
sinni ágætu konu Sigrúnu Valdi-
marsdóttur, en hún er ættuð úr
Svarfaðardal og lifír hún mann sinn.
Mæður Sigrúnar og Snorra Hall-
grímssonar prófessors vora systur
og ólst Sigrún upp með Snorra. Þau
Sigrún og Axel bjuggu um skeið í
Hjarðamesi. Ég var svo heppinn
að mega dvelja þar hjá þeim um
sumartíma ásamt með Þóranni
systur minni. Þau Axel og Sigrún
vora einstaklega bamgóð og mun
ég minnast þessa tíma með þakk-
læti. Þar kynntist ég einnig þeim
ágæta dreng Úlfari Helgasyni, nú
tannlækni, syni Sigrúnar. Mér
fínnst eins og ætíð sé mikil birta
og sólskin yfír þessari sveit þótt oft
geti hann reyndar verið ansi hvass.
En iífíð er ekki tómur dans á rósum.
Það vora krepputímar og þar kom
að Axel treysti sér ekki að búa
þama lengur og fluttu þau hjónin
þá til Reykjavíkur þar sem Sigrún
rak matsölu á Hverfísgötu 50, en
Axel vann alla þá vinnu er til féll.
Síðar bjuggu þau um tíma í Mý-
vatnssveit þar sem Axel starfaði
við brennisteinsverksmiðju er Jon
Vestdal verkfræðingur og fleiri
áttu. Á stríðsáranum fluttu þau
aftur suður og byijaði Axel þá bú-
skap á lítilli jörð, Presthúsum, ná-
lægt Brautarholti á Kjalamesi.
Faðir minn og fleiri fengu að reisa
sér sumarbústaði á landi Presthúsa.
Ef til vill mætti líta á sumarbú-
staðabyggð á þessum tíma sem
visst öryggi á stríðsáranum, eins
konar „flóttastaðir" ef gerð yrði
árás á Reykjavík, en af því varð
ekki, sem betur fór. Rétt er að
minnast góðs nágranna Axels, Ól-
afs bónda Bjamasonar í Brautar-
holti, en þau hjónin reyndust þeim
Axel og Sigrúnu mjög vel er þau
bjuggu í Presthúsum. Á þessum
áram tóku þau Axel og Sigrún að
sér unga telpu, Áslaugu, og gerðu
hana að kjördóttur sinni. Mikill
hermannabyggð var þá á Kjalar-
nesi, einkum nálægt Brautarholti.
Sér hennar nú varla nokkur merki.
Einkennilegt var að þurfa að fram-
vlsa einum eða tveim „pössum" ef
við áttum að komast út í sumar-
bústaðinn, en þetta vandist nú
samt. Hermennimir gættu hinnar
mikilvægu herskipahafnar í Hval-
firði. En stríðið fékk sinn enda árið
1945 og skyndilega vora allir þessir
braggar í Brautarholti og Amar-
holti auðir og tómir og hermennimir
á bak og burt. Mikil umbreyting
hafði orðið í Reykjavík á stríðsáran-
um og hún vaxið hröðum skrefum.
Ennfremur tók að myndast byggða-
kjami í Kópavogi. Ósköp var þetta
allt saman þó frumstætt í byijun.
Ekkert vatn og varla nokkrir vegir
sem væra því nafni nefnandi.
Þá er það að Axel selur jörð sína
og flyst til Kópavogs með fjölskyldu
sinni. Fremur var þetta þó sveit en
bær f þann tíma. Áxel kynntist þar
Finnboga Rút Valdimarssyni, bróð-
ur Hannibals. Ég held að Axel og
Finnbogi og kona hans Hulda, síðar
bæjarstjóri, hafí átt vel skap saman.
Þetta var hreinskilið dugnaðarfólk,
allt saman, sem unnu nótt sem
nýtan dag að uppbyggingu Kópa-
vogskaupstaðar, sem ég held, er
nú næst stærsti bær landsins.
Axel gerðist verkstjóri bæjarins
og á hans herðum og manna hans
hvíldu bæði vatnsveitu- og vega-
lagnir. Það sagði Axel mér, að ekki
hefði skriffinnskunni verið mikið
fyrir að fara þessi fyrstu ár bæjar-
ins. Þeir Finnbogi Rútur töluðu
bara sín á milli hvemig hitt og þetta
verkið skyldi framkvæmt og sfðan
vora verkin látin tala. En bærinn
stækaði og stækkaði og yfírstjóm
hans smám saman líka. Áslaug
giftist og eignaðist son, Óttar
Bjamason. Er Áslaug dó tóku þau
Áxel og Sigrún Óttar upp á sína
arma, komungan, og reyndust
honum sem bestu foreldrar. Hann
er nú ungur og mjög mannvænlegur
maður, afburða námsmaður og
sannkallaður sólskinsgeisli í lífí
Axels og Sigrúnar.
Axel hætti starfí sínu hjá Kópa-
vogsbæ fyrir aldurs sakir, virtur og
vel þokkaður. Hann gekk ekki heill
til skógar seinustu árin, en lét það
lítið á sig fá og fór allra sinna ferða.
Axel var vel meðalmaður á vöxt
og dökkhærður á yngri áram.
Ungur var hann rammur að afli,
stilltur vel og góðgjam og vildi
greiða úr vandræðum þeirra, sem
til hans leituðu, væri þess kostur.
Hann var maður hreinskilinn og
traustur í hvívetna og mátti ekki
vamm sitt vita.
Við hjónin biðjum honum og
ijölskyldu hans alls góðs.
Jón R. Áraason
Aðeins örfá kveðjuorð um vin
okkar og nágranna Axel Ólafsson.
Vinátta okkar við hann hafði staðið
í langan tíma en hún hófst árið
1963 er okkur var úthlutað bygg-
ingarlóð við Hlíðarveg í Kópavogi.
Lóð okkar var á milli tveggja eldri
húsa og tekin úr þeirra landi. Vora
Axel og kona hans Sigrún Valdi-
marsdóttir á aðra hliðina. En fyrstu
kynni okkar af honum vora þannig
að við voram að vinna við bygging-
una að okkar húsi er hann kom
yfír til okkar og sagði: „Heyrðu
karl minn, ert þúNað stela lóðinni
minni." Þetta var dæmigert fyrir
hann því hann var alltaf hress og
með spaug á vöram. Allt frá þessari
stundu skapaðist góð og löng vin-
átta milli okkar og þeirra hjóna sem
aldrei bar skugga á.
Eftir að við fluttum inn í hús
okkar árið 1964 leið varla sú vika
að Axel rölti ekki yfír til okkar.
Alltaf fylgdi honum léttur andblær,
þó stundum gæti hann verið orð-
hvatur eins og ofangreind ummæli
gefa til kynna. Hann hafði hins
vegar lag á því að segja hlutina á
þann hátt að enginn fyrtist við. Það
vora mörg fimmtudagskvöldin sem
við sátum saman og ræddum um
liðna tíð. Axel var einn af fram-
byggjum Kópavogs og fyrsti verk-
stjóri bæjarins. Var hann því vel
heima í sögu bæjarfélagsins og
hafði fylgst með frá því það breytt-
ist úr hreppsfélagi, sem samanstóð
einungis af nokkram húsum, í einn
af stærstu kaupstöðum landsins.
Hafði hann frá ýmsu að segja af
reynslu sinni sem . verkstjóri er
bærinn var að byggjast upp. Margt
var það spaugilegt enda hafði hann
auga fyrir honum broslegu hliðum
mannlífsins. En það er einnig aug-
ljóst að oft hefur það verið erfiðleik-
um bundið að byggja upp í bæjarfé-
lagi þar sem alít fjármag^n vantaði,
starfsmenn vora fáir og verkefnin
óþijótandí. Þá naut Axel sín áreið-
anlega vel sem verkstjóri því hann
var bæði traustur og ábyggilegur
og átti auk þess auðvelt með að
umgangast fólk. Hann bar um-
hyggju fyrir undirmönnum sínum,
sérstaklega þeim sem yngri vora,
en hann gerði jafnframt kröfur til
þeirra um að þeir væra stundvísir
og góðir verkmenn.
Starfsferill Axels hjá Kópavogs-
kaupstað var langur því hann starf-
aði þar allt til sjötugsaidurs. Þegar
hann hætti störfum hjá bænum
vora næg verkefni heima fyrir.
Hann þurfti m.a. að annast afa-
bamið sitt, Óttar, og konu sína er
smátt og smátt missti heilsuna en
lifir samt mann sinn nú. Þau hjón
eignuðust ekki böm saman en tóku
kjördóttur auk þess sem Sigrún átti
einn son, Úlfar Helgason, sem nú
er tannlæknir. Er þau voru komin
á sjötugsaldur misstu þau einka-
dóttur sína og tengdason með stuttu
millibili en þau létu eftir sig einn
son á fyrsta ári. Ekkert þótti Axeli
og Sigrúnu þá sjálfsagðara en að
taka drenginn að sér þó þau væra
komin á þennan aldur. Mörgum
þótti það bera vott um mikinn
dugnað og bjartsýni af svo fullorðnu
fólki að ætla sér að ala upp bam.
En það má segja að þetta hafí orðið
þeirra gæfa því drengurinn var
augasteinn ömmu sinnar og afa og
ólst hann upp við umhyggju og
ástúð gömlu hjónanna. Meðan
drengurinn var að alast upp var
maður þakklátur fyrir hvert árið
sem þau fengu að halda sæmilegri
heilsu og sjá drenginn þroskast.
Nú er hann nærri tvítugu og mun
ljúka stúdentsprófí frá Menntaskól-
anum í Kópavogi í vor. Hann hefur
alla tíð verið ömmu sinni og afa til
sóma, bæði duglegur og umhyggju-
samur við þau. Axel sagði oft er
hann kom yfír til okkar að líf þeirra
hefði orðið dauflegra ef þau hefðu
ekki tekið Óttar því hann hefði verið
þeim mikill styrkuroggleðigjafí.
Við eigum áreiðanlega eftir að
sakna heimsókna Axels og nota-
legra samverastunda með honum.
En við viljum hér þakka honum
fyrir liðna tíð og þann hlýhug sem
hann og þau hjón bæði hafa sýnt
okkur, bömum okkar og bamaböm-
um. Að endingu sendum við Sig-
rúnu, Óttari og fjölskyldunni allri
samúðarkveðjur og megi guð
styrkja þau á erfíðri stundu.
Blessuð sé minning Axels Ólafs-
sonar.
Ólöf og Guðmundur
t
Faðir okkar, tengdafaðir og afi,
JÓN PÁLL FRIÐMUNDSSON,
málarameistari,
Suðurgötu 5,
Keflavfk,
verður jarðsunginn frá Keflavíkurkirkju laugardaginn 25. janúar
kl. 14.00.
Sigurbjörg Pálsdóttir, Þorbergur Friðriksson,
Þorbjörg Pálsdóttir, Eyjólfur Eystelnsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Innilegar þakkir til allra þeirra sem sýndu okkur samúð, vináttu
og hlýhug við andlát og útför eiginkonu minnar, móður, tengda-
móður og ömmu,
SIGRÍÐAR TÓMASDÓTTUR,
Digranesvegi 92,
Kópavogi.
Jón Agnarsson,
Agnar Jónsson, Guðlaug Jónsdóttir,
Ragnheiður Jónsdóttir, Guðmundur Sighvatsson
og barnabörn.
t
Þökkum auðsýnda samúð við andlát og útför
INGILEIFS JÓNSSONAR,
Svfnavatnl.
Einnig faerum við starfsfólki Ljósheima, Selfossi sórstakar þakkir.
Jón Ingileifsson og fjölskylda.
t
Ég þakka innilega öllum vinum mínum og vandamönnum, er sendu
mór og börnum mínum samúðarskeyti við andlát og jarðarför
eiginkonu minar,
SIGRÍÐAR TÓM ASDÓTTU R,
Hverfisgötu 70,
þann 15. janúar sl.
Guð blessi ykkur öll.
Þorkell Hjaltason.