Morgunblaðið - 19.02.1986, Blaðsíða 32

~ 32_______________________________MORGUNBLADID, MIDVIKUDAGUR19. FEBRÚAR1986_
Utandagskrárumræður á Alþingi um takmörkun á mjólkurframleiðslu:
Hörð gagnrýni á vinnu-
brögð Jóns Helgasonar
HEITAR umræður um takmörkun á mjólkurframleiðslu
bænda fóru fram utan dagskrár í sameinuðu þingi í gær.
Arni Johnsen (S.-Sl.) óskaði eftir umræðunum og hóf þær,
en auk hans töluðu 14 þingmenn úr öllum flokkum nema
Kvennalista og Bandalagi jafnaðarmanna. Skoðanir þing-
manna á málinu voru mjög skiptar og fóru ekki eftir
flokkslínum að öllu leyti. Vinnubrögð Jóns Helgasonar,
landbúnaðarráðherra, sættu gagnrýni jafnt frá stjórnar-
andstæðingum sem stjórnarliðum, þ. á m. formanni þing-
flokks framsóknarmanna.
Arni Johnsen veik í upphafi
máls síns að bændafundinum á
Njálsbúð í fyrrakvöld (sjá bls. 22)
og þeim áhyggjum, sem þar hefðu
komið fram vegna skerðingar á
mjólkurframleiðslu í kjölfar ný-
settrar reglugerðar landbúnaðar-
ráðherra um stjómun framleiðsl-
unnar. Sú skerðing væri meiri, en
um hefði verið talað og bændur
átt von á. Reglugerðin hefði komið
allt of seint og miklir meinbugir
væru á henni. Hlutur afkasta-
mesta mjólkurframleiðslusvæðis
landsins, Suðurlands, væri t.d.
fyrir borð borinn við framkvæmd
búmarksins.
Þingmaðurinn kvað einn mögu-
leika til lausnar vera auknar nið-
urgreiðslur úr ríkissjóði. Hann
sagði hins vegar síðar í umræð-
unni, að hann teldi það ekki eina
ráðið og fyrst yrði að athuga
**" hvaða fjármagn væri fyrir hendi.
Jón Helgason, landbúnaðar-
ráðherra, sagði, að kjami málsins
væri sá að mjólkurframleiðsla
hefði stöðugt aukist á undan-
fömum ámm og ef nýju fram-
leiðsluráðslögin [sem samþykkt
voru í fyrravor] hefðu ekki komið
til væm bændur nú að framleiða
mjólk án þess að vitað væri hversu
stór hluti hennar fengist greiddur.
Útilokað hefði verið að ná fullu
verði fyrir mjólkurframleiðsluna á
gmndvelli eldri laga.
Ráðherra sagði, að það væri
stefna ráðuneytisins að vinna að
ákvörðun búmarks í samráði við
Stéttarsamband bænda. Þar væm
mörg sjónarmið og ólík og setning
reglugerðarinnar því tekið lengri
tíma, en búist var við. Hann vakti
athygli á því, að enn væri ekki
ljóst hver yrði endanlegur mjólk-
urkvóti hvers bónda, því sam-
kvæmt reglugerðinni væra 5%
framleiðslunnar skilin eftir og til
þess ætlast að heimamenn ráð-
stöfuðu henni sjálfír innan síns
umdæmis. Þegar endanleg út-
hlutun kvótans lægi fyrir yrði
athugað hvemig bregðast mætti
við þannig að tekjuskerðing
bænda yrði sem minnst.
Helgi Seljan (Abl.-Al.) sagði,
að ádeilur Ama Johnsen væm
framhald af atlögu Morgunblaðs-
ins gegn landbúnaðarráðherra.
Allt væri nú gert til að snúa
ábyrgð málsins frá sjálstæðis-
mönnum, en sannleikurinn væri
sá að báðir stjómarflokkamir
bæm jafn mikla ábyrgð á fram-
leiðsluráðslögunum. Þingmaður-
inn gagnrýndi að aðlögunin að
þessum lögum hefði engin verið.
Þá fann hann að því, að niður-
greiðslur landbúnaðarvara hefðu
lækkað mjög í tíð núverandi ríkis-
stjómar og búvörar hækkað að
sama skapi til neytenda.
Pálmi Jónsson (S.-Nv.) sagði,
að á ámnum 1980—1983 hefði
ekki verið ýkja mikill vandi á sviði
mjólkurframleiðslu. Þá hefði
framleiðslan að meðaltali verið
105 milljónir lítra á ári eða um
5% umfram innanlandsneyslu. Þá
hefði verið lagt til að setja á hér-
aðabúmark og nefnd unnið að
tillögum þar að lútandi á sínum
vegum sem landbúnaðarráðherra,
en erfítt hefði verið að koma
málinu í gegn hjá bændasamtök-
unum.
Morgunblaðið/Bjami
Ámi Johnsen (S.-Sl.) hóf umræð-
una í gær um takmörkun mjólk-
urf ramleiðslunnar.
Pálmi sagði, að vissulega bæm
sjálfstæðismenn ábyrgð á fram-
leiðsluráðslögunum, en hins vegar
ekki á reglugerð þeirri sem land-
búnaðarráðherra hefði sett á
gmndvelli laganna og margir
þeirra væm óánægðir með.
Hjörleifur Guttormsson
(Abl.-Al.) gagnrýndi harðlega hve
seint reglugerð um mjólkurfram-
leiðslu kæmi fram. Hann benti á,
að ráðherra hefði í lok ágúst samið
um það við bændasamtökin að
mjólkurframleiðslan næmi 107
milljónum lítra, en síðan hefðu
liðið fímm mánuðir þar til reglu-
gerðin hefði verið sett. Kvað hann
þessi vinnubrögð með endemum
og fulla ástæðu til að falla frá
reglugerðinni eins og mál hefðu
skipast nú. Þingmaðurinn spurði
hvemig menn héldu að það hefði
mælst fyrir ef reglugerð um skipt-
ingu fískveiðikvótans hefði fyrst
verið sett í lok vertíðar.
Hjörleifur sagði, að sjálfstæðis-
menn væm að reyna að afsala sér
ábyrgð á því hvemig komið væri
og beindi þeirri spumingu til land-
búnaðarráðherra hvort hann hefði
ekki sýnt þeim reglugerðina, áður
en hún var gefín út.
Þingmaðurinn hvatti loks til
þess að niðurgreiðslur landbúnað-
arvara úr ríkissjóði yrðu vemlega
auknar og vakti athygli á því að
Eggert Haukdal, þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins, hefði opinberlega
tekið undir þá skoðun.
Páll Pétursson (F.- Nv.) kvað
það ekki gilda afsökun að reglu-
gerðin kæmi flatt upp á menn,
því menn hefðu mátt vita að hún
var væntanleg. Hann gagnrýndi
hins vegar, að I reglugerðinni
væri gróflega hallað rétti þeirra
bænda, sem mark hefðu tekið á
stjómvöldum og dregið samvisku-
samlega úr mjólkurframleiðslu
sinni. Hann kvaðst hafa samúð
með þessum bændum, en ekki
hinum sem stóraukið hefðu fram-
leiðslu sína. Þingmaðurinn varaði
við því að sú stefna yrði ofan á,
að stór bú leystu lítil bú af hólmi
og kvaðst andvígur stórbænda-
stefnu.
Steingrímur J. Sigfússon
(Abl.-Ne.) sagði, að það væm
ekki aðeins sjálfstæðismenn sem
reyndu að þvo hendur sínar af
gjörðum landbúnaðarráðherra.
Nú hefði Páll Pétursson, formaður
þingflokks framsóknarmanna,
bæst í þann hóp og landbúnaðar-
ráðherra hlyti að vera orðinn held-
ur einmana.
Steingrímur tók undir gagmýni
á það hversu seint reglugerðin um
búmarkið væri fram komin. Hann
riQaði upp samlíkingu Hjörleifs
Guttormssonar við fískveiðiút-
Deilt um þingsköp:
Er hægt að stöðva utandagskrár-
umræður með beiðni um skýrslu?
Hugmyndir um aukna niðurgreiðslu landbúnaðarvara eiga hljómgrunn hjá nokkrum stjórnarliðum
ÁÐUR en utandagskrárumræðurnar um mjólkurfram-
leiðslu bænda hófust í sameinuðu þingi í gær deildu
þingmenn nokkra hríð um þingsköp.
Ragnar Amalds (Abl.-Nv.)
kvaddi sér fyrstur hljóðs og vakti
athygli á því, að forseti hefði leyft
umræður um búmarksmálið, enda
þótt fyrir nokkm væri komin fram
beiðni frá þingmönnum Alþýðu-
bandalagsins um skýrslu frá land-
búnaðaráðherra um sama mál,
sem væntanlega yrði tilefni um-
ræðna í þinginu innan skamms.
Beindi hann þeirri spumingu til
forseta sameinaðs þings hvort
honum fyndist eðlilegt að taka
málið á dagskrá rétt áður en allar
upplýsingar um það lægju fyrir.
Þorvaldur Garðar Kristjáns-
son, forseti sameinaðs þings
sagði, að það væri oft álitaefni
hvenær leyfa ætti umræður utan
dagskrár. Hugmyndin á bak við
ákvæðin í þingsköpum um slíkar
umræður væri sú, að þingmenn
gætu vafningalaust komið með
þýðingarmikil mál inn í þingið, án
þess að fara venjulegar leiðir, sem
tækju lengri tíma. Þetta mál væri
af því tagi og engu breytti þó
beiðni um skýrslu um sama efni
lægi fyrir.
Svavar Gestsson (Abl.-Rvk.)
kvaðst skilja ummæli forseta svo
að hann túlkaði þingskaparákvæði
um utandagskrámmræður rúmar,
en hann hefði áður gert. Þorvaldur
Garðar Kristjánsson sagði, að svo
væri ekki. Svavar kom aftur í
ræðustól og sagði að ummæli
forseta væra ekki nógu skýr og
hann yrði að ræða þetta mál á
fundi með formönnum þingflokk-
anna.
Eiður Guðnason (A.-Vl.)
sagði, að í aðfinnslum Alþýðu-
bandalagsmanna fælist að unnt
væri að koma í veg fyrir utanda-
gskrámmræðu um tiltekin mál
með því að leggja fram beiðni um
skýrslu um sama efni. Taldi hann
gagnrýni þeirra á vinnubrögð
forseta ekki standast.
gerð, en benti á að báta mætti
þó binda við bryggjur og slökkva
á vélum þeirra. Það yrði hins
vegar „ekki slökkt á beljunum",
eða „ætlar ráðherra að ríða um
sveitir í sumar og hnýta fyrir
annan hvem spena?" spurði hann.
Karl Steinar Guðnason (A.-
Rn.) taldi umræðumar um mjólk-
urkvótann í þingsölum á köflum
broslegar. Hann sagði, að 20 ár
væm liðin frá því Alþýðuflokkur-
inn hóf að boða þá stefnu, að
draga þyrfti úr framleiðslu land-
búnaðarvara og jafnvægi yrði að
vera þar á milli framboðs og eftir-
spumar. Á þetta hefði ekki verið
hlustað og því væm mál nú komin
í óefni.
Karl Steinar sagði ennfremur,
að markvisst virtist nú stefnt að
því að venja fólk af neyslu land-
búnaðarvara. Þær væm orðnar
svo dýrar að fólk hefði ekki efni
á að kaupa þær. Ef svo héldi
áfram myndu kjör bænda enn
versna frá því sem nú er.
Eggert Haukdal (S.-Sl.)
kvaðst að sumu leyti geta tekið
undir gagnrýni á vinnubrögð land-
búnaðarráðherra. Reglugerð hans
hefði komið seint fram og þar
væri gert ráð fyrir meiri sam-
drætti í mjólkurframleiðslu, en um
hefði verið talað er hún var í
smíðum. Hins vegar hefðu höfuð-
markmið framleiðsluráðslaganna
náð fram að ganga, þ.e. ákvæðin
um staðgreiðslu búvara og beina
samninga við ríkið.
Þingmaðurinn sagði, að stjóm-
un undanfarinna ára hefði ekki
tekist sem skyldi. En það væri
hins vegar ekki hægt að ná því í
einu höggi, sem misfarist hefði.
Hvatti hann til aukinna niður-
greiðslna úr ríkissjóði til að örva
sölu mjólkurvara.
Garðar Sigurðsson (Abl.-Sl.)
sagði, að sú lausn væri fyrir hendi
að „éta vandann", eins og hann
komst að orði. Fram hefði komið
á bændafundinum á Njálsbúð, að
ef hver Islendingur drykki 'A lítra
meir af mjólk á dag, en nú, þýddi
það söluaukningu, sem næmi 20
milljónum lítra og vandinn væri
horfínn.
Landbúnaðarráðherra hafði
síðasta orðið og kvað hann form
utandagskrárumræðunnar hafa
komið í veg fyrir málefnalega
umræðu. Málflutningur þing-
manna hefði einkennst af stóryrð-
um og upphrópunum. Hann sagði,
að ekki væri unnt að draga reglu-
gerðina til baka nú, þar sem það
þýddi aðeins verri skell á næsta
ári.
Morgunblaðið/Bjami
Þorvaldur Garðar Kristjáusson,
forseti sameinaðs þings, skýrir
viðhorf sín til utandagskrárum-
ræðna á Alþingi í gær.