Morgunblaðið - 02.12.1986, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. DESEMBER 1986
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. DESEMBER 1986
37
2ltotgsiiifrlafrtí>
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 500 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 50 kr. eintakiö.
„Eyðni er ógrmn“
Ráðstefna Arkitektafélags Islands:
Umhverfíð mótar mannlífíð
Morgunblaðið/Júlíus
Skipulag Kvosarinnar var til umræðu á ráðstefnu Arkitektafélags íslands um miðborgir, mannlíf og mannvirki.
Eyðni (alnæmi) er alvar-
leg ógnun við heilbrigði
^úsunda Islendinga. Fyrir tæp-
um tveimur árum var þessi
sjúkdómur óþekktur hér á landi.
Nú er vitað um 29 manns, sem
eru smitaðir af eyðni, en talið
er að 200—300 aðrir séu smitað-
ir. Fræðilega séð getur hver sem
er smitast af eyðni en þeir, sem
lifa einlífi eða með einum
lífsförunaut, eiga ekki að öllu
jöfnu að vera í hættu.“
Þannig hefst grein Olafs 01-
afssonar, landlæknis, í blaðauka
Morgunblaðsins um síðustu
helgi, sem er upphaf kynning-
arátaks heilbrigðis- og trygg-
ingaráðuneytisins „til að veijast
útbreiðslu alnæmissjúkdómsins
á íslandi. Blaðaukinn er framlag
Morgunblaðsins til þessarar
kynningar. í kjölfarið verður
kynning í öðrum fjölmiðlum,
auglýsingar, útgáfa bæklinga,
kynning í skólum og á vinnu-
stöðum," eins og segir í hvatn-
ingarorðum Ragnhildar
Helgadóttur, heilbrigðisráð-
herra, í blaðaukanum.
Ekki þarf að eyða mörgum
orðum að þessari nýlega til-
komnu drepsótt (alnæmi, eyðni,
ónæmistæringu), sem er veiru-
sýking á lokastigi og leggur
ónæmiskerfi líkamans í rúst,
svo mikla fréttaumfjöllun sem
hún hefur þegar fengið. Drep-
sóttin hefur víða breiðst hratt
út. Tugþúsundir sjúklinga eru
þegar skráðir, en sýkingin er
margfalt útbreiddari en þær
tölur gefa til kynna. Sjúk-
dómurinn hefur þegar greinst í
rúmlega 70 löndum í öllum
heimsálfum; fer víða eins og
eldur í sinu, t.d. í Mið-Afríku.
Yfírgnæfandi meirihluti skráðra
sjúklinga er hinsvegar í Banda-
ríkjunum.
I októbermánuði síðastliðnum
höfðu 29 einstaklingar fundist
með smit af völdum veirunnar
hér á landi. Flestir vóru úr svo-
kölluðum áhættuhópum, þ.e. úr
hópum homma eða eiturlyfja-
sjúklinga, en fræðilega séð
getur hver sem er smitast —
og 7% sýktra einstaklinga hér
vóru utan þessara hópa.
Þegar hafður er í huga ferill
(aukning) ónæmistæringar með
öðrum þjóðum er ástæða til að
óttast verulegan vöxt drepsótt-
arinnar hér á landi, ef ekki
koma til skipulegar vamir og
almenn varúðarvakning. Þess
vegna ber að fagna því að heil-
brigðis- og tryggingaráðuneytið
hefur hafið víðtækt kynningar-
átak til að hamla gegn út-
breiðslu alnæmis hér á landi.
I blaðauka Morgunblaðsins,
sem hér er vitnað til, er lögð
megináherzla á þrennt:
* 1) Að engin lækning er til,
enn sem komið er, við ónæmis-
tæringu.
* 2) Að helzta vöm fólks gegn
sýkingu felst í lífsmáta þess,
þ.e. að forðast lauslæti og
skyndikynni, þar eð helzta smit-
leið alnæmis em kynmök við
sjúkan einstakling.
* 3) Aðgerðir gegn fíkniefnum
em og taldar til vama gegn
eyðni, en „sameiginleg notkun
sprautunálar" telst mikill
áhættuþáttur.
Landlæknir segir í í grein
sinni, „Eyðni er ógnun“, að heil-
brigðisyfirvöld hafi haldið uppi
mikilli fræðslu um þennan sjúk-
dóm, en hún verði nú stóraukin.
Fræðslu verði haldið uppi í efstu
bekkjum gmnnskóla, fram-
haldsskólum og á vinnustöðum,
sérstaklega þar sem yngra fólk
starfar. Auk þess verði sendir
fræðslubæklingar til allra á
aldrinum 15—24 ára, auk fólks
í svonefndum áhættuhópum.
Aðalinntak fræðslunnar verður
um áhættuhegðun og vamir
gegn sýkingu. Morgunblaðið
hvetur almenning til að ljá þessu
fræðsluátaki lið, ekki sízt ungt
fólk, sem horfír fram á viðsjála
tíma, hvað þessa lífshættulegu
sótt varðar.
Kynningarátakið, sem er fyr-
irbyggjandi aðgerð, skiptir að
sjálfsögðu miklu máli. En fieira
kemur til. Sjúkrastofnanir hafa
þegar þurft og verða fyrirsjáan-
lega enn frekar að búa sig undir
að mæta því aukna álagi á heil-
brigðiskerfíð, sem ónæmistær-
ing hefur óhjákvæmilega í för
með sér, bæði að því er varðar
meðferð sýktra einstaklinga og
sóttvarair. Sá viðbúnaður hefur
þegar krafizt og á enn eftir
kreQast mikils kostnaðar í hús-
næði, búnaði, tækjum og starfs-
fólki. Þar kemur til kasta
Qárveitingavaldsins, því fjár-
munir eru afl þeirra hluta, sem
gera skal, hér sem annars stað-
ar.
Meginmálið er þó fyrirbyggj-
andi aðgerðir. Þær hefur hver
og einn að hluta til í hendi sér.
Fræðsluherferð ráðuneytisins er
nauðsynlegt átak til að gera
fólki grein fyrir alvöru málsins
og persónulegri ábyrgð hvers
og eins í fyrirbyggjandi vömum.
BIFREIÐASTÆÐI og aðkoma að
miðborginni voru meðal helstu
umræðuefna á ráðstefnu Arki-
tektafélagsins um „Miðborgir,
mannlíf og mannvirki", sem
haldin var í Norraena húsinu um
helgina. Meðal annars kom fram
sú hugmynd að byggð yrði brú
yfir hafnarmynnið milli Ingólfs-
garðs og Norðurgarðs, sem
tengdi Skúlagötu við Granda-
garð. í framsöguerindunum var
fjallað um þróun miðborga og
hlutverk þeirra. Höfundar Kvos-
arskipulagsins kynntu hugmynd-
ir sína og svöruðu fyrirspumum.
Morabondi
Sveinn Einarsson leikstjóri
ávarpaði ráðstefnuna í upphafí og
lýsti viðhorfi sínu til þeirra skipu-
lagshugmynda sem unnið hefur
verið eftir í Reykjavík á undanföm-
um áratugum. Hann benti á að
umhverfið er það sem mótar fólk
og þvf ætti það helst að vera í sam-
hljómi við náttúruna. í borginni
Morabondi, sem hann sagði vera á
sömu breiddargráðu og Reykjavík,
hefðu íbúamir lítinn áhuga á úti-
samkomum og því væm þar fá torg.
Samkomustaðir og stofnanir væm
dreifðir um alla borgina en flugvöll-
ur í henni miðri til að skapa spennu.
Á nesjum og við sjó þar sem útsýni
er frá borginni em byggðar verk-
smiðjur sem byrgja mönnum sýn
svo að þeir glepjist ekki á að leggj-
ast í gón. „Sömuleiðis er hægt að
leggja þar hraðbrautir. Líka inn í
gömul gróin sögufræg hverfí, það
er til dæmis hægt að gera með því
að taka af gróðri eða vötnum og
tjömum ef svo óheppilega vill til,
að eitt slíkt hefur slæðst inn í lands-
lagið þrátt fýrir skipulagið," sagði
Sveinn meðal annars.
Viðkvæm svæði rúma
ekki tilraunir
í erindi sínu um „Borgarskipulag
í sögulegu samhengi", rakti Stefán
Thors skipulagsstjóri ríkisins þróun
skipulagshugmynda frá iðnbylting-
unni til okkar daga. Hann benti á
að í skipulagsvinnu þyrfti að taka
tillit til hagrænna, félagslegra,
Laugarhóli, Strandasýslu
Hreppsnefndarfundur í hinni
nýju hreppsnefnd Kaldrananes-
hrepps var haldinn á fimmtu-
dagskvöldið og var það þriðji
fundur kjörtímabilsins og um
marga hluti sögulegur. Var hann
haldinn í félagsheimilinu Daldri
að Drangsnesi.
Þetta er í fyrsta sinni sem hald-
inn er hreppsnefndarfundur hér
fyrir opnum dymm. Hann var þó
tæpast í heyranda hljóði, því
hreppsnefnd sat við borð inn við
svið hússins en tveimur stólaröðum
fyrir áhorfendur var komið fyrir
frammi við dyr. Nægði það hvergi
nærri fyrir áhorfendur en þeir vom
yfir 20 og ur'u því sumir að standa.
Gerðu áhorfendur stax í upphafi
athugasemdir við að ekkert heyrðist
til hreppsnefndarmanna en þá frá-
bað oddvitinn sér sérhverja tmflun
sögulegra og listrænna þátta. „Það
er því augljóst að hér er um gríða-
lega flókið verkefni að ræða sem
krefst opinnar umræðu og rök-
studdrar stefnumörkunar stjóm-
málamanna áður en endanleg
ákvörðun er tekin. Á viðkvæmum
svæðum er ekki rúm fyrir tilraunir
því eftir að framkvæmd áætlunar
er hafín er ekki auðveldlega aftur
snúið," sagði Stefán. Hann sagði
að því yrði að vera ljóst að hveiju
ætti að stefna með skipulagi mið-
borga. Stundum vildi gleymast
hversu langt er frá samþykktri
skipulagsáætiun að fullbyggðum
raunveruleika. Semja þurfí við lóð-
areigendur og lóðarhafa og
samkomulag að nást milli þeirra
innbyrðis. Þá þarf ákveðna eftir-
spum svo að fjármagnseigendur
sjái sér hag í uppbyggingun og vilja
yfirvalda ríkis og sveitarfélaga til
að taka þátt í framkvæmdum.
„Þetta vekur upp spurningar um
stjórntæki, hvort hægt sé að stjóma
þróun í uppbyggingu miðborga eða
á fundinum. Flutti sig þá kona ein
fram á gólfíð áreitnilaust.
Þriðja mál á dagskrá var bréf frá
23 íbúum hreppsins þar sem farið
var fram á að hreppsnefndarfundir
yrðu auglýstir og haldnir fyrir opn-
um dyrum, og var vísað um það til
sveitarstjómarlaga. Var því erindi
vel tekið og ákveðið að svo skyldi
vera framvegis og fundir auglýstir
með dagskrá.
Fjórða mál fjallaði um að setja
upp varmadælur til kyndingar skól-
ans og félagsheimilsins á Laugahóli
en þar er nú kynt með rafmagni
þó jarðhiti sé á staðnum. Með þessu
væri hægt að spara 156.000 kflo-
vattstundir á ári en svona hefur
verið kynt þar frá árinu 1972. Var
oddvita falið að athuga það mál,
samanber ennfremur tillögur um
spamað við skólarekstur síðar.
hvort þar ráði önnur lögmál," sagði
Stefán.
Kenningar um myndun
miðborga
Bjami Reynarsson landfræðing-
ur og deildarstjóri hjá Borgarskipu-
lagi Reykjavíkur talaði um
miðborgir og borgarskipulag. Hann
rakti þætti úr skipulagssögu
Reykjavíkur, gerði grein fyrir land-
notkun og þróun verslunar. Einnig
fjallaði hann um nýtt aðalskipulag
fyrir Reykjavík sem nú er verið að
kynna.
Haukur Viktorsson arkitekt flutti
framsögu um miðbæjarhverfi og
skýrði Dynapoliskenningu Doxiades
um þróun miðborga og rakti sögu
Reykjavíkur í ljósi þessarar kenn-
ingar. í lokin varpaði hann fram
hugmynd um framtíðarskipulag
verslunar á höfuðborgarsvæðinu
þar sem leiðin Gijótaþorp - Hlemm-
ur mynda einn þéttan verslunarás.
Við gatnamót Kringlumýrarbraut-
ar, Laugavegar og Suðurlands-
Lánsfé til framkvæmdanna er fyrir
hendi.
Nú fluttu tvær konur sig nær
fundarmönnum til að heyra betur
mál þeirra. Varð þá einum hrepps-
nefndarmanni að orði: „Viltu ekki
bara fá þér sæti héma við borðið
hjá okkur?"
Fimmta mál var erindi skóla-
nefndar Drangsnesskóla varðandi
viðbyggingu við skólann. Er form-
aður skólanefndar hafði reifað
málið urðu nú í fyrsta sinn umræð-
ur á fundinum. Taldi hún ekki rétt
að notað hefði verið fé af fjárveit-
ingu til Drangsnesskóla til sund-
skýlabygginar við Klúkuskóla.
Svaraði oddviti því að þetta hefði
verið gert sökum þess að á Drangs-
nesi hefðu menn ekki verið í stakk
búnir að nota þá fjárveitingu sem
brautar rísi miðbæjarkjami og að
miðbæjarkjamamir tveir, ásamt
Kringlubæ, myndi hin eiginlega
miðbæ Reykjavíkur.
Jóhannes Kjarval arkitekt og
deildarstjóri á Borgarskipulagi
Reykjavíkur talaði um stjómtæki í
skipulagi og framkvæmd skipulags
og komst að þeirri niðurstöðu að
það sem þarf til að skipulag nái
fram að ganga er áætlanagerð um
framkvæmdaröðun, fjármögnun og
lagalegan framgang ýmissa deilu-
mála. Hann benti á að ef varðveita
á gömul mannvirki þurfí að koma
til lána- og styrktarsjóður og að
endurskoða þurfi fasteignagjöld á
ákveðnum svæðum.
Hús segja sögu
Valdís Bjamadóttir arkitekt tal-
aði um arkitektúr í miðborgum og
skírskotaði til Evrópuþjóða um
hvemig þar hefði verið staðið að
uppbyggingu gamalla miðborga.
„Við eigum öðruvísi hús. Einmitt
þess vegna eru þau kannski ennþá
fyrir lá. Hefði Hákon Torfason
deildarstjóri í menntamálaráðu-
neytinu sagt við sig: „Svo lengi sem
ekki þarf á þessu fé að halda á
Drangsnesi er einfalt mál að nota
það þama." Taldi oddvitinn að ekk-
ert hefði verið til fyrirstöðu að fá
fé til Drangsnesskóla ef fram-
kvæmdir þar hefðu verið hafnar.
Taldi oddviti þetta því ekkert mál.
Var samþykkt að sælga áfram um
fé til viðbyggingar á Drangsnesi.
Þess má geta hér að sundlaugin
við Klúkuskóla er kennslulaug fyrir
Drangsnesskóla, Klúkuskóla, skól-
ann á Hólmavík, og í Broddanesi.
Kennsla sunds hefur ekki getað
farið fram í lauginni síðastliðin tvö
ár sökum þess að sundskýlin vant-
aði.
Þá var gerð ályktun um skóla-
mál hreppsins. Hreppsnefnd skal
stefna að því á þessu kjörtímabili
að aðeins verði einn skóli í hreppn-
um. Skal þar öll áherslan lögð á
að hann verði í Drangsnesi og allar
framkvæmdir þar hafa forgang
samkvæmt því. Lauk þeirri sam-
þykkt með því að oddvita var falið
að gæta ítrasta aðhalds og spamað-
ar í rekstri beggja skólanna,
samanber kyndingarmálið hér að
framan. Þess má geta hér að Klúku-
skóli hefur jafnframt þjónað sem
skóli fyrir Hróðbergshrepp.
Tólfta mál á dagskrá fjallaði um
flutning þingstaðarins frá Laugar-
hóli að Drangsnesi. Var oddvita
falið að vinna að því máli og ganga
formlega frá því. Þeir sem undirrit-
merkilegri, vegna þess að þau segja
okkur aðra sögu en er að gerast úti
í heimi, okkar sögu,“ sagði Valdís.
„Við eigum að nota þau í sínu uppr-
unalega umhverfi, ekki sem hom-
rekur, heldur til að auðga þá byggð
sem fyrir er eða eftir á að koma.“
Tengsl viö höfnina end-
urnýjuð
Að loknum framsöguerindum
tóku arkitektar og fulltrúar ýmissa
samtaka til máls og lýstu hugmynd-
um sínum um miðbæjarskipulag.
Höfundar Kvosarskipulagsins, arki-
tektamir Dagný Helgadóttir og
Guðni Pálsson, skýrðu skipulags-
hugmyndir sínar og þau markmið
sem stefnt væri að. Fulltrúi leið-
sögumanna Friðrik Haraldsson
rakti nokkur atriði sem að ferða-
mönnum og þjónustu við þá snúa.
Skúli Jóhannesson talaði fyrir
hönd samtakanna Gamli miðbær-
inn, og lagði meðal annars til að
tengslin við höfnina yrðu bætt,
Slippstöðin yrði gerð að sjóminja-
safni og fískmarkaður í húsnæði
Granda. Skemmtiferðaskipum yrði
búin aðstaða í höfninni og að Geirs-
gata færi á brú milli vitanna á
Norðurgarði og Ingólfsgarði í hafn-
armynninu. Fyrir hönd Torfusam-
takanna talaði Guðjón Friðriksson
sagnfræðingur og taldi hann ekki
ólíklegt að Hagkaupshúsið nýja í
Kringlunni hefði áhrif á þungamiðju
verslunar í borginni. Hann bar síðan
saman Rotterdam þar sem hröð
uppbygging hefur átt sér stað frá
stríðslokum og Amsterdam, með
sínum gömlu og skökku húsum og
miðaldarskipulagi, en þangað
flykkjast ferðamenn.
Þorvaldur S. Þorvalddsson for-
stöðumaður Borgarskipulagsins
gerði grein fyrir kanadískri stofnun
sem Qallar um vandamál vetrar-
borga. Hann sýndi myndir frá
Edmonton þar sem ráðstefna sam-
takanna var síðast haldin. Jóhann
J. Ólafsson formaður Verslunarráðs
benti á að einkabifreiðar væru stað-
reynd og skipulag yrði að miðast
við það. Hann taldi að fasteigna-
verð mundi falla í gamla miðbænum
þegar verslunarmiðstöðin í Kringl-
unni kæmi í gagnið. Það yrði gamla
miðbænum til góðs sem þá stæði
sterkari að vígi í samkeppninni.
Loks sýndi Guðrún Guðmundsdóttir
arkitekt myndir frá samkeppni sem
haldin var um viðbyggingu við
gamla höll í Feneyjum.
Þá tóku við almennar umræður,
sem aðallega snérust um þá skipu-
lagstillögu sem fyrir liggur að
Kvosinni.
að höfðu bréf það sem getur um í
þriðja máli hér að framan höfðu
farið þess á leit að hreppsnefndar-
fundir yrðu auglýstir á þingstað
hreppsins. Var það til þess að þeir
sem búa í sveitarhluta hreppsins
gætu fylgst með hvenær hrepps-
nefndarfundir yrðu haldnir og
hvaða mál væru til umfjöllunar.
Síðasti dagskrárliður var um
vaxtamál. Var samþykkt að taka
sömu vexti af skuldum viðskipta-
vina hreppsins og Kaupfélag
Steingrímsfjarðar tekur af sínum
viðskiptavinum. Þá var einnig sam-
þykkt að taka fulla dráttarvexti af
vanskilum gjalda frá og með næstu
áramótum. Gefur þá auga leið að
þeir sem hafa skuldað gjöld til
hreppsins til þessa munu ekki hafa
borgað dráttarvexti.
Bændahöfðinginn Ingimundur
Ingimundarson á Hóli hafði með-
ferðis bréf sem hann lagði á borð
oddvita á fundinum og vildi koma
fram, en þá voru viðstaddir áminnt-
ir harðlega að valda ekki truflun á
fundinum. þetta væri hreppsnefnd-
arfundur en ekki borgarafundur.
Að flestu leyti tókst fundunnn
vel. En ekki varð betur séð en
menn væru svolítið óstyrkir svona
í fyrsta skipti á opnum fundi þrátt
fyrir undirbúningsfund fyrr í mán-
uðinum . Hins vegar var illa búið
að áhorfendum, þeim þrengt svo
langt frá hreppsnefnd sem hægt
var og hávært kynditæki í gangi
svo gagnið af því að koma og hlýða
á mál manna var kannski heldur
lítið. Hlýtur að verða að bæta úr
þessu framvegis. B.H.Þ.
Kaldrananeshreppur:
Stefnt er að fækkun
skóla í hreppnum
Ákveðið að reikna dráttarvexti af vanskilum þinggjalda
AF ERLENDUM VETTVANGI
Eftir ÁSGEIR SVERRISSON
Jean-Bedel Bokassa:
Mannæta, myndasmiður
og aðdáandi Napóleons
Steypti frænda sínum
Jean-Bedel Bokassa fæddist
þann 22. febrúar 1921 í litlu þorpi
skammt frá höfuðborginni
Bangui. Hann tók katólska trú
og íhugaði alvarlega, líkt og Jósef
Stalín, að gerast prestur. Hann
féll þó frá þeirri hugmynd og
gerðist franskur málaliði þegar
síðari heimsstyijöldin skall á.
Bokassa varði 22 árum ævi sinnar
í franska nýlenduhernum. Þegar
Mið-Afríkulýðveldið hlaut sjálf-
stæði árið 1960 varð hann
yfirmaður í her landsins. Hann
komst til valda árið 1965 en til
þess þurfti hann að steypa frænda
sínum, David Dacko forseta, af
stóli. Árið 1972 útnefndi Bokassa
sjálfan sig forseta til lífstíðar og
fjórum áður síðar var hann „kjör-
inn“ keisari. Krýningarathöfnin
þótti ákaflega sérkennileg og það
vakti almenna hneykslun þegar
ljóst varð að kostnaðurinn við
hana nam fjórðungi af útflutn-
ingstekjum landsins það árið. Því
má bæta við til fróðleiks að kór-
óna keisarans kostaði fimm millj-
ónir dollara. Meðal fyrstu
embættisverka keisarans var að
breyta nafni þessa fátæka lands
í „Keisaraveldið Mið-Afríka“.
Glæpaverk og hin ótrúlegustu
uppátæki einkenndu valdaskeið
Bokassa. Á mæðradaginn árið
1971 gaf hann skipun um að öll-
um konum skyldi sleppt úr
fangelsum landsins. Sama dag
voru allir þeir karlar sem dæmdir
höfðu verið fyrir að ráðast á kon-
ur, teknir af lífí. í framhjáhlaupi
má geta þess að keisarinn var
alla tíð kvensamur með afbrigðum
og er talið að hann eigi að minnsta
kosti 55 afkomendur. Sama ár
tilkynnti Bokassa að þjófum
skyldi hér eftir refsað með þeim
hætti að eyru þeirra væru skorin
af. Gerðust menn þrívegis sekir
um þjófnað misstu þeir hægri
höndina auk eymanna en eftir
§órða þjófnaðinn voru þeir teknir
af lífi. Bokassa var viðstaddur
þegar glæpamennimir tóku út
refsingu sína og að því loknu vom
þeir sýndir, almenningi til viðvör-
unar, í miðborg Bangui.
ÞAÐ vakti heimsathygli er Jean-Bedel Bokassa, fyrrum keisari
Mið-Afríkulýðveldisins, sneri aftur til heimalands sins í síðasta
mánuði. Hann hafði dvalist í útlegð í sjö ár og verið dæmdur til
dauða fyrir hin hryllilegustu glæpaverk. Löngum hafði verið vit-
að að geðheilsa keisarans væri i besta falli umdeilanleg en að
hann skyldi ganga sjálfviljugur í snöru böðulsins þótti með
ólikindum. Glöggir menn bentu hins vegar á að Bokassa hefði
fylgt fordæmi Napóleons Frakklandskeisara er hann sneri aftur
úr útlegð frá Elbu. En ólíkt átrúnaðargoði sínu mun Bokassa
likast til ekki fá tækifæri til frekari utanlandsferða. Honum hef-
ur verið gert að svara til saka fyrir glæpi sína; fjárdrátt, fjölda-
morð og mannát.
það meinfyndið að helsta áhuga-
mál manns, sem sagður var
mannæta, skyldi vera ljósmyndun!
Takmarkalaus dýrkun hans á
Napóleon þótti einnig mjög sér-
kennileg.
Skömmu eftir að Bokassa
neyddist til að leggja niður völd
birtust fréttir í frönskum blöðum
þess efnis að hann hefði gefíð
Valery Giscard d’Estaing ,þáver-
andi Frakklandsforseta, demanta
sem sagðir voru milljónavirði.
Þetta vakti almenna hneykslun
og reiði í Frakklandi. Að lokum
neyddist forsetinn til að viður-
kenna að hann hefði tekið við
gjöf keisarans en hann kvaðst
hafa selt gimsteinana og látið
ágóðann renna til lfknarmála.
Réttarhöld
Árið 1983 hugðist Bokassa
snúa aftur til heimalands síns en
franska leyniþjónustan fékk veður
af fyrirætlunum hans og lét hand-
taka hann á flugvellinum í
Abidjan en svo nefnist höfuðborg
Fflabeinsstrandarinnar. í síðasta
mánuði tókst honum að komast
frá Frakklandi og var hann snim-
hendis handtekinn er flugvél hans
nam staðar á flugvellinum í
Bangui.
Réttarhöld yfír honum hófust
26. nóvember en eftir að ákæruat-
riðin höfðu verið lesin upp var
frekari réttarhöldum frestað til
15. þessa mánaðar. Ákærandinn
sagði Bokassa þjást af sjúklegum
kvalalosta og takmarkalausri
sjálfsdýrkun auk þess sem hann
væri kynferðislega brenglaður.
Að viðbættu því sem fyrr var
nefnt er Bokassa sakaður um að
hafa falið lík, ógnað öryggi lands-
ins, pyntað böm, fyrirskipað
ólöglegar handtökur og gefíð
komabami inn eitur.
Bokassa hefur jafnan sagt
frönsku ríkisstjómina hafa brotið
lög þegar honum var steypt af
stóli. Ennfremur hefur hann sak-
að Valery Giscard d’Estaing um
að hafa skipulagt „áróðurs og
lygaherferð" gegn sér og kveðst
saklaus af öllum ákæmatriðum.
Enn er of snemmt að segja til um
hvort fyrri dauðadómur yfir hon-
um verður staðfestur því þótt það
sé lyginni líkast bendir ýmislegt
til þess að hann njóti töluverðra
vinsælda í heimalandi sínu.
Heimildir-.AP, Reuter.
Þrettán ára ógnarstjóm Jean-
Bedel Bokassa lauk í sept-
embermánuði árið 1979 er
franskir hermenn steyptu honum
af stóli. Sannað þótti að hann
hefði látið myrða 200 skólaböm
sökum þess að þau neituðu að
klæðast sérstökum skólafötum,
sem verksmiðja í eigu keisarans
framleiddi. Efnt var til réttarhalda
að honum fjarverandi og fullyrtu
vitni að maðurinn hefði oftlega
snætt mannakjöt auk þess sem
hann var sakfelldur fyrir stórfelld-
an Ijárdrátt og fjöldamorð.
Keisarinn fyrrverandi var dæmd-
ur til dauða.
Takmarkalaus sjálfsdýrkun Bokassa lýsti sér m.a. í þvi að
hann lét reisa styttur af sjálfum sér I garði keisarahallarinnar.
Myndelsk mannæta
í fjölmiðlum „hins siðmenntaða
heims" voru einkum dregnar upp
tvær ólíkar myndir af Bokassa.
Hann var ýmist sagður stórhættu-
legúr einræðisherra eða spaugi-
legur spjátmngur. Þannig þótti
milljónir dollara.