Morgunblaðið - 19.03.1987, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. MARZ 1987
Fjölbreytileg námskeið
haldin á Hvanneyri
Hvannatúni í Andakíl.
BÆNDASKÓLINN á Hvanneyri
hefur haldið margvísleg nám-
skeið í vetur. Eitt fjölmennt í
ferðamannaþjónustu er fyrir-
hugað í þessum mánuði.
Um síðustu mánaðamót sóttu 13
konur og karlar 2 byrjunarnám-
skeið í loðdýrarækt. Þátttakendur
voru fleiri en upphaflega var ráð-
gert. Þeir komu frá Suðurlandi,
Vesturlandi og úr Skagafirði og
ætla allir að undirbúa breytingar á
loðdýrabúum eða að bæta loðdýrum
við annan bústofn. Námskeiðin
stóðu í 3 daga hvert og var kennt
bóklegt um fóðrun og hirðingu loð-
dýra og verklegt um algeng
handbrögð við hirðingu. Aðalkenn-
ari var Magnús B. Jónsson,
Hvanneyri, og auk hans kenndi
Trausti Aðalsteinsson, loðdýrahirð-
ir. Að sögn Magnúsar var ánægju-
legt hve áhuginn var mikill og að
konur sýndu þessu jafn mikinn
áhuga og karlar.
í haust hélt Bændaskólinn nám-
skeið fyrir bændur á Vesturlandi.
Þar var tekin fyrir förgun og flán-
ing loðdýra og verkun skinna.
Einnig var haldið upprifjunamám-
skeið í samvinnu við Bændaskólann
á Hólum og Samband íslenskra loð-
dýraræktenda. Það var fyrir starfs-
fólk á skinnaverkunarstöðvum og
kenndu þar Magnús B. Jónsson,
Álfheiður Marinósdóttir og Snorri
Stefánsson. Mjög góð aðstaða til
kennslu er í loðdýrahúsum Bænda-
skólans.
Mosfellingar vorum
við, Mosfellingar erum
við, og Mosfellingar
viljum við áfram vera.
vert. Bæjarbúar einfaldlega kallaðir
Bringur.
Þannig væri hægt að halda áfram
og stinga upp á ýmsum nöfnum
leiddum af góðum og gildum bæjar-
nöfnum eða ömefnum í sveitinni.
Af nógu er að taka, þótt margt
hafi vissulega týnst og breyst á
undanfömum áratugum. Eftir
stendur þó að ekkert nafn hentar
okkur betur en Mosfellsnafnið,
hvort sem á eftir því fer „sveit" eða
„bær“. Ef einhver mglingur hefur
verið með það í sambandi við önnur
samfélög landsins, stór eða smá,
dregur ömgglega úr honum með
tímanum; altént versnar hann varla
þótt sveit breytist í bæ.
í þessum skilningi vil ég taka
undir niðurlagsorð fréttaritara vors
og gera þau að mínum: „Hvað sem
þessu líður er mest um vert að
menn komi sér saman og nafnið
verði ekki deiluefni."
Góðir Mosfellingar fyrr og síðar!
Megi þessi tilfærðu orð verða að
áhrínsorðum.
Mosfellssveit í mars 1987.
Höfundur er ritstjórí Úrvals.
Mosfellsbær eða ... ?
í dag og á morgun
verður Kjötmarkaður SS í Austurveri.
Þar fœrð þú nýtt, fyrsta flokks svína- og
nautakjöt á hagstœðu tilboðsverði.

M®0'
R
AU STURVE RI
eftir Sigurð Hreiðar
Mosfellsbær eða Varmárbær —
þannig var yfirskriftin yfir hugleið-
ingu sem fréttaritari Mbl. á Reykj-
um í Mosfellssveit reit í blað sitt nú
í byijun mars. Enda ekki nema
von, því þama er hann að velta
vöngum yfír því hvað byggðin okk-
ar geti heitið nú þegar hún fær
kaupstaðarréttindi á þessu ári.
Fréttaritari vekur verðskuldaða
athygli á hversu gmnnhyggið það
var er samþykkt vom á liðnu ári
lög sem kveða á um að byggðarlög,
sem þessi réttindi hljóta, skuli
skeyta orðinu „bær“ aftan við það
nafn sem þau velja sér. Menn eiga
bágt með að hugsa sér þetta sem
algilda reglu og hugsa til þess með
skelfingu ef þetta hefði alltaf verið
svo eða eigi eftir að verða svo um
alla framtíð. Við getum hugsað
okkur nokkur slík nöfn, núverandi
og tilvonandi: Kópavogsbær,
Hveragerðisbær, Hellubær, Hvols-
vallarbær, Víkurbær, Hafnarbær,
Búðakaupstaðarbær, Neskaupstað-
arbær, Kópaskersbær, Sauðár-
króksbær, Hvammstangabær,
Patreksfjarðarbær svo nokkuð sé
nefnt; eða myndi ekki slagarinn
frægi hljóma hálf ankannalega, ef
hann byijaði svona: „Er ég kem
heim í Búðardalsbæ ...“
Hvað okkar byggðarlag snertir,
Mosfellssveit, er þetta kannski ekk-
ert erfítt. Hvort á eftir hnýtist sveit
eða bær skiptir engu um lengd heit-
isins. Heldur ekki styttingar út frá
því. Mosfellingar vomm við, Mos-
fellingar emm við, og Mosfellingar
viljum við áfram vera, í sveit eða
bæ. Ef ekki kæmu þar lög til, hefði
mátt setja „byggð“ í staðinn fyrir
„sveit“ og tala um Mosfellsbyggð,
eða hreinlega sleppa viðskejrti og
láta kaupstaðinn heita stutt og
laggott Mosfell.
Fréttaritari bendir raunar á að
Mosfellsnafnið sé til víðar en í
Mosfellssveit. Við það má bæta að
það er til á fleiri en einum stað í
sveitinni: Mosfell er kirkjustaður
og prestsetur (ennþá) í Mosfellsdal;
þar er einnig sjálfstætt smábýli með
sama nafni. Minna-Mosfell er einnig
heiti á lögbýli í Dalnum. Þar að
auki er til trésmiðja í niðursveitinni
sem kennir sig við Mosfell, og fleiri
fyrirtæki tengjast nafni Mosfells-
sveitar beint eða óbeint: Mosfells-
leið, Mosfellsapótek, Mosfellsbak-
arí, Mosfellspósturinn, Mosraf. Svo
okkur er alveg sama þó einhver
Mosfell séu til utan sveitar.
Einhverra hluta vegna hefur
komist á kreik, eins og fréttaritari
segir, sú undarlega tillaga og óþjála
að nefna byggðarlagið okkar eftir
gamalli eyðijörð, sem ekki er til
lengur sem býli, og kalla það Varmá
eða Varmárbæ. Vissulega var hér-
aðið sem Mosfellssveit tilheyrir
kallað Varmárþing einhvem tíma í
fymdinni. Með þeim rökum gætum
við allt eins kallað byggðina Kjalar-
nesbæ, af því við erum í Kjalames-
þingi núna og höfum lengi verið.
Eða Kjósarbæ af því við emm í
Kjósarsýslu. En við höfum mörgu
fleiru af að státa núna heldur en
Varmámafni; enda Varmáin sem
um sveitina rennur ekki til yndis-
auka, og vandséð hvort hún er
nokkuð skárri en sú Varmá er lið-
ast um Ölfusið. Þá þekki ég skap-
lyndi Mosfellinga illa ef þeir vilja
láta kenna sig við þessa nafn-
greindu fúlulæki.
Enda fer illa í munni að vera
Varmæingur.
Ennfremur bendir fréttaritari á
að hin ýmsu hverfí byggðarlagsins
hafí „áunnið sér nöfn sem tengjast
nöfnum gömlu jarðanna, sem lenda
í þéttbýlinu, t.d. skólasvæðið að
Varmá, Teigar, Tún, Holt, Ásar,
Melar o.s.frv." Mér er svo farið að
mér þykir öll þessi nafnatenging
ærið losaraleg, svo ekki sé meira
sagt, að Varmá undanskilinni. Ég
veit ekki til að hér hafi verið bæir
með þessum nöfnum: Teigur, Tún,
Holt, Ás/ar, Melur/ar, þó sum þess-
ara nafna (ekki nærri öll) hafí verið
hlutar af bæjanöfnum, og heiti sín
áunnu hverfín sér aðeins af því að
hreppsyfirvöld völdu þeim þau.
Éf við vildum endilega finna okk-
ur nýtt nafn og hætta að vera
Mosfellingar, eigum við af ýmsu
að taka til tengingar og réttlæting-
ar. Við getum faríð lauslega yfír
sveitina í huganum til þeirra hluta,
og byijað Reykjavíkurmegin frá (þó
svo æðinokkuð hafí trosnað af sveit-
inni þeim megin síðan Reykjavík
fór að óttast landleysi):
1. Blikastaðabær, eða bara Blika-
bær. íbúamir þá Blikar.
2. Úlfarsfellsbær — Úlfarsbær.
Bæjarbúar kallaðir Úlfar.
3. Hamrahlíðarbær — Hamrabær.
Bæjarbúar kallaðir Hamrar (galli:
hætta á uppnefninu „smíðatól").
4. Hafravatnsbær — Hafrabær.
Bæjarbúar Hafurvetningar eða
bara Hafrar.
5. Reykjabær. Það hefur ótvíræðan
kost að því leyti að þá getum við
auðveldlega breytt nafninu í
Reykjaborg, þegar við fáum borgar-
réttindi, án þess að þurfa lengi að
leita fyrirmyndar. Á sama hátt yrði
breytingin óveruleg fyrir íbúana,
ef Reykjavík yrði fyrri til að leggja
undir sig Mosfellssveit/bæ alla/n. —
íbúamir yrðu kallaðir Reykir (galli:
hætta á ýmiskonar uppnefnum).
6. Hrísbrúarbær. íbúar kallaðir
Hrísbrúingar eða bara Hrísir.
7. Æsustaðabær. Þetta er álitlegur
kostur, því íbúarnir yrðu frekar
kallaðir Æsir en Æsstöðungar.
8. Skammadalsbær. Mjög álitlegur
kostur, því Skammidalur mun ekki
vera til annars staðar en í Mosfells-
sveit. íbúamir Skammdælingar eða
bara Skammir.
9. Helgadalsbær. íbúamir Helgdæl-
ir (það hljómar vel en færi illa í
munni á þriðja glasi).
10. Laxnessbær. Bæjarbúar Lax-
nesingar, eða bara Laxmenn. 11.
Gljúfrasteinsbær. Bæjarbúar
Gljúfrsteinungar (fer illa í munni
strax áður en sopið er á fyrsta
glasi).
12. Bringnabær. Þetta er mjög sér-
stætt kaupstaðarheiti og athyglis-
LENI rúllurnar eru þéttvafnari, endast lengur og því ódýrari.
Gerðu þinn eigin verðsamanburð.
(
.
■
• ■ ■
LENl
«%
ELDHUSRULLU? &
SALERNISPAPPIR
Allt að 20 nemendur geta komist
að námskeið, sem Ferðaþjónusta
bænda stendur fyrir. Það verður
haldið í Bændaskólanum 23. til 27.
þessa mánaðar.
Nemendum 2. bekkjar í Bænda-
skólanum var seinnipartinn í vetur
boðið að taka þátt í valfagi í kanínu-
rækt. Mikill áhugi er hjá nemend-
um, því meirihluti nemenda eða 37
taka þátt í því. Kenndir verða 10
tímar bóklegt nám og að auki verða
heimsótt nokkur kanínubú. Kennari
er Ingimar Sveinsson. Ekki er enn-
þá aðstaða til verklegs náms í
Íoðkanínurækt á Hvanneyri, en ver-
ið er að undirbúa málið. Stefnt er
að búi með 100 kanínum, þar sem
m.a. er hægt að gera tilraunir með
nýtingu á íslensku fóðri. í undirbún-
ingi er námskeið seinna í vor, ætlað
þeim sem þegar eiga loðkanínur.
- D.J.