Morgunblaðið - 27.06.1987, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. JÚNÍ 1987
flokkslínunni. Sú saga verður ekki
rakin hér. Deilan um verkalýðs-
hreyfinguna snýst líka um tengsl
hennar við fiokkinn og hvernig
mæta beri hagsmuna-
árekstrum innan og á milli samtaka
launafólks, svo sem á milli ASÍ og
BSRB.
Um Þjóðviljann segir Svavar
Gestsson að tveir möguleikar séu
til: „1. Að blaðið verði með skýrari
hætti en verið hefur málgagn flokks-
ins til dæmis á því stigi sem Sjálf-
stæðisflokkurinn stendur gagnvart
Morgunblaðinu. 2. Að blaðið og
flokkurinn losi enn frekar um tengsl-
in en orðið er.“ Niðurstaða Svavars
er að fara beri fyrri leiðina . „Ég
tel fyrir mitt leyti ekki koma til
greina að afhenda Þjóðviljann ein-
hveiju óháðu útgáfufélagi. Það
getur þá rétt eins fundið nafn á blað-
ið annars staðar. Og kemur okkur
þá ekki við.“ Olafur Ragnar
Grímsson er annarrar skoðunan
„Breytingamar sem orðið hafa á
íslenskum fjölmiðlum á undanföm-
um árum sýna að tími hinna þröngu
flokksmálgagna er liðinn ef menn
vilja gefa út öflug blöð. Eigi Þjóðvilj-
inn að halda sögulegum styrk sínum
í íslensku þjóðfélagi hlýtur hann að
halda áfram á þeirri þróunarbraut
sem hófst upp úr 1970.“ Og hann
segir síðan: „Forystumenn flokksins
eiga nú einnig kost á að flytja mál
sitt í öllum öðrum blöðum eins og
Hjörleifur Guttormsson hefur til
dæmis gert svo myndarlega í Morg-
unblaðinu, Tímanum og DV. Þeir
eiga aðgang að útvarpstöðvum og
sjónvarpsstöðvum og hann getur
jafnvel orðið greiður ef erindið er
klætt í forvitnilegan búning. Þess
vegna er Þjóðviljinn ekki sama sálu-
hjálpartækið og áður.“
Rétt er að vekja athygli á því að
ágreiningur Svavars og Olafs Ragn-
ars um Þjóðviljann snýst ekki um
það hvort blaðið eigi að vera óháður
fréttamiðill eða pólitískt málgagn.
Talsvert bar á þessum misskilningi
fyrir nokkrum misserum og þá var
mikið skrafað um „aðför að fijálsri
blaðamennsku". Sannleikurinn er sá
að þeir félagar eru báðir þeirrar
skoðunar að Þjóðviljinn eigi að vera
pólitískt málgagn, en skoðanamun-
urinn snýst um það af hvaða tagi
þetta málgagn eigi að vera. Svavar
vill að það fylgi flokkslínu og hjálpi
til við að móta hana í samvinnu við
flokksforystuna. Ólafur Ragnar vill
að blaðið móti sína eigin stefnu og
lúti ekki tilskipunum frá flokknum
en fylgi honum að málum í meginat-
riðum.
Það er svo sérstakur kapítuli út
af fyrir sig að Svavar Gestsson skuli
nefna Morgunblaðið í sömu andránni
og eigin hugmynd um að gera Þjóð-
viljann „með skýrari hætti en verið
hefur" að flokksmálgagni. Skyldi
hann trúa því sjálfur að Morgun-
blaðið sé málgagn Sjálfstæðisflokks-
ins og ritstjórar þess láti það hvarfla
að sér að taka við fyrirskipunum frá
flokknum? Ekki virðast félagar Sva-
vars, sem rita greinar hér í blaðið,
slegnir þessari blindu. Flokksform-
aðurinn er sannarlega úti að aka!
Deilur alþýðubandalagsmanna um
tengslin við verkalýðshrejrfinguna
hafa ekki verið settar niður. Skýrsl-
umar gefa hins vegar til kynna að
foiystumennimir sex geri sér grein
fyrir því að vemlegar breytingar
hafa orðið á högum launafólks á
síðustu ámm og áratugum og gaml-
ar kenningar sósíalista um „verka-
lyðinn" þarfnist endurskoðunar
Olafur Ragnar vill beinlinis hætta
að nota orðið „verkalýður" og tala
um „launafólk" í staðinn. Hann legg-
ur áherslu á að stuðningur við
kjarabaráttu langskólagengis fólks
hafi ekki minni þýðingu en stuðning-
ur við þá hópa sem hefðbundið er
að telja til verkalýðs. Svavar Gests-
son viðurkennir að verkalýðshreyf-
ingin eigi við innbyrðis vanda að
etja, hugmyndalegan og skipulags-
legan, en segir ekkert um það
hvemig bregðast eigi við. Alþýðu-
bandalagið eigi hins vegar að vera
sjálfstætt afl „sem hefur miklu
víðtækari sýn en einstök verkalýðs-
félög geta að jafnaði haft“. Afstaða
til kjarasamninga eigi að vera ,já,
en . . .“, þ.e. samþykkja það sem
vel er gert en setja fram kröfur um
úrbætur og ábendingar um að ekki
sé þetta nú allt fullkomið. Þetta
þýðir væntanlega að flokkurinn eigi
t.d. ekki að fordæma kjarasamninga
eða beita sér fyrir því að þeir verði
felldir þótt þeir séu mörgum flokks-
mönnum ekki að skapi. En Svavar
segir ekkert um það hvemig taka
eigi á á deilum innan og á milli sam-
taka launafólks. Raunar er Ólafur
Ragnar undir sömu sök seldur en
svo virðist sem hann telji að fylgja
eigi þeim hópi sem lengst vill ganga
hveiju sinni.
Hver er stefna
Alþýðubandalagsins?
Eitt hið athyglisverðasta í skýrsl-
unum, sem hér em til umræðu, em
játningar í þá vem að Alþýðubanda-
lagið hafi ekki stefnu eða þá mjög
óljósa stefnu í veigamiklum málum.
Fyrr var vikið að ummælum Ás-
mundar Stefánssonar um þetta
atriði, en hann telur að flokkurinn
hafi ekki mótað samhljóða stefnu í
ýmsum málum sem tekist er á um
í þjóðfélaginu. í skýrslunum er bent
á að forystumenn flokksins, þ. á m.
þingmenn, hafi í opinberum mál-
flutningi uppi ólík sjónarmið um
mikilvæg stefnumál, s.s. kvótakerfið
og stefnu í efnahags- og kjaramál-
um.
Athyglisverðar eru þær upplýs-
ingar, sem fram koma í skýrslunum,
um stefnumörkun Alþýðubandalags-
ins í efnahags- og atvinnumálum
fyrir síðustu kosningar. Upplýst er
að sérstök nefnd hafi skilað álits-
gerð þar að lútandi í febrúarmánuði
og sé í henni að finna ýtarlega grein-
ingu og tillögur. Ragnar Amalds
segir að álitsgerðin hafi komið svo
seint fram að hún nýttist ekki í kosn-
ingabaráttunni. Og hann segir
ennfremur „Nefndin hafði lítið sam-
starf við þingflokkinn. Þó var ljóst
að í mikilvægum málum var veruleg-
ur munur á áherslum nefndarinnar
og þingflokksins." Hann segir að á
seinustu stundu hafi verið gripið til
þess ráðs fáum vikum fyrir kosning-
ar að setja saman 60 áherslupunkta
í rúmlega 200 orðum „til þess að
frambjóðendur færu ekki alveg tóm-
hentir út í kosningabaráttuna".
Síðan segir hann: „Þó held ég að
engan hafi órað fyrir því á lands-
fundi 1985 eftir þá vinnu sem þá lá
þegar fyrir að einu og hálfu ári
seínna legðu menn út í kosningabar-
áttu með ekki merkilegra plagg en
áherslupunktamir vom. Þama urði
mikil mistök í flokksstarfi okkar sem
fráleitt er að nefna ekki og kannski
má eitthvað læra af.“
Mistökin í sambandi við kosninga-
stefnuna í efnahags- og atvinnumál-
um em augljóslega ekki aðeins
skipulagslegs eðlis. Þau birta okkur
sem í skuggsjá kjamann í því sem
kalla má tilvistarkreppu Alþýðu-
bandalagsins. Alþýðubandalagið er
flokkur fortíðar, mnnið upp úr Kom-
múnistaflokknum og Sósíalista-
flokknum, og það hefur aldrei treyst
sér til að kveða upp úr um það hver
hinn pólitíski gmndvöllur þess er.
Það var auðvelt að halda flokknum
saman þegar hann var í stjómarand-
stöðu og afstaðan til vamarliðsins
sameinaði flokkinn. Síðan 1971 hef-
ur Alþýðubandalagið hins vegar
verið jafnlengi í ríkisstjóm og Sjálf-
stæðisflokkurinn og um sjö sinnum
lengur en Alþýðuflokkurinn, eins og
Ólafur Ragnar Grímsson bendir á í
greinargerð sinni. Þá hefur andstaða
flokksins við vamarliðið og NATO
linast vemlega. Spumingar um það
fyrir hvað Alþýðubandalagið stendur
í rauninni hafa þvi orðið æ meira
áberandi á síðustu ámm. Árið 1974
setti flokkurinn sér ákaflega sér-
•cennilega stefnuskrá í marxískum
anda en hún þykir slík tímaskekkja
nú að eifitt er koma höndum yfir
eintak af henni!
Ein birtingarmynd tilvistarkrepp-
unnar er feimni alþýðubandalags-
manna við að nota hugtakið
sósíalismi og útskýra hvað þeir telji
að felist í því. Þetta er skiljanlegt
vegna þess að i huga almennings
er sósialismi stefna fortíðar, stefna
sem varð endanlega gjaldþrota i
Sovétríkjunum og Austur-Evrópu.
Ólafur Ragnar vill að menn kenni
sig jöfnum höndum við sósialisma
og jafnaðarstefnu en hætti að tala
um sjálfa sig sem „komma". En
hvað felst í sósialisma Alþýðubanda-
lagsins? Við því em ákaflega óljós
svör til. Vill flokkurinn auka
ríkisumsvifin eða draga úr þeim?
Ekkert svar. Og ef hann er hlynntur
þvi að atvinnufyrirtæki starfi áfram
í einkaeign, en verði ekki þjóðnýtt
(sem efast má um), hvemig skilyrði
ætlar hann þá að búa þeim? Ekkert
svar. Allur málflutningur Alþýðu-
bandalagsins hnígur í þá átt að
kaupsýsla og annað framtak ein-
staklinga í atvinnulífinu sé ámælis-
verð „gróðahyggja" og maðkur hljóti
að vera í mysunni. Ófrægingarskrif
Þjóðviljans um verslun og fijáls við-
skipti em alkunn. Er nema eðlilegt
að menn dragi þá ályktun að komist
Alþýðubandalagið til valda hverfum
við marga áratugi aftur í tímann?
Og er reynslan af stjómarsetu Al-
þýðubandalagsins frá 1971 ekki
ólygnust?
„Við“ og „annað fólk“
Einhver máttugasta goðsögn í
hinni alþjóðlegu vinstri hreyfingu er
sú að vinstri menn og sósíalistar séu
betri en annað fólk. Vinstri menn
trúi á frið og fagurt mannlíf, listir
og frjálsa sköpun einstaklingsins,
eins og stundum er komist að orði.
„Hinir" séu annaðhvort einfeldning-
ar sem ekki viti sitt ráð eða aðhyllist
stríð og miskunnarlausa samkeppni,
þar sem hinn sterki vinnur ætíð sig-
ur, trúi á peninga og tækni en ekki
mannúð og fegurð lífsins, svo gripið
sé til annarrar klisju. Þessi undar-
lega árátta vinstri manna hefur ekki
farið framhjá fólki svo sem orð
Kristínar Á. Ólafsdóttur hér að
framan em til marks um: „Við emm
sögð haga okkur sem handhafar
sannleikans og réttlætis og dæma
skoðanaandstæðinga sem illmenni
og einfeldninga."
Lokaorðin í greinargerð Guðrúnar
Helgadóttur til miðstjómar Alþýðu-
bandalagsins em þess eðlis að þau
verðskulda endurprentun hér. Hún
skrifar eftir að hafa velt fyrir sér
réttmæti hinnar opinbem sjálfs-
gagnrýni sem geti komið sér vel
fyrir Staksteinahöfund Morgun-
blaðsins. „Svarið er þetta: Af því að
málstaður okkar er of réttur til að
vera í kreppu. Af því að við eigum
betra skilið en að líða illa í eigin
flokki. Af því að á bak við ergelsi
okkar og illdeilur stendur það sem
ekkert okkar kemst frá: trú á betra
mannlíf, á betri heim, réttlátara
þjóðfélag. Svo djúpar tilfinningar
mun Staksteinahöfimdur Morgun-
blaðsins hvort sem er aldrei skilja,
þess vegna gildir það einu hvað hann
kann að fletja út af því sem hér
hefur verið sagt og aðrir munu
segja. Hans menn settu rekstrar-
hagfræðinga í eigin kreppu, við
viljum leysa hana sjálf. Saman.“
Þurfa menn frekari sannanir fyrir
því að „ímynd" alþýðubandalags-
manna er ekki tilbúningur? Hún er
sköpuð af þeim sjálfum. Jafnvel
Guðrún Helgadóttir, sem mestar
ábyggjur hefur af ímyndinni, leynir
ekki belgingi sínum og lítilsvirðingu
á fólki sem leyfir sér að hafa aðrar
skoðanir en hún. Og svo kvartar hún
yfir hroka annarra!
Auðvitað er alþýðubandalagsfólk
hvorki betra né verra en annað fólk
og það er timi til kominn að það
geri sér grein fyrir því. Eftir næstu
kosningar kynni það að verða of
seint, því eins og Ólafur Ragnar
Grímsson segir í skýrslu sinni er það
raunhæfur möguleiki að Alþýðu-
bandalagið geti haldið áfram að
tapa. Að lokum kann svo að fara
að flokkurinn hverfi með öllu. Sá
tími er ef til vill nær en marga
grunar.
Frá miðstjómarfundi Alþýðubandalagsins að Varmalandi í Borgarfirði i síðasta mánuði. Þar var ákveð-
ið að fela forystumönnunum sex að skrifa greinargerðir um vanda og ímynd flokksins.
19
Siglufjörður:
Safnað fyr-
ir lyftu í
Dvalarheimili
aldraðra
Siglufirði.
LIONSKLÚBBUR Siglufjarðar
stendur fyrir söfnun og á féð
að renna til Dvalarheimilis aldr-
aðra á Siglufirði.
Fyrsti áfangi Dvalarheimilis
aldraðra var tekinn í notkun nú
fyrir stuttu og er nú unnið af fullu
kappi við annan áfanga. En til
þess að heimilið geti gegnt hlut-
verki sínu að fullu þarf að koma
til lyfta þar sem húsið er á þrem-
ur hæðum.
Lionsklúbbur Siglufjarðar, sem
er næst elsti Lionsklúbbur lands-
ins, hefur ákveðið að standa fyrir
söfnun og á að nota ágóðann af
þeirri söfnun í kaup á lyftu. Nú
þegar hafa fyrirtæki á staðnum
og þau sem eiga mikil viðskipti
við Siglufjörð lagt sitt af mörkum.
Síðastliðinn vetur hefur Lions-
klúbburinn hér stutt við bakið á
mörgum góðum málefnum, m.a.
var Sjúkrahúsinu gefín svonefnd
öndunarvél, en það tæki gaf einn-
ig Kiwanisklúbburinn Skjöldur.
Síðastliðinn vetur gaf Lionsklúbb-
urinn björgunarsveitinni Strákum
farsíma, Æskulýðsheimilinu
leikjatölvu, en yfír fjögur hundruð
þúsunda hefur verið varið af hálfu
klúbbsins til félags-, menningar-
og líknarmála hér á staðnum
síðastliðinn vetur.
Nú er það von klúbbfélaga að
fyrirtæki og félög bregðist vel við
söfnuninni til Dvalarheimilisins
svo að lyftan verði sem fyrst kom-
in á heimilið, þar sem eldri
borgaramir eiga sér fagurt ævi-
kvöld.
- MJ
Plötur vænt-
anlegar frá
Greifum og
Stuðkompaníi
Hljómsveitin Greifarnir er
þessa dagana að vinna að nýrri
fjögurra laga liljómplötu sem á
að koma út 9. júlí n.k. Platan
mun heita Sviðsmynd og hafa
þijú af fjórum lögum hennar
ekki heyrst áður.
Að sögn Jónatans Garðarssonar,
hjá Steinum hf, eru Greifamir nú
á hljómleikaferðalagi og munu
spila um allt land í sumar. Þeir
verða á Norðurlandi í lok júní-
mánaðar en he§a ferð um Austur-
land í byijun júlí. Að lokum munu
þeir, ásamt öðrum hljómsveitum,
spila fyrir dansi á þjóðhátíðinni í
Vestmannaeyjum 31. júlí til 2.
ágúst.
Stuðkompaníið frá Akureyri,
sem sigraði í Músíktilraunum
Tónabæjar og Bylgjunnar nýverið,
er í þann veginn að senda frá sér
sína fyrstu hljómplötu. Hún er
væntanleg á markaðinn 2. júlí n.k.
og heitir Skýjum ofar. Á plötunni
eru Qögur frumsamin lög við
íslenska texta, þau hin sömu og
færðu meðlimum hljómsveitarinn-
ar sigur í Músíktilraunum. Jónatan
sagði að Stuðkompaníið myndi
fylgja plötunni úr hlaði með tón-
leikum á Lækjartorgi daginn sem
platan kemur út. Helgina eftir spila
þeir á skemmtistaðnum Evrópu og
verið er að bóka þá á fleiri dans-
leiki í sumar.