Morgunblaðið - 17.07.1987, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 17. JÚLÍ 1987
Dr. Selma Jónsdóttir
listíræðingvr - Minning
prinsessa um stund. Allt það bezta,
sem til var, var borið fram. Það var
hátíð með ljósum, blómum, hvítum
dúkum og silfurskálum. Ekkert var
of gott fyrir gestinn. Allt viðmótið
var ógleymanlegt. Þegar Selma
eignaðist sitt eigið heimili, var þar
sömu rausn og hlýju að mæta.
Og nú er allt þetta liðið og horfíð
í tímans haf. Silfurþráðurinn slitinn
og gullskálin brotin.
Eg kveð þess vinkonu mína með
djúpri þökk fyrir allt.
Þorbjörg Björnsdóttir
Um þær mundir sem ég fór að
taka eftir umhverfí mínu og umræð-
um fólks heyrði ég oft talað um
Borgames og heimili þeirra Jóns
Bjömssonar frá Bæ og Helgu
Bjömsdóttur frá Svarfhóli. Amma
mín var náskyld því Svarfhólsfólki
og alin upp þar á Svarfhóli, og
frænka hennar, Helga, var leiksyst-
ir hennar og síðar náin vinkona.
Móðursystir mín hafði verið í vist
hjá þessu frændfólki sínu í Borgar-
nesi, og þar var ævinlega minnst
með sérstakri virðingu á þau Jón
og Helgu.
Eitt bama þeirra hjóna var
Selma, Demma eins og hún var
kölluð, sem í dag er borin til graf-
ar. — Löngu síðar átti ég eftir að
kynnast henni betur og hafa við
hana náin samskipti, enda varð
starfsvettvangur okkar í ýmsu sam-
eiginlegur, vinnustaður í sama húsi
og oft dagleg umgengni.
Selmu Jónsdóttur hafði ég samt
kynnzt nokkru áður en ég fór að
starfa í Þjóðminjasafninu. Okkar
fólk hittist stundum og ég veitti
þessari frænku minni athygli. Hún
kom oft að máli við mig er við
sáumst, enda fór Selma aldrei í
manngreinarálit. Hún vildi ræða og
spjalla við fólk, og er Selma heyrði,
að ég ætlaði að læra einhveija
menningarsögulega grein, hvatti
hún mig af alhug til dáða, og fyrir
það er ég henni ævinlega þakklátur.
Síðar urðu kynni okkar meiri er
ég hóf störf í Þjóðminjasafninu, í
því húsi er var alla tíð daglegur
vinnustaður hennar. Listasafn Is-
lands hefur lengi verið nátengt
Þjóðminjasafni og er það varð sjálf-
stæð stofnun, 1951, varþví fenginn
samastaður í Þjóðminjasafnshúsinu
og Selma skipuð umsjónarmaður
þess.
Starfsvettvangur okkar Selmu
varð því nátengdur, þótt hann væri
samt aðskilinn að stofnunum. Ég
minnist þess, hve hlýlega hún tók
mér, er ég tók við forstöðu Þjóð-
minjasafnsins árið 1968.
Listasafn íslands var í umsjá
Selmu sem sjálfstæð stofnun alla
tíð og má segja, að hún byggði þá
stofnun nánast upp frá grunni. Hún
hafði lært listasögu í Bandaríkjun-
um og Bretlandi og kom heim með
ferskar og nýjar hugmyndir en þær
náðu líklegast fæstar að þróast að
marki vegna þeirra þröngu og erf-
iðu aðstæðna, sem Listasafnið átti
við að búa. Því var ætlaður staður
í Þjóðminjasafnsbyggingunni án
þess að ráðamenn þjóðarinnar
gerðu sér grein fyrir þörfum slíks
safns, hveijum það ætti að þjóna
eða hver menningarás slíks safns
væri í þjóðlífinu. Því bjó það í ára-
tugi að þessari fyrstu gerð.
Selma Jónsdóttir átti sér hins
vegar mikinn metnað fyrir safn sitt
og fræðigrein sína. Henni gáfust,
er frá leið og er hún fékk aðstoðar-
fólk, ýmsar næðisstundir til rann-
sókna og ritstarfa. Smám saman
urðu 'til rannsóknarverk hennar, og
helgaði hún sig þar einkum mið-
aldalist íslendinga. Mesta verk
hennar á því sviði er doktorsritgerð-
in Dómsdagur í Flatatungu, þar
sem henni lánaðist að leysa gátu
fjalastúfanna frá Bjamastaðahlíð,
sem eru í Þjóðminjasafni, sem svo
margir höfðu litið augum og reynt
að ráða í myndimar en engum
tekizt. Hún sá, að hér var um að
ræða brot af býsönzkum dómsdegi,
einstæðri mynd sinnar tegundar,
sem varðveizt hafði á Islandi og
sýndi ásamt mörgu öðru tengsl Is-
lands við menningu Evrópulanda á
miðöldum.
Önnur rannsóknarverk Selmu
vom einnig helguð miðaldaiist Is-
lendinga. Þar má nefna Sögu
Maríumyndar og Lýsingar í Stjóm-
arhandriti, en flestar rannsóknir
hennar beindust að handrita-
skrauti, lýsingum miðaldahandrita.
Það var öllum tilhlökkunarefni,
að Listasafn íslands skyldi flytja í
eigið húsnæði nú í ár. Lengi höfðu
menn beðið þessa og allir bjuggust
við því, að Selma myndi annast
flutning og sjá um nýskipan og
opnun safnsins í hinum nýju húsa-
kynnum. Fyrir þessu hafði hún
barizt í áratugi og loksins nú hillti
undir lokaáfanga þessa máls.
„Mennirnir álykta, en Guð ræð-
ur.“ — Það kom öllum á óvart að
frétta lát Selmu hinn 5. þessa mán-
aðar, tæplega sjötugrar að aldri.
í húsi Þjóðminjasafnsins verður
Selmu saknað. Henni fylgdi ævin-
lega frískur andi, ferskur blær og
hún bar með sér smekkvísi, hrein-
skilni og gagnrýniskennd.
Selma var um margt einstæð í
sinni röð. Allt sem hún gerði var
smekklegt. Þar vom ýtrustu kröfur
gerðar til þess, að allt væri vandað
og þá ekki til sparað er um það var
að ræða. Heimili þeirra dr. Sigurðar
Péturssonar gerlafræðings, manns
hennar, var með afbrigðum smekk-
legt, þar var hver hlutur öðrum
vandaðri og smekklegri, listaverk,
húsgögn og bækur, og öllu svo vel
fyrir komið, að athygli vakti.
Megi nú Selma frænka mín og
góðvinkona fá það uppfyllt í öðru
lífi, sem henni auðnaðist ekki að
fá fullgert í þessu lífi.
Þór Magnússon
Dr. Selma Jónsdóttir er fyrsti
Íslendingurinn, sem lauk prófi í list-
fræði, og starfaði hér á landi. Hún
var jafnframt fyrsta konan sem
fékk doktorsnafnbót frá Háskóla
íslands, árið 1960.
Á sérsviði sínu, miðaldalist, vann
hún mikið og merkt brautryðjanda-
starf. Þekking og áræðni einkenndu
rannsóknarstörf hennar. Þá er ekki
síður að minnast markverðs fram-
lags hennar til samtímalistar er hún
sem forstöðumaður Listasafns ís-
lands byggði safnið upp og gerði
að meginsafni 20. aldar listar á
íslandi.
Að leiðarlokum vill Félag
íslenskra listfræðinga þakka dr.
Selmu Jónsdóttur störf hennar í
þágu íslenskrar listfræði og mynd-
listar.
Félag íslenskra listfræðinga
t
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi,
JÓHANNES F. JÓNSSON
kennari,
Grænukinn 22,
Hafnarfirði,
andaðist á St. Jósefsspítala, Hafnarfirði 15. júlí.
Guðrún Þórhallsdóttir,
börn, tengdabörn og barnabörn.
t
Faðir minn, tengdafaðir og afi,
GÍSLI ÞORSTEINSSON
frá Laufási,
Vestmannaeyjum,
verður jarðsunginn frá Landakirkju, Vestmannaeyjum, laugardag-
inn 18. júlí kl. 14.00.
Blóm og kransar eru vinsamlegast afbeðin. Þeim sem vildu
minnast hins látna er bent á Sjúkrahús Vestmannaeyja.
Gisli Már Gislason, Sigrún Valbergsdóttir
og barnabörn.
t
Eiginmaður minn,
ÍSLEiKUR JÓNSSON,
Vestmannabraut 59,
verðurjarðsunginnfrá Landakirkju laugardaginn 18. júlíkl. 16.00.
Elínborg Pétursdóttir.
t
Þökkum innilega auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og út-
för sonar okkar, bróður, mágs, og frænda,
ANDRÉSAR JÓNSSONAR,
Fossgötu 7, Eskifirði.
Jón Andrésson, Guðrún Egilsdóttir,
Egill Guðni Jónsson,
Vilhelm Jónsson, Aðalheiður Bjarney Pálsdóttir,
Jóhann Jónsson,
Jónas Þór Jónsson, Ragnheiður Gisladóttir,
Guðný Þórdís Jónsdóttir
og systkinabörn.
Lokað
Vegna útfarar DR. SELMU JÓNSDÓTTUR, forstöðu-
manns Listasafns íslands, verður safnið lokað í dag.
Listasafn íslands.
t
Útför eiginkonu minnar,
dr. SELMU JÓNSDÓTTUR,
fer fram frá Dómkirkjunni í Reykjavík í dag, föstudaginn 17. júlí
kl. 13.30.
Sigurður Pétursson.
Hulda Einars-
dóttir - Minning
Fædd 7. ágúst 1928
Dáin S.júlí 1987
Svo stórt og sárt er höggvið hússins skarð.
Þótt húsið virðist enn með sama blæinn,
er allt svo breytt að ganga þar í garð.
(G.I.K)
Við fráfall Huldu Einarsdóttur
húsmóður að Digranesvegi 123,
Kópavogi hefur það heimili mikið
misst. Því sem húsmóðir var hún
sérstaklega mikilhæf, glaðlynd og
gestrisin við þá fjölmörgu gesti sem
þar bar að garði. Alltaf reiðubúin
ásamt eiginmanni sínum, Björgvini
Bjömssyni að veita það besta sem
gott heimili hefur upp á að bjóða.
Störf sín utan heimils stundaði
Hulda einnig af alúð og dugnaði,
og naut vinsældar samstarfsfólks
og samferðamanna.
Hún fæddist að Ytri-Hofdölum
Skagafirði, foreldrar hennar eru
Sigrún Jónasdóttir og Einar Magn-
ússon. Þaðan fluttist hún til Siglu-
fjarðar og ólst þar upp. Ung fór
hún að vinna fyrir sér bæði norðan-
og sunnanlands og kom sér alls
staðar vel. Um tuttugu ára skeið
og allt þar til heilsan bilaði vann
hún sem gæslukona við Digranes-
skólann, það starf var henni að
skapi, því hún naut sín vel í návist
barna og unglinga.
Það var beggja gæfa er þau
kynntust Hulda og Björgvin og
hófu sambúð, þau lögðu hvort um
sig bam í búið, hún Einar Magna,
hann Guðjón Brodda og sameigin-
lega eignuðust þau Bjöm Birgi. Þau
gengu í hjónaband þann 27. desem-
ber 1964 og lifðu farsælu lífi sem
treystist best þegar mest á reyndi.
Þau urðu fyrir þeirri þungu raun
að missa einn drengjanna, Guðjón
Brodda af slysförum aðeins 12 ára
gamlan. Og í þungum veikindum
Huldu síðustu mánuði í baráttunni
við ólæknandi sjúkdóm, annaðist
Björgvin konu sína af einstæðum
kærleika og umhyggju þar til yfir
lauk.
Við andlát hennar sakna hennar
fjölmargir ættingjar og vinir. Aldr-
aðir foreldrar muna góða dóttur
með hlýtt viðmót, synir og tengda-
dætur geyma bjartar minningar
einnig barnabömin sem vom yndi
hennar og eftirlæti, og litli
langömmudrengurinn hann Krissi
sem hefur mikið misst. Hulda var
systkinakær og var almennt vinsæl
hjá tengdafólki, frændum og vinum.
Ég vil að leiðarlokum þakka hlý
og góð kynni, og minnist með gleði
margra ánægjustunda í eldhús-
króknum hjá Huldu og Björgvin.
Þannig stundir eru sannkallaðir
gleðigjafar sem ég veit að margir
muna nú þegar Huldu nýtur ekki
lengur við. Ég votta eiginmanni
hennar og öðrum ástvinum einlæga
samúð. Guð blessi minningu henn-
ar.
t
Þeim, sem vildu minnast dr. Selmu Jónsdóttur, er að ósk fjöl-
skyldu hennar vinsamlega bent á Listasafn íslands.
Minningarspjöld fást í skrifstofu safnsins og Bókaverslun
Snæbjarnar, Hafnarstræti 4.
Listasafn íslands.
Safnaðu sólargeislum
og sumarsins hnossum.
Mundu eftir gleðinnar gjöfum
og gæfunnar kossum.
Þeir munu á dimmum dögum
í dauðans skugga
draga sviða úr sárum
sefa og hugga. (E þ j)
Kristín Johannesdóttir
Sá er hygginn, sem þekkir aðra;
hinn er vitur, sem þekkir sjálfan sig.
Sá er sterkur, sem sigrar aðra;
hinn er mikilmenni sem sigrast á sjálfum sér.
Sá er rikur, sem ánægður er með hlutskipti
sitt; þrekmikil starfsemi ber vott um vilja.
Sá, sem stendur vel í stöðu sinni, er öruggur.
Sá sem deyr, en ferst ekki, á hið langa líf
fyrrir höndum. (Laó-Tse.)
Þó Hulda frænka sé nú dáin er
hún engan veginn horfín hugum
okkar. Minning hennar mun fylgja
okkur um ókomna tíð.
Ættingjar geta verið manni
misjafnlega nákomnir, þó náskyldir
séu, en Hulda stóð okkur alla tíð
mjög nærri. Afar mikill samgangur
var á milli heimilis okkar og Huldu
og Björgvins. Nutum við systumar,
eins og svo margir aðrir, góðs af
frábærri gestrisni þeirra en á Digra-
nesveginum var iðulega margt um
manninn og glatt á hjalla. Gaman
er að rifja upp þau ófáu skipti sem
setið var við eldhúsborðið og hlegið
að sögum þeirra. Frásagnargleði
Huldu var mikil og einstaklega
skemmtilegt hvað þau lýstu sömu
hlutum á ólíkan hátt. Sýnir það
einna best hversu vel þau héldu
sínum persónulegu sérkennum.
Það sem einkenndi Huldu öðm
fremur var hennar létta lund og
mikla jafnaðargeð. I veikindastríði
hennar kom sérstaklega vel fram
það rólyndi sem hún átti til en hún
tók jafnan æðrulaust því sem að
höndum bar.
Hulda kom jafnt fram við alla
og kunnum við, sem börn, sérstak-
lega vel að meta það. Hún gaf sér
alltaf nægan tíma fyrir aðra sama
hvernig stóð á hjá henni sjálfri.
Hinn mannlegi þáttur var það sem
skipti hana mestu máli.
Það þurfti ekki mikið til að gleðja
Huldu frænku. Er okkur til dæmis
minnisstætt, þegar við vomm í
fóstri hjá henni um tíma og færðum
henni nokkur strá og villiblóm á
afmælisdaginn, hvað hún gladdist
innilega og var ekkert að spara fína
vasann undir ósköpin.
Það sem okkur er efst í huga
nú þegar við kveðjum frænku er
hennar hlýja viðmót og góða skap
sem hélst óskert allt til loka.
Elsku Björgvin, við vottum þér,
svo og öllum vinum og vandamönn-
um, okkar dýpstu samúð á þessari
sorgarstundu.
Sigrún og Steinunn