Morgunblaðið - 17.03.1988, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. MARZ 1988
Mannréttíndayfirlýsmg
Sameinuðu þjóðanna
— birt í tilefni undirskriftarherferðar Amnesty
Fyrir nokkru hóf íslandsdeild
Amnesty International undir-
skriftaherferð til stuðningfs
Mannréttindayfirlýsingu Samein-
uðu þjóðanna. Er stefnt að því
að safna um 100 þúsund undir-
skriftum. I tilefni þessa hefur
íslandsdeild Amnesty óskað eftir
því að Morgunblaðið birti í heild
Mannréttindayfirlýsingu Samein-
uðu þjóðanna og fer hún hér á
eftir:
Mannréttindayfirlýsing Samein-
uðu þjóðanna var samþykkt á alls-
herjarþinginu í París 10. desember
1948, og hafði það tekið mannrétt-
indanefndina hálft þriðja ár að ganga
frá henni. Byggist yfirlýsingin á inn-
gangi sáttmála hinna Sameinuðu
þjóða, þar sem ræðir um „grundvall-
arréttindi manna, virðingu þeirra og
WIIO
Miðstöðvardœlur
Þróuð þýsk
framleiðsla.
Hagstœtt verð.
LANDSSMIÐJAN HF.
Verslun Ármúla 23 - S. (91)20680
Reyktur silungur,
rækjur og
salat.
Mjólkursamsalan
gildi, jafnrétti karla og kvenna og
allra þjóða, hvort sem stórar eru eða
smáar".
Hugmyndina um alþjóðlega vemd
mannréttinda er að finna í Atlants-
hafsyfirlýsingunni, og hún var einnig
rædd á undirbúningsráðstefnunni í
Dumbarton Oaks haustið 1944, enda
er beinlínis gert ráð fyrir skipun
mannréttindanefndar í sáttmálanum
(68 gr.).
I febrúar 1946 stofnaði Qárhags-
og félagsmálaráð Sameinuðu þjóð-
anna vísi að mannréttindanefnd, og
í apríl sama ár lagði nefndin undir
forystu frú Eleanor Roosevelt fram
tillögur sínar um störf og starfs-
hætti. Skipuð var ritstjómamefnd
fulltrúum Ástralíu, Chile, Frakk-
lands, Líbanon, Sovétríkjanna, Bret-
lands og Bandaríkjanna. Tók hún
saman uppkast, sem rætt var í nefnd-
inni, og var ákveðið að leggja fyrir
allsheijarþing sitt í hvom lagi uppk-
ast að yfírlýsingu og frumvarp að
mannréttindaskrá, og náði yfirlýs-
ingin samþykki allsheijarþingsins
1948, en sjálfur alþjóðasamningur-
inn, mannréttindaskráin, er enn í
undirbúningi.
Inngangsorð
Það ber að viðurkenna, að hver
maður sé jafnborinn til virðingar og
réttinda, er eigi verði af honurn tek-
in, og er þetta undirstaða frelsis,
réttlætis og friðar í heiminum.
Hafi mannréttindi verið fyrir borð
borin og lítilsvirt, hefur slíkt haft í
för með sér siðlausar athafnir, er
ofboðið hafa samvizku mannkynsins,
enda hefur því verið yfir lýst, að
æðsta markmið almennings um heim
allan sé að skapa veröld, þar sem
menn fái notið málfrelsis, trúfrelsis,
og óttaleysis um einkalíf og afkomu.
Mannréttindi á að vernda með lög-
um. Að öðrum kosti hljóta menn að
grípa til þess örþrifaráðs að rísa upp
gegn kúgun og ofbeldi.
Það er mikilsvert að efla vinsam-
leg samskipti þjóða í milli.
í stofnskrá sinni hafa Sameinuðu
þjóðimar lýst yfir trú sinni á grund-
vallaratriði mannréttinda, á göfgi og
gildi mannsins og jafnrétti karla og
kvenna, enda munu þær beita sér
fyrir félagslegum framförum og betri
lífsafkomu með auknu frelsi manna.
Aðildarríkin hafa bundizt samtök-

Hámarksþœgindi fyrir fógmarksverð. Hann er loksins
kominn stóllinn sem sameinar þessa 1vo kosti.
Þessi stóll styður vel við bakið og gœtir þess að þú
sitjir rétt. Hann er með léttri hœðastillingu, veltanlegu
baki og fimm arma öryggisfœti.
%^Þetta er gœðastóll á góðu verði.
Petta er góð fermingargjöf.
Hallarmúla 2 Sfmi 83211
um um að efla almenna virðingu
fyrir og gæzlu hinna mikilsverðustu
mannréttinda í samráði við Samein-
uðu þjóðimar.
Til þess að slík samtök megi sem
bezt takast, er það ákaflega mikil-
vægt, að almennur skilningur verði
vakinn á eðli slíkra réttinda og fijáls-
ræðis.
Fyrir því hefur allsheijarþing
Sameinuðu þjóðanna fallizt á mann-
réttindayfirlýsingu þá, sem hér með
er birt öllum þjóðum og ríkjum til
fyrirmyndar. Skulu einstaklingar og
yfirvöld jafnan hafa yfirlýsingu þessa
í huga og kappkosta með fræðslu
og uppeldi að efla virðingu fyrir rétt-
indum þeim og fijálsræði, sem hér
er að stefnt. Ber og hveijum einum
að stuðla að þeim framfömm, innan
ríkis og ríkja í milli, er að markmið-
um yfirlýsingarinnar stefna, tiyggja
almenna og virka viðurkenningu á
grundvallaratriðum hennar og sjá
um, að þau verði í heiðri höfð, bæði
meðal þjóða aðildarríkjanna sjálfra
og meðal þjóða á landsvæðum þeim,
er hlíta lögsögu aðildarríkja.
1. grein:
Hver maður er borinn fijáls og
jafn öðrum að virðingu og réttindum.
Menn eru gæddir vitsmunum og sam-
visku, og ber þeim að breyta bróður-
lega hveijum við annan.
2. grein:
1) Hver maður skal eiga kröfu á
réttindum þeim ogþvi fijálsræði, sem
fólgin eru í yfirlýsingu þessari, og
skal þar engan greinarmun gera
vegna kynþáttar, litarháttar, kyn-
ferðis, tungu, trúar, stjómmálaskoð-
ana eða annarra skoðana, þjóðemis,
uppmna, eigna, ættemis eða annarra
aðstæðna.
2) Eigi má heldur gera greinarmun
á mönnum fyrir sakir stjómskipulags
lands þeirra eða landsvæðis, þjóðrétt-
arstöðu þess eða lögsögu yfir því,
hvort sem landið er sjálfstætt ríki,
umráðasvæði, sjálfstjómar laust eða
á annan hátt háð takmörkunum á
fullveldi sínu.
3. grein:
Allir menn eiga rétt til lífs, frelsis
og mannhelgi.
4. grein:
Engan mann skal hneppa í þræl-
dóm né nauðungarvinnu. Þrælahald
og þrælaverzlun, hveiju nafni sem
nefnist, skulu bönnuð.
5. grein:
Enginn maður skal sæta pynding-
um, grimmilegri, ómannlegri eða
vanvirðandi meðferð eða refsingu.
6. grein:
Allir menn skulu, hvar í heimi sem
er, eiga kröfu á að vera viðurkennd-
ir aðilar að lögum.
7. grein:
Allir menn skulu jafnir fyrir lögun-
um og eiga rétt á jafnri vemd þeirra,
án manngreinarálits. Ber öllum
mönnum réttur til vemdar gegn
hvers konar misrétti, sem í bága
brýtur við yfirlýsingu þessa, svo og
gagnvart hvers konar áróðri til þess
að skapa slíkt misrétti.
8. grein:
Nú sætir einhver maður meðferð,
er brýtur í bága við grundvallarrétt-
indi þau, sem tryggð eru í stjómar-
skrá og lögum, og skal hann þá eiga
athvarf hjá dómstólum landsins til
þess að fá hlut sinn réttan.
9. grein:
Ekki má eftir geðþótta taka menn
fasta, hneppa þá í fangelsi eða varð-
hald né gera útlæga.
10. grein:
Nú leikur vafi á um réttindi þegns
og skyldur, eða hann er borinn sökum
um glæpsamlegt athæfí, og skal
hann þá njóta fulls jafnréttis við
aðra menn um réttláta opinbera
rannsókn fyrir óháðum og óhlut-
drægum dómstóli.
10. grein:
Nú leikur vafí á um réttindi þegns
og skyldur, eða hann er borinn sökum
um glæpsamlegt athæfi, og skal
hann þá njóta fulls jafnréttis við
aðra menn um réttláta opinbera
rannsókn fyrir óháðum og óhlut-
drægum dómstóli.
11. grein:
1) Hvem þann mann, sem borinn
er sökum fyrir refsivert athæfi, skal
telja saklausan, unz sök hans er
sönnuð lögfullri sönnun fyrir opin-
bemm dómstóli, enda hafi tryggilega
verið búið um vöm sakbomings.
2) Engan skal telja sekan til refs-
ingar, nema verknaður sá eða að-
gerðaleysi, sem hann er bomn, varði
refsingu að landslögum eða þjóðar-
rétti á þeim tíma, er máli skiptir.
Eigi má heldur dæma hann til þyngri
refsingar en þeirrar, sem að lögum
var lejrfð, þegar verknaðurinn var
framinn.
12. grein
Eigi má eftir geðþótta raska heim-
ilisfriði nokkurs manns, hnýsast í
einkamál hans eða bréf, vanvirða
hann eða spilla mannorði hans. Ber
hveijum manni lagavemd gagnvart
slíkum afskiptum eða árásum.
13. grein:
1) Fijálsir skulu menn vera ferða
sinna og dvalar innan landamæra
hvers ríkis.
2) Rétt skal mönnum vera að fara
af landi burt, hvort sem er af sínu
landi eða öðru, og eiga afturkvæmt
til heimalands síns.
14. grein:
1) Rétt skal mönnum vera að leita
og njóta griðlands erlendis gegn of-
sóknum.
2) Enginn má þó skírskota til
slíkra réttinda, sem lögsóttur er með
réttu fyrir ópólitísk afbrot eða at-
ferli, er biýtur í bága við markmið
og grundvallarreglur Sameinuðu
þjóðanna.
15. grein:
1) Allir menn hafa rétt til ríkis-
fangs.
2) Engan mann má eftir geðþótta
svipta ríkisfangi né rétti til þess að
skipta um ríkisfang.
16. grein:
1) Konum og körlum, sem hafa
aldur til þess að lögum, skal heimilt
að stofna til hjúskapar og fjölskyldu,
án tillits til kynþáttar, þjóðemis eða
trúarbragða. Þau skulu njóta jafn-
réttis um stofnun og slit hjúskapar,
svo og í hjónabandinu.
2) Eigi má hjúskap binda, nema
bæði hjónaefni samþykki fúsum vilja.
3) Fjölskyldan er í eðli sínu frum-
eining þjóðfélagsins, og ber þjóð-
félagi og ríki að vemda hana.
17. grein:
1) Hveijum manni skal heimilt að
eiga eignir, einum sér eða í félagi
við aðra.
2) Engan má eftir geðþótta svipta
eign sinni.
18. grein:
Allir menn skulu frjálsir hugsana
sinna, sannfæringar og trúar. í þessu
felst ftjálsræði til að skipta um trú
eða játningu og ennfremur til að láta
í ljós trú sína eða játningu, einir sér
eða í félagi við aðra, opinberlega eða
einslega, með kennslu, tilbeiðslu,
guðsþjónustum og helgihaldi.
19. grein:
Hver maður skal fijáls skoðana
sinna og að því að láta þær í ljós.
ÞRYSTI-VOKVAKERFI
DrifbúnaÖur
fyrir spil o.f I.
= HÉÐINN =
VÉLAVERSLUN SÍMI 624260 Ö>
SÉRFRÆÐIÞJÓNÚSTA - LAGER <