Morgunblaðið - 17.09.1988, Blaðsíða 1
76 SIÐUR B/C OG LESBOK
212. tbl. 76. árg.
LAUGARDAGUR 17. SEPTEMBER 1988
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Pólsk stjórnvöld
og Samstaða hafa
ákveðið viðræður
Fjallað um hvort Samstaða verði viðurkennd
Varsjá. Reuter.
PÓLSK stjórnvöld og leiðtogar
Samstöðu, hinna ólöglegu verka-
lýðssamtaka, hefja viðræður um
framtíð PóUands um miðjan októ-
bermánuð, að því er pólska sjón-
varpið skýrði frá í gærkvöldi. Þá
verður meðal annars fjallað um
hvort stjórnvöld muni viðurkenna
Samstöðu. Þetta var ákveðið á
fundi leiðtoga Samstöðu, Lechs
Búrma:
Hermenn
ekki lengur
í flokknum
Rangoon. Reuter.
RÍKISSTJÓRN Búrma tUkynnti í
Walesa, og Czeslaws Kiszczaks
innanríkisráðherra.
Auk Samstöðu og stjómvalda taka
fulltrúar kaþólsku kirkjunnar og
annarra þjóðfélagshópa þátt í við-
ræðunum. Akvörðunin um að efna
til viðræðnanna markar tímamót því
pólsk stjómvöld hafa þráfaldlega
neitað að viðurkenna eða hafa sam-
ráð við Samstöðu síðan hún var bönn-
uð í krafti herlaga í desember árið
1981.
Fundur Lechs Walesa og Kiszczak
var sá þriðji á þremur mánuðum og
höfðu pólsk stjómvöld aldrei haft
samband við Walesa formlega fyrr
en fyrsti fundur þeirra hófst 31.
ágúst. Lech Walesa var mjög ánægð-
ur með árangur fundarins. „Við höf-
um nálgast hvorir aðra,“ sagði hann
við fréttamenn þegar hann gekk af
fundinum. „Margt var rætt, en ég
endurtek enn að frelsi er óhugsandi
án Samstöðu."
Reuter
*
Olympíuleikarnir hófust ínótt
Borgarstjóri Seoul, Kim Yong Rae, heldur á Ólympiukyndlinum sem kom til borgarinnar í gær.
Sjá sérstakt blað um Ólympíuleikana á bls. B1-B12.
Gorbatsjov gerir Bandaríkjamönnum tilboð:
Vill breyta radarstöð í al-
þjóða geimrannsóknastöð
Bandaríkjamenn gera lítið úr hugmyndinni
Moskvu. Reuter.
gær að hermenn landsins og ríkis-
starfsmenn væru ekki lengur fé-
lagar i sósialistaflokknum, sem
hefur verið einráður i landinu i
aldarfjórðung. Útvarpið i Rango-
on skýrði frá þvi að ríkisráðið
hefði tekið þessa ákvörðun til að
tryggja að kosningarnar sem fyr-
irhugaðar eru innan þriggja mán-
aða yrðu fijálsar.
Útvarpið greindi einnig frá því að
ríkisráðið hefði skipað svo fyrir að
hermenn, lögregluþjónar og ríkis-
starfsmenn skyldu vera óháðir öllum
stjómmálaflokkum.
Stjómarandstæðingar hafa krafist
þess að herinn yrði skilinn frá sósíali-
staflokknum. Einn leiðtoga þeirra,
Tin Oo, fymim vamarmálaráðherra,
sagði í samtali við fréttaritara Reut-
ers að svo virtist sem ríkisstjómin
væri að reyna að fara frá völdum
með sæmd.
MÍKHAÍL Gorbatsjov, leiðtogi
Sovétrikjanna, sagðist í gær vera
tObúninn að gera ratsjárstöðina
í Krasnojarsk, sem Bandaríkja-
menn segja hluta af geimvarna-
kerfi Sovétmanna, að alþjóðlegri
geimrannsóknastöð. Hann lýsti
þvi einnig yfir að sovéski flotinn
myndi leggja niður stóra flota-
stöð í Víetnam yfirgæfu Banda-
ríkjamenn herstöðvar sínar á
Filippseyjum. Bandaríkjastjóm
tók þvi sfðaraefnda fálega og
gerðu lítið úr tUboðinu um al-
þjóðlega geimrannsóknastöð.
Fréttastofan TASS greindi frá
því að Gorbatsjov hefði sagt í ræðu,
sem hann hélt f Krasnojarsk, að í
rátsjárstöðinni gæti farið fram al-
þjóðleg samvinna um friðsamlega
nýtingu geimsins. „Sovétmenn em
tilbúnir að ræða við vísindamenn
frá hvaða landi sem er sýni þeir
áhuga á þessu verkefni," er haft
eftir Gorbatsjov. „Þetta er svar
okkar við kvörtunum stjómvalda á
Vesturlöndum undan ratsjárstöð-
inni í Krasnojarsk."
Bandarikjastjóm hefur haldið því
fram að ratsjárstöðin gangi í ber-
högg við samning stórveldanna um
takmörkun á gagneldflaugakerfum,
sem gerður var árið 1972. Þótt
Sovétmenn hafi vísað þvi á bug
hefur deilan um stöðina verið einn
helsti ásteytingarsteinninn í við-
ræðum stórveldanna í Genf um
helmings fækkun langdrægra eld-
flauga.
Gorbatsjov fjallaði einnig um
hemaðamppbyggingu stórveldanna
í Asíu og á Kyrrahafi. Hann hét
því að Sovétmenn myndu ekki
fjölga Iq'amorkuvopnum á þessum
svæðum og hvatti Bandaríkjamenn
til að gera það sama. Hann lagði
einnig til að herskipum stórveld-
anna yrði ekki fjölgað á þessum
svæðum.
„Samþykki Bandaríkjamenn að
loka herstöðvum sínum í Filippseyj-
um em Sovétmenn, með samþykki
Víetnama, tilbúnir að leggja niður
birgðastöðina í Cam Ranh Bay í
Víetnam," sagði Gorbatsjov enn-
fremur. Bandaríkjamenn segja að
Sovétmenn noti stöðina sem flota-
stöð og fylgist þaðan með banda-
rískum herstöðvum á Filippseyjum.
Marlin Fitzwater, talsmaður
Bandaríkjaforseta, sagði að tilboð
Gorbatsjovs varðandi lokun
herstöva í Víetnam og Filippseyjum
virtist ósanngjamt en Bandaríkja-
stjóm myndi kanna það nánar.
Hann hafnaði hins vegar algerlega
hugmyndinni um geimrannsókna-
stöð. „Að gera ratsjárstöðina að
geimrannsóknastöð, eða útibíói, ell-
egar einhveiju öðm breytir ekki því
að hana þarf að rífa þar sem hún
er brot á samningi okkar," sagði
Fitzwater.
Bandaríkin:
NASA ákveð-
ur geimskot
Cape Canaveral. Reuter.
Geimrannsóknastofnun
Bandaríkjanna, NASA, tilkynnti
í gær að hún hygðist skjóta geim-
flauginni Discovery á braut um
jörðu 29. september.
Þetta verður fyrsta mannaða
geimflaug Bandaríkjamanna sem
skotið er á loft síðan sjö geimfarar
fómst í sprengingu í geimfarinu
Challenger árið 1986. Með Dis-
covery fara fimm geimfarar í fjög-
urra daga ferð til að prófa geim-
farið, sem hefur verið breytt mikið
síðan Challenger-slysið varð.
Sovétríkin:
*
Izvestía birtir kafla
úr „Félaga Napóleon"
Moskvu. Reuter.
ÍZVESTÍA, málgagn sovésku stjóraarinnar, birti i gær tvo kafla
úr bókinni „Félagi Napóleon" eftir George Orwell og lét þá yfirlýs-
ingu fylgja, að það væri rangt, sem sovéskir bókmenntagagnrýnend-
ur hefðu lengi haldið fram, að með bókinni væri höfundurinn að
draga dár að sósíalismanum.
„Það er fagnaðarefni, að verk
þess mikla, enska rithöfundar skuli
nú koma fyrir sjónir sovéskra les-
enda, jafnvel þótt um síðir sé,“
sagði í blaðinu um þennan nýja
áfanga „glasnost“-stefnunnar en á
síðustu mánuðum hafa komið út í
Sovétríkjunum margar bækur, sem
áður vom bannaðar.
„Þessi ádeila Orwells gerir ekki
gys að hugsjónum sósíalismans
eins og hérlendir menn hafa löng-
um fullyrt," sagði í Ízvestíu, „held-
ur að þeim, sem hafa dregið þessar
hugsjónir í svaðið, beint og óbeint,
með lýðskmmi og pólitískri ævin-
týramennsku. Boðskapur verksins
á ekki síður erindi við okkur nú
en áður.“ Þá var einnig frá því
sagt, að annað frægt ritverk eftir
Orwell, „1984“, yrði birt í tímarit-
inu Novíj Mír.
George Orwell, sem barðist í
borgarastríðinu á Spáni við hlið
vinstrimanna, skrifaði „Félaga
Napóleon" eða Animal Farm eins
og bókin heitir á frummálinu árið
1945 og sem ádeilu á kommúnism-
ann á dögum Stalíns. Er um að
ræða líkingasögu af bóndabæ þar
sem skepnumar gera byltingu og
taka öll völd í sínar hendur. Svínin
em I fararbroddi og stjóma siðan
með grimmilegri kúgun undir ein-
kunnarorðunum: „Öll dýr em jöfn
en sum em jafnari en önnur."
Að undanfömu hafa verið gefnar
út í Sovétríkjunum margar bækur
— aðallega andstalínísk verk — sem
hafa verið bannaðar þar áratugum
saman. Af þeim má meðal annars
nefna bók Arthurs Koestler,
„Myrkur um miðjan dag“. Sagði
TASS-fréttastofan fyrr í riiánuðin-
um, að á listanum yfir bannaðar
bækur hefðu verið 10.000 titlar en
væm nú aðeins 500.