Morgunblaðið - 27.09.1988, Blaðsíða 31
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. SEPTEMBER 1988
XI
Morgunblaðið/Bjami
iður Framsóknarflokksins og frú
ids á sunnudag áður en Steingrím-
ði sínu.
Framsókn og Alþýðuflokkur vildu
ekki ræða annað en vinstri stjórn
- segir Þorsteinn Pálsson formaður Sjálfetæðisflokksins
ÞORSTEINN Pálsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, skilaði
umboði sínu til myndunar meirihlutastjórnar á Qórða tímanum
í gærdag, eftir að forseti fól honum að kanna möguleika á
slíku klukkan 9 í gærmorgun. Þorsteinn kvaðst hafa reynt að
ná samstöðu á milli fyrrverandi samstarfsflokka um standa
að brýnustu efhahagsaðgerðum, en formenn Framsóknar- og
Alþýðuflokks hefðu tjáð honum að þeir vildu enn reyna að
mynda stjórn saman með stuðningi Alþýðubandalags. Þvi hefði
ekki verið grundvöllur fyrir frekari tilraunum af hans hálfu
til stjórnarmyndunar.
„Ég ræddi fyrst við Albert Guð-
mundsson, fonnann borgara-
flokksins, og síðan við þá
Steingrím Hermannsson, formann
Framsóknarflokksins og Jón Bald-
vin Hannibalsson, formann Al-
þýðuflokksins. Ég kannaði við þá
tvo síðamefndu hvort þeir teldu
íubandalagsins
tj órnar my ndun
jrmaður Framsóknarflokks
dagskvöldið og það hefði verið
gert í samráði við formann Al-
þýðubandalagsins og með fullri
vitund alþýðubandalagsmanna.
Borgaraflokkurinn setti það
meðal annars sem skilyrði fyrir
þátttöku í ríkisstjóm að hann fengi
embætti utanríkisráðherra og ann-
að ráðherraembætti í sinn hlut auk
embættis forseta sameinaðs þings.
Steingrímur sagði aðspurður að
hann hefði á sunnudag tilkynnt
Albert Guðmundssyni formanni
Borgaraflokksins að það væri ekki
á sínu valdi að lofa einu embætti
í stjóminni. Alltaf hefði verið sá
háttur á að næst stærsti flokkur-
inn í ríkisstjóm ætti kost á emb-
ætti utanríkisráðherra.
Steingrímur sagði að formenn
flokkanna þriggja og Stefán Val-
geirsson hefðu samþykkt bæði
fyrstu aðgerðir og málefnasátt-
mála, þar á meðal að laun yrðu
fiyst til 15. febrúar. Þingflokkur
Álþýðubandalagsins hefði síðan
dregið sína samþykkt til baka á
sunnudag. Þegar Steingrímur var
spurður hvers vegna ekki hefði
verið hægt að fallast á kröfur Al-
þýðubandalagsins um samnings-
rétt strax sagði hann að það þýddi
launahækkanir yfir alla línuna eða
kjaradeilur. „Mér skyldist að skil-
yrði Geirs Gunnarssonar væri að
ekki yrði hróflað við samningunum
og það hefði þýtt launahækkanir
upp á 7-8% og því miður sýnist
með það ekki vera leiðin til að
koma frystihúsum í gang, sem
hafa stöðvast, að hækka launin,"
sagði Steingrímur.
Hann sagði síðan að haldinn
hefði verið fundur með þeim for-
ustumönnum verkalýðshreyfing-
arinnar sem voru í tilvonandi
stjómarflokkum. Þar hefði komið
fram mjög hörð gagnrýni á það
að gefa samninga lausa 1. janúar.
Ástæðan væri sú að félög stæðu
afar misjafnlega að vígi. Þannig
væru Verkamannasambandið og
fleiri félög með samningá bundna
til 10. apríl, meðan samningar
Bandalags starfsmanna ríkis og
bæja renna út um áramótin.
Vegna þessa hefði verið leitað eft-
ir samkomulagi um að samning-
amir færu í gildi aftur 15. febrúar
og 1,25% launahækkun yrði færð
tii þess dags. Formaður Alþýðu-
bandalagsins hefði síðan tjáð sér
á laugardagskvöld að gengið yrði
að þessu.
gið féll
ktsmni
ir Alþýðuflokksins
frá tilskyidum meirihlúta þings.
Sú minnihlutastjóm myndi ekki
gera neinn málefnasamning um-
fram það samkomulag sem gert
hefur verið um þessar fyrstu að-
geðir. Hún yrði mynduð vegna
þessa að nú er ekki lengur tími
til einhverra langdreginna stjóm-
armyndunarviðræðna. Það þurfa
að liggja fyrir ákvarðanir um
hvaða laun eigi að borga í landinu
í síðasta lagi á hádegi á miðviku-
dag,“ sagði Jón Baldvin.
Jón Baldvin Hannibalsson svar-
ar spumingum fréttamanna.
möguleika á því, þrátt fyrir það
sem á undan væri gengið, að þess-
ir flokkar næðu saman um brýn-
ustu aðgerðir til að fá hjól atvinn-
ulífsins til að snúast á ný. Svör
þeirra voru mjög skýr. Það er enn
samstaða þeirra á milli í þeim til-
gangi að mynda stjóm sem Al-
þýðubandalagið myndi styðja og
þeir bíða nú eftir svörum frá þeim.
Forseti tók það fram að ég tæki
mér ekki lengri tíma en sólarhring
og það er fullkomlega eðlilegt
miðað við hve mikill tími hefur
farið í þetta að undanfömu og
hvaða hagsmunir em í húfi. Stað-
an lá hins vegar alveg ljós fyrir
löngu áður en fresturinn var útr-
unninn og þá var auðvitað ekki
annað að gera en að skýra forseta
frá því.
Að öðru leyti voru þetta mjög
gagnlegir fundir, ekki síst í ljósi
þeirra átaka sem átt hafa ser stað
að undanfömu. Það er nauðsyn-
legt fyrir forystumenn flokkanna
að tala saman í fullri hreinskilni
þó að leiðir hafi skilið í pólitísku
samstarfí.“
Þorsteinn var spurður álits um
stjómarmyndunarviðræðumar
undir forsæti Steingríms Her-
mannssonar. Hann sagðist vilja
bíða og sjá hvaða niðurstaða feng-
ist úr þeim viðræðum áður en
hann felldi dóm um þær. Hann
sagði það enga lausn á vanda at-
vinnulífsins að framlengja bráða-
birgðalögin sem renna út um
næstu mánaðamót, það þyrfti
miklu meira til að leysa vanda
atvinnulífsins en að framlengja
þau. Það væri fyrst og fremst á
ábyrgð þeirra sem nú væru að
mynda ríkisstjóm að koma í veg
fyrir að bráðabirgðalögin rynnu
út án þess að nokkuð kæmi í stað-
inn.
„Það hefur farið mikill tími í
þessar viðræður. Við vorum tilbún-
ir með okkar aðgerðir fyrir meira
en viku síðan; aðgerðir sem hefðu
lyft atvinnulífinu og tryggt eðlileg
rekstrarskilyrði fyrir útflutnings-
greinamar og iðnaðinn. Ég hef
áhyggjur af að tíminn hefur hlaup-
ið frá okkur og ég óttast að því
Morgunblaðið/Sverrir
Þorsteinn Pálsson tók sér
tíma til að kanna möguleika
myndun meirihlutastjórnar und-
ir hans forystu og gekk að þvi
búnu á fund forseta í Stjórnar-
ráðinu og skilaði umboði sínu.
meiri tími sem er tekinn er í þetta
því ófullkomnari verða aðgerðim-
ar,“ sagði Þorsteinn Pálsson.
Ekkí hægt að mynda sljórn
með alla Qölmiðlana yfír sér
- segir Stefán Valgeirsson þingmaður
Samtaka um jafnrétti og félagshyggju
„ÉG held að þessi stjórnar-
myndun hafi ekki tekist vegna
tímaskorts. Þá tel ég að ekki
hafi veríð hægt að mynda
ríkisstjórn við þessar kring-
umstæður og hafa sífellt yfir
sér alla þessa Qölmiðla. Menn
eru ekki nógu orðvarir, sér-
staklega þegar þeir eru svefii-
litlir og þá fer allt í baklás í
biU þegar þeir heyra ummæU
annarra," sagði Stefán Val-
geirsson þingmaður Samtaka
um jafnrétti og félagshyggju
í Norðurlandskjördæmi eystra
þegar leitað var áUts hans á
lokum stjórnarmyndunartil-
raunanna um helgina.
Stefán sagði að yfírlýsingar
Skúla Alexanderssonar hefðu
verið afar óheppilegar og nánast
óafsakanlegar. Ekki væri hægt
að skýra afstöðu hans öðru vfsi
en með vísan til persónuleg
árekstra hans og Halldórs
grímssonar vegna sjávarútvegs-
mála.
„Án þess að ég vilji gefa upp
ástæður mínar tel ég að aðeins
komi tvennt til greina nú,“ sagði
Stefán þegar hann var spurður
um vænlegasta stjómarmyndun-
arkostinn nú. „Annað hvort er
að taka aftur til við að mynda
þá stjóm sem gefist var upp við
urp helgina eða mynda minni-
hlutastjóm Alþýðuflokks og
Framsóknarflokks. Ef síðari
kosturinn verður fyrir valinu
verður að ákveða að efna til
kosninga um leið því annars fá
þeir ekki hlutleysi annarra
flokka. Ef um er að ræða minni-
Stefán Valgeirsson.
hlutastjóm sem ætlað er að sitja
út kjörtímabilið vilja hugsanlegir
stuðningsflokkar koma strax inn
í þá stjórn."
Komið hefur fram að fram-
sóknarmenn höfnuðu beinni aðild
samtaka Stefáns að stjóminni,
Samtökin fengju ekki ráðuneyti.
Nánar spurður út í þetta sagði
Stefán: „Það kom fram í fjölmiðl-
um að Framsóknarflokkur, Al-
þýðuflokkur og Alþýðubandalag
væm að ræða um níu til tíu ráð-
herra stjóm. Flokkamir fengju
þijá ráðherra hver eða Fram-
sóknarflokkurinn fjóra og hinir
flokkamir þijá. Með þessu virtist
gengið út frá því að við styddum
stjómina án beinnar aðildar með
ráðherra. Okkar afstaða var hins
vegar sú að við gætum ekki far-
ið inn í stjómina nema hafa þar
einhvem sem fjalLaði um málin
á frumstigi. Ekki hefði verið
hægt fyrir okkur að standa
frammi fyrir þeim afarkostum
að samþykkja öll mál eða fella
stjómina að öðmm kosti. Það
er ástæðan fyrir því að við vitdum
vera fullgildir aðilar að þessari
stjóm og treystum okkur ekki
til annars.
Eftir því sem ég veit best var
engin samþykkt gerð hjá Fram-
sóknarflokknum gegn aðild okk-
ar, heldur hafi menn í þing-
flokknum verið sammála um að
við fengjum ekki ráðuneyti. Þeg-
ar ég fór á fundinn margumtal-
aða í tumherberginu með for-
mönnum hinna flokkanna til að
fara yfir stjómarsáttmálann
sagði ég við Steingrím Her-
mannsson að best væri að ganga
frá þessu máli áður, því annars
þýddi ekkert fyrir okkur að vera
með í þessu áfram. Hann sagði
þá að málið væri ekki eins og
lýst hefði verið. Ég get ekki full-
yrt hvað Steingrímur Hermanns-
son hugsar, en i þessu máli get-
ur ekki verið um annað að ræða
en hann hafí ætlað að beygja
okkur eða sinn eigin flokk á loka-
stigi."
Stefán sagðist í þessari stöðu
ætla að doka eitthvað við. Síðan
myndu Samtökin llklega halda
fundi og leggja spilin þá á borðið.
?'