Morgunblaðið - 30.09.1988, Blaðsíða 1

80 SIÐUR
B/C/D
223. tbl. 76. árg.
FÖSTUDAGUR 30. SEPTEMBER 1988
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Endi bundinn á
flugrán í Brasflíu
Rio de Janeiro. Reuter.
LÖGREGLA á flugvellinum í Goiania í Brasilíu batt enda á flugrán
geðsjúks manns seint í gærkvöldi með því að særa hann alvarlega í
skotbardaga. Ræninginn hugðist halda á brott af flugvellinum með
flugstjóra Boeing 737-þotu í gíslingu í Iítilli einkaflugvél. Þegar hann
varð var við öryggissveitir lögreglu undir vængjum flugvélarinnar
skaut hann gísl sinn og særði alvarlega. Áður hafði hann myrt aðstoðar-
flugmann þotunnar og sært tvo.
Boeing 737-þotu brasilíska flugfé-
lagsins VASP með 90 farþegum um
borð var rænt i gær á leið frá Porto
Velho í vestri til Rio de Janeiro. Að
sögn talsmanns flugfélagsins stóð
smávaxinn maður upp skömmu eftir
millilendingu í Belo Horizonte og
ruddist í átt til flugstjómarklefans.
Þegar reynt var að stöðva manninn
dró hann upp byssu og skaut flug-
þjón í fótinn. Er ræninginn kom inn
í flugstjómarklefann skaut hann
aðstoðarflugmann í höfuðið og særði
annan úr áhöfninni. Flugræninginn,
Friðargæslu-
sveitir SÞ fá
friðarverðlaun
sem var einn síns liðs, skipaði flug-
stjóranum að snúa þotunni til flug-
vallarins í Goiania sem er um 120
mflur frá Rio.
Þegar þangað var komið fengu
flugvallarstarfsmenn að sækja lík
aðstoðarflugmannsins og særðu
mennina tvo.
Flugræninginn fór í fyrstu fram
á að eldsneytisgeymar þotunnar
yrðu fylltir. Samningamenn yfir-
valda neituðu því nema hann léti
gíslana lausa fyrst, 98 að tölu.
Eftir nokkurt þóf féllst ræninginn
á að láta alla gíslana lausa nema
flugstjórann gegn því að fá litla
einkaflugvél til sinna nota. Þegar
hann var á leið út úr þotunni kom
til skotbardaga með fyrrgreindum
afleiðingum.
Reuter
Geimferjan Discovery hefur sig til flugs.
Á minni myndinn má sjá geimfarana
fimm kasta kveðju á viðstadda áður en
þeir halda i flögurra daga geimferð
umhverfis jörðu.
I
Giftusamlegt flugtak geimfeijunnar Discovery:
Maimaðar geimferðir hefj-
ast í Bandaríkj unum á ný
Aðalstöðvum NASA á Canaveral-hSfða I Flórida. Frá fvari Guðmundssyni, Créttaritara Morgunbiaðsins.
Ósló. Reuter.
Friðargæslusveitir Sameinuðu
þjóðanna fá Friðarverðlaun Nób-
els árið 1988. Friðarverðlaunin
eru til heiðurs þeim 500.000 mönn-
um sem starfað hafa á vegum frið-
argæslusveitanna frá stofnun
þeirra árið 1948.
Perez de Cuellar, aðalritari Sam-
einuðu þjóðanna, lýsti yfír mikilli
ánægju með verðlaunin og sagði að
þau væru tímabær viðurkenning á
því mikilvæga starfi sem friðar-
gæslusveitimar hefðu innt af hendi
undanfarin ár. Einnig minntist hann
um 800 friðargæsluliða sem fallið
hafa við gæslustörf.
Hann sagði jafnframt að verðlaun-
in myndu efla friðargæslusveitimar
til enn frekari dáða og sagði að í
framtíðinni myndu þær láta til sín
taka í Namibíu, Vestur-Sahara og
Kampútseu. Sjá frétt á bls. 22.
GEIMFERJUNNI Discovery og
fimm manna áhöfn hennar var
skotið út í geim kl. 15.37 að
íslenskum tima í gær, nærri 100
mínútum á eftir áætlun vegna
óhagstæðra verðurskilyrða. Var
þetta fyrsta mannaða geimferð
Bandaríkjamanna síðan 28. janúar
1986 þegar geimferjan Challenger
fórst 73 sekúndum eftir flugtak
með sjö geimfara um borð. Flug-
takið var óaðfinnanlegt og geysi-
leg gleði ríkti á skotstaðnum þar
sem ein milljón manna hafði safn-
ast saman til að fylgjast með þvi
er tignarlegur skrokkurinn, 85
tonn að þyngd, hófst á loft.
Discovery lendir aftur í Suður-
Kalifomíu á mánudag eftir 96
klukkustunda flug. Bandaríkjamenn
gera sér vonir um að með þessu
geimskoti endurheimti þeir forystu
sína í geimsiglingum og geimrann-
sóknum. Frá sjónarmiði leikmanna
var ekki hægt að sjá annað en veður
væri hið ákjósanlegasta í gærmorgun
og ferjunni yrði skotið út í geim á
tilsettum tíma. Allt var grandskoðað
sem mögulegt var til að ekki yrðu
nein slys. Menn vissu að ef eitthvað
kæmi fyrir væri úti um mannaðar
geimferðir Bandaríkjamanna næstu
árin a.m.k.
Flestum kom á óvart að það dróst
á aðra klukkustund að ákveða hvort
Discovery yrði skotið á loft. Ástæðan
fyrir þessari töf var að vindstrekk-
ingur var í háloftum sem talinn var
óheppilegur. Hefur þetta vafalaust
reynt á taugar þeirra tugþúsunda
manna sem átt höfðu vökunótt.
Viðsjárverðasti hluti geimskotsins
er talinn fyrstu 517 sekúndumar eða
rúmlega 8V2 mínúta. Síðan er Dis-
covery á hættulitlu flugi eftir að hún
hefur náð 184 mflna hæð. Næsti
hættutíminn er þegar Discovery
lækkar flugið í átt til lendingar á
Edwards-herflugvellinum í Kali-
fomíu á mánudag.
Sjálft skotið var svo áhrifamikið
að sumir máttu ekki mæla. Aðrir
æptu og skríktu og gripu hver í ann-
an enda er geimskotið einhver stór-
kostlegasta sjón sem mannlegt auga
getur litið.
Um það leyti sem Ronald Reagan
Bandaríkjaforseti sendi bandarísku
geimrannsóknastofnuninni, NASA,
og geimförunum heillaóskir með orð-
unum: „Við biðjum Guð að blessa
þessa mikilvægu ferð," þeysti Dis-
covery um himinblámann með
17.000 hnúta hraða.
Sjá ennfremur bls. 22.
Sovétríkin:
Æðsta ráðið boðað
til óvænts fiindar
Tengist skyndifundi miðstjómarinnar í dag
Moskvu, Washington. Reuter, Daily Teiegraph.
ÆÐSTA rað Sovetríiganna hef-
ur óvænt verið kallað til fundar
á morgun, laugardag. Tilkynn-
ing um þetta kom frá sovéskum
stjórnvöldum í kjölfar þess að
miðstjórn kommúnistaflokksins
hefiir verið kölluð saman í dag.
Stjórnmálaskýrendur velta þvi
nú fyrir sér hver ástæðan sé
fyrír þessum skyndilegu fimda-
höldum á æðstu stöðum i Krernl.
Sovésk stjórnvöld hafa sagt að
endurskipuleggja eigi valda-
kerfið í flokknum. Nær víst þyk-
ir að Mikhaíl Gorbatsjov Sovét-
leiðtogi hyggi á mannabreyting-
ar í miðstjórninni en í henni sitja
300 manns. Hinn litli fyrirvari
fimdahaldanna og skyndileg
heimkvaðning Edúards She-
vardnadzes, utanríkisráðherra,
frá Allsheijarþingi Sameinuðu
þjóðanna bendir til þess að mik-
ið standi tíl.
Sovétfræðingar í Bandaríkjun-
um velta einkum fyrir sér tveimur
skýringum. í fyrsta lagi að Míkhafl
Gorbatsjov Sovétleiðtogi óttist um
hag sinn og vilji tryggja stöðu sína
innan miðstjómarinnar og leysa
helstu andstæðinga sína frá störf-
um, allt að sjötíu manns. í öðru
iagi að til fundahaldanna sé stofnað
til að ræða leiðir til að bregðast
við þjóðaólgunni við rætur Kákas-
usfjalla og í Eystrasaltsríkjum.
Reuter
Glæsivagnar á Rauða torginu
bera þess vott að mikið standi
tíl í Kreml.
Vestrænir og sovéskir stjóm-
málaskýrendur búsettir í Moskvu
segja hins vegar að engin ástæða
sé til að ætla að staða Gorbatsjovs
sé veik, sem stendur, heldur hafi
hann tekið frumkvæðið í sínar
hendur með því að boða til mið-
stjómar og Æðstaráðsfundar.
Þess eru nær engin dæmi að
Æðsta ráðið, þing landsins, sé kall-
að saman með svo stuttum fyrir-
vara. Greinilegt er að fundur þess
tengist fundi miðstjómarinnar í
dag en hlutverk Æðsta ráðsins er
að breyta ákvörðunum flokksins í
landslög. Gennadí Gerasímov, tals-
maður sovéska utanríkisráðuneyt-
isins, sagði hjá Sameinuðum þjóð-
unum á miðvikudag að miðstjómin
myndi ræða breytingar á valda-
kerfi flokksins. Þó þykir líklegt að
miklu víðtækari stjómkerfísbreyt-
ingar verði á dagskrá miðstjómar-
fundarins í dag í framhaldi af
flokksráðstefnunni í júní. Sé þessi
kenning rétt verða tillögur Gorb-
atsjovs ræddar í Æðsta ráðinu á
morgun og síðan lagðar undir dóm
almennings eins og lofað hefur
verið.