Morgunblaðið - 12.01.1990, Blaðsíða 1
56 SIÐUR B/C
STOFNAÐ 1913
9. tbl. 78. árg.
FOSTUDAGUR 12. JANUAR 1990
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Austur-þýska stjórnarandstaðan:
Boði um stjórnar-
þátttöku hafnað
Austur-Berlín. Reuter.
TVEIR stjómarandstöðuflokkar í Austur-Þýskalandi hafa vísað á bug
tilboði Hans Modrows, forsætisráðherra landsins, um að þeir taki sæti
í ríkisstjórn. Modrow hafði séð sig knúinn til að bjóða stjómarandstöð-
unni slíkt eftir að upp komst að til stæði að endurreisa öryggislög-
reglu landsins. Stjómarandstæðingar hafa brugðist ókvæða við þeim
áformum.
Tveir flokkar stjómarandstæð-
inga, Jafnaðarmannaflokkurinn og
Lýðræði strax!, hafa lýst því yfir að
Rúmenía:
Matvæla-
aðstoð frá
Frakklandi
Búkarest. Reuter, dpa.
ROLAND Dumas, utanríkisráð-
herra Prakklands, ræddi í gær
við fulltrúa hinnar nýju ríkis-
stjórnar Rúmeníu. Er þetta í
fyrsta skipti sem svo háttsettur
vestrænn embættismaður ræðir
við valdhafa þar frá því Ceaus-
escu-hjónunum var steypt af stóli.
Að viðræðunum loknum var skýrt
frá því að stórfelld matvælaastoð
yrði hafin.
Menningarleg tengsl Frakka og
Rúmena hafa lengi verið náin. Tunga
Rúmena telst rómönsk að stofni til
og franska er annað mál flestra
landsmanna. Franskir fjölmiðlar
hafa átt allgóðan aðgang að rúm-
enskum heimildarmönnum og
skýrðu t.a.m. fyrst frá því að vera
kynni að byltingin í Rúmeníu hefði
verið undirbúin. Ekki er vitað hvort
Dumas vakti máls á vangaveltum
þessum á fundinum.
Sjá einnig „Áleitnar spurning-
ar . . .“ á bls. 18.
þeir muni ekki setjast í ríkisstjóm-
ina. Talið er að flokkarnir óttist
m.a. fylgistap ef þeir vinna nánar
með kommúnistum en nú þegar er
gert í hringborðsviðræðum.
„í Austur-Þýskalandi, líkt og í
vestri, eiga þegnarnir rétt á öryggi
og vernd gegn pólitískum öfgum ...
eiturlyfjaverslun og hryðjuverkum,"
sagði Modrow í ræðu á þingi lands-
ins þegar hann brást við fréttum um
að verið væri að endurreisa öryggis-
lögregluna illræmdu. „Stasi“.
Til stympinga kom milli fólks sem
safnast hafði saman í gær fyrir
framan þinghúsið í Austur-Berlín.
Hart var deilt um afstöðuna til sam-
eingar þýsku ríkjanna en lögregla
lét átökin afskiptalaus.
Reuter
Míkhaíl S. Gorbatsjov og eiginkona hans, Raisa Maxímovna, við
komu þeirra til Vilnius, höfúðborgar Litháen, í gær.
Albanía:
Ostaðfestar
fréttir af
mótmælum
Vínarborg, Lundúnum. The Daily
Telegraph.
NEYÐARÁSTANDI hefúr verið
lýst yfir í Shkoder, næststærstu
borg Albaníu, vegna mótmæla
sljórnarandstæðinga, að því er
sagði í Politika, málgangi júgó-
slavneska kommúnistaflokksins, í
gær. Albania er lokað land og
valdhafar þar eru þeir síðustu í
A-Evrópu er sækja sljórnarhætti
sína í smiðju til Jósefs Stalíns.
í frétt blaðsins sagði að lögregla
og hermenn héldu uppi gæslu í fjöl-
mörgum bæjum og þorpum. Örygg-
isgæsla hefði og verið hert í höfuð-
borginni, Tirana. Albanía er öldung-
is lokað land og þar starfa ekki aðr-
ir erlendir fréttaritarar en kínver-
skir. Austur-evrópskir sendimenn
sem fréttaritari The Daily Telegraph
ræddi við í síma frá Vínarborg sögð-
ust ekki hafa fengið fregnir af mót-
mælum í Shkoder. Talsmaður mann-
réttindasamtakanna Amnesty Inter-
national í Lundúnum sagði ljóst að
ólga færi vaxandi í landinu.
Míkhaíl S. Gorbatsjov Sovétleiðtogi sækir Litháa heim:
Segir framtíð sína velta á
unibótum og þjóðareiningu
Vilnius. Reuter, dpa.
MÍKHAÍL S. Gorbatsjov, leiðtogi
sovéska kommúnistaflokksins,
sagði í ávarpi er hann flutti í gær
í Vilnius, höfúðborg Sovétlýðveld-
isins Litháen, að framtíð hans
væri undir því komin að Litháar
segðu sig ekki úr sovéska ríkja-
sambandinu. Slíkar aðskilnaðar-
hugmyndir kynnu að leiða til
átaka og gætu orsakað miklar
Yöruskortur í Sovétríkjunum:
Nýjar skömmtunaraðferð-
ir innleiddar í stórborgum
Moskvu. The Daily Telegraph.
FERÐAFRELSI manna i
Moskvu verður takmarkað sam-
kvæmt sérstakri löggjöf sem
öðlast gildi í næsta mánuði og
í Leníngrad mun aðkomufólk
ekki geta fest kaup á ýmsum
nauðsyiýavarningi. Er þetta
gert til að draga úr vöruskortin-
um í þessum tveimur stærstu
borgum Sovétríkjanna.
Frá og með 1. febrúar verður
neytendum í Leníngred skylt að
sýna skilríki sín til að fá nauðsynja-
varning keyptan. Verður hann af-
hentur ef viðkomandi sýnir fram
á að hann búi í borginni. Dag-
blaðið Sovetskaja Rossíja skýrði
frá þessum nýju skömmtunarað-
ferðum og fylgdi fréttinni að mat-
vælaskorturinn í Leníngrad hefði
verið sérlega mikill um áramótin.
Yfirvöld í tveimur stærstu borgum Sovétríkjanna vona að nýjar
skömmtunaraðferðir geti dregið úr vöruskortinum.
í Moskvu verður fólki aðeins
hleypt inn í borgina gegn framvís-
un sérstaks ferðaleyfis. Opinbera
skýringin á þessu er sú að með
þessu móti megi bæði fækka slys-
um og draga úr mengun. Hins
vegar hafa höfuðborgarbúar þrá-
faldlega kvartað undan því að að-
komufólk kaupi upp allan þann
varning sem það komist yfir.
hörmungar. Þing Lettlands sam-
þykkti i gær að fjölflokkakerfi
skyldi innleitt í lýðveldinu og fet-
uðu Lettar þar með í fótspor Lit-
háa.
Gorbatsjov kom í þriggja daga
heimsókn til Litháen í gærmorgun
til viðræðna við ráðamenn kommún-
ista en þeir hafa ákveðið að segja
skilið við sovéska kommúnistaf lokk-
inn og stofnað nýjan og óháðan
f lokk. Gorbatsjov ræddi við almenn-
ing er hann hafði lagt blómsveig að
styttu af Lenín og svaraði spurning-
um manna um stöðu lýðveldisins og
framtíð þess. Hann sagði að vanga-
veltur um hvort Litháen tilheyrði
sovéska ríkjasambandinu eða ekki
væru marklausar. Gorbatsjov hét
því að fullt samráð yrði haft við íbúa
Litháen. Hann varaði við öllum hug-
myndum um aðskilnað og kvað af-
leiðingarnar geta orðið óskaplegar.
„Við höfum afráðið að feta þessa
leið og það var ég sem ákvað að hún
skyldi farin. Framtíð mín er tengd
þessu vali. Sovétríkin eru sem skip.
Við erum háð hvort öðru og við skul-
um gæta þess að sökkva ekki sam-
an.“
Um 200.000 manns fóru síðar um
daginn í göngu um miðborg Vilnius
og kröfðust sjálfstæðis en samtök
stjórnarandstæðinga, Sajudis, skipu-
lögðu mótmælin. „Við höfum sagt
það sem við þurftum að segja og
væntum svars frá Moskvu,“ sagði
talsmaður Sajudis er mótmælunum
lauk.
Eftir ávarpið heimsótti Gorbatsjov
verksmiðju eina og þar sagði hann
að í stjórnarskrá Sovétríkjanna væri
gert ráð fyrir því að einstök lýðveldi
gætu sagt sig úr ríkjasambandinu.
Skilyrðin fyrir slíkum aðskilnaði
hefðu á hinn bóginn aldrei verið
skilgreind. Sagði Gorbatsjov að þing
Sovétríkjanna myndi brátt taka að
huga að lagasetningu í þá veru en
taka yrði tillit til fjölmargra þátta
svo sem samgangna og varnarmála.
Sjá frétt á bls. 18.
Grænland:
Kvartssala
til Islands
óhagkvæm
Kaupmannahöfn. Frá Nils Jörgen Bruun,
fréttaritara Morgunblaðsins.
J0RGEN Skouborg, bæjarverk-
fræðingur í Narssaq á Suður-
Grænlandi, segir það ekki svara
kostnaði að mylja kvarts og selja
til vegagerðar á íslandi sökum
mikils flutningskostnaðar.
Að sögn Skouborgs eru farmgjöld
með skipum Grænlandsverslunar of
há til að kvartsvinnslan geti borið
sig. íslendingar hafi sýnt áhuga á
að fá kvarts til malbikunar og stofn-
að hafi verið sérstakt fyrirtæki um
vinnsluna í Narssaq en hún hafi þó
ekki verið gefin upp á bátinn.