Morgunblaðið - 27.10.1991, Blaðsíða 15

icer jraaöTjío ,?s auoAauMHus aiaAuavtuoHOM
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. OKTÓBER 1991'
Lf
15
íraskar eldflaugar: Saddam ekki af baki dottinn.
Sunday Telegraph. Þeir óttast að
atvinnulausir vísindamenn frá
sovézkum rannsóknarstofum muni
leita að nýjum verkefnum og nýjum
húsbændum.
Löng kjarnorkubiðröð
Þrátt fyrir samninginn um bann
við útbreiðslu kjarnavopna telja
mörg ríki sig hafa fullan rétt til
friðsamlegrár hagnýtingar kjam-
orkunnar. Frakkar gerðust nýlega
aðilar að samningnum, en Kínveijar
hafa ekki viljað það. Nokkur ríki
hafa ekki undirritað samninginn og
eru á mörkum þess að vera kjarn-
orkuveldi — ísrael, Indland, Pakist-
an, Suður-Afríka, Brazilía og Arg-
entína.
Indveijar, Suður-Afríkumenn og
Israelsmenn eiga kjarnakljúfa eða
verksmiðjur, sem gætu framleitt
efni í kjarnorkuvopn. Suður-Afríku-
menn vinna að flókinni áætlun um
beizlun kjarnorku í friðsamlegum
tilgangi og hafa lengi verið grunað-
ir um vinna að leynilegri sprengju-
áætlun, líkt og ísraelsmenn.
Norður-Kóreumenn, Suður-
Kóreumenn og Tæwanar standa á
„kjarnorku-þröskuldinum” og hafa
undirritað samninginn um út-
beiðslubann eins og írakar, en eru
grunaðir um að vinna að leynilegum
kjarnorkuvopnaáætlunum eins og
þeir.
Nýlega sakaði Suður-Kórea
stjórn stalínista í Norður-Kóreu um
að hafa gert tilraun með langdræga
Scud-flaug, sem gæti hæft Japan.
Norðanmenn hafa ekki viljað leyfa
alþjóðlegt eftirlit með kjarnorku-
áætlun sinni fyrr en bandarísk
kjarnavopn hafi verið flutt frá Suð-
ur-Kóreu.
Önnur ríki, sem eiga í eijum við
nágranna, telja kjarnorkuvopn
nauðsynlega tryggingu fyrir tilveru
sinni. ísraelsmenn hafa aldrei viljað
viðurkenna að þeir séu kjarnorku-
veldi, en eru taldir eiga 100 kjama-
odda og hafa komið þeim fyrir í
Jerieho-eldflaugum, sem þeir geta
notað til að gereyða höfuðborgum
allra Arabaríkjanna.
Indverjar gerðu tilraun með
kjarnorkusprengju fyrir tæpum 20
árum, Pakistönum og Kínveijum til
viðvörunar. Indveijar hafa einnig
gert tilraun með heimatilbúna
Scud-flaug, „Prithvi”. Nýlega sagði
Benazis Bhutto fyrrum forseti að
Pakistanar gætu komið sér upp
kjarnorkuvopnum á skömmum
tíma.
Grunur leikur á að Argentínu-
menn og Brazilíumenn hafi unnið
að áætlunum um smíði kjarnorku-
vopna á árunum fyrir 1980. Síðan
borgaralegar ríkisstjórnir tóku við
f löndunum virðast þær hafa verið
takmarkaðar.
Kjarnorku-hryðjuverk?
I svipinn vekja hryðjuverkamenn
búnir kjarnorkuvopnum mestan
ugg, ekki sízt vegna upplausnarinn-
ar í Sovétríkjunum. Eftir valda-
ránstilraunina í sumar sögðu leyni-
þjónustumenn að eftir nokkra mán-
uði yrði alls ekki hægt að tryggja
,öryggi við kjarnorkuvopnabúr í
sovézku lýðveldunum.
Talið er að uggur um að óánægð-
ir hermenn komist yfir þúsundir lí-
tilla kjarnorkuvopna hafí átt þátt í
ákvörðun Bush forseta um fækkun
skammdrægra kjarnorkuvopna að
sögn Sunday Telegraph. Þar með
fá Sovétmenn ástæðu til að eyði-
leggja kjarnorkuvopn, sem annars
kynnu að hverfa.
Ekkert mundi gleðja hryðjuverk-
amenn meir en að komast yfir lítil
kjarnorkuvopn, sem þeir þyi-ftu ekki
að hafa fyrir að láta smíða og
gætu komið fyrir í farangurs-
geymslu bifreiðar. Stærsta sprengja
Irska lýðveldishersins til þessa var
jafnöflug og 3.000 pund af TNT,
en 250 punda kjarnorkuvopn jafn-
ast að styrkleika á við 22 milljónir
punda af TNT.
Þrátt fyrir strángt eftirlit telja
sérfræðingar vafasamt að með öllu
verði hægt að að koma í veg fyrir
að kjarnaoddar hverfi. Þar við bæt-
ist hætta, sem stafar frá heimatil-
búnum sprengjum.
Brezki eðlisfræðingurinn dr.
Frank Bamaby er ósammála því
að fræðilega sé tiltölulega auðvelt
að smíða kjarnorkusprengju, en
erfitt í reynd. Hryðjuverkamenn
þurfi ekki að vanda eins vel til
smíðinnar og hernaðarlegir vísinda-
menn. Þeir telji kjarnorkuspreng-
ingu ekki aðalatriðið — mengun áf
völdum plútóníums mundi valda
gífurlegu tjóni og kjarnaklofnun
yrði eins konar „bónus”.
Dr. Barnaby telur að séu hryðju-
verkamenn nógu ýtnir geti þeir orð-
ið sér úti um allt sem þeir þurfi til
að smíða sams konar sprengju og
var varpað á Nagasaki 1945. Ymis-
legt bendir til þess að smyglað plút-
óníum fáist á svörtum markaði í
Khartúm, sem súdönsk yfirvöld
segja alþjóðamiðstöð kjarnorkuvið-
skipta.
Barnaby segir að í heimatilbúna
sprengju þurfi ekki að nota ýmis-
legt sem herir telji ómissandi í full-
komnar og flóknar sprengjur, en
þó sé margt af því fáanlegt.
Þótt tiltölulega frumstæð, heima-
tilbúin sprengja væri 100 sinnum
kraftminni en hersprengja mundi
styrkleiki hennar samsvara einni
og hálfri milljón punda af TNT.
Þótt heldur meira færi fyrir henni
en hersprengju kæmist hún fyrir í
sendibíl, sem senda mætti að skot-
markinu.
Dr. Barnaby er sannfærður um
að þess verði ekki langt að bíða að
hryðjuverkamenn beiti kjarnorku-
vopnum. „Efasemdir um að gífur-
legt mannfall þjóni markmiðum
þeirra er það eina sem heldur aftur
af þeim,” segir hann. „En tilræðið
í farþegaþotunni yfir Lockerbie
sýndi að harðneskjan eykst stöð-
ugt. Hættan á því að hryðjuverka-
menn beiti kjarnorlnjsprengju hefur
aldrei verið meiri.” t
Óstöðugra ástand
Endalok kalda stríðsins hafa auk-
ið þessa hættu og þá ógn, sem staf-
ar frá metnaðargjörnum leiðtogum
meðalstórra ríkja á borð við Sadd-
am, sem geta komið sér upp kjarn-
orkuvopnum og fara eigin leiðir.
Minni stöðugleiki ríkir en áður,
þótt dregið hafi úr hættu á gereyð-
ingarstyijöld.
Herfræðingar ræða leiðir til að
draga úr hinni nýju hættu að sögn
Sunday, Telegraph. Hún sé svo
margþætt að hæfni til að beita fjöl-
breyttari aðferðum verði nauðsyn-
leg svo að auðveldara verði að grípa
til fyrirbyggjandi aðgerða. Fámenn-
ari, sérþjálfaðri og sveigjanlegri
herir þurfi að taka við af fjöldaheij-
um og risaflaugum kalda stríðsins.
Áhrifaríkari varnir séu nauðsyn-
legar og nýta þurfi hugmyndir úr
stjörnustríðsáætluninni, ekki til að
hrinda allsheijarárás, heldur til að
veita tryggingu gegn kenjóttum
valdhöfum á við Saddam.
Bandarískar Patriot-flaugar
vörðu ísraelskar borgir gegn Scud-
flaugum, sem voru búnar hefð-
bundnum vopnum. Nú vinna ísra-
elsmenn að smíði fullkomnari gagn-
flaugar, „Chetz”, með framlögum
frá stjörnustríðsáætluninni.
Sérfræðingarnir vilja einnig
herða hergagnaeftirlit samkvæmt
gildandi samningum, þar á meðal
samningi um eftirlit með eldflauga-
tækni og samningnum um bann við
útbreiðslu kjarnorkuvopna. Til þess
að efla þetta kerfi verði SÞ að sýna
eins mikla festu og í írak og Banda-
ríkjamenn geti hótað nýjum loftá-
rásum.
írakar lofuðu að afsala sér kjarn-
orkuvopnum og öðrum gereyðing-
arvopnum í apríl, þegar þeir sam-
þykktu ályktun SÞ nr. 687 eftir
stríðið við Persaflóa, og veittu frek-
ari loforð samkvæmt ályktun nr.
707 í ágúst.
Bretar hafa sagt valdhafanum í
Kúveit að þeir _séu staðráðnir í að
afstýra því að írakar „öðlist aftur
hæfni til að koma sér upp kjarn-
orkuvopnum”. Bush forseti hefur
gefið til kynna að hann sé tregur
að grípa til hefndarárása gegn írak
vegna hættu á að óbreyttir borgar-
ar bíði bana. Ekkert bendir til þess
að nýjar loftárásir bæru árangur,
þar sem upplýsingar skortir um
skotmörk til að eyða.
Innilegar þakkir fceri ég öllum þeim, nœr og
jjœr, sem glöddu mig í tilefni áttrceðisafmœlis
míns og gerðu mér daginn ógleymanlegan.
Guð blessi ykkur öll.
GústafLárusson.
Hjartans þakkir til frœndfólks, kunningja og
starfsfélaga er glöddu mig með skeytum, blóm-
um og öðrum gjöfum á 70 ára afmœli mínu
13. október sl.
Símon Maggi Agústsson,
Bakkatúni 16,
Akranesi.
STEINAR WAAGE
SKÓVERSLUN
Nýkomnir rúskinnsskór
Litir: Svart, brúnt Verð: Lágir kr. 2.995,-
Stærðir: Lágir 36-46 Háir kr. 3.495,-
Háir 36-41
Póstsendum samdægurs
5% staðgreiðsluafsláttur
Toppskórinn Kringlan 8-12
s. 21212 s. 689212