Morgunblaðið - 27.10.1991, Blaðsíða 20
20
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. OKTÓBER 1991
f
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. OKTÓBER 1991
21
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Kjarasamningar og
ríkisstjórnin
T Tndanfarna daga hafa forystu-
menn verkalýðshreyfingarinn-
arTjallað töluvert um viðhorf í kjara-
málum og horfur á nýjum þjóðarsátt-
arsamningum. Kjarninn í málflutn-
ingi þeirra virðist vera sá, að verka-
lýðshreyfingin geti verið tilbúin til
skynsamlegra samninga en í þeirra
huga sé spurningarmerki við ríkis-
stjómina og áform hennar.
Þegar Morgunblaðið leitaði um-
sagnar Ásmundar Stefánssonar, for-
seta ASÍ, um þau ummæli Friðriks
Sophussonar fjármálaráðherra í fjár-
lagaræðu á Alþingi, að ríkisstjórnin
væri tilbúin til viðræðna við aðila
vinnumarkaðar um frekari aðgerðir
til að lækka útgjöld ríkisins og draga
úr lántökum, sagði forseti ASÍ: „Eg
skil ekki þessa útréttu hönd, ef vilj-
inn snýst um það eitt að gefa okkur
kost á að koma að niðurskurði á
vettvangi hins opinbera. Ég sé ekki
samstarfsflötinn. Það er ekki hægt
að flokka það undir samstarf að vilja
fá einhveija aðila úti í þjóðfélaginu
til að axla það, sem menn sjálfir
meta óþægilegt en hafa hvergi vilja
til þess að eiga samstarf við hreyfing-
una um önnur atriði.”
í Tímanum í gær er birt viðtal við
Guðmund J. Guðmundsson, formann
Verkamannafélagsins Dagsbrúnar.
Hann segir m.a.: „Það sem undrar
mig er það, að ríkisstjórnin hafí alls
ekkert rætt við verkalýðsfélögin -
ekkert. Þó eru samningar útrunnir.
Það er talað um nýja þjóðarsátt, um
hvað? ... Gengið verður að vera fast
og ákveðnir hlutir verða að vera ör-
uggir í þjóðfélaginu. Síðan verða að
koma til kaupmáttarhækkanir til
fólks á lægstu og meðaltekjum t.d.
í formi verðlækkana á nauðsynjum.
Ef það gerist ekki er tómt mál að
tala um þjóðarsátt. Eins og nú horf-
ir stefnir allt í sprengingu.”
Skýrar er varla hægt að tala. Tveir
áhrifamestu verkalýðsleiðtogar
landsins segja það nánast berum
orðum, að þeir séu ekki tilbúnir til
að ræða kjarasamninga á svipuðum
nótum og gerðir voru veturinn 1990
fyrr en ríkisstjómin hafi haft frum-
kvæði að viðræðum við verkalýðs-
hreyfinguna. Ef umbúðirnar eru
teknar utan af þessum ummælum
þýðá þau, að verkalýðsforingjarnir
vilja ganga úr skugga um, hvort
þeir geti treyst núverandi ríkisstjórn.
Það er ekki nýtt fyrirbæri, að
traust eða ekki traust á milli ríkis-
stjórnar og verkalýðshreyfingar geti
ráðið úrslitum um framvindu mála á
vinnumarkaðnum. Það hefur oft ver-
ið erfiðara viðureignar að skapa slíkt
traust á milli þessara aðila, þegar
Sjálfstæðisflokkurinn hefur verið í
ríkisstjórn einfaldlega vegna þess,
að margir verkalýðsforingjanna hafa
verið virkir í starfi annarra stjórn-
málaflokka, ekki sízt Alþýðubanda-
lagsins. Þó er það augljóslega liðin
tíð, að þeir taki við fyrirmælum frá
forystumönnum Alþýðubandalags.
Traust milli verkalýðshreyfingar
og ríkisstjórnar var ekki fyrir hendi
á fyrsta kjörtímabili hinnar fyrri Við-
reisnarstjórnar. Litlu mátti muna,
að stórátök yrðu á milli þessara að-
ila í byrjun annars kjörtímabils henn-
ar. En þá brá svo við, að gerðlr voru
tímamótasamningar á vinnumark-
aðnum, sem leiddu til þess, að traust
og tiltrú skapaðist á milli þessara
aðila, sem segja má, að hafi haldizt
út Viðreisnartímabilið.
Það fer ekkert á milli mála, að
það er aðkallandi verkefni fyrir for-
ystumenn núverandi ríkisstjómar að
eiga frumkvæði að samtölum og við-
ræðum, sem geta sannfært forystu-
menn verkalýðshreyfingarinnar um
það, að til nokkurs sé að vinna að
halda frið á vinnumarkaðnum og
gera skynsamlega kjarasamninga,
sem taki mið af þjóðarsáttarsamn-
ingunum. Þótt formaður Vinnuveit-
endasambandsins hafi verið mjög
virkur undanfarnar vikur við að finna
leiðir til nýrra samninga og full
ástæða sé til að ætla, að það traust,
sem skapaðist á milli vinnuveitenda
og verkalýðshreyfingar haustið 1989
og veturinn 1990, sé enn til staðar,
komast þessir aðilar líklega lítið
áfram með samninga sín í milli fyrr
en einhver samtöl hafa farið fram á
milli ríkisstjórnar og aðila vinnu-
markaðar. Þetta er það verkefni, sem
ríkisstjórnin þarf að snúa sér að nú
þegar.
Búdapest.
I
Förum á rauðum
HELGI
spjall
og nú eru þær
ágengari en vespur
við ruslafötu.
Hvaivetna verzlanir
og verðmiðar
frjálsrar samkeppni.
alda
sækja þær í þessa
borg
einsog flugur
í flysjaðan
ávöxt.
BMW
til Prag, Bratislava og Búdapest,
þá verða gömlu
kommarnir
grænir af öfund.
II
Á grænu þilfari
Mozarts
marglitað fólk
einsog fuglar,
þessi hugsun mín
við hljóðláta
nærveru tímans.
III
Tyllir sér
við kvöldsvæfa
brúna
ástfangið
fólk
og festist
í nethugsun
mína.
IV
Við réttum
sígaunakonu
með sjúkt barn á armi
500 forintur,
þá er einsog gata
frelsishetjunnar Kossúð
kvikni
af suðandi
sígaunakonum
með sjúk börn
á armi
V
Búda merkir
ofn,
segir Margrét
leiðsögukona
á sjötugsaldri
og einsog nýgengin
útúr Verpld
sem var,
og Pest
merkir líka
ofn.
Við förum
yfir Frelsisbrúna,
það er heitt í veðri og veraldarvön
ungmenni kúra hvert uppað öðru
einsog dúfur, einsog hvítar
dúfur,
Ioksins
og við förum
með fögnuð
og væntingar
nýs dags
úr einum ofni
í annan.
Líkt sem útúr ofni
æpi stiknað hjarta, segir
sr. Matthías, en Nelly
Sachs minnir á nýmæli
náðarinnar.
VI
Hugsanir mínar
um þessa borg
þrátt fyrir allt
áleitin minning,
hugsanir mínar
um sögulegan
ávöxt margra
VII
Kaupum
tollfijálsan
gaddavír
úr járntjaldinu
með opinberri
viðurkenningu
um uppruna hans.
Hann hefur nú samt
tekið margan
tollinn,
segir hún
og hristir
höfuðið.
VIII
Sólin
heldur til vesturs
einsog hugsjón þín
um frelsið.
IX
Franz Jósef
farinn
úr krýningarkirkjunni.
Liszt og Beethoven
kveða sér enn
hljóðs.
En Sveik
sá eini
sem eftir lifir.
M.
(meira næsta sunnudag.)
AFUNDI SEM SJÁLF-
stæðismenn efndu til á
Hótel Borg í fyrradag,
fimmtudag, um samn-
ingana um Evrópskt
efnahagssvæði, líkti
Þorsteinn Pálsson,
sjávarútvegsráðherra,
samningunum við aðild okkar að Atlants-
hafsbandalaginu og þeim samningum, sem
tiyggðu full yfirráð okkar yfir 200 mílna
fiskveiðilögsögu. Þetta eru orð að sönnu.
Samningarnir, sem gerðir voru aðfara-
nótt sl. þriðjudags um stofnun hins Evr-
ópska efnahagssvæðis, eru tvímælalaust
mikilvægustu alþjóða- og milliríkjasamn-
ingar, sem við íslendingar höfum gert, frá
því að við gerðumst aðilar að Atlantshafs-
bandalaginu 1949 og gerðum varnarsamn-
inginn við Bandaríkin 1951. Þær lykil-
ákvarðanir hafa verið hornsteinar utanrík-
isstefnu okkar frá þeim tíma og mótað
þátttöku okkar í alþjóðasamstarfi.
Á einum aldarfjórðungi voru gerðir fjór-
ir samningar við Breta og að nokkru leyti
Þjóðveija, sem tryggðu að lokum full yfir-
ráð okkar yfir 200 mílna fiskveiðilögsögu
í kringum ísland. Þessir samningar hafa
auðvitað haft grundvallarþýðingu fyrir
atvinnulíf og afkomu þjóðarinnar og munu
hafa um ókomin ár.
Aðild okkar að Evrópska efnahagssvæð-
inu er mikilvæg í tvennum skilningi. Ann-
ars vegar skipar hún okkur óumdeilanlega
sess í hópi Evrópuþjóða. Við höfum alltaf
litið svo á, að þar ættum við heima, þótt
landið liggi miðja vegu milli Bandaríkjanna
og Evrópu og samskipti okkar við Banda-
ríkin hafi verið mjög náin allt frá lýðveldis-
stofnun. Hins vegar hefur aðildin að EES
mikla þýðingu fyrir afkomu okkar og at-
vinnulíf og opnar okkur ný tækifæri í þeim
efnum.
Þorsteinn Pálsson lýsti þessu á eftirfar-
andi hátt á fundinum á Hótel Borg: „Við
höfum með þessum samningum tryggt
okkur stjórnmálalega, efnahagslega og
viðskiptalega stöðu í Evrópu. Það er þess
vegna, semþessi samningur er mikilvægur
fyrir stöðu Islands. Hann veikir ekki sjálf-
stæði íslands. Hann treystir og styrkir
sjálfstæði og fullveldi íslenzku þjóðarinn-
ar. Hann treystir hagsæld og velferð þjóð-
arinnar á breytingatímum.”
Það er mikilvægt að skoða þessa samn-
inga í réttu, sögulegu samhengi og þá
ekki síður að draga nokkurn lærdóm af
þeim deilum, sem orðið hafa um hina fyrri
alþjóða- og milliríkjasamninga, sem hér
voru nefndir. Aðild okkar að Atlantshafs-
bandalaginu leiddi til hörðustu stjórnmála-
deilna, sem hér hafa orðið á þessari öld.
Að því er hörkuna varðar má kannski einna
helzt líkja þeim við deilurnar um Uppkast-
ið, _sem urðu 1908.
Átökin um aðildina að Atlantshafs-
bandalaginu 1949 og um varnarsamning-
inn, sem gerður var við Bandaríkin 1951
leiddu til þess, að þjóðin klofnaði í tvær
andstæðar fylkingar. Fylgismenn aðildár
og varnarsamningsins voru alltaf margfalt
fleiri, en andstæðingarnir voru harðsnúinn
hópur, sem hélt uppi baráttunni með hléum
í aldaríjórðung a.m.k. og að nafninu til
lengur. Síðustu stórátök, sem hér hafa
orðið um varnarsamninginn urðu í tíð
vinstri stjórnarinnar, sem sat 1971-1974,
þó fyrst og fremst frá því í nóvember
1973 til vors 1974. Þótt andstæðingar
þessara samninga væru jafnan í miklum
minnihluta má segja, að þessar deilur hafi
mótað öll stjórnmálaátök í landinu þetta
tímabil. Ljóst er, að margir þeirra, sem
voru í eldlínu þessara átaka frá æsku til
fullorðinsára mega vart til þess hugsa, að
nýjar deilur um alþjóðamál kljúfi þjóðina
með sama hætti í tvennt og þarna varð.
Nú er þetta að mestu liðin tíð. Framvinda
heimsmála hefur staðfest afdráttarlaust
og óumdeilanlega réttmæti þeirra ákvarð-
ana, sem teknar voru 1949 og 1951.
Þótt fyrsta landhelgisdeilan við Breta
eftir útfærsluna í 4 sjómílur 1952 hefði
býsna víðtækar afleiðingar, m.a. þær að
binda okkur í viðskiptum við Sovétríkin
allt fram á þennan dag, voru það samning-
arnir, sem Viðreisnarstjórnin gerði 1961
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 26. október
og tryggðu yfirráð okkar yfir 12 mílna
fiskveiðilögsögu, sem mestum deilum hafa
valdið af þeim, sem gerðir hafa verið um
fiskveiðilögsöguna. Það var fyrst og fremst
ákvæðið um málskot til Alþjóðadómstóls-
ins í Haag, sem olli þessum deilum, sem
stóðu í áratug. Hins vegar hafði vinstri
stjómin, sem beitti sér fyrir útfærslunni í
50 sjómílur 1972, þessi ákvæði að engu,
þannig að á þau reyndi aldrei svo máli
skipti.
Samningarnir, sem gerðir vora við Breta
í júníbyijun 1976 ogtryggðu okkurendan-
leg yfirráð yfir 200 mílna fiskveiðilögsög-
unni ollu líka miklum deilum en þær guf-
uðu upp á skömmum tíma, enda sigldi síð-
asti brezki togarinn af íslandsmiðum 1.
desember það ár.
Það urðu líka nokkuð harðar deilur um
aðild okkar að Fríverzlunarsamtökum Evr-
ópu (EFTA) á sínum tíma. Fræg urðu
ummæli Ólafs heitins Jóhannessonar í efri
deild Alþingis er hann lýsti því yfir, að
Framsóknarflokkurinn segði bæði já-já og
nei-nei við EFTA-aðild.
Kjami málsins er hins vegar sá, þegar
litið er yfir farinn veg sl. fjóra áratugi,
að allar hrakspár andstæðinga þeirra al-
þjóða- og milliríkjasamninga, sem hér hafa
verið nefndir, hafa reynzt tómt rugl. Land-
ið hefur aldrei verið „selt”, eins og stund-
um hefur verið haldið fram og sjálfstæði
og fullveldi þjóðarinnar hefur aldrei verið
fórnað.
Davíð Oddsson, forsætisráðherra, vék
að þessu á fundinum á Hótel Borg og
sagði m.a.: „Slíkum fullyrðingum hefur
verið haldið á lofti, hvenær, sem við höfum
haft forystu um það eða tekið dijúgan
þátt í að ganga til samninga við erlendar
þjóðir. Slíku var ekki sízt haldið á lofti er
við gengum í Atlantshafsbandalagið. Þá
vorurforystumenn Sjálfstæðisflokksins og
reyndar tveggja 'anriarra lýðræðisflokka,
kallaðir landsölumenn og svikarar og land-
ið mundi verða auðvaldssinnum í Banda-
ríkjunum auðveld bráð, ef svo færi fram,
sem Sjálfstæðismenn vildu. Þetta hefur
ekki gengið eftir.”
Um það er heldur ekki að ræða nú.
Samningarnir um Evrópska efnahags-
svæðið era eiginlega kraftaverk, þegar lit-
ið er til hagsmuna okkar og samnings-
stöðu. Morgunblaðið hefur jafnan lagt
áherzlu á það, að í þessum samningum
mætti ekki fórna fiskveiðilögsögunni á
nokkurn hátt. Ákvæði samninganna um
gagnkvæmar veiðiheimildir snúast urn'svo
takmarkaðar veiðar, sem við fáum bættar
upp annars staðar, að það er ekki hægt
að færa nokkur efnisleg rök fyrir því, að
samningarnir eigi að stranda á því ákvæði.
Morgunblaðið hefur líka lagt mikla áherzlu
á, að ekki mætti hleypa erlendum þjóðum
inn í fiskveiðilögsöguna inn um bakdyrnar
með því að gera þeim kleift að ijárfesta
í íslenzkum sjávarútvegi. Það er algerlega
óheimilt samkvæmt þessum samningum.
Þar sem þessir hagsmunir hafa ómót-
mælanlega verið tryggðir með öruggum
hætti og við fáum tollfijálsan aðgang að
Evrópumörkuðum fyrir sjávarafurðir okk-
ar að langmestu leyti, er ómögulegt ,að
finna efnisleg rök gegn þeim. Auðvitað
kann einhver áhætta að fylgja þeim að
öðru leyti en hún er lítil miðað við þann
ávinning, sem við höfum af samningunum.
STJÓRNARAND-
stöðuflokkarnir
hafa ekki tekið end-
anlega afstöðu til
málsins, enda ekki
við því að búast.
Eðlilegt er, að þeir
vilji skoða samn-
ingana nákvæmlega áður en til þess kem-
ur. Hins vegar sagði Steingrímur Her-
mannsson, formaður Framsóknarflokksins
og fyrrverandi forsætisráðherra, í samtali
við Morgunblaðið sl. miðvikudag: „Svo
lengi, sem full samstaða er um það að
fara ekki að gerast aðilar að Evrópubanda-
laginu, þá vil ég skoða þá samninga, sem
nú hafa tekizt fullkomlega hleypidóma-
laust.” Og Steingrímur sagði ennfremur:
„Við settum okkur það markmið, að það
yrði fullt tollfrelsi fyrir sjávarafurðir okk-
Afstaða
stjórnar-
andstöðunn-
ar
" ^ ' Í\ „ :
Björgunaræfing hjá Landhelgisgæslunni,
ar, en þessi árangur er samt sem áður
meiri, en menn höfðu búizt við.” Og loks
sagði formaður Framsóknarflokksins:
„Það er hárrétt hjá forsætisráðherra, að
allir flokkarnir á Alþingi að Kvennalistan-
um undanskildum hafa komið að þessum
samningum og undirbúningi þeirra. Ég
snýst ekki gegn þessum samningum nú,
bara vegna þess, að ég er kominn í stjóm-
arandstöðu.”
í samtali við Morgunblaðið í íyrradag,
fimmtudag, sagði Halldór Ásgrímsson,
varaformaður Framsóknarflokksins og
fyrrverandi sjávarútvegsráðherra m.a.:
„Ég tel, að þarna hafi náðst veralegur
árangur og ég held, að það sé enginn vafi
á því, að það tollfrelsi, sem þarna er í
myndinni mun skipta miklu máli fyrir þró-
un íslenzks sjávarútvegs á næstu árum
og það atriði mun að sjálfsögðu vega af-ar
þungt, þegar endanleg afstaða er tekin til
málsins.” Og varaformaður Framsóknar-
flokksins sagði ennfremur: „En sé miðað
við þær undirtektir, sem verið hafa í Evr-
ópubandalaginu í sumar, þá varð lokanið-
urstaðan að mínu mati líkari því, sem
maður gat búizt við síðastliðið haust og
síðastliðinn vetur. Ég hef álltaf haft trú á
því, að það mundi nást tollfrelsi fyrir meg-
-inhlutann af okkar sjávarafurðum og það
væri í raun það eina, sem við gætum
sætt okkur við. Að því leytinu til má
segja, að stórum aðalatriðum í markmiðum
íslendinga í þessum viðræðum hafi verið
náð í höfn.”
Eins og af þessum tilvitnunum í um-
mæli tveggja helztu forystumanna Fram-
sóknarflokksins má sjá, eru yfirgnæfandi
líkur á því, að Framsóknarflokkurinn muni
að athuguðu máli styðja aðild okkar að
Evrópska efnahagssvæðinu og taka
ábyrga málefnalega afstöðu til málsins,
þótt flokkurinn sé í stjórnarandstöðu.
Ræða sem Halldór Ásgrímsson hélt í þing-
inu í gær, föstudag, bendir ótvírætt til
hins sama. Þetta hefur auðvitað mjög
mikla pólitíska þýðingu. Taki Framsóknar-
flokkurinn afstöðu með samningunum
myndast um þá sú breiða pólitíska sam-
staða, sem er æskileg og nauðsynleg um
svo mikilvæga alþjóðasamninga. Og það
skal tekið fram, að Morgunblaðið er sam-
mála Steingrími Hermannssyni um það,
að aðild að Evrópubandalaginu komi ekki
til greina. Raunar benti Þorsteinn Pálsson
á það á fyrrnefndum fundi á Hótel Borg,
að þótt önnur EFTA-ríki gerðust aðilar
að Evrópubandalaginu væru hagsmunir
íslands tiyggðir með þessum samningurn.
Ólafur Ragnar Grímsson, formaður Al-
þýðubandalagsins, hefur ekki snúizt gegn
samningunum, þótt hann hafi ásamt tals-
mönnum Kvennalistans lagt áherzlu á að
finna þeim allt til foráttu. Davíð Oddsson,
forsætisráðherra, minnti á það á Hótel
Borgar-fundinum, sem fyrr var nefndur,
að Ölafur Ragnar hefði lýst því yfir eftir
kosningarnar, þegar hann reyndi sem
mest að ná samkomulagi við Alþýðuflokk-
inn um stjórnarmyndun, að enginn ágrein-
ingur væri milli flokkanna tveggja um
afstöðuna til Evrópska efnahagssvæðisins.
Tilraunir Ólafs Ragnars til þess að draga
úr mikilvægi þeirra samninga, sem nú
hafa verið gerðir, verða bezt skýrðar með
pólitískri tækifærismennsku. Ef Alþýðu-
bandalagið væri nú aðili að ríkisstjórn
mundi formaður flokksins vera önnum
kafinn við að undirbúa flokksmenn sína
undir það, að flokkurinn samþykkti samn-
ingana. Þar sem AJþýðubandalagið er í
stjórnarandstöðu er Ólafur Ragnar að físka
í graggugu vatni.
Að nokkrum vikum liðnum kemur lands-
fundur Alþýðubandalagsins saman til
fundar. Þar mun formaður flokksins leita
eftir endurkjöri. Margir helztu stuðnings-
menn hans hafa yfirgefið flokkinn og hann
er á margan hátt pólitískur fangi arftaka
gömlu klíkunnar úr Sósíalistaflokknum.
Fram yfir landsfund mun Ólafur Ragnar
tala eins og þessum mönnum hentar. Hin
endanlega afstaða hans til málsins verður
svo prófsteinn á það, hvort Ólafi Ragnari
er alvara með því að reyna að toga Alþýðu-
bandalagið inn í nútímann, þannig að
flokkurinn verði hæfur til stjórnarsetu í
annars konar ríkisstjórnum en vinstri
stjórnum. Það skiptir líka sköpum um
það, hvort hann hefur átt eitthvert erindi
inn í Alþýðubandalagið annað en að láta
arftaka gömlu klíkunnar nota sig eins og
aðrir meðreiðarsveinar hafa verið notaðir
á undanförnum áratugum. Samningarnir
um EES eru prófsteinn bæði á Alþýðu-
bandalagið og Ólaf Ragnar Grímsson.
I rúm fjörutíu ár hafa Sósíalistaflokkur
og Alþýðubandalag alltaf haft rangt fyrir
sér í utanríkismálum íslendinga! Sagan
hefur sannað þessa staðhæfingu. Jafnvel
þegar flokkurinn var í ríkisstjórn haustið
1973 og Ólafur Jóhannesson kom heim frá
London með samninga um 50 mílna lög-
söguna í vasanum þurfti stuðning Sjálf-
stæðisflokksins, sem þá var í stjórnarand-
stöðu, til þess að koma í veg fyrir, að
Alþýðubandalagið eyðilegði samninga
Ólafs og Heaths. Ætlar Ólafur Ragnar
að láta söguna endurtaka sig? Dæmir hann
Alþýðubandalagið endanlega úr leik með
andstöðu við EES?
Samtökin
gegn EES
Á UNDANFÖRN-
um mánuðum hafa
nokkrir einstakl-
ingar tekið höndum
saman og stofnað
samtök til þess að beijast gegn aðild okk-
ar að Evrópska efnahagssvæðinu. Þessi
samtök vora að vísu stofnuð áður en ljóst
var, hvort af samningum yrði og áður en
vitað var hvert efni þeirra yi'ði, ef semdist
á annað borð. En látum það vera. Auðvit-
að er ekkert við það að athuga, að þeir,
sem era andstæðingar þessara samninga
bindist samtökum sín í milli. Þannig virkar
lýðræðið bezt og út af fyrir sig gott og
gagnlegt í lýðræðisþjóðfélagi, að slíkur
aðili komi fram á sjónarsviðið til þess að
hinn málstaðurinn sé skýrður eins rækilega
og kostur er.
Það er hins vegar alveg ljóst, að fram
til þessa hafa talsmenn þessara samtaka
ekki fundið nokkra málefnalega fótfestu
í samningunum til þess að byggja and-
stöðu sína á. Þetta kom vel fram á fjöl-
mennum borgarafundi, sem Jón Baldvin
Hannibalsson, utanríkisráðherra, efndi til
á Hótel Sögu sl. miðvikudagskvöld. Aug-
ljóst var, að nokkrir fulltrúar þessara sam-
taka höfðu undirbúið sig með spurningar
og athugasemdir á fundinum. Og þótt
þeir kæmu ekki öðru að en fyrirspurnum
mátti þó marka af þeim efnislegar athuga-
semdir þeirra. Þær athugasemdir voru
mjör rýrar og hvorki utanríkisráðherra _né
Hannes Hafstein, aðalsamningamaður ís-
lands í þessum viðræðum, áttu í nokkrum
erfiðleikum með að svara þeim.
Ástæðan fyrir því, að samtökin gegn
EES eiga svo erfitt með að finna málefna-
lega fótfestu er einfaldlega sú, að hana
er ekki að finna í þessum samningum.
Meginatriði þeirra eru komin fram og þau
eru svo ótrúlega hagstæð íslenzkum mál-
stað, að við getum ekki annað en fagnað
þessari niðurstöðu og þakkað þeim stjórn-
málamönnum og embættismönnum, sem
hafa leitt samningagerðina af Islands
hálfu.
Morgunblaðið/KZ
„í rúm fjörutíu ár
hafa Sósíalista-
flokkur og Al-
þýðubandalag
alltaf haft rangt
fyrir sér í utan-
ríkismálum Is-
lendinga! Sagan
hefur sannað
þessa staðhæf-
ingu. Jafnvel þeg-
ar flokkurinn var
í ríkisstjórn
haustið 1973 og
Olafur Jóhannes-
son kom heim frá
London með
samninga um 50
mílna lögsöguna í
vasanum þurfti
stuðning Sjálf-
stæðisflokksins,
sem þá var í
stj órnarandstöðu,
til þess að koma í
veg fyrir, að Al-
þýðubandalagið
eyðilegði samn-
inga Ólafs og
Heaths. Ætlar
Ólafur Ragnar að
láta söguna end-
urtaka sig? Dæm-
ir hann Alþýðu-
bandalagið end-
anlega úr leik
með andstöðu við
EES?”